19 Nisan 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

RA EŞ AE MG Dz l | Madride yeniden g düşüyor, birçok ölü var Ingiliz amele partisi Bilbaoya yiyecek göndermeğe karar verdi Madrid 18 (A.A.) — Havas ujansı- nın muhabirinden: Madridin bombardımanı devam et- mektedir. Şimdiye kadar bombardı- mandan 15 kişi ölmüş ve 40 kişi ka: dar da yaralanmıştır. - Büyük çapta 3 obüs aynı zamanda Cortes meclisi binasının yanina düşerek 9 kişi öl dürmüş ve 31 kişi yaralamıştır. Diğer mermiler şehrin merkez mahalleleri- he ve bilhassa Puerta de Sol ve Gran- visa cihetlerine düşmüştür. İmdad tertibatı süratle fasliyete geçmiştir. Bombardımandan harab olan mahal- lelerde Madridliler müteessir fakat asabi değildirler. Polis, Franco Madride girdiği 2a- man neşredilmek üzere bir beyanna- me hazırlayan 55 kişilik gizli bir te- şekkülün âzasını tevkif etmiştir. Bu teşekkül, asi saflarına geçmek iste- yen birkaç kişinin tevkifi neticesin- de meydana çıkmıştır. Tayyare bombardımanı Almeria 18 (AA.) —Birasi tay- yaresi, 5 bomba atmıştır. Bombardı- man neticesinde beş çocuk ölmüş, bir kadın yaralanmış ve iki ev harab olmuştur. Bilbaoya yiyecek gönderilecek Londra 18 (A.A.) — Müstakil ame- le partisi relsi ve kâtibi, Bilbaodaki İspanyolları iaşe etmek üzere 40 bin İngiliz Hrası sarfile bir vapur satın #lmağa karar vermiş ve bu parayı temin için halka hitaben bir beyan- name neşreylemiştir. Reis deniz yolile Bilbaoya gitme- nin: bir tehlike teşkil - etmiyeceğini beyan ve Itmanda torpil bulunmadı- ğanı ve 3 millik bir mesafe dahilinde vapurların himaye görecekleri hak- kında Bask hükümetinden teminat aldığını ilâve eylemiştir. Parti umumi kâtibi Brockway İse matbuata beyanatla bulunarak men- sub olduğu fırkanın Bilbaoya zahire yüklü olarak yalnız bir tek vapur göndermek niyetinde olmadığını ve asiler tarafından abluka altına alın- miş olan Bask limanlarının iaşesini temin eden vapurları kiralamak üz€- Te bir anonim şirket tesis etmek ta- savvurunda bulunduğunu söylemiş- tir. Franko için şimdilik kazanmak ümidi yok Ispanyadan Almanyaya giden Alman memurları bu fikirde imişler Paris 18 (A.A) — Oeuvre gazetesinde madam Tabouis, İspanyada ssi cephelerinde bulunan Alman müşahidlerinin vaziyet hakkında izahat ver- mek üzere ansızın Berline çağrıldıklarını (yazmaktadır. Bu müşahidler, Franconun şimdiki halde nruvaffak olamıyacağı kanaatini izhar etmişlerdir. Mme, Tabouisye göre, hükümet mümesslilerile ağır ve küçük sanayi mü- messilleri son zamanlarda sik sık Berlinde toplanmaktadırlar. Bunlar, Al manyanın siyasi bir teşevvüşten ictinab etmesi ve İspanya ile süratle alaka- | sını kesmesi lâzımgeldiğine ve vasati Avrupada bir sergüzeşte atılmamasına | karar vermişlerdir, Londrada taç giyme hazırlıkları 12 mayıs merasiminin dün provası yapıldı Londra 18 (A.A.) — Bu sabah er- kenden Londranın tenha sokakla- rında taç giyme merasiminin prova- sı yapılmıştır. Tertip edilen bir alay, 12 mayısta takip edilecek yolu he- men tamamen katetmiştir. Süvari polislerle küçük üniformalı süvari müfrezelerinin refakatinde giden arabalar, önde trampet ve boru ça- lan asker ve orkestra olduğu halde tribün sıralarının arasindan geçmiş- lerdir. Westminister'” kilisesinden hate- ket eden alayın önünde kralın ara- bası, arkasında İngiltere imparator- luğunun -başvekillerini taşıyan 11 tane lando, daha sonra Prens ve prenseslerle “kraliçe Mary'ye tahsis edilen arabalar bulunuyordu. Araba- Jarın etrafında sırasile, duran, son- ra hareket eden veya selâm duran maiyet kıtaları bulunmakta idi, Bulgar- Yugoslav gümrük ittihadı Bulgar mahafili bu meselenin