29 Kasım 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
Iktisadi ve mali hafta İngilterede mühim bir kanun projesi — Avrupa ve İstanbul borsalarında vaziyet İngiltere o parlâmentosu, Akibetleri yalnız İngilterede bütün cihanda hissedilecek olan mühim bir kanun projesini müzake- reye başlamıştır: Kömür kanunu “(Coal Bil). Bu kanun elektrik, nakliyat, men- sucat ve demir sanayiinde ratlionali- gation usulünü tatbik etmek için ha- zırlanan projeler meyanında bulun- makla ve endüstrilerin hemen hep- si de kömüre bağlı olduğu için hep- sinden evvel kömür meselesinin halli istenilmektedir. © İngilterede madenlerin devlet ta- rafından imtiyaz suretile eşhas veya şirketlere ihale edilmesi usulü cari değildir. Orada erazi sahibi hem top- ğin üstüne, hem de altına sahiptir. Binaenaleyh bir erâzide kömür ve- ya sair madenler keşfolundu mu, on- ları işletmek istiyenler ya toprağı sahibinden satın almağa veya ona «roya'ties» denilen nisbi “bir resim vermeğe mecbur olurlar, Kömürde bu nisbi rüsum ton başina vasati beş şilindir (bizim paramızla 155 kuruş) ki bu suretle bütün İngilterede mev- cut 4,000 yer sahibine (bunların kıs- mi âzamı kiliseye aittir) senevi te- diye olunan rüsum beş milyon İngi- Miz lirasına baliğ olmaktadır. Yeni kanun projesi evvelâ bu beş milyon sterlinlik rüsumu sermayeye kalbederek toptan arz sahiplerine tevzi İle onların alâkasını kesmesini ve müahheren de kömür randımanı- ma çoğaltmak ve istihsal flatini indir- mek üzere muhtelif istihsal müesse- selerinin bir elde temerküzünü (con- centratlon) istihdaf eylemektcdir. Erazi sahipleri tarafından talep olu- nan tazminat, bidayette 150 milyon sterlin iken 66 milyon sterlin üzerin de uyuşulmuştur. Bu para hususi teşekküller tarafından 1942 temmu- guna kadar tamamen ödenecektir, Maden kömürü beynelmilel bir meta olmakla beraber er çok istih- #al edilen memleket İngiltere, bunun piyasası da Londra olduğu için fiat tahavvülleri bütün dünyayı alâka- dar eder. 1931 senesi eylülünde İn- giltere tediyafta altın esasından ayrılıp ta sterlin kıymetinden yüzde 33 kadar kaybettiği vakit, İngiltere- de dahili flatlerde bir değişiklik husu- le gelmemişti. Yani, meselâ kömürün tonu altın para 40 şilin idi ise, gene kâğıd para 40 şilin kalmıştı. Bunun neticesinde kömürü olmıyan memle- ketler (Yunanistan gibi) İngiliz kö- mürünü yüzde 33 nisbetinde ucuza mal etmeğe r, kömürü olan memleketler İse (bizim gibi) İn- giliz rekabetine karşı kendileri de fi- atleri o nisbette kırmağa mecbur ol- 'muşlardı. Kömür ana madde olduğu için, fi- atinin inmesi, endüstri mamulâtının ucuzlaması ve dolâyısile hayat pa- 'hahlığınm tehvini demektir; nitekim 931 senesinden sonra, kok, demir, mensucat, çimento ve saire fiatleri- nin bütün memleketlerde düştüğü hatırlardadır. İşte İngiltere parlâmenlosuna ve- rilen proje ile flatlerin ucuzlatılma- sına doğru yeni bir adım atılnış oluyor. “ İngiltere ile