18 Kasım 1931 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

| | A A AŞ AŞ Şa ŞAM A MMA MM Ag ŞAN YA MAMA 2 MMA A AM MA Sahife 2 Iktisadiyat Yeni Devlet (Baş tarafı birinci sahifede ) cebine paranızı koyup seyahate çıkmaktan menediliyorsunuz. Tüc- car istediği kadar mal getirip memlekete - mevcut nizam ve kanunlar dahilinde - serbesçe ithal edemiyor. Gün gelecek, her müs- tahsil, kendi tarlasına, istediği tohumu atıp, arzu ettiği mahsulü almaktan menedilecek. Devlet, kendi mürakabesi altında, bütün ihracat mahsullerini standarize etmek istiyecek, yahut, maliyet fiatini indirmek için, istihsali bizzat rasyonalize etmek mecburiyetini hissedecektir. Devletin bu işlere bu derece müdahale etmesinin sebebi nedir? Bunlar, iktisadi, ticari işlerdir, fertlerin hürriyet o hududuna dahildir. Devletin bugün para tedavülüne yarın eşya ithalâtına, öbürgün istihsale, (o bulâsa © iktisadiyata (Olktisadiyat, (Obir (o memleketin istihsal, tedavül, istihlâk mesele- lerinin heyeti mecmuası demektir) karışması, şimdiye kadar karış- madığı için bütün dünyada buhranın müthiş bir şekle girme- sinden ileri geliyor. Borsa simsarlarını, istedikleri gibi spekülasyon yapmakta, her- kesi kendi servetini arzu ettiği şekilde kullanmakta, yahut tüccarı dilediği kadar mal ithal etmekte serbes bıraktıkça, birçok insanlar belki kâr ediyorlar, para kazanı- yorlar, fakat bütün bir memleketin iktisadiyatı altüst oluyor, bütün bir milletin parası sıfıra iniyor. Birkaç yüz kişi, ticari hürriyetten, rekabetten, akıl ve zekâdan istifade ederek beş on bin lira kazanıyorlar, fakat bütün bir memleket ve millet milyonlar, milyarlar kaybediyor. İşte Devlet, ferdi haklardan daha mukaddes olan içtimai ve milli hakları sıyanet etmek için, bazı fertlerin hususi menfaatleri aleyhine de olsa, umumi ve içtimai menafii himaye etmek için iktisadiyata müdahale ediyor. Devletçilik denilen siyasi ve içtimai Ohükümet tarzının mânası budur. Fakat, Devletin iktisadi işlere müdahalesi faideli olmak için çok mühim bir şart vardır; Devlet teşkilâtı bu işe göre mücehhez bulunmalıdır. Devletler, son asra kadar iktisadi meselelerle hiç meşgul olmadıkları için bu işlere ait hassasiyet, ve aksülâmel techizatı noksandır. Meselâ, memleketin her hangi noktasında husule gelecek iktisadi bir hadise, devlet dediğimiz idareci dimağı derhal müteessir edemiyor; bu hassasiyet cihazı (o eksik (oOolunca idari merkezin, bu hadise karşısında aksülâmel (o kabiliyeti de © çok geç veya noksan oluyor. Çünki, eski Devlet telâkkisinde ve klasik Devlet (teşkilâtında iktisadi hassasiyet cihazı, diğer şubelerde olduğu kadar şümullü ve mükemmel değildir. Devlet iktisadi işlere karışmaya başlayınca, iktisadi (o hadiselere karşı hassasiyet ve aksülâmel cibazı da mütekâmil olmalı ve süratli işlemelidir. Hattâ diğer devlet (o şubelerinden fazla... Çünki , iktisadi işlerin - te- reddüt ve teahhüre hiç mecali yoktur. Bu işler, devlet teşkilâ- tında ananevi kırtasiyeciliğin eline düşerse, faide yerine zarar hasıl olur. İlk yapılacak iş, Devlet bünyesi dahilinde iktisadi mese- lelere ait cihazı tekemmül ettir- mektir. Necmeddin Sadık Dahiliye vekili Vekil bey yarın Diyarıbekire hareket ediyor Ankara 16 (Hususi) — Dabiliye vekili Şükrü Kaya bey Çemeşkizik ten sonra Dersemin eski merkezi olan Hozata gitmiştir. Burada halk ve aşiretlere mensup kala- balık vekil beyi karşılamıştır. Şükrü Kaya bey doğruca hü- kümet konağına gitmiş, burada bir çok aşiret mensuplarını kabul etmiştir. Bunların arasında eski mebus Mustafa, Mehmet Ali Çemşit, Baktiyar, Süleyman, Koç