henüz görü- şülmediğini söylüyor Sofya 19 (A.A.) -- Bulgaristan ile Yugoslavya arasında bir gümrük it- tihadı vücude getirileceği şaylaları hakkında salâhiyettar mahafil, bu şa- yisların teeyyüd etmediğini, zira bu mesele üzerinde Sofya ile Belgrad arasında daha görüşülmediğini bil. .. . Bükreşte vaziyet . m vahim imiş Londradan gelen telgrafları teyid edecek haber yok Paris 18 (A.A.) — Bugünkü tarih- le Londradan gelen bir telgraf, Bük- reşte vaziyetin vahim olduğunu bil- dirmektedir. Bir yandan prens Nico- las ile kral Carol- arasindaki ihtilâf devanı ederken bir yandan da demir muhafızların taraftarları geçen tem- muzda öldürülen Stelescöonun katli hadisesinde methaldar olan demir muhafızlara mensub 10 talebe aley- hindeki davaya mani olmağa çalış- maktadırlar. Bükreş 18 (A.A.) — Prens Nicolas, B. Tatarescoya bir mektub göndere- rek kendisinin doğrudan doğruya v&- ya bilvasıta siyasi bir grupla temas ettiği hakkında çıkan haberlere iti- Taz etmiş ve bu gibi haberlerin dolaş- masına mani olmak için icab eden tedbirlerin alınmasını başvekilden rica etmiştir. Malüm olduğu veçhile prensin de- mir muhafızlar ismindeki faşist teş- kilâtının yardımını istediği hakkın- da bazı haberler dolaşmakta idi, Sekiz klüp turnuası Hilâl - 'Topkapıyı 4-1, Vefa Anado- Tuyu 1-0, Beykoz Eyübü 2-0, Süleyma- niye de İstanbul sporu 2-0 mağlüb ettiler, Bir kadının çantasını kapıp kaçar. ; ken landı Matmazel Emili adında bir genç kız dün Beyoğlunda Kazahcıyokuşundan çıkarken yanına Kâmil isminde bir sabıkalı yaklaşmıştır. Kâmil Emili'nin A pa a, AKŞAM recm hazırlanan proje Proje, Türkiye dahilinde yapılacak seferlere aiddir Ankara 18 — Hükümet hava seler- leri hakkıridâ bir proje hazırlamıştır. Projeye göre Türkiye toprakları ve hududu üzerinde iki yer arasında ha- va yolila insan ve eşyâ taşımak hak- kı münhasıran Türk vatandaşlarına aittir. Memleketin muhtelif yerlerinde ha- va Uhmanları yapılâcaktır. Hava ge- milerinin şehir, “Kasabalar ile halk kütleleri üzerinde akrobasi hareket- Teri yapmaları şiddetle menedilmiştir. 'Tayyareler hususi müsaade alma» dıkça telsiz telgraf, telefon, sinema, fötogtaf makineleri, muhabere'güver- cinleri, patlâyıci maddeler, harp si- lâhları, mühimmat taşıyamıyacak- lardır, Tahran seyahati Dört devleti alâkadar eden muahedeler imzalanacak Ankara 18 — Hariciye vekilimiz, Tahrana gittiği zaman orada Efga- nistan ve Irak hariciye nazırlarile de buluşacaktır. Türkiye, İran, Irak ve Efganistan arasında parafe edilen Şark paktı de bu esnada 'Tahranda imzalanacaktır. B. Cemal Hüsnünün, Hariciye vekilimizin, seyahatine ka- dar Tahranda kalması ihtimali var- dır. Italya tekzib ediyor İspanyaya asker gönder- diği haberinin aslı yok Roma 18 (A.A.) — Cadixe on bin ki- şilik bir İtalyan gönüllü kafilesinin çıktığına dair İngiliz Avam kamara- sında yapılan istizahı mevzuu bahis eden Jumale & İtalin gazetesi dioyor Xi: 4Şunu © katiyen (beyan ederiz ki, 22, 23, 24 mart tarihlerinde mezkür mana hiç bir İtalyan gemisi girmemiş ve 25 martta da ancak-bir İtelyan hastane gemisi lima açıklarında de- mirlemiştir.» Bu gazete müteakiben Fransa ve Sovyetler birliğinden o mütemadiyen hükümetçi İspanyaya gönüllü ve harb levazımı gönderildiğini yazmak- da ve bilhassa Fransız tayyareleri hakkında mufassal malümat vermek- tedir. Diğer tarafdari 28 ve 30 mart tarih- lerinde Marsliyadan - gönüllüler üç grup halinde İspanyaya geçmişlerdir. Nisanın ilk günlerinde de dört İspan- yol bir Yunan ve bir Fransız vapuru harb levazımı İle dolu olarak hükü- metçi İspanyaya gitmek üzere Mar- silyadan hareket etmiştir. Ilk hafta Kapitülâsyonlar