Amerika arasında ik- tisadi mesaili üzerine yeniden müzake- gçelere başlanmak üzeredir. Umümi harp- ten sonra bu yolda yapılacağı söyle- nilen veya yapılıp ta intaç edilmi. yen konferansların kaçıncısı olduğu- ei sanmıştır. Londrada da mahsüs de- recede salâh vardır. Hafta zarfında faaliyet artmış ve bilhassa endüstri- yel kâğıdlarla madenlerin fisti art- mıştır. Fronsa, İngiltereden istik- raz eylediği 40 mliyon sterlini gele- cek ay ödemek üzere # milyar fran- lık altını şimdiden Bank dö Fransa yatırmıştır. Buna mukabil Amster- dam piyasasından yeniden büyük bir istikraz aktedeceği rivayet olunmak- tadır. Maamafih bu büyük mali mu- âmeleler frank fiatine tesir icra et memiştir; geçen hafta olduğu gibi bu haftada bir İngiliz lirasına mu- kabil 147,10 raddelerinde frank alı- np satılmaktadır. Pransız rantları da sağlamdır. İstanbul borsasında vaziyet İstanbul menkul Kiymetler ve kambiyo borsasında büyük faaliyet yoktu. Fakat umumi cereyan pek te neşesiz değildi. Bu âyın 25 inde yüzde yedi buçuk faizli Türk borcu tahvilleri okuponlarının * tediyesine başlandı, Frank paritesi üzerine ku- pon fiati 79 kuruş 10 paradır, Ge- çen hafta Ünitürk'leri 14,52 lirada. bırakmıştık. Kupon kesilmesine rağ- men bu hafta 13,92 lirada kalması flatinin 20 kuruş daha yükselmiş ol- duğua delğlet eder. İkinci ve üçüncü tertip Ünitürk'ler de 10 ar kuruş fazlasile 13,25 lirada, kaldılar. Anadolu tahvilleri hala zarfında bir aralık 40,30 liraya kadar yüksel- dikten sonra 40,15 lirada kapandılar. Bu grupa dahil diğer kâğıdların fi atleri şunlardır; Hisse senetleri; 25,25 lira 'Mümessiller: 39 lira. Dahili istikrez kâğıdlarımızdan Ergani 10 para faylasile 96 da, S- - Erzurum tahvilleri de 101,50 de kalmışlardır. Merkez bankası 95/75 lirada aşağı yukarı geçen haftaki fiatlerini mu- hafaza etmektedir. Endüstriyel kâğıdlarımızdan As. Jan Çimento geçen haftadanberi bir lira kadar kaybederek 9,85 Yirada kal- dı. Bu sene noksan temettü hissesi tevzi edeceği şaylaları bu sukutu in- taç etmiştir. Diğer bazı nominal flatler: Umum Si- gorta 11,85; Tramvay 12,25; İttihadı Mini 24; Terkos 6,85; Üsküdar - Kadıköy su şirketi 3; Bomonti 8,40; İttihad Değirmencilik 13,15; Şark De- ğirmencilik 1,08; "Telefon 7,15; Şir- keti Hayriye 15 llradır. Borsa harici muamelât Altın gene on kuruş kadar yükse- lerek 10,92 lirada kaldı. Mısır Kredi Fonsiye flatleri geçen haftaki gibidir. 1903 tertibi 101,50 lira 1911 tertibi 92,50 lira etmektedir. Konyada buğdaylardaki sür- me hastalığına karşı yeni bir ilâç tatbik edilecek Konya ve Çumra kazaları Obuğ- daylarında görülen çifçilerin kör de- dikleri sürme hastalığına karşı yeni bir ilâç usulü bulunmuştur. İlâçlama işi Konya silosunda yapılacaktır. Bu suretle buğdaylar hastalıktan âri ve Doğu illeri kongresi Trabzon 28. (Akşam) — Doğu vali- leri kongresi devam ediyor. Ağrı, Ço- ruh, Kars, Erzurum valileri kalkın- ma programlarmı