29 Mart 1939 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 3

SON HABERLER: Rumen Milli Partisinde Mühim Müzakereler Bükreş: 28 (A. A) — Milir kalkınma partisi meclisinin dünkü oplantısında hükümet âzası mü- him beyanatta bulunmuşlardır: Başvekil Kalinesko beyanatının harici siyasete aid olan kısmında hükümetin son enternasyonal hâ diseler emasındaki vaziyetini an- atmış ve demiştir ki — Son Çekoslovakya hâdiseleri| sırasında Macaristan Rütenyayı il- hak etmek üzere bir yandan oraya girerken diğer taraftan seferberli- ize başlamıştır. Daha geçen sonba-| Harda Romanya böyle bir harekete iştirak edip etmiyeceği istimzaç Sani Ft ae de| Te malet e derele kara a| Jan bir harekete iştirak edemiyece- iinden dolayı - bunu reddetmi; Romanyanın bu dürüst hareketi.-| 'ne rağmen 14 martta Macaristanın seferberlik yapmakta olduğunu öğrendik. Bu seferberlik faaliyet-| le devam etmiş ve Romanya hudut- larında beş Macar kolordusu tah-| şid edilmiştir. Hâdiseler karşısın- da gafil avlanmamak için her kime| karşı olursa olsun topraklarımızı Mmasuniyetini müdafaaya karar ver-. miş olduğumuzu eenebi hükümetler ze bildirdik. Silâh altına / birkaç| danılı çağırdık. Ve ihtiyatların çağ| ılandan dört misli fazlasiyle silâh altına koştklarını gördük. Diğer faraftan her türlü ihtiltın önünel zeçmek için de kuvvetlerimizi hu-| Guttan bir günlük yürüyüş gerisin, de ve tahaffoz mintakasında tahşid ettik. Başvekilden sonra söz alan ha-| Ticiye nazırı Gafenco, son Üç ayın| harici siyaseti hakkında etraf iza- hatta bulunmuştur. Gafenco, Belgrada ve Varşo - vaya yaptığı” ziyaretleri. Balkan| Antantının Bükreş toplantısını, Ro-| manşanın bu memleketlerle olan | dostlük ve ittifak bağlarını daha | Nihayet Danzig | İşi de Hal Edilıyor mu? Landra: 28. (ALA.) — Bazı siyı- #i mahfellerde söylendiğine göre Po-| Tonya, halihazırda Almanya ile gizli| anüzakerelerde bulunmaktadır. Varşova hükümeti Bockin Lond- a seyahatinden bir müddet sonr Polonya ile Almanya arasında Dar zig meselesi hakkında dostane bi anlaşma asıl oldugunu bildirec k bir vaziyete gelecektir. Bir Alman gazetesinin hücumu: Berlin: 28. (AA.) — Georing ile alâkası olan — Essener national zei tung, birkaç gündenberi Polonyadı Almanlara kargı yapılan münmel den giddetle giküiyet etmektedir. Bu / gazete, ezcümle şöyle yaz. maktadır: (Polonya makamlarının vaziyete| hâkim olmadığı veya vaziyeti kont- Tol etmek için Küzumu kadar gayret Sarfetmedikleri — anlaşılıyor. Al- man erkekleri, kadınları ve çoctik- Jarı sistematik bir şekilde tecavüz- | lere uğramaktadırlar, “Almanlara alg çifüiklere karan-| hikta taarruz — edilmektedir. Alman Mağazalarına boykotaj yapılmakta- dir. Münferid — vakalar kargısında bulunduğumuzu — zannettiğimiz için | #imdiye kadar sesimizi çıkarmadık. Fakat bagün artık susmak tmkdnı-| ni görmiyoruz:) “ Yardım sevenler cemiyeti kongresi Ankara: 28 (A. A) — Bayan Mevhibe İsmet İnönünün ” yüksek himayelerindeki yardım sevenler| miyeti, 20 mart çarşamba g| ü saat 15 de Çocuk Enirçeme Ku Fumu salonunda eenelik Konerele Tni akdedeceklerdir. Yardım sevenler cemiyeti, — bu toplantıya kzaları Hle birlikte hayır| sover bayanları da çağırmaktadır. Şükrü Kaya ziyade sıkıştırılan hâdiseleri hatır-| Romanyanın İngiltere, Fransa ve Sovyet-| ler Birliği ile olan münasebetlerini gözden geçirmiş ve Balkan memle- ketleri hakkında şöyle söylemiş - — Sıcak ve heyecanlı bir ha- va içinde Bükreş'de yapılan toe 'ya içinde Bükreşte toplanan Bal- Bay Şükrü Kayı nistan ve Yoguslarya ile olan ar rtan bir ehemmiyet aldı- Son buhran si-| Haber verildiğine göre, Dahiliye Vekili ve Halk Partisi ge-| nel sekreteri Şükrü Kaya cuma gü- 'nü akşamındanberi geçirdiği paralizi neticesinde doktorlar ta: fından tedavi altında bulundural -| Bay Şükrü Kayanın tes davisi evinde yapılmaktadır. Almanyada İkinci Tahtelbahirimiz Denize İndirildi 28 (A. A.) — Jermanya krup tezpâhları tarafından donanması hesabr “Batıray” denizaltı gemisi bugün | denize indirilmiştir. #ai isbat etmiştir. rasında bütün müttefiklerizle teati| ettiğimiz dostluk teminatı ve bil - hassa Türk hükümetinin hakkımız- da isbat ettiği halisane ve sadıka- 'ne döstlük hisleri - şiddetli alkış -. lar - üzