12 Ocak 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 11

12 Kânunusani 1937 Fransızlar Sancaktaki mü yanlış yola sevke çalışıyorlar kenderun Sancağında Türkçenin res- kabul edildiği, burada (Baş tarafı 1 inci sahifede) MÜŞAHİDLERE ÇEKİLEN BİR TELGRAF Halep 11 (Hususi muhabirimizden) iler Kırıkhandan ge e derdlerini anlatmak İçin toplanan halk ile temas etmemiş» lerdir. Türkler bu vaziyetten müteessir olgrak müşahidler heyetine şu telgrafla Mmüracgat etr dir. «Biz dertlerimizi dökmek için gün- Jerdenberi sizi bekliyorduk. Bu mak- satla toplanmıştık, Halbuki heyetiniz bizi yol üstünde bıraktı ve gitti» Bitaraf müşakidler bu telgraf üzeri ne yanlarına Abdülgani Türkmeni, Mürsel ve Abdullahı alarak Kırıkhan& gelmişler ve halkla temas ederek derd- Jerini & işlerdir. Türkler müşahidlere anlattıkları #derdler arasında 25-30 bin Türk nü; fusunun mektum tutulmuş olduğunu bilhassa tebarüz ettirmişlerdir. Şan 11 (Hususi) — Sancakta Türk- lerini müşahidlere vuku bulan müraca” atları arasında Sancağın kültür işle Tini tanzim etmek üzere gönderilmiş Olan Piyer Bagantaym Türk kültürünü İmha hususunda aldığı tedbirlerden de bahsetmişlerdir. MÜŞAHİDLER TÜRKLERE SELÂM VERMİYORLAR Şam 11 (Hususi) — Müşahidler Kıs Tıkhana ikinci defa geldikleri zaman hükümet konağına gitmişlerdir. Hükü- met konağının önünde iki binden f0z- Ja Türk, Polisin mümnealına rağmen toplanmıştı. Türk mümessilleri müşa- hidlerle kon zaman kalabalık Türk kütlesi hükümet konağının önün- den ayrılmamış, konuşmaların sonunu beklemiştir. Konuşmalardan sonra halk müşahid- leri görmeği arzu etmiş, müşahidler balkona çıkmışlar ise de halkı selâmla- mamışlardır. Halk istiklâl marşını söylemiş ve Yaşasın Atatürk, yaşasın müstakil Hatay; yaşasın Milletler Cemiyeti di- Ye bağırarak tezahüralla bulun muşlardır. MAZBATA SİYASETİ!.. Halep 11 (Hususi) — Hataydaki ba- 74 Arap ve Ermeniler, mahalli hükü- metin direktifi ile Sancağın Suriyeye katılmadığı ve Türklere verildiği tak- dirde fena muzmelelere maruz kala- €akları hakkında mazbatalar tanzim ederek âll komiserlik yolu ile Cemiye- ti akvama göndermişlerdir. MEVKUF TÜRKLERİN AİLESİ Halep 11 (Hususi) — Sancakta hâ- lâ mevkuf bulunan Türklerin aileleri bitaraf müşahidler heyetine müracaat ederek şikâyette bulunmuşlardır. MÜŞAHİDLERE DEĞİL MİLLETLER CEMİYETİNE MÜRACAAT Şam 11 (Hususi) — Suriye ve Lüb- nanda Sancağın Suriyeden ayrılmam&- S1 için müşahidlere telgraflarla müra- caatlar yapılmakta ve müşahidler bu müracaatların Akvam cemiyetine ya” alması lâzım geldiği, cevabını vermek- tedirler. REDDEDİLEN MÜRACAAT Lâzkiye 11 (Hususi) — Fransizlar Türk taraftarı Alevileri aleyhte teşvik etmek istemiş ve Alevi şeyhi Abdullah Ganiye müracaat etmişlerdir. Fakat Fransızların bu müracaatı reddedilmiş» tir. Sancakta şapka ile mücadele devam etmektedir. İrakiye giyen köylülere pa” Ta dağılmaktadır. Bu suretle şapka ile yapılan mücadele yeni bir safhaya gir- miştir. MÜŞAHİDLERE VERİLEN YENİ BİR MUHTIRA Antakya Ji (Hususi muhabirimiz- den) İskenderun ve Antakya ha- valisi Türk halkı mümessilleri bitaraf müşahid heyet âzasına uzun bir muhtıra vermiştir. Bu muhtırada 1921 Türk - Fran- $ız, Ankara itilâfnımesile buna mü- temmim olarak Lozan muahedesi hü- kümlerine göre İskenderun ve An- takya ve havalisinden müteşekkil İş- hususi bir bay- rak taşımak salâhiyetinin verilmiş ol- duğu ve bunların İskenderun San- cağının Suriyeden tamamen ayrı bir varlık olduğuna kâfi birer delil teş- kil ettiği kaydedilmektedir Muhtırada ezcümle deniliyor ki: Sancak zahiri bir takım imtiyaz- lara malik