anlattılar, Trab- zon, Samsun, Rize valileri program- larını bugün anlatacaklar ve kongre Japon halkının İtalyan hal- Roma 28 (A.A.) — «Yakın ve uzak Şark eyaletinin enstitüsü; hakkında bir nutuk söyliyen Okura Japon hal- kının İtalyan halkına gönderdiği bir mektubu okumuştur. Bu mektupta Japonya İtalyan milletine sempati ve AKŞAM nazırları (Baş tarafı 1 inci sahifede) edilemiyeceğini öğrenmektir. Fakat ki, bu yaklaşmaya, herhangi bir be- şinci devlet veyahut diğer bitarsi aleyhine teşebbüs edilmesi mevzuu bahis değildir. Böyle bir proje, hiç bir kimse tarafından hazırlanıp teklif olunmamış ve İngiltere hükümeti de bunu bir dakika bile aklma getirme- miştir. Alman hükümeti, ne Avusturyada bir plepist talebi ileri sürmüş, ne de Çekoslovak rejiminin - tadil olunma- sını istemiştir. Müstemleke mestlesi Fransiz ve İn- giliz Nazırlarının toplantılarında mü- Zakere edilecek meseleler arasında bu- Tunmaktadır. İngiltere hükümeti, bir müstemleke meselesinin mevcudiye- tini kabul etmekte, fakat bu mesele- nin yalnız Büyük Britanyayı değil fa- kat ayni zamanda Fransayı, Belçika- yı ve üç İngiliz dominyonunu da &lâ- kadar etmekte olduğu fikrinde bulun- mıyan İspanyadaki vaziyet de, müza- kere edilecektir. Vaziyetin daha ciddi olarak tecelli ettiği ve İngiltere ile Fransffhın doğrudan doğruya alâka- gilterenin hedefi, Amerika birleşik devletlerile sıkı bir işbirliği halinde çalışmaktır. Avrupada vaziyet . güçlüklerle dolu olmakla beraber, harb tehlikesi gay- ri mevcud değilse bile, pek de yakın görülmemektedir. Bu sebepten dola- yıdır ki diplomasi, entemasyonal ha- rareti düşürmek fırsatmı bulabilir. Yarınki toplantı da, işte, buna yardım edecektir. Fransız Nazırları Londraya hareket ettiler Paris 28 — Başvekil B, Chautemps ve Hariciye Nazırı B, Delbos bu akşam Londraya hareket, etmişlerdir. Nazır- rüşmeye büyük bir ehemmiyet verili- yor. tini kimler hazırlamışlar? gazetesinin yazdığma göre on sekiz aydanberi Ledi Astor'un malikânesi olan Cliveden, İngiliz - Alman dost- luğu lehinde kuvvetli bir hareketin merkezidir. Lord ve Ledi Astor, Ti- mes gazetesinin başmuharriri Daw- son, Halifax ve Londondery, eylül ve ilkteşrin aylarında Goering'in yardı miyle Halifax'n seyahati projesini hazırlamışlardır. bildirdiği plâna uygun bir plân he- aırlanmıştır. Bu plâna göre Alman- ya müstemleke taleblerinin tehirine mukabil orta Avrupada serbes bıra- kılacaktır. Keyfiyetten haberdar edi- len Hariciye Nazırı B. Eden bü proje- ye şiddetle itiraz etmiş, hattâ Cham- berlain projeyi tasvib ettiği zaman istifa etmiştir. Bu istifayı New - York mafbuatı haber vermişti. Bununla beraber B. Eden muvakkaten vazife- sinde kalmağa Tazı olmuştur. Almanya nikbin Berlin 28 (AA) — Frankfurter Zeitung, beynelmilel vaziyet hakkın- daki mütalealarında biraz nikbin dav- ranmaktadır. Bu gazete diyor ki: «Fransız Nazırlarınn Londra seya- hati arifesinde İspanyada işler biraz tavazzuh eder