aşiretinden Kör Seyit, Abbas aşiretinden Seyit Rızanın oğlu vardı. Aşiret mensupları aralarında çıkan ihtilâfların ve yıllardan beri biriken kin ve garazın ağaların tahrik ve teşviki neticesi olduğunu söylemişler, hükümetin kurtarıcı elinin bu mıntakaya da uzanarak cumhuriyetin feyizlerinden istifa- deleri imkânının teminini rica etmişlerdir. Dahiliye vekili geceyi Hozatta geçirmiş, bu sabah Tertek yolula Mazgirte hareket etmiştir. Burada yol henüz bitmediğinden atlarla seyahate devam o olunmuştur. Mazgirte geç vakit muvasalat edil- mesine rağmen bütün ehali kasa- banın kenarında heyeti karşıla- mıştır. Mektepliler Gazi Mustafa Kemal şarkısını söyleyerek vekili selâmlamışlardır. Vekil bey Çarsancaktan gelen aşiret mensuplarının ziyaretlerini kabul etmiştir. Bu gece Mazgirtte kalacak, yarın Elâzize dönülecek- tir, Çarşamba günü Elâzizde Der- sim tetkikatı bir kere daha muta- lâa edilecek, perşembe günü Diyarıbekire hareket edilecektir. M. Grandi Italya hariciye nazırı M. Borah ile görüştü Washington, 17 (A.A.) — M. Grandi ile M. Borach, 25 dakika görüşmüşlerdir. Noktai nazarları arasında mahsus bir fark mevcut olmadığını müşahede etmişlerdir. M. Grandi, Versailles muahede- sinin yeniden bir kerre daha tetik edilmesine (o taraftar (o olduğunu beyan etmiştir, Her iki devlet adamı, tamirat ve harp borçları meselelerinde de mutabık kalmışlardır. New York 1I7 (A.A ) — M. Grandi, matbuata beyanatta bu- lunmuştur. Mumaileyh, bu beya- natta Hoover (omoratoriumunun ehemmiyetinden bahsetmekte, son zamanlarda (muhtelif (o devlet adamları arasınnaki ziyaretlerde sulbun tarsini ve refahın iadeten tesisi için çareler arandığını söy- lemektedir. Mumailey, diyor ki: Her mille- tin iyiliği, bütün dünyanın iyiliği demek olduğunu gayet kuvvetle hissediyoruz. Ziyaretimin gayesi, iyilik için beraberce teklifinde bulunmaktır. Kalp 25 kuruşluk yapan biri yakalandı Manisa, 17 ( Hususi) — Polis burada mühim bir kalpazan yaka- ladı. Yirmibeş kuruşları taklit ederek imal ve sarfeden bu ada- mın adı Halittir. müşterek çalışmak Izmirde tütün satışı Izmir 17 ( Hususi ) — Tütün inhisarının mübayaatı ağır gidiyor. Fiatler pek azdır. Muamele 50-70 kuruş üzerindedir. Akşam “Bu Sahahizi Telgraflar Grup içtimaı Müzakereye bu gün devam edilecek Ankara, 18 (Hususi) — Fırka gurupu dün sabah saat on bu- çukta toplanmış ve bire kadar müzakerede bulunmuştur. Birde yemek tatili yapılmıştır. Grup saat üçte tekrar toplanarak sekize kadar müzakereye devem etmiştir. Dün sabahki içtimada meclisin toplanma ve bütçenin meclise verilme zemanlarının değiştiril- mesi hakkında müzakereler ol- muştur. Meclisin yaz ve kışta iki defa tatil yaparak yedi ay çalışması, (o bütçenin mali sene başından en az üç ay evel mec- lise verilmesi muvafık görülmüş- tür. Bu hususta meclise teklifte bulunulacaktır. Öğleden sonraki devrede itha- lâtın tahdidi ve iktisadi vaziyet hakkında müzakereler o cereyan etmiş, iktisat vekili Mustafa Şeref bey bu hususta izahat vermiştir. Bir çok mebuslar söz almışlardır. Bu arada Besim Atalay bey uzun bir nutuk irat etmiştir. Vakit geciktiğinden müzakereye bu sabah devam edilecektir. Şefik bey aleyhinde yeni bir dava Bursa 17 (Hususi) — Istanbul defterdarı Şefik bey aleyhine, devam etmekte olan davaya ilâveten, ikinci bir dava açılmıştır. Bu davaya da Bursa asliye ceza mehkemesinde bakılmaktadır. Şefik bey namına Istanbul muha- kemat müdiri Ahmet Nuri beyle avukat Ali Şevket bey muhake- mede hazır bulundular. Defter- darlıktan kimse gelmemişti. He- yet, Şefik beyin istinabe suretile ifadesinin