15 Ağustos 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1

15 Ağustos 1941 ct | 4 üncü Yıl - No. 1179 YERDE (5) KURUŞ GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ Mareşal Petain'in nutku Mareşal Petain ve etra- bekleyemez. Çünkü kabili- gyetleri, karakterleri, mes. lekleri malüm Mazileri onların Fransagı cidden ıslah edebilecekleri hakkında bir garanti ve ümit vermemekledir. zatlardır. areşal P&tain, Fransanın harici ve dahili vaziyet- lerine dair radyoda iz; hat verdi. Ve söyleyeceği —| kırdıların ehemmiyetli olacağı- nı da kendisi tenin etti. Harici vaziyet bakkında tel-| graf hülâsalarından anladığı miz şey Almanya ile işbirliği yapmağa ve bir an evvel sulh akdetmeye Vichy hükümetinin | can atmakta olmasıdır. Bugün- | kü resmi Fransa, Avrupanın Almanya tarafından tanzim ve | idare edilmesini kabul - ediyor. Mütarekeden sonra neşredilen bazı eserler Fransanın İngilte- rTeye tamamen arkasını çevire- rek —Almanyanın kuracağı bir Avrupa nizamına Almanyanın yanı sıra, hattâ biraz da emri altımda yürümek lüzumunu mü- dafaa edip durmuşlardır. Ma- Teşal Pötain bu kadar açık söy- Tememekle beraber ayni esası kabul ve tasvip etmiş görünü- for. Bundan on iki ay evvel g'tıhren' in yaptığı işbirliği tek- lifinin pek nazikâne - olduğun- da bilhassa tevakkuf ettikten Bonra hetüz bir neticeyo varı- Tamamasını âdela esefle beyan etmiştir. Franse ile Almanya-| man neden dolayı gimdiye kadar | anlaşamadıkları Mareşalin nut- kundan anlaşılamıyor. Alman- yanın teklifi hakikaten büyük | nün rededilmesi, yahut der- hal kabul olunmaması için ne sebep movcut olabilir? Halbu- ki, diğer taraftan Mareşal Pötain bugünkü muvakkat mü- nasebetlerin - nihayete ererek daimi bir Avrupa nizamıma kavuşmak için can attığını bel- li etmektedir. Mareşalin dahili vaziyet hak- kındaki sözleri nisbeten daha vazıhtır. Mareşal P&tain Fran- sız demokrasisinin — ölümünü büyük bir memnuniyetle müj- deliyor. Fakat 1789 prensiple- rinin hâlâ kuvvetini gösterir bir hakikattir ki, bu keyifli söz- lerin arkasından derhal hürri- yet şuvrunun kevdilerinde dai ma yaşamakta olduğunu ilâve etmek mecburiyetini duymuş- tur. Mareşal P&tain şimdiye ka- dar Fransada yeni nizamı kur- mağa, yani Aaçıkçası bir şey yapmasa muvaffak olamadızı Di itiraf ediyor. Saklanması,; imkân olmadığı için bu netice- yi kabul ve tasdik etmekle be- raber — kabahati — başkalarına yüklemekten de geri kalmıyor. Sözlerine bakılırsa — Fransuda ıslâhat icramına mâni olan iki kuvvet varmış ve bunlarda eski | Tejim taraftarları ile tröstlerin | hizmetkârlarından — ibaretmiş-| ler. Diktatörlük — salâhiyetleri- | ni haiz olduğu halde Mareşa- lin neden bu mâniaları kır madığı nutukta izah edilmiş de- ğildir. Hattâ Mareçal P&tain bu mâniaları izale edebilmek için uzun bir müddete ihtiyaç olduğunu bile saki&mamıştır. Onun bu şikâyeti dolayısiyle Fransız dostlarını sevindirecek iyi bir işaret teşkil ettiğini bi la kaydetmekten geri - dür- ğiz. Demek olüyor. ki al entrikalarına hâ- lâ tamamen kapılmıyor. Fransanın harbe tekaddüm eden devredeki — rejimi — h: kikaten çok kusurlu, bozuk, rümüş bir idare gösteriyordu , Fakat asıl kabahat bizzat ve- jimden ziyade insanlarda — idi. BPğer Fra Pu- ankara, Briyan gibi adamlar sağ olsalardı Fransa böyle da- gılmazdı. Adamlara — kab: bulurken Maresal - P&tain dahil olduğu balde şimdiki de let adamlarını ve askeri şefleri, geseral — Weygand'ı, — Lavali, 3”andine'i Bone'yi de ayni mes- uliyetleri - yüktenmiş bir halde görüyoruz. Çünkü Fransayı yık | fındakilerden Fransa birşeg || | bir nezaket ile yapılmış ise, bu- | G dırlar, - Türkiye — karşılıklı AEBAAAMRRLR AAA n S nhur Roosevelt İngiliz kralı Atlantik-! te donanmayı teftiş etli Londra, 14 (a.a.) — Reute- rin anavatan filosu nezdinde ki hususi muhabiri bildiriyor: | Kral 6 ıncı George, şimal su-| larındaki Britanya anavatan fi- losunda üç gün kalmıştır. Kral, amiral gemisinde yatmış ve ya- kın zamanlarda bazı muharebe- lere iştirak eden tayyare gemi-| lerifit,“krüvazörleri- ve-torpido muühriplerini gezmiştir. Bütün bu ziyaret esnasında, | her gemi, düşmanla çarpışmağa hazır bir vaziyette bulunuyor- dü. Kral, deniz üssüne, avcı tay - yarelerinin muhafazası altında | Dir Lockhed - Hudson tayyare- sile gelmiştir. Ve ayni gün Bti tanyanın en asri tayyare gemi- lerini ve bir- kaç kruvazörü 2i- yâret etmiştir. (Sonu sayfa 3 sütun 6 da) Ankara, 14 (Radyo güzete- si) — İngiliz ve Sovyet bü- yük elçilerinin Hariciye Ve- kilimize verdikleri talar her - tarafta İngiliz. matbuatında çok karşılanıştır. matbuatı, kiyeye, İngüt yetler taratından verilen bir Faranti mânası çıkarnlakta- son no- bilhassa iyi Bazı ecnebi mak, dahili vahdeti bozmak, manevi kuvveti hiçe indirmek ve bilvasıta düşman tahrikâ -| tını kolaylaştırmak — gibi hare- | ketler bu zatların en başlı fa- aliyetini teşkil etmişti. Mareşal Petain — Fra dünkü rejiminin değiştirilmesi lüzumunu — herkesin anlaması icap ettiği noktası üzerinde e- hemmiyetle israr ediyor. Evet Fransada mutlaka değişme: icap eden bir şey vardır. Fakat bu değişecek şey rejimden z yade rejimi tatvik edecek d ın ahlâk ve karakterli Ayni ahlâk liyet di Frai müth Fra let adamları ve verebilirlerd bir takım de manların o zan gizli ajanı Her Abet ile müna- sebette bulunurlarsa ve ben- dilerini ona satacak derecede hiyaneti ileri -ötürürlerse bun- da rejimin pve kabahat ar. Mareşal - Pâtetin — Fransada hodgâm kapttatmne kargı mü- cadele edeceğini söylüyor. | Yapabilirse bak sete- hay bir iş. Fransada Bunu *0 Prancı | idare eden v “20V atla,, aamı| W——- - Churehili, denizde bir gemide aranti istediğimize dair iddialar asılsızdır Türkiye kendini yakın bir tehlikeye maruz görmemektedir | yapmakla marufturlar. Bu id- | diayı Roosvelt Churchili mülâkatı