müzake- relerinin iyi bir surette neticeleneceği umuluyor Monireur-18 (A.A.y — Kapltülâs- yonlar konferansının ilk haftası zar- fında esen samimiyet havası, ihtilâflı noktaların halledileceği hakkındaki ümidleri kuvvetlendirmektedir, Encümenlerin, pazartesi günü top- landıkları zaman, Fransız murahha- si Max Hymans tarafından muhtelit, mahkemelerdeki ecnebi hâkimlerin Mısırlı hâkimler tarafından istihlâf edilmesi hakkındaki teklifini kolayca kabul edecekleri zannedilmektedir. Soros köyünde esrarengiz bir ölüm Bakırköye tâbi Soros köyünde kay- nanası Ayşeyi dövmek ve bu dayak neticesinde hastalanarak ölümüne 6» bebiyet vermek süçile hakkında taki» bat yapılan Ramazan, bugün adliye- ye verilmiştir. Morg raporu, ölümün mahiyetini aydınlatacaktır. 5 kat ne yazık ki halefi Sald paşanın Dün Geceki ve Bu Sabahki Telgraflar ülleler Hava seferleri için 19 Nisan 1937 :Şark demiryollarını satın alma mukavelesi Mecliste Encümenler tedkiklerini bitirdiler, Nafıa vekâletinin mesaisini takdirle karşıladılar Ankara 18 (Hususi mubabirimiz- dne) — Şark demiryolları şirketinin imtiyazı ile bu şirkete ait malların Salın alınmasına dair olan mukave- lenin tasdiki hakkındaki kanun lâ- yihasının encümenlerce müzakeresi bitirilmiş ve lâyiha Meclis umumi heyetine sevk edilmiştir. Encümenlerin takdirleri Nafıa encümeni, memleketimizde yabancılar tarafından yapılarak bi- xex birer devlet idaresine intikal eden demiryollarmın . hemen sonuncusu” nu teşkil eden Şark demiryollarının da satın alınması yolunda Nafına Vekâletince . sarfedilen mesaiyi tak- || dire şayan görmüş ve bunu hazırla- dığı mazbatada zikretmiştir. Bütçe * encümeni de satın alma muamelesinin memleket menafline en uygun şartlar dahilindeifa ve mali kısmının da bütçeye yük ol muyacak bir şekilde tanzim edildi- ğini mazbatasında bilhassa kaydet- miş ve Nafıa encümeninin takdirleri- ne işlirâk elmiştir. Devletin başına musallat edilen adam Hükümet ayni mevzu kanun pro- jesinin esbabı mucibe mazbatasın- da Şark demiryollarının Kısa bir ta- rihçesini yapmıştır. Yakın tarihimi- zin acıklı bir safhasını gösteren bu tarihçenin başlangıcı şöyledir: «Osmanlı hükümetinin âciz ve cılız vaziyetinden | istifade ederek Avusturya hükümetinin, devletin ba- şna musallat ettiği Baron Hirş isminde birisi ile Nafıa nazırı Davud paşa arasında, İstanbul ve Rumeli yi Bosna üzerinden Cenubi Avus- turya demiryollarına bağlamak ve diğer bazı şube hatlarını inşa ve iş letmek üzete 18 nisan 1869 tarihin- de. bir mukavele akdedilmiştir.» 'Tam mânası ile avanltör bir adam osln Bâron Hirş, bu mukaveleyi ele geçirdikten sonra Avrupa borsaları arasında mekik dokuyor ve birçok fınldaklar - çevirerek (“mukavelyi 4Şark demiryolları açı altında te- şekkül eden bir şirkele devrediyor. Fakat Baron Hirş şirketin faaliye- te geçmesine mâni oluyor ve mahi- rane bir takım manevralarla şirketi feshe ve imtiyazı tekrar üzerine çe- | virtmeğe muvaffak oluyor. İşin tuhaf ve feci tarafı. Baron Hirş, bundan sonra Os maânlı hükümeti ricali ile yeniden pazarlığa girişiyor. 18 mayıs 1872 ta- rihinde. sadrâzam Mahmud paşa ile yeni ve muaddel bir mukavele ak- deiyor, Bu mukavele ile hükümet işletici kumpanya yerine kaim oluyor, İşin tuhaf olduğu kadar feci olan tarafı, hükümetin kendi parası ile yaptır- dığı ve astarını yüzünden fazlaya mal ettiği ve nihayet bütün hakla- rınâ sahip olduğu hattı gene Baron Hirşe kiralaması teşkil ediyor. Baron Hirş 1884 senesine kadar, yani tam ©n iki sene hükümete kira namı ile hiç bir şey-vermiyor. Daha doğrusu hükümet, kendisinden kira istiyemi- yecek aciz içindedir! Hirşin