15 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

CINARALTI Yarın çıkacak ikinci sayısuıda: H. E. Erkilet Atsız Hüseyin Namık Orkun Orhan Seyfi Yusuf Ziya Sedad Çetintas Profesor Zeki Velidi Şukufe Nıhal Halide Nusret. Milliyetçi Münevverlerin Mecmuası 18 inci yıl sayı: 6112 umhuriyet ISTANBUL CAĞALOÛLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhunyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahriı heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 Cuma 15 Agustos 1941 SIZIN « J İ N ^ T A S Â RR U F, ASKER İÇİN ÇELİK ZİRHTIR BİR TASAHRUf BONOSU ALINIZ! \ • J ÇORCİL RUZVELT MÜLÂKATI Müşterek bir beyanname neşrolundu \ Bir Japon Nazırııta suikasd Eaki Başvekil Hiranuma tecavüze uğradı ••• Sarktaki Harbin Içyüzü 1939 ağustosunun 23 uııde Moskovada imzalanan Alman Rus ademi teca\uz paktını ve bununla birlikte iki tarafça neşrolunan ve adeta yapılan işe ittifaka benzer bir mahiyet \eren müşterek beyannameji gorenler, hâdisenin hakikatini bir turlu kanaatbahş bir anlavısla kavravamıyarak derin Jıajletler içinde kalmışlardı. Almanların Polonyaya taarruzları neticesinde bu memleketin Sovyetlerle Almanya arasında paylaşılması bu hayreti artıımış, Busyanın Finlandi\a\a kaısı açtığı harbi takiben kuçuk Baltık devletlerinin Sovjetlere ilhakı vazijeli butıın bütun anlaşılmaz bir hale sokmustıı. Adolf Hitler kuçuk Baltık memleketlerindeki Almanları oralardan çıkaııp Almanjaya naklediyordu, ve Almanja ile Fıısva aıasında çok samil bir anlasmayı farzettiren bu işlerin içinden bir tuıiü çtkılamnordu. Amerika ve İngilfere milletlerin arzusu hilâfına cizilen Hiçbir hududu tanımıyacaklar Londra 14 (a.a.) Rdyter: Attlee, bugun oğleden sonra radyolarla neşredılen bir beyanatta bulunarak Çorçil ve Ruzvelt'in denızde bir geraide buluşmuş ve muttefiklerın, uğrunda çarpıştıkları hedefleri bildiren ve istikbalde daimî bir dünya sulhu plânlarının temelini teşkil edecek esas prensipleri gösteren bir müşterek Ingıhz Amerika deklâıasyonu hazırlamış olduklarını ıfşa eylemiştir. Attlee'nin beyanatının metni şudur: Amerika Bİrleşik Devletleri Reisi ve Bırleşik Krallık hukumetıni temsil eden Başvekil Çorçil, denizde bir gemide buluşmuşlardır. Kendılerine, kara, deniz ve hava yüksek subayiarı da dahil ojmak üzere devlet memurlan refakat etmekte idi. İcar ve İare kanunile Amerika Birleşik Devletleri ordularına ve teca\ üze mukavemet için faal bir surette çarpısan memleketler ordularına harb levaz.mı teslimatı meselesinin heyeti unrarıiyesi yeniden tetkik olunmuştur. Ingiltere Levazım Nazırı Lord Beaverbrook bu konferanslara iştirak etmişti Lord Beaverbrook, Am«rıka Birlaşik Devletlerinin salâhiyettar memurlarile Japonya çemberle Fransantn vaziyeti Almanya ile beraber Amerikaya karşı tertibat alınıyormuş me siyasetine karşı vaziyet alıyor Tokyo 14 (a a.) Ofi: Royter'in bıldırdlğıne göre, Tokyo kabinesındeki devlet nazırlarmdan Baron Hiranuma, bu