Tariht mülâkat sonunda 8 madde- lik birde deklâras- yon neşrolundu Müstakbel dünya nİzamının esasları tesbit olundu Ohurehili Başvekil Haracçı Kardeşler Ltd. Ş. İstanbulun en zengin çeşitli MOBİLYE vağazandır. ! TELEFON Salonlarını her zaman gezebilirsiniz İstanbul, Fincancılar, Rıza paşa okuşu 59 1 'elefe 22060 Demiryolu inşaatımız Şarkta İran, İrak istikametile Zonguldak - Kozlu hattı üze- rinde sür'atle ilerliyor Nafiıa Vekâleti inşası mutasavver yeni hatlarla etütlerini yaptirmaktadır İki memleket müteca- vüz milletlerin silâhtan tecridini esas şart ola- rak kabul etmektedir. Londra, 14 (a.a.) — Reuter: B. Attlee, bugün öğleden son- Ta radyolarla neşredilen beya - natta bulunarak B. Churchill ve B. Rooseveltin denizde bir ge- mide buluşmuş ve müttefikle- rin, uğrunda çarpıştıkları — he- defleri bildiren ve istikbalde da- imi bir dünya sulhu plânlarının temelini teşkil edecek esas pren- sipleri gösteren - bir - müşterek İngiliz - Amerika deklârasyonu hazırlamış olduklarımı ifşa ey- lemiştir. B Attlee'nin - - beyanatının: metni şudur: Amerika Birleşik — devletleri reisi ve Birleşik krallık hükü- metini temsil eden başvekil B. buluşmuşlardır. Kendilerine, ka- Ta, deniz ve. hava yüksek - süu- bayları da dahil olmak Üüzere Sonu 'sayfa 3 sütun 3 de)) 9 olarak şimdiye kadar bir çok muahedeler imzalamıştır. Fakat bir taraflı bir ga- rantiyi hiç bir zaman kabul etmemiştir. Türkiye kendi- ni yakın bir tehlikeye maruz görmemektedir. İleri sürü- len garanti. fikrinin Türki- ye tarafından istenmiş oldu- gu haberleri tamamen mâ- nasız / ve asılsızdır. altında maruf bulunan yük - sek bir zenginler heyeti vardır ki bütün Fransız kabinelerini ellerinde oynatmakla ve ken- di Mmenfaatlerine — hizmetkâr ynen kabul etmek doğru olmazsa da yüksek maliye leminin Fransız siyasi ve so yal hayvatı üzerinde çok müh- lik ve çok mürteciane bir h: kimiyet bulunduğu inkâr ka- bul etmez. Fransayı bunlardan sosyalist Blum bile temizlemi- ye olamadı. İhtiyar 1, Laval ve Flandine gi- | bi adamları bu klyp bir balmu - mu gibi yumusatmasını - bil cektir. Belki müddet giddetli bir rü: fakat vüksek dece eğilerek mesini bekledikten sonra tekrar başlarımı doğrultacaklardır Mareşal Petain ve etrafında- | kilerden Fransa bir şey bekli yemez. Cünkü kabiliyetleri, ka- | terleri, —meslekleri malüm atlardır. Mazileri onların Fran- in esebilecek, aliveciler — ; sayı cidden ıslah edebilecekle hakkında bir garanti ve ümit verememektedir. Fransa yeni adamlara muhtaçtır. Fransız dostları bunları beklivorlar. Hüseyin Cahit YALÇIN C “ ALMAN -RUS I HARBİ Berlin bildiriyor: Kriyov işgal olundu Hitler—ı'ımî ka- rargâhini Ukray- naya nakletti Londra, 14 (a.a.) — Roma radyosunun - bildirdiğine göre Hitler, umumi karargâhımı Uk- raynaya nakletmiştir. Bu rad- yo, Alman devlet adamlarının Ukraynada olmaları- mı Ukrayna hakkın- da mühim beyanâtın