bir idari teşekkül imiş gibi tabii ve ahdi haklarından uzak- laştırılıp, ekonomik ruhundan mah- rum bırakılmıştır. Sancak hükümet dströleri, odaci ları, mübaşirleri posta müvezzilerine varıncaya kadar Suriyeli, Lübnanlı memurlarla doldurulmuş, yüksek'tah- sil görmüş münevver Türk halkı me- müriyetlerden mahrum bırakılıp her türlü temsil haklarından uzak tu“ tulmuştur. Resmi dil olan 'Türkçe hükümet muamelâtından kaldırılmış, hükümet mukarreratının. yüzde 95 i yalnız Arapça ve Fransızca olarak tanzim 0- lunmuştur. Defterler, makbuzlar, adli- ye celpleri, tapu senetleri, nüfus tez- kereleri Arapça ve Fransizca yazıl maktadır. Türk mektepleri, Türk olmıyan ve Türklere husümetleri beynelmilel mü- seccel Obulnan unasıtın elindedir, Mekteplerde bir tek Türkçe ders yoktur. En ileri kültür müessesesi olan Antakya lisesinde Türk edebi- yatı, Türk edebiyat tarihi ve felsefe gibi kültür dersleri Türklüğe ihanet ve hiyanet etmiş, Türk milleli tara- fından tardolunarak yüz ellilik Jiste- de beynelmilel tescile uğramış Ali İlmi Fani, Mesud Fani, Memduh Se- Tim adlı kimseler tarafından okutul- maktadır. Bunlardan başka Türk mekteple- rinde hocalık edenlerin ekserisi keza Türkiye kaçakları, Türklüğe karşı husumetleri dalma teşvik olunage- len gayri Türk unsurlardır, Türk mekteplerinde kitap yoktur. Son iki yıl içinde yalnız alfabe ve kıraat kitapları getirilmiş, fakat bu kitapların sahifeleri arasında Türki- ye Cumhurrelsi Türk dünyasının göz bebeği Atatürkün, Türk büyükleri- nin, Türk bayrağının resimleri yırtı- hp atılmış ve kitaplar ancak bu şe kilde budama ameliyesine uğratıldık- tan sonra talebeye tevzi olunmuştur. Maarif istatistikleri maksadı mah- suslâ tahrif olunmuş, yerine göre kü- çültülmüş veya mübalâğalandırıl- Ir. Muhtırada Türk inkılâbını takip et- mekte olan Sanecşk Türklerinin ne kadar ağır muamelelere tâbi tutul dukları, fikir ve vicdan hürriyetin- den nasıl mahrum oldukları, ne ka- dar ağır vergiler altında ezildikleri izah edildikten sonra nüfus mesele- sine geçilerek ezcümle deniyor ki: İskenderun ve Antakya havali- sinde müte ehalinin yüzde 75 i Türktür. Buna rağmen 1924 yı- unda mandater hükümet tarafndan yapılan nüfus tahririne bakılırsa San- caktaki Türkler ancak yüzde 38 nis- betindedir. Muhtırada mandater hükümetin hususi maksatlarla o zaman yaptı- ğı bu tahririn ne kadar çürük rakkam- Iora istinad etliği müdahale vesika- larla isbat edilmektedir. Muhtıraya şu cümlelerle nihayet verilmektedir: Sancak halkı 1920 denberi her ve- "sile ile ve her türlü harekâtı ile Su- riyelilerden tamamen ayrı ve Bari- yeden önce yalnız başma istiklâle lâ- yik bir kütle olduğunu fiilen ve mü- kerreren isbat etmiştir. Lüzumunda bir kere daha isbat etmeğe hazır ve muktedirdir. Sancak bir kelime İle Türktür. Sancakta Türk esasında müstakil bir hükü- met kurulacağı güne kadar Sancak halkı davasmın peşinden ayrılmaya» caktır. Ne zulüm, ne işkence hiç ve hiç bir şey Sancak halkım istiklâl davasından — döndüremiyecektir. Bu davaya maküs her hareket ne olur. sa olsun ne kadar şiddetli olursa ol- SAKŞAM şahitleri sun halkın sesini boğamıyacaktır. Akibet hak yerini bulacaktır. San- cak halkı bu itan ve inanla beynel- milcl adaletin tecelli edeceği günü beklemektedir. SURİYELİLERİN NÜMAYİŞİ Antakya 11 (A.A) — Havas ajan- sı bildiriyor: İ Bugün öğledensonra Suriye Jehin- de yapılması mukarrer tezahürat için birçok köylüler dün gece köy- leri terkederek Antakya civarında toplanmışlardır. Her nahiye mümesil- ler, tayin etmişlerdir. Bunlar önle- rinde milli bayraklar olduğu halde