sabah katledilmistir. Nazır sadece yaralanrruş Tokyo 14 (a a.) Ofi: Eski Japon Başveklli ve halen Japonya kabinesınde de\ let nazırı bulunan Baron Hiranuma, bu sabah ikametgâhında bir şahıs taraf'ndan tecavüze maruz kalmış ve atılan tahanca kurşunile ensesinden yaralannuEtır. Baron Hiranuma yarasma rağmen Darlan yeni bir nutuk irad etti Londra 14 (a a.) Times gazetesine göre Amıral Darlan ile Abetz, Fransa, Ispanya, Portekız, garbî ve şimalî Airıka sahilleri boyunca Amerikaya karşı bir hısar vucude getırmeğe matuf bir proje hazırlamışlardır. Bu projeye göre Portekiz işgal edîlecek ve Cebelitarığın zaptına teşebbüs edılecektir. Bordo mıntakasmda Alman kuvvetlerinin tahşıd edıldiği rivayet edıliyor. Ayni gazetenin Vaşington muhabırıne gore Dakann pek yakında Almanlara terkedileceğı tahmm edilmektedır. Smolensk nuntakasında ilerliyen ciyade ve zırhlı Alman biıiiklerinden biri yüriiyüî haHnde Fevhalâde Alman harb tebliğleri I Askerı vaziyet Darlanın nutku Vişi 14 (a.a.) Amıral Darlan neşrettiği emri yevmide mudafaa nazırlığıru deruhde etmek dolayısıle Fransanın deniz, hava ve kara kuvvelterinin sanoaklarını selâmladıktan sonra dıyor ki: « Fransa. bu acı tecrübeden yeni fedakârhklan boşa gıtmemiş olacak olan üç ordunun dluleri önünde eğiürim. fArkası sahife 3 süttın 3 te Herkesi ha>retc duşüren cihet yalnız nasyonal sosjalist Almanvamn o gune kadar bolşe\izme ve onun zımnında Sovjetlere karsı gosterdiği biçbir sııretle sonnıez şiddetli husumetin terkedilmiş olmasından ibaret değildi. Daha dunku (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) hadise olan Rus komuniztninden çok evvel tarihî bir Slav Cermen zıddijetı vardı ki bu iki dusman kıuvetin dünjaj ı paylaşnıak hesabına bile olsa nasıl anlasmış olacaklarını havsala almıjordu. Cermetıliğin şaıka doğru genişleme siyasetine mukabil Çarlık: Adriyatiğin yolu Yijana üstiınden geçer. Dusturunu koymuştu. Bu dusturun manası Akdenize, açık ve ıhk denizlere çıkmak istijen Çarlığın merkezî Avrupada ve Balkanlarda Adrijatik kı>ılarına kadar uzanan Slavlığı bir gün kendi hegemonyasına ve kakimijetine almak istediğinden ibarettı. Bu U bojle tahakkuk etmek için filhakika Cermenliğin Avusturja kolu kırılnıak ve şarka doğru jolu kapatılmak lâzımdı. Şarka doğru ve Adıiyatiğe doğru: Fortlewis Vaşington 14 (a.a.) Aİste Cemıenlikle Rusya arasında çarpı merıka Bırleşik devletlerinin garb saçan hem tarihî, hem reel, hem her za hılınde, tarıhte mislı görülmemiş büyukıtıan aktüel tezad. iki yıl once Moskova lukte manevralar dün başlamıştır, <ia anlasanlar bu te7adı nasıl telif etManevralarm temı şudur: mislerdi? Bevhude iş yapılmıyacağına Los Angeles sahil muhafaza gemileringore insan çaresiz: den birisi, açıklarda bır istilâ filosunun Nasıl telif etmişlerse etmisler, ve ılerlemekte olduğunu gbrmuş ve buna levki uzun sürmijecek muspet bir an karşı harekete geçilmiştır. Fakat daha lasma neticesine