yapılma- sına bir alâmet telâkki etmekte dir. Berlin, 14 (&.a.) — Alman orduları baş kumandanlığının fevkalâde tebliği: Aşağı Dniepere doğru ilerle- mekte olan seri Alman kıtaları madenleri zengin olan Krivoy - Rog mıntakasını işgal etmişler- dir. Bu mintakada bir sene en yüksek evsafta 19 milyon ton- dan fazla demir istihsal edil - mektedir. (Sonu Sayfa 8 Sütun 7 de) Üniversite ikmâl imtihanları Üniversite heyeti tarafından tesbit olundu İlk okulların talebe kayıt ve yeni sene tedrisat tarihleri kararlaştırıldı Dün İstanbul Üniversitesinde Rektör Cemil Bilselin riyaseti altında toplanan profesörler he- yeti bu seneki üniversite imti- harlarının günlerini - tesbit et- miştir. Bu sene üniversitenin bütün fakültelerinde imtihan- lar 22 eylül pazartesi günü baş| hyacaktır. Hukuk fakültesinin sınıfların da her sene yeniden çekilen ele- me imtihanlarının ikincisi — bu| sene de bermutad talimatname mucibince - imtihanlardan — bir hafta evvel tesbit edilecektir. Bu sene Hukuk Fakültesinin | bütün sınıflarından ikmal imti-| hanlarına — girecek -talebenin| grupu 1300 dür, bunun 400 ünü birinci sınıf talebesi teşkil et - mektedir İlkokulların talebe & açılma tarihleri Dün saat onda vilâyet ilk ted- risat meclisi ve şu| di ve | toplanmış kararları vermiştir İlk mekteplerde kayıt ve k: bul 15 eylülde derslere de 24 ey- lülde başlanacaktır Şehir dahilindeki hırsız, kesici ve anormal çocuklar islâh Insafsız bir_ sahibi. Fev: etmek gayesile Yeşilköy kurtar ma yurduna gönderilecek, hasta çocuklar için bu gibi küçüklerin | bünyelerinin icap ettirdiği sıhhi bir ilk okul yapılacaktır. HARP VAZiYETİ Arazi ve Iklimin harekâta tesiri Rus topraklarında şimdiden çetin vaziyetlerden bahis edilmesi, ya- rının beşer takatini tüketen hârikul- âdelikleri karşısında kalınabilece gine işarettir. YAZAN : Emekli General Kemal Koçer « Cenupta harp harekâtını gösteren harita Ankara, 14 (a.a.) — Yurdü- muzda mühtelif istikametlerde yapılmakta olan Gdemiryolları ile demiryolu inşaatına aid etüd ler etrafında bize verilen malü- mata göre, demiryolu inşaatı- mız halen Diyarbakır - Cizre - Irak, Elâzığ - Van - İran hudud hatları ile Zonguldak - Kozlu hattı üzerinde olmak üzere üç istikamette devam eylemekte- dir. Bunlardan Diyarbakır - Ciz- re - İrak hudud hattmın, Siird civarında Kurtalan mevkiine kadar olan 159 kilometrelik kısmının inşaatı tamamile bit - Miş ve Bismil kazasına kadar olan kısmı işletmeye açılmış - mıştır. Bu noktadan, Kurtalan (Sonu sayfa 3 mütun 6 de) ARANAAMARARAADARARAAARARA ALMAN-RUS HARBİ Moskova bildiriyor Cephelerde değişiklikler olmadı Odesa üzerindeki Alman tazyıkı devam ediyor Londra, 14 (a.a.) — Bugün Greenvich saatiyle tam saat 11 de Moskova radyosu ile neş: redilen Sovyet tebliğ 13 - 14 Ağustos bütün cep- helerde iş'ara değer hıç bir ha- reket olmamıştır. Kara ordu - muzla işbirliği yapan hava