21 Ocak 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 11

Karosöri Bir buçuk sene evvel teessüs eden Otomotör ticaret türk ano- | nim şirketi Karosöri son zamanlarda fabrikasını tevsi etmiş ve Avrupa karosöri fabri- kaları ayarında işler meydana çıkarmıya başlamıştır. lik işe başladığı zaman, ancak otomabillerin marangozluk aksamı- nı yapabilirken, bugün, asri tesi- satiyle lüks ve komplike karosöri- ler imal ediliyor. Bu güzel ve asri türk fabrikası 6 kışmdan mürekkeptir: Döşeme dairesi, montaj dairesi, marangoz- hane, demirhane, çelikhane, bo- yahane. Fabrikanın halihazırda elinde bulunan işlerin en mühimmi, Ford fabrikası tarafından sipariş edil- miş olan sıhhiye otomobilleridir. Bu otomobiller rana sevkedile- cektir. Bu arabaların içinde sediye, lavabo, ilâç delakı ve bir kişilik oturacak yer vardır. Bütün bunlar Otomotör ticaret T. A, şirketinin fabrikasında yapılmıştır. tomotör T. A. Ş. Ford fab- rikasının acentası olmakla bera- ber, Karosöri fabrikası ile Ford'un hiç biz alâkası yoktur. Şirket tama- mile türk sermayesile teşekkül etmiş, Türk anonim şirketidir. Fabrikanın mesaisi yalnız Ford otomobillerine munhasır değildir. Fabrika, her- hangi bir markakın karasörisini imal etmektedir. Fabrikanınaimal ettiği iki oto- mobil takside çalışmakta ve gö- renler bu karosörinin (Avrupa mamulatı olduğunu zannetmekte- dirler. Belediye, hariçe paramız gitmesin diye, piyasaya pahalı lüks oto- mobillerin kullanılmaması için bir taksi nizamnamesi yapmıştı. Fab- rikanın imal ettiği karosöriler bu nizamnameye mutabıktır. Fabrikanın Şişli nihayetindeki merkezini gezdiğimiz zaman, na- Birmanyanın Hindistandan ayrılmasına karar veren yuvarlak masa konferansının dağıldığ fabrikası, | Birmanya yuv Ö" 'abrikasında çelikten yapılan bir kamyon zarı dikkatimizi mükellef, lüks bir otobüs celbetti. Ankaraya sevkedilecek olan bu otobüs cid- den nefisti. Bir de Türkiş petrolyon şirke- tine, seyrüsefer nizamnamesi mu- cibince bir benzin nakliye kam- yonn yapılmıştır. Kamyonun bütün aksamı çeliktir. Bir türk şirketinin bu müsmir faaliyeti şayanı inkişafın tebriktir. o Yerli sanayideki ilk temel taşını (Oobu fabrika atmıştır diyebiliriz. Fabrika, eğer bu tarzda çalışmakta devam ederse, yalnız bizim (değil, fakat haricin de işlerini elde edebile- cektir. Meselâ Iran, Suriye ve Irak'a sevkedilecek olan otomo- billerin karasörisinin pekâlâ imale muvaffak olacaktır. Bu halis Türk fabrikaya mu- vaffakiyet temenni ederiz. Karosör! fabrikasının içerisinden iki manzara arlak masa konferan SI "yazmıştık. Hint murahhasları birer ikişer avdet etmeğe başlamışlardır. Resmimiz bu konferansın son celselerinden birini gösteriyor. Almanya'ya, delice sür'atle yayı- haber ki, inkılapçılara, bütün Tahtit kdfi tedbir midir ? Tütün buhranı neden hat bir şekil aldı? Tütün işlenmesi yavaş yavaş başka memleketlere geçiyor (Baş tarafı birinci sahifede ) evelkine nazaran, tütün gelirimiz | üçte iki nisbetinde azalmıştır. Bu azalış, Izmir, Samsun, Trab- | zon gibi ticaret mıntakalarında, köy iktisadiyatında büyük bir boşluk