varmışlar. evvel, iki gundur bir sınir harbi başlamış ve mutearrızlar, bu iki gün. mudaDemekte mııstar kalı>ordu. Bu münasebetle akıllardan gcçerek filerin kuvvetlerini dağıtmak maksadüe, hücumlar yapmış yazılmıyanları yazılanlardan daha çok muteaddid şaşırtıcı olan ihtimalleri burada tekrar etmek bulunuyorlar. Warden kalesi ateşe başlamış, fakat u?un ve abes olur. Bilâhare dunja daha büyük bir hay hakemler bu kalenin 16 dakıkada tahrıb retle gordü ki mcğer anlaşma bir pa edılmiş olduğunu kabul etmiştır. Bunun mukipliğinden farksız imis, ve fazla o üzerine mevhum istlâ filosu, Seattle'e l<ırak esasında hiç bir samimi kanaate kadar ilerlemeğe devam eylemiştir. Muazzam Mochard tayyare meydanı de dayanmıyormuş. Adeta ezelî ve ebedî dij ebüeceğimiz Slav Cerınen tezadı ve mudafaa hava kuvvetlerinin yarısıhâdiselerin zorile ajaklanarak bu iki nm tahrib edıldiği kabul olunmustur. âlrrai tarihin eşini kaydetmediği bir şiddet ve azametle çarpışmağa sevketDiistir. Şimdi bu çarpısmayı zarurî kılmış olan hâdiseji hepimiz büiyonız: Bu hâdise, Besarabyanm Rusja tarafından on iki saatlik bir ültimatomla ve Tuna ağızlarına inmek suretile işgalidir. Cermenliğin nazarında bu işgal. şarka doğru shasetine sed çeken daha büyiık bir istilâ fikrinin mesnedi ve nıukaddemesi telâkki edilmistir. Filhakika Cermenliije gcire Tuna ağzuım sol sahiline de inen Slavlık, ondan sonraki ilk fırsatta bu nehrin sağ sahiline atlajacaktı. ve bu atiayış bir lâhzada Adrijatik, Ege ve Akdeniz sahalanna ulasmak deınek olacaktı Bulgar. Sırb, Hırvat, Sloven Slavlr r ına dajanarak. Vazijetin bu Be.arabya isgalinden Krivoy Rog mıntakası işgal edildi Odesadaki Sovyet gemîlerîne şiddetli hücumlar yapıhyor Cenubî Ukraynada muharebeler giddetlendi olmıya çalışıyorlar Odesa ve Nikolayef Almanlar Sovyet kıt'alarınm Karadenîz muhasara altmda sahillerinden çekilmelerine mâni Öldüruldıığü bildirilen eski Japon>a Başvekili Hiranuma mütecav'izi takib etmiştir. Katil, bir muhafız tarafından yakalanmıştır. Amerikada haxırlıhlar H. Emir Erkilet İki gtın evvel Almanların Kijcfin cenubunda, Cerkassy'de Düıjeperi şarka doğru geçtikleri hakkında verüen haber ıcnüz teejjüd etmemiştir. Alman kıt'aarının Odesa ile Buğ nehri munsabı arasında Karadenize vardıkları anlaşılnıaktadır. Dün aksamki tebliğde Almanlar, ajni zamanda Odesa ve Nikolajef önlerinde irkâb hazırlıklannd^ bulunan Sovyet gemilerini bombaladıklarını ve birkaç vapuru batırdıklarını bildirdiler. O halde şu anda Almanlar için cenubda bahis mevzuu olan şey Odesa ile Buğ nehri ağzı arasındaki sahada bulunan Sovyet ordusunu yakalajıp esir ve inıha etmektir. Halbuki Sovjet kuvvet!eri Karadeniz Sovyet sahillerine hâkim bulunan Sovyet donanmasma istinaden vapurlara binip kaçmak istempkfe ve bittabi Alman uçaklan bunlara mâni olnıaya çalısmaktadır. Bu vaziyete göre Odesa bölgesindeki Sovyet ordusundan kıırtulacak oianlardan maada ne kadarın imha ve esir