te- şekküllerimiz. düşmanın maki- neli cüzütamlarına, piyadesine ve hava meydanlarına darbeler Dün sabahki Sovyet tel LA L Moskova, 14 (a.a.) — Bu sa- ( Yazısı ikinci sahifemizde) (Sonu sayfa 3 sütun 4 de) — — asın; bu kerkunç eserin FIKRA I Türk dili mütehassıslarından muhtekir Yüzde üç yüz kâr yapmak istemiş Fiyat mürakabe komisyonu, dünkü içtimaında şu kimseleri, ihtikâr suçu ile adliyeye vermiş tir: Galatada Bardizbanyan bira- derler müessesesinin deftierleri tetkik edilmiş ve bu müessese- nin hırdavat eşyasını yüzde 300 küsür kuruş kâr ile sattığı an- laşılmıştır. Suçlu adliyeye veril- miştir. Bisküvileri yüksek fiyatla sa- tan Baylan pastahanesi sahibi ile Beyoğlundu Ankara pazarı Atik kilasunu 80 v e Linden dehşetli Türk grameri, imlâ rehberi Yazan: Alka Gündüz Asıl şimdi Türk grameri ü- zerinde hakiki ve ciddi tetkik- ler başladı. Bir Türk muharri- ri sıfatile gerek maarifimize, gerek bu iş için bir (hareket noktası) — hazırlıyan — genç do- çentimize en samind tebrikleri- mi ve minnetlerimi sunarım. Vaktile galiba Cevdet Paşa, sonraları muallim Naci, Ahmed Rasim, Hüseyin Cahid - Yalçın birer Türk grameri - ıneydana getirmişlerdi. Bunların yeterli- temizliği hakkında fikir bil- direcek salâhiyetli mavkide de- im, Yalnız ben bir Türk gra- sarette Ürk- kuruşa satan Yoşilköyde kasab| müştüm, ödüm patlamışlı. Üç Nikoli, mağ: makine yağını| yüz bilmem kaç sahifelik bir yüksek fiyatla satan Konteor| gramerdi! kollektif eti de adliyeye ve- Rrapça, Farsca, Fransı: İs T | panyolca, Çince -tabit mizahi Bir giünde 20 Vllker” vapı. - K karucla V aebalar D ahaış tü Halk tarafından fiyat mü -| gramer! Talebe onu okumdu da rakabe — komisyonuna yapılan| ne anlardı hâlâ bilen n Anla ihtikâr ihbarlar: devam —et -| mak şöyle dursun. 7:vaf, ap - Dün akgama kadar | tallaşırdı. Bu tahmirimde — ya- mektedir ğ rimrm yekünu 28| "ilmadığıma eminim. Buna da- Ahmed Cevad Dilemrenin oldu ğunu ifşa edeceğim. Ben bir tarihde şeytana uy- durma merhum Haydar Molla- nın bir deve yükü ağırlığındaki mecelle şerhini okumağa — yel- tendim, Aman Allah! Çıldırayaz dım! Bir de üstad Dilemrenin gramerine göz gezdirirken ka- çırayazdım. Demem o demek deği bu Türk grameri vesi ariften bir ricam var: Bize tez elden bir imlâ rehbe- ri mi, bir imlâ lügati mi, her neyse onu da çıkarmağa başla- sın. Bu imlâ anarşisi içinde y zımızı, dilimiiz bitireceğ'z. olmaz kiyas gayri kiy: z fiilleri gibi bir fiiller kitabı hazırlatsın. Nedir o tasrifler öyle! İstarbul Türkçesi diye im lâmız mahvoluyor, İmlâ xanu - nunda nasılsa öyle yazılar ve herkes memleketinin lehçesine göre söyler. Gelmeycem, gelmicem, gel- miyacam, gelmeğecem ve ; benim ile ma- rıdır. Bunun - aslı ğimdir. Ve öyle yazılır. Sen son- ra ister Üsküdarlıca söyle, ieter Konyaca, ister Sivasra, Ricamı tekrar ediyorum: Bir imlâ vehberi, bir imlâ rehberi, Bir içalâ rehberi! Yoksa belimiz dumanı