gibi olmuş, Akdeniz- deki vaziyetin gerginliği zall olmuş ve Çin - Japon ihtilâfı, bir cihan yan- gını çıkarmak tehlikesini arzetmek mahiyetini kaybetmiştir.» se TUR AŞI GEN Büyük maceralar — şurasını da tebarüz eltirmek icab eder maktadır. Pek fazla hâd telâkki olun- dar bulunduğu uzak Şark meselesi de görüşülecek mevzular arasındadır. İn- lar yarm İngiliz Başvekili ve Harici- | ye Nazırlarile görüşeceklerdir, Bu gö- Lodr Halifaxın Berlin ziyare- Londra 28 (A.A.) — Reynolds News — Manchester Guardian “gazetesinin | Fransız ve İngiliz 'Amerikada buhran (Baş tarafı İ nci sahifede) Bununla beraber bazı kuvvetli grup- lar New Dealdeki içtimai ıslahatın bir çoğundan B. Roosevelti vazgoçirmeği ümid etmektedirler, Endüstri ve ma- Mye âleminin bazı mühim grupları da B. Roosevelt tarafından tayin edi- len tevakkuf devresinden ederek New Dealin başlangıcından- beri kaybetmiş oldukları nüfuzu ye- niden kazanmağa uğraşmaktadırlar. Vaziyet Parlâmentonun vereceği karara bağlıdır, New Desi denilen programın tatbikinden kati surette vazgeçilip geçilmiyeceği parlâmenio- nun vereceği karar üzerine anlaşıla- caktır. Şimdiki halde buhran devam edi- yor. Reisicümhur B. Roosevelt, âyan meclismde demokrat partisinin şefi Rarkbyye gönderdiği bir mektupta, 1938 bütçesinde müvazene temin et- mek üzere, yeni ziraat kontrolü ka- nunundan doğacak masrafların 500 milyon doları geçmemesini istemiştir. Kral Boris Sofyaya döndü Sojya 28 (A.A) — Londra, Paris ve Belgrad seyahatlerinden dönen kral Boris, bu sabahı Sofyaya avdet etmiştir. Kral istasyonda hükümet erkâmharbiyesile birçok zevat tara- fından karşılanmıştır. Bu akşam Nöbetçi eczaneler Şişli: Osmanbeyde Şark Merkez: Taksim: İstiklâl caddesinde Kemal Rebul, Beyoğlu: Tünelde Matkoviç, Yüksekkaldırımda Venikokopulo, Ga- lata: Topçular caddesinde Merkex, Kasımpaşa: Müeyyed, Hasköy: Azeo, Emindnüi; Yemişte Bensason, Heybe- lada: Halk, Büyükada: Halk, Fatih; Vermecilerde (Üniversite, Karagüm- Tük: Dfehmed Fuad, Bakırköy: HA, Sarıyer: Osman, Tarabya, Yeniköy, Emirgân, Rumelibisurındaki ecrmne- İapaşada Rd Rıra, Şehremini: Ahmzd Hamdi. Fransız Tiyatrosu operet kısmı bu akşam Saat 2030da AYNAROZ KADISI 6 tablo. Yazan; Celâl 1 Müsahipoğlu a 7 İn üyeli ŞEHZADEBAŞI TURAN TİYATROSU Bu gece 2030 da Sanatkâr Naşld ve arka- daşları, okuyucu küçük Semiha ve Mişel varyetesi ADALI SÜRPİK Vodrit 3 prde m ERTUĞRUL SADİ TEK TİYATROSU SÜREYYA) sinemasin- da (BEKİR DÖ MESTİ) Büyük (o vodyü Yann gece: BAKIRKÖY «MİLTİYADİ), çarşamba; | ÜSKÜDAR (HALE) A nl 1935 » 1936 » » *1937 ŞEKER sinemanın en son keşfi ile yapılan Fransızca ) istiyen erkeklerin filmi, ERALIN SON EMRİ Kahramanlıklar tilmi GARY COOPER — MANELENE CAROLL 'REÇE SÖZLÜ istifade | İstanbul: Öğle neşriyatı: Saat 1339 Plâkla Türk musikisi. 12,50 Havadis. 