yürüyorlardı. Reyheniye mıntakasın- daki Suriyeliler oralarda (beylikle- rini yapan Türklerin hizmetlerinde çalışmalarına rağmen geceleyin kam- yönlarla Antakyaya gelmişlerdir. Dün- (Baş tarafı 1 inci sahifede) tarafından neşredilen haberler tam, mile uydurmadır. İspanyadaki vaziyeti tedkike memur mürekkep bir köri ti hakkındaki hel asılsızdır. Dış işleri bakan: ecnebi memleketler. deki Japon mümessillerini bu gibi şayi- #ları protestoya memur edecektir. İTALYAN GAZETELERİNİN HÜCUMLARI Koma 11 (A A.) — Fransız matbuatı tarafından şimali Fasda Alman kuvvet- lerinin bulunduğuna dair neşredilmek- te olan havadisler, Roma matbuatınca Fransanın Almanya aleyhindeki ma- nevraları olark tavsif edilmektedir. Popolo'di Roma bu gibi neşriyatın gittikçe genişlemekte olduğuna dair Paristen aldığı bir raporu neşretmekte- dir, Bu gazete diyor ki: kü Reyhaniye hadiseleri de efkâri oldukça heyecana getirmiş olmakla berâber tezahüratın sükünetle geçe ceği ümit ediliyor. Sabahleyin Türk, Arap ve Ermeni dükkânları kapalı bulunuyordu Antakya 11 (A.A.) -—— Havasın mu- habiri bildiriyor: Bugün öğleden sonra yapılacak te- zahürata iştirâk etmek üzere civar köylerden binlerce Arap ve Ermeni şehre gelmiştir. On beş bin kişi bu- rada toplanmış bulunuyor. Türk na- hiyeleri de tamamile boşalmığtır. Nümayişlerin bir kavgaya müncer olmasına mâni olmak için polis icap eden tedbirleri almıştır. Reyhaniye- de dün vukubulen şiddelli çar- pışmalara rağmen hiç bir hadisenin çıkması obeklenmemektedir. Bütün Türk, Arap ve Ermeni mağazaları ka- palıdır. POLİS TERTİBAT ALIYOR Antakya 11 (A.A) — Havas ajan- sı bildiriyor: Binlerce Arap ve Ermeni şehir için- de dolaşmaktadır. Dağlılar ellişer ve yüzer Kişilik gruplar helinde şarkı söyliyerek şehre inmektedir. Türk mahalleleri bomboştur. Alevi mahal- leleri ise Fransız ve Suriye bayrakla- le donatılmıştır. Polis muhtelif un- surların hazırlamakta olduğu alay- ların yolunu Kesmek için tertibat al- mıştır. . -.. Bir yıldönümü Büyük bir hava müsa- bakası tertip edilecek Paris 11 (A.A.) — Lindbergh'in Nev- York - Paris tayyare seferinin nuncu yıl dönümü biraz teehhürle tesid edilecek: tir. Merasim bu ayın yirmi biriyle otuz biri arasında hava nazırının himayesi altında yapılacak ve bu münasebetle tertip eidlecek yarışlara bütün dünya tayyareleri iştirak edebileceklerdir. Bu husustaki nizamnameye göre ya- rışta birinci gelene bir milyon 150,000 ikinciye bir milyon ve üçüncüye de ya- rım milyon verilecektir, Beynelmilel hava federasyonunun spor nizamnamesine göre yapılacak 0- lan bu yarışa müteaddid motörlü her tipte tayyareler iştirak edebilecektir. Gül sergisi Barselonda açılacak sergiye davet edildik Ankara 1l (Telefon) — Katalon- ya hükümeti, hükümetimizi Barse- londa ilk ve sonbahar günleri açıla cak beynelmilel gül sergisine iştirâ- ke davet etmiştir. Sergide teşhir edilmek üzere gönderilecek güller Bar- selonun meşhur Pedarliyos sarayı bahçesinde muhafaza ve teşhir edi- lecektir. İlk ve sonbaharda en bol gül yetiştirene Barselon şehri namı- na altın bir madalya verilecektir. İstinat evsafı haiz bir surette ye- tiştirilmiş güllerin sahiplerinden ikinei sine de Katalonya Reisicumhuru ta- rafından bir şeref diploması ile Bar- selon gül sevenler cemiyeti namına bir altın madalaya verilecektir, «Almanların Fas içine doğru sark- makta olduklarına dair yapılan bütün bu mübalegalı neşriyata baktıkça, ta- kip olunan maksadın kaybedilmiş olan Sahife 11 5 nemli IIspanyaya şimdi de Japon askeri geliyormuş.. | mektedir.» İ o İspanyanın en buhranlı zamanlarda bile Fransanın bu