edilebileceği ancak yakında anlaşılabilecektir. Garb sahillerinde misli görülmemiş büyük manevralara başlandı r Bulgar şehirleri Japonya çemberleme siyasetini sükutla karşılamıyacak Şanghay 14 (a a.) Japon donanmasının sözcüsü bugünkü beyanahnda Japonyanm, İngiltere, Amerika ve Hol5nda Hindistanmın çemberleme siyasetmi sukutla karşılayamıyacağım ve buna mâni olmakla iktifa etnVyecefiini, Çindeki eski nizamm yeni nızama çevr.leceğini ve Japonyanm her güçlüğe karşı koymağa azmetmiş olduğunu söylen,iştir. bombalandı ntı? Sofya, Razgradda iki kişinin öldüğünü bildiriyor Silâh fabrikalarında grevler genişliyor Berlin 14 (a.a.) Fevkalâde Alman teblıği: Aşağı Dinyepere doğru ilerlemekte olan seri Alman kıt'aları madenlerı zengin olan Krivoy Rog mıntakasım işgal etmişlerdır. Bu mıntakada her sene en yuksek evsafta 19 mılyon tondan fazla demir istıhsal edılmektedir. Bu suretle Sovyetler Birliğı demir istıhsalâtmın yuzde 61 ini kaybetmiş ve harb malzemesi imalâtı bakımından çok ehemmıyetlı bir darbeye uğramış bulunmaktadır. Uzakşarkta: Japonyanm bu sırada ne Siyama vt ne de Holanda Hindistam denilen Suınatra. Cava, Borneo ve ilâh. adalanna taarruz etmesi düsünülemez. Japonyanın siyasî ve askerî menfaati Siyanu, Hindiçinî gibi, ittifak ve kontrolu altına almayı icab ettirir. Çünkü bu sayede (Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) Odesa ve Nikolayef muhasara altında Berlin 14 (a.a.) Fevkalâde Alman teblıği: Düşman kuvvetlerini takib ederek ilerleyen Alman. Rumen, Macar ve İtalyan teşekkullerinin tazyıkı altında garbî Ukrayna müdafaasımn tamamen yıkılması gecıkmiyecektir. Odesa, Rumen kıt'aları ve Nikolayef de şark ve garbdan Alman ve Macar teşekkülleri tarafından sarılmıştır. Buğun garbmda mühim miktarda düşman kuvvetlerinin imhası muhakkak bulunmaktadır. Sofya 14 (a a.) Ofi: Bir takım yabancı tayvareler 12 agustos gecesi Şumnu vilâyeünin muteaddid koyleri üzerinde uçmuslardır. Bir çok taarruzlar vapılmıstır. Silistire vilâveti dahilinde Ra7grad vakınlarıSimla 14 (a a.) Hindistan başkuna bombalar düsmüştür. İki kişi ölmandanı General Wavell Hindistan mümüştür. dafasmdan bahseden bir nutkunda deRuslar tekzib ediyor miştir ki: Moskova 14 (a.a.) Tass ajansı Hindistanm askerî müşavirleri, Hinbildirijor: dıstamn müdafaası için Hindistan huFinlandiya radyosu. Sovyet tayyadudlarmdan mümkün olduğu kadar urelerinin Dobrucaya bir akm yaptıkzaklarda muharebe vermekle büyük bir Iaıına dair 13 ağustosta yeni bir tahkı\?set göstermiş'ıerdir.» rik teblbiği neşretmiştir. General Wavell hali hazırda 750.000 Hitler'cilerin emrile Finlandiya telHindlinın silâh altında bulunduğunu söy sizi tarafından verilen ve bastan başa yalan olan bu tebliğ tckzibe bile değlemiş ve Ortaşark cephesinde umum mez. Bittabi Dobruca Uzerinde hiç Britanya kayıbları içinde Hindisrtana bir Sovyet tayyaresi uçmamıstır. yüzde on isabet ettiğini ilâve etmiştir. 