alınmasına karar verdi. Irakta kolera Cenup hudutlarında buluz nan halk tamamen aşılandı Ankara 17 — İran ve Irakta son zamanlarda çıkan kolera dolayısile o hudutlarımızda lâzım gelen tedbirler alınmıştır. Kolera vakaları en ziyade Basra'da gö- rülmektedir. Kütülemmare'de bir vaka görülmüştür. Basra körfezine civar İran topraklarında bazı kolera hadiseleri zuhur ettiği gibi Bağdatta da bir vaka tespit olunmuştur. o Cenup (hudutları üzerinde ve civarında bulunan halk tamanen aşılanmıştır. Mardinde bakteriyoloji lâbora- tuvarı açılmış, buraya bir müte- hassıs gönderilmiştir. Hududumuz- dan dahile girecek eşhas tama- men nizamname ahkâmına tabi tutulmaktadır. Gerek Basradan ve gerekse Irandan hurma ve sebze ithali menedilmiştir, Tayyareci Vecihi beyin seyahati Antalya 17 (A. A.) — Tayya- reci Vecihi bey şerefine dün akşam Antalya münevverleri ta- rafından bir ziyafet verilmiştir. Ziyafette tayyarecilik * etrafında samimi hasbihaller (o yapılmıştır. Vecihi beyin tayyaresinde husule gelen sakatlıkların tamiri bir kaç güne kadar bitecektir. Tayyare- cinin ayın 21 inde seyahatine devam edebilmesi muhtemeldir. Mısır Kredi Fonsiye Kahire 17 (A.A.) — Yüzde üç faiz ve ikramiyeli Mısır kredi fonsiye tahvilâtlarının dünkü çeki- lişinde: 1886 senesi o tahvilâtlaından 339,470 numara 50,000 frank, 1903 senesi tahvilâtlarından 518, 887 numara 50,000, 1911 senesi tahvilâtlarından 254,774 numara 50,000 frank kazanmışlardır. Sam ZI, TNF ENAZ UK İktisadi buhran Fransız mecli- sinde mühim müzakereler Paris, 18 ( A.A. ) — Meclis, harici siyasete dair olan istizah- larına devam etmektedir. Radikal sosyalist mebuslardan M. Marga- ine, Alman buhranı hasebile hadis olan vaziyeti derpiş eylemiş ve bu buhranın İngiliz ve Ame- rika iktisadiyatında vücuda getir- diği akislerden bahsetmiştir. Mumaileyh, Avrupa vaziyetinin ıslahı icap ettiği kanaatını izhar ve bilhassa Avusturyanın vaziye- tinin düzeltilmesi lâzım geldiğini beyan eylemiştir. | Münakaşaya Perşembe günü devam edilecektir. Radikal sosyalist | fırkasının meclis (Ogrupu, ecnebi amele meselesine dair bir teklif tevdi etmiştir. Maliye ve bütçe nazırları, yeni mali resimlere ait kanun projeleri tevdi edeceklerdir. M. Briand'ın sıhhati Paris 18 (A.A.) — M. Briand'ın sıhhatinin muhtel olduğu hakkında işaa edilen haberler tamamen asılsızdır. e Mumaileyh, meclisin celselerinde hazır bulunmuş,fakat salondaki devamlı ve fazla hara- retten biraz müteessir olmuştur. M. Briand, meclisi normal bir vaziyette (terkederek ( hariciye nezaretine gitmiş ve orada uzun müddet japon sefiri ile görüş- müştür. Ispanyada vaziyet Barcelone, 18 (A.A. ) —lLa Lancia gazetesi bir beyanname neşrederek (hükümeti, ibtilâlin esaslı (o sebeplerini (o unutmakla itham eylemekte ve cumhu- riyeti müdafaa vesilesile mem- lekete müşkil vaziyetler ihdas eden amele sınıfının emellerile mücadele etmesini istmektedir. Sıgır vebası Mücadele heyeti reisinin seyahati Trabzon 17 ( Hususi) — Sığır vebası mücadele heyeti reisi Etem bey mezunen Trabzona gelmiş ve dün Erzuruma gitmiştir. Etem bey bana şu beyanatta bulundu: — Erzurum vilâyetinde yapılan mücadele neticesinde hastalık az zaman zarfında temamile biti- rilmiştir. Erzuruma komşu olan ve çok hayvan yetiştirip ihraç eden Kars, Bayezit ( vilâyetlerindeki sığır vebasile mücadele işi bana havale edildi. Bundan başka Ağrı dağı hududundan garp vilâ- yetlerine nakledilen aşiretlere ait hayvanlara yapılacak aşılara da nezaret edeceğim. Bu hayvanlar Trabzon yolu ile Istanbula sevk edileceklerdir. Muş, Van; Bitlis vilâyetlerinde bazı bulaşık