mıntakada nüfuz te sis etmesine göz yummuş olmadığı ây- rıca işaret edilmektedir. , İZVESTİYANIN BİR MAKALESİ Moskova 11 (A.A.) — Tas ajansı bil- diriyor: İztestia gazetesi, garp devlet- lerinin vaziyetindeki kararsızlığın Al- manyayı yeni meydan okuma hareket- lerine teşvik ettiğini yazmaktadır. Bu gazete diyor ki; ! «Almanya yeni yeni emrivakiler ih- das ederek"İspanyol Fasında âdeta ev sahibi sıfatile hareket etmektedir. Almanyanın, vazettiği imzalara hiç bir ehemmiyet vermediğini müteaddit, defalar isbat etmiş olduğu nazarı itibar ra alınırsa, protesto oyununa devam ets menin pek ciddi olmıyacağını düşün- mek gerektir. Bu hakikat Fransada ve daha faxla İngilterede teslim &dilmek- tedir, ” : Bugün İngiliz gemileri, faşist ko! ların cezasız hüküm sürdükleri deniz- lere açılmaktan korkmaktadırlar. Ceutadaki Alman topları İngiliz im- Pasında silkün temini maksadile Fran- paratorluğuna karşı doğrudan doğruya sanın çoktanberi gözünü dikmiş oldu- | vurulmuş bir dârbedir, Bu hâdiseler İn- ğu bu parçayı ele geçirmek gayesine giliz siyasi şeflerini uyandırabilecek matuf olup olmadığı suale değer görül- Dâvâmız sağlamdır mutlaka halledilecektir (Baş tarafı linci sahifede) Hanıtaya bakan her insaf sahibi, asker olmadan anlar ki yarısı Türkiye top- Takları olan İskenderun limanında Türkiye istemedikçe bir üssü bahri te- sisine imkân yoktur. Nasıl ki, "Türkiye dâvâsı ortada kaldıkça Süryenin rahat yaşamasına imkân yoktur. Sancak meselesi Fransa için, Fransız efkârını meşgul edecek milli bir mese- le değildir, Fransanın bu işte ve böyle bir zamanda Türkiye dostluğunu kay- bedecek bir siyaset takib etmesini Fran- Hi anlamıyor. Onun için ka- naat tamdır: Dâvâ is halledilecektir. le *** , Fransa Sancak işinde niçin ısrar ediyor ? (Baş tarafı 1 inci sahifede) Lübnanın muhtelif şehirlerinde nü- mayişler yapılmıştır. Hükümet, fiat- karar vermiş ve bâzı eşyaya ambargo koymuştur. AKBA Ankârada ber dilde gazete #ecmua ve kitapları bütün mektep ve wcuz olarak AKBA müesse- selerinde tedarik edebilirsiniz. Telefon * 3377 Satılık kıymetli kütüphane Fransızca iktisadi ve mali en «saslı ve mühim eserlerden ve mec mua kolleksiyonlarından mürekkep kıymetli bir kütüphane (satılıktır. Alâkadarların (Akşam) ilin me murluğuna müracaatları. Telefon; 24240, mi?. Büyük bir ziya (Baş tarafı Linci sahifede) © | reisi ve Gaziantep mebusu Nuri Can- kerin ölümü memleket için büyük bir ziya teşkil eder. Merhumun memlekete ifa ettiği hizmeuler sayısızdır, Kendisi 1881 senesinde Selânikte doğmuş, muhtelif tahsil derecelerini bitirdik- den sonra erkânı harbiye yüzbaşılığı ile neşet etmiş, Balkan harbine iştiark etmiş, büyük harbde Çanakkalenin müdafaasında Atatürkün maiyetinde bulunarak Conk bayırındaki muhare- belerde temayüz etmiştir. Anadoluda milli hareket başlayınca Nuri Conker Atatürkün yanına koş- muş, kendisine tevdi edilen mühim hizmetleri büyük bir fedakârlık ve feragati nefsle ifa etmiştir, İstiklâl muharebesi zaferle neticelendikten sonra siyasi hayata atılmış ve son de- mine kadar Millet Meclisinde millete ve memlekete karşı vazifesini görmüş- tür. Nuri Conker çok iyi bir asker ve aynı zamanda olgun bir devlet rücülü İdi. Fransızcayı ve Almancayı mükem- mel biliyordu. Bir aralık Berlinde Türk çesi müddetinin bitmesine daha dört buçuk aylık bir zaman olduğu hal m fasıllarındaki tahsisattan bir kısmı şimdiden tü- kenmiştir, Alâkadar şubelere yapılan bir ta- mimde tahsisalı tükenen fasıllara ait işlerde Âzami tasarruf bil- dirilmiştir. "Tahsisatı kesildiği hal- ba sarfiyat yapanlar mesul edilecek-