yeni bir fırlıldağı 1877-78 'Türk - Rus barbi Baron 'Hirş için kaçırılmıyacak yeni bir fırsat teşkil ediyor. Baron; görünür- de mevcut mukaveleden yakasını sıyırmak ister gibi bir vaziyet takı- narak hakikatte ise elinden kaçır. mak istemediği bu işe biraz daha devlet aleyhinde bir şekil vermek gayesi ile, harekete geçiyor. Bazı hat- ların inşa masrafları karşılığı olmak üzere 23,000,000 franklık bir avans hesabı açıyor. Bu, Osmanlı hükü- meti hazinesi aleyhine kurulmuş ye- ni bir tuzaktır. Zamanın sadrâza- mi Sald paşa bu hesap için hazırla nan mukaveleyi imza etmemek ki. yaset ve cesaretini gösteriyor. Fa- Si eşerini takip edemiyor, Ve Baron Hirş hazırladığı yeni mukaveleyi im- za ettirmeğe muvaffak Olu Sadrâzam namına Zihni efen imza ettirilen bu mukavele, Osmanlı hükümetinin mali tarihinde bir zil- let vesikası olarak anılacaktır. 1894 de akdedilen 47,000,000 frank- hk bir “istikraz o 20,000,000 küsur frangı Baron Hirşin avansının 1893 tarihindeki bakiyesine tahsis edil- miş “ve istikraz mukavelesinin "bir maddesi ile 64 yıl olarak tesbit edi- len itfa müddeti dolayısile Şark de- miryolları imtiyazı 1957 tarihine ka- dar uzatılmıştır. ! Şebekenin Bulgaristan içinde ka» Jan kısmının Bulgarlar tarafından zaptedilmesi üzerine 1909 tarihinde şirket ile yeni bir mukavele akdcdil- miş ve esas mukavelenin hükümle- ri baki kalmak üzere yalnız mali hü- kümleri gene hükümet aleyhine ola- rak değiştirilmiştir. Her muküvele değiştikçe — ve yenilendikçe hüükmleri devlet sleyhine ağırlaşan Şark demir yolları mukavelesi nihayet 10 zan muahedesi mucibince yeni ikti- sadi şartlara uydurulmak üzere 1929 da yeniden akdedilmiştir. Bu mukaveleye göre şirkete gayri safi hasılattan kilometre başına ay- rlan hisse 12,000 franga çıkarılmış, artan paranın yüzde yirmi nisbeti. nin hükümete yetmiş beşinin şir. * kete verilmesi esası kabul edilmiştir. Bundan başka işletme masraflari çıktıktan sonra şirkete kalan bakiye- nin 1,227,152 altın franklık bir gas rTanti yekünunu doldurması ve bu yekün doldurulmadığı senelerde açı- ğın © 5faizlile garanti hesabına geçirilmesi ve bu açığı kapatmak- ta kullanılmak üzere ayni hesaba alınması kararlaştırılmıştır, Demiryolunun sahibi olmak itiba- rile şirkelin koyduğu işletme ser- mayesinin asgari beş misline sahip olan devlet, bu beş misli yüksek olan sermayesi ile münasip bir menfaaf temin etmek şöyle dursun, kiracının haksiz menfaatlerini temin mevkiine düşmüştür. ıl Cumhuriyet hükümetinin biraz da hacil olan böyle bir vaziyette kal- mağa rıza ve tahammül göslereme“ mesi gayet tabit idi. Nitekim sırası ve zamanı gelince her iş gibi bu işi de memleketin menfaatine en uygun bir şekilde ve kökünden halletmiştir, Mina üniversitesinin yüzüncü yıldönümü Şenlikler devam ediyor, Yunan kralı ve dünya üniversiteleri delegeleri nutuklar söylediler Atina 18 — Atina üniversitesinin yüzüncü yıldönümü şenlikleri devam ediyor. Bu sabah saat dokuzda dele geler üniversitenin Büyük salonunda toplanmışlar, bu toplantıya bütün na» nırlar, elçiler iştirak etmiş, bilâhare kral refakatinde ailesi erkânı ve baş vekil Metaksas olduğu halde salona gelerek alkışlarla karşılanmıştır. Kral burada söylediği bir nutukta üniversitenin yüzüncü yıldönümü mü» nasebetile milletin sevincine. bütün kalbile iştirak ettiğini kaydettikten sonra üniversiteye hayırlı faaliyetler temenni etmiştir. il Bundan sonra Avrupa ve Amerika üniversitelerine mensub delegeler sıra ile nutuklar söylemişlerdir. Türkiye namına bay Muzaffer Göker de bir nutuk söylemiştir. Dün Atinada bu münasebetle spor şenlikleri yapılmış, ziyafetler veril miştir,