açmıştır. Zürra, tüccar müşkil vaziyette kalmışlardır. Bugünkü tütün bubranının se- beplerini yalnız Türkiye mıkya- sından tetkik etmek kâfi değildir. Yalnız Türk tüccarının iyi mah- reç bulamaması veya tütün inhi- sarının işi iyi idare edememesi, tütün mahsulünün çok olması bu buhranın sebeplerini izah edemez. * » Dünya tütün istihsalâtı 3 mil- yon 116 bin tondur. Bu mıktar harpten evvel daha azdı. İstatis- tiklere nazaran, tütün istihsali harpten sonra yüzde 40 —50 nispetinde artmıştır. İktisadi buhran şiddetini artır- dığı zaman, bir çok memleketler, ucuz ve cinsi aşağı tütünleri satın almak mecburiyetinde kalmıştır. Diğer taraftan, başta Almanya olmak üzere, muhtelif memleket- ler, tütün vergilerini artırmışlar- dır. Buhran yüzünden, devlet varidatının azaldığını gören hü- kümetler, en evvel, tütün resminin tezyidini hatırlarına getirmişlerdir. Berlin Türk ticaret odasının raporlarına göre, Almanyada, tü- tün vergisi, en mühim vergilerden biri olmuştur. Almanyada umum ! varidatın yüzde 12 sini tütün va- ridatı teşkil etmektedir. Tütün vergisinin arttırılması, pek tabii olarak iyi tütün sarfiya- tının da azalmasına sebep vermiş- ! tir, fabrikalar az sigara yapmağa başlamışlardır. Bu fabrikaların şark memleketlerindeki ajanları da, ucuz ve az tütün satın almağa i mecbur olmuşlardır. Son zamanlarda, muhtelif hükü- | metler, iktisadi buhran yüzünden | gümrük resimlerini arttırmışlardır. | Meselâ: Mısır hükümeti 929 da yaptığı bir gümrük tarifesinde, il tütün resmini yüzde 50 nisbetinde | arttırmıştır, bu vaziyet karşısında, Mısır'a Türk tütünlerini eskisi kadar ihraç etmek kabil olama- i mıştır, halbuki Trabzon, Artıvin, ! Düzce'nin sert ayrı yapraklı tütün- leri yalnız Mısır'a giderdi ve Mısır'dan bu mıntıkalara senede beş altı milyon lira gelirdi. Şimdi bu mıktar birkaç yüzbin liraya inmiştir. Mısırda, Türk tütünlerinin mev- İ kiini, kötü ve ucuz Japon tütün- leri elde etmiştir. Tütün. bubranının sebeplerinden biri de, Türk tütünlerinin yeni yeni rakipler karşısında kalmasıdır. Mısırda, Türk tütünlerine karşı Japonlar kuvvetli bir rakip olarak çıktığı gibi Alman piyasasında Sovyet tütünlerile rekabete mec- bur olduk. Geçen sene Berlindeki Sovyet ticaret mümessilliği Alman piyasasına, kilosu 31 kuruştan mal satmıştır. Almanyada tütün sarfiyatı esasen azalmıştı. Bu azalan sahayı da, Ruslar işğal etmektedir. Bu suretle Almanyaya olan ihracatımız üç milyon küsur liraya kadar inmiştir. Bütün bunlar, tütün ticaretin- deki buhranın harici sebepleridir. Buhranı daha müşkil hale sokan bir sebep de bizdeki ticari ciha- mızın kifayetsizliğidir. Memleketimizde, Türk ihracat tacirlerinin bir satış teşkilâtı ve birliği yoktur. Memleketimize bir alıcı geldiği zaman, yekdiğerine rakip muhtelif satıcılar karşısında kalır. Bir tacir, rakip olduğu tacirden daha aşağı bir fiat verir. Bu suretle teşkilâtsızlık yüzünden fiatlar düşer. Ihracat tacirlerimiz, mallarına büyük ve daimi mahreçler bula- mamıştır. Türk tütünleri burada olanlar a vardı. Birçokları diyor- ecnebi kumpanyaları tarafından