1305 Türk musikisi, 1920: Muhtelit 14: SON. ta: 1830: Tanburi Çe- 19: Çocuk tiyatrosu (Arslan , Konferans: AN Kâmi AKyöx (Çocuk terbiyesi), 1955: Borsa haberleri, 20: Rıfat ve arkadaşları tarafından Türk musikisi ve balk şarkıları, 2030: Have raporu, 20,33: Örer Rıza tarafından arab- ca söyler, 2045: Belma ve arkadaşları sarafından Türk musikisi ve halk şarkı” ları (Sast ayarı), 2115: Radyo fonik ope- ra Stüdyo orkestram refakatile: Samson ve Dalila, 2215: Ajans haberleri, 2238 Londra artistlerinden matmezi RİD konseri, 22,50: Son haberler ve ertesi gü- nün programı, 23: SON. Ankara — Öğle neşriyatı; 1230 - 1250 Muhtelif pâk neşriyatı, 1250 - 13,15 Plâk: Türk musikisi ve halk şarkıları, 13,15 - 1830: Dahili ve harici haberler. Akşam neşriyatı: 1830 - 10,45: Muhle- Hf plâk meşriystr, 1845 - 18: İngiliee ders: Azime İpek, 19 - 1930: Türk mwsi- kisi ve halk şarkıları (Makbule Çakar ve arkadaşları!, 1930 - 1945: Saat ayarı ve - 20,15: 'Türk mw” arkadaşları) 20,15 - 2030: Musiki konuş- mas: Halil Bedi, 2030 - 21: Plâkla dans musikisi, 21 - 21,15 Ajans haberleri, 21 55: Stüdyo salon orkestrası: 1 - Rossini: La Barbier de Seville, 3 - İvane- wei: Beufzer, 3 - Lalo: Pas des Cham- bales, 4 - Giurod: Danse parsane, 5 - Mozart: La finla Sempide, 2155 - 27: Ya- rinki program ve İstikidi maş. 30 Teşrinisani 937 Sah İstanbul — Öğle neşriyatı: 1230: Piâkla Türk musikisi, 1250: Havadis, 1305: | Plâkla Türk musikisi, 1330: Muhtelif plâk neşriyatı, 14: SON. ! | AŞK TERZİHANESİ Güzelliğine, ihtişamına - azametine gözlerinizle görmeden Baş rollerde: JOAN BENNET - VARNER BAKSTER AAmerikarın en meşaur CAZ ve DANS Orkestraları en nefis dansözleri - en son moda tüvaletler modeller - kürk ve şapkalar ve BİRİNCİ, TAMAMEN HAKİKİ RENKLİ FİLM sinemasında bütün İstanbula fevkalâdeliği destan olan LİL DAGOVER - SABİNE PETERS KARL, SCHÖNBÖCK - GERALDİNE KATT Filminin kahramanı henüz 16 yaşında Sevecek kızların, seven ve sevilen kadınların, mutlaka, sevgilisine kavuşmak YÜRÜYEN — | K Sesler ALKAZAR Her sene şeker bayramında en büyük filmini gösteren MELEK sineması 1934 Şeker bayramında; TANGOLİTA :KLO-KLO : BÜLBÜLLER ÖTERKEN musikisi, ” Halkevi neşriyat, kalu namına, © üne Be- İn, 19: Cocuklam mami: Bayan Nine ta- rafından, 1930: Konferans: Eminönü Halkevi sosyal yardım şubesi namma: Eşref (Çocuk ve gençlerin musikide ta- hassüz kabiliyetleri), 19,55: Borsa haber- leri, 20: Klâsik Türk musikisi: Okuyun Xuri Halil, keman Reşad, tanbur Dürrü, kanun Vecihe, ut Sedad, kemençe Kemal Niyazi, nıstıye Salâhaddin Candan, 2030: Hava raporu, 2033: Ömer Rıza tarafm- dan arabca söyler, 20,45: Vedia Buza ve arkadaşları tarafından 'Türk musikisi ve halk şarkıları (Sat ayan), 2115: ORKES- 'TRA; 1 - Grleg: Peer » Gynt Sule, 2 - Waldtenfel: Bspana w 3 — Posse Menuetto, 4 - Offenbach: Ta Belle Höleöne potpourri, 5 - Tschaikoweky: ONaiha - valer, 22,15: Ajans haberleri, 2230: Pilk- ia Sololar, opera ve operet parçaları, 2250: Son haberler ve erlesi günün prog- BON. BAYRAMINDA iz bir ŞAHESER GİRE)