750 bin Hindli silâh altında ( Sovyet harb j • tebliği ' D. N. B. ajansı fevkalâde tebliğleri tahlil ediyor Ayni Alman resmî tebliği. diğer cepıe)erde harekâtın sadece plân mucibin:c cerevan ettiğini bildirdiğinden ve 16 Berlin 14 (a a ) Bugünkü Alman emmuzda dıişen Smolenskin ancak teblıği hakkmda D. N. B. ajansı askerî iimdi tahliyesini bildiren Sovyet tebliğbir kaynaktan aşağıdaki tafsilâtı almış erinden ise hiç bir netice çıkarmak iimdilik kabil olmadığından bugürlük tır: Cenubi Ukraynada mağlub edilen Jaha fazla bir şey yazmağa mahal ve (Arkası sahife 3 sütun 2 de) mkân yoktuı. Cephelerde mühim bir hadise yok 43 Alman tayyaresi duşuruldu Smolensk bir çok günler evvel tahliye edilmiş bulunuyor Türkiye yalnız müsavi şartla muahede yapar Birkac söz Moskova 14 (a.a.) Bu sabahki neşredilen Sovyet tebliği: 1314 agustos gecesi, cepherdn hiçbir Bazı İngiliz gazeteleri, Türkiveye verilen son Ingiliz ve Sovyet notaları dolabölgesinde mühim bir hadise olmamışf yısile Türkiyeye garanti veribniş olduğunu iddia ediyorlar. Boyle bir ihtimal, tır. varid değildir. Türkiye, müsavi sartlar dahilinde muahedeler akdetmistir. Fakat Kara kuvvetlerimizle işbirliği yapan bir taraflı garantiyi asla kabul etmemiştir. Türkiye, kendini yakın bir tehlikeye Sovyet hava kuvvetleri, düşman zırhlı maruz gbrmemektedir. Ve bu son notalar için, tarafımızdan hiç bir taleb ve tahrik vuku bubnamıstır. (Ankara: Radyo Gazetesi) fArkası sahife 3 sütun 3 te) (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) YUNUS NADİ Sinirli olalım. Muvaffak obtıak, istemek demektir. İstemijen, özlemi yemize çarpan. kafamıza veya ruhumuza bitab eden nîç yen bir adam. yasamıyor sayıhr. Az isteyip. az ozleyen ve: bir hadise bizde bir reaksijona rastlamadan geçmesin. Ne çıkar canım'. Olsa da olur, olmasa da. Evet, sinirli olalım! Hatta çok sinirli olahm! İsünize üf dakika geç kalırsik, o gece uykumuz kacsın. Yanımızda Di\cn adam, yarıro adamdır. Yurdumuza lâyık bir vatandas seviyesine jTİkselebil çalışan bir menıur beş dakika tembellik ederse kızalım mek için, havatın sırtımıza yüklediği vazifede muvaffak avaz avaz bağırarak onu azarlavahm! olmayı siddetle istemeliyiz. Ilk once kendi kendimize, sonra baskalarına karşı müGundelik jaşayışımızın teferruatı, ayni zamanda esas samaha nedir bilmiyelim. Çok tenkid edelim, az beğevazifemizin de teferruaünı teşkil eder. Bunlara dikkat nelim. etmezsek, ufak tefek hâdiseleri hoş görür veya hiç gor Ne fevkalâde eser, bundan mükemmeli yapılamaz! memezliğe gelirsek, büyük gayemizi, vazifemizi de gevşetDemek yok. miş oluruz. Hep daha iyiyi, hep daha mükemmeli isteyelim. İste» Etrafunızda olup biten her şeye karşı hassas bulunma yelim ki muvaffak olalım. hjız. Sinirlerimiz ^ a i m a uyanık durmalı! Cumlei asabiN. Bugün 3 üncü sahifede Muhtekir nedir? Yazan: Fazıl Ahmed Fevkalâde manevralara başladığı haber verilen Amerika donanmasmm büyük cüzütamlarından biri bir aüş eşnasında