dünya piyasalarına arzedilir. En çok ihracatımız İtalya'ya yapıl makta ve Triyes'te vastasile muh- telif memleketlerde satılmaktadır. Tütün ticaretine icnebi serma- yesi hâkim olduğu gibi, tütün işçiliği de memleket işi olmaktan çıkıyor. Eskiden Türk tütünleri, Istanbul- daki depolarda işlenir, bu yüzden binlerce amele geçinirdi, bu işci- lik aşağı yukarı Triyestedeki ameleye intikal etmiştir. Bu meselelerde, tüccar kaba- bati tütün inhisar idaresine yük- ler. Tütün tacirleri, inhisar ida- resinin, tütünlerimize mahreçler bulmadığından şikâyet ederler. Inbisaz idaresi bu vazifenin tüc- cara ait olduğuna dair cevap verir. Köylü “tütün para ediyor., diye çok tütün eker. Tüccar bun- dan da şikâyet eder. Ara sıra tütün istihsalâtının tahdidi için komisyonlar toplanır, netice çık- maz. Son senelerde, buhrana mani olmak için' istihsali temdit çaresi ileri sürülmektedir. Pamuk, şeker, petrol istihsalâtım tahdit etmek maksadile Amerika ve Avrupada muhtelif konferans- lar toplanmış ve kararlar vermiş- lerdir. Fakat bu gün bu kararlara müstahsil memleketleri iştirak et- tirmek mümkün olamamıştır. Pamuk istihsalâtının (tahdidi için, konferanslar (toplanırken, ayni zamanda Ruslar beş senelik plân mucibince, pamuk istihsa- latını artırıyorlar. Bizde de, tütün buhranına mani olmak için tütün zeriyatının tah- didi hatıra" gelmiştir. Bu fikir bundan bir iki sene evel, Atina ticaret mahafili tara- fından ileri sürülmüştü. Birkaç sene evvel de Balkan konferansı ruznamesinin Ooehemmiyetli bir mevzuunu teşkil etmişti. z Son günlerde çıkan haberlere göre, Balkan memleketleri arasın- da şimdiden tütün reriyatının temdidi için yeniden bir konferans daha toplanacaktır. Bu konferans evvelce verilen tâhdit kararımı, tatbika geçirecektir. Balkan tütün zeriyatının tahdit edilmesini mevcut tütün buhranını tamamile ortadan kaldıran bir kurtuluş yolu olarak kabul etmek doğru değildir. Balkan memleketleri arasında müşterek tedbirler alınması, mev- cut bubranının şiddetini tabfif edecek mahiyette olacaktır. Bunu ümit edenler çoktur. Fakat Tütün buhranma esaslı çare bulmak, iktisadi buhranın ortadan kalkmasına bağlıdır. Buhran ne zaman bitecek, ne zaman normal vaziyete avdet edecek, bunun hakkında muhtelif noktai nazar- lara göre Söylenmiş fikirleri tet- kik etmek icap eder. Tütün buhranını tamamile kal- dırmak ayrı bir meseledir,fakat bu günkü şerait altında mevcut vaz' iyeti tahfif (o çareleride vardır. Yunan tütün ticaretide, beynel- milel ticari buhrandan müteessir- dir. Fakat bütün bunlara ragmen Yunanlılar Mısra eskisi gibi ibra- cat yapıyorlar. Geçen gün Avus- turya rejisile iyi bir mukavele yapmışlardır. Tütün ticaretini, bu günkü elim vaziyetten kurtarmak için komşu memleketlerin ittihaz ettiği tetbir- leri örnek almak lâzımgelir. Eğer bizde, beynelmilel tütün ticareti vaz'iyetini takip eder bir bir daire olmuş olsaydı, urla köylüsü 10 kuruşa satmazdı?Buh- rann Türkiyede daha bad bir şerait içinde devam etmesine sebep inhisar idaresinin, piyasaya nazım olamamasından ileri gek mektedir. gr Arkası var yi