hayvan hastalıkları örüldüğünden oralarda da tet- kikat yapacağım. Fransa'ya yumurta ihraç edilmiyecek Paris, 16 (A.A.) — Resmi ga- zetenin neşriyatına nazaran Tür- kiyeden gelecek olan kabuklu yumurtalara tahsis edilen kontejan bitmiş olduğundan 1 kânunusani 1932 tarihine kadar Türkiyeden bu nevi yumurta Fransaya gir- miyecektir. Pangaltıda bir evde kaçak tütün bulundu Pangaltıda Sait isminde birisi- nin evinde kaçak tütün bulunduğu haber alınarak araştırma yapıl- mıştır. Saidin evindel3 kilo kaçak tütün, 145 deste sigara kâğıdı, tütün kıymağa mahsus havan takımı ve saire bulunmuştur. Sait yakalanarak tahkikata başlanmıştır. | memleketlerini 18 Teşrinisani 1931 Gümrükte muamele (Baş tarafı birinci sahifede) Piyasada vaziyet Hükümetin ithalâtı tahdit etmesi piyasada ehemmiyetle takip edili- yor. Bazı ithalât eşyasının girme- sinin men'i, bir kısmının girebile- ceği miktarın tayini büyük tacir- leri memnun etmiştir. Bilhassa ellerinde istok malı olan tacirler, vaziyeti daha ziyade lehlerinde (| görüyorlar. | Küçük tacirler ve perakendeciler ise memnun değillerdir. Bunlar elle- rindeki malı sıksık devrederler. Bundan başka tecirlerin, ileriye sürdükleri bir nokta daha vardır. Tüccar yazlık malları bir kaç ay evelinden satın alır. Halbuki hü- kümet bir ay sonra gelecek eşyanın listesini hazızlıyacaktır. Bu vaziyet karşısında listelerin bir kaç aylık neşredilmesi iste- niyor . Rüsumat müdürlüğünün izahnamesi Rüsumat umumi müdürlüğü bir izahname de hazırlamıştır. Bu izahname bazı noktaları tenvir etmektedir. o İzabnameye (göre gümrükteki mallar verilen -beyar- namelerin sıra numarasına göre muamele görecektir. Her aylık ithalât o aya mah- sustur. Ertesi aya mahsup edil- mez. Ithali serbes olan mevadı iptidaiye, teşviki sanayi kanunun- dan istifade eden müesseselerin getirtecekleri maddelerdir. Rüsumat müdüriyeti umumiyesi gümrüklerde (o bekliyecek (olan eşyadan ardıye alınmamasını da bildirmiştir. Yeni bir daire mi? Ithalâtın tahdidi işini idare etmek üzere, şehrimizde yeni bir daire ihdası düşünülmektedir. Bu daire iktisat ovekâletine (tabi olacaktır. Ticare mümessilleri izahat aldılar Ithalâtın tahdidi karşısında şeh- rimizde bulunan muhtelif hükü- metlerin (ticaret (o mümessilleri, ticaret odasından izahat almışlar- dır. Ticaret mümessilleri, kendi alâkadar eden meseleler hakkında ( piyasadan tahkikat yapıyorlar. Ihtikâra karşı (Baş tarafı birinci sahifede) hissedilecek derecede artmıştır. Hükümet ibtikâr yapan ları şiddetle cezaya çarptıracaktır. Izmirde vaziyet Izmir 17 (Hususi) — 15 teşrini- sanide gümrüğe gelen malların ihracı, kolipostal suretile gelmiş malların ( çıkarılmasının o serbes olduğu hakkında Ankaradan cevap geldi. Bugün ithalât gümrüğün- de, 16 teşrinievvelden gelen 50 beyannamelik mal için 40,000 liralık muamele görüldü. Bütün gazeteler ithalât eşyasında ihtikâ- rın men'i için tedbir alınmasını istiyorlar. Kendilerile görüştüğüm ithalâtçılardan bazıları fiatlerin fazlalaşacağını söylüyorlar. Yangın başlangıcı Yüksek kaldırımda Totonya ku- lübünün mutfağından dün akşam yangın çıkmışsa da derhal yetişi- lerek söndürülmüştür. Yangının ocakta fazla kurun toplanmasından (ovukua geldiği anlaşılmıştır. Tramvay ve otomobil kazaları Vatman Ibrahim efendinin ida- resindeki tramvay dün akşam üzeri Taksimde Katina isminde 59 yaşında bir kadına çarpmıştır. Kadının sağ bacağı ile sağ kolu kırılmıştır. Mecruh kadın hastahaneye götürülmüş, vatman yakalanmıştır. Belkis isminde bir kadın dün Pangaltıdan geçerken bir otomo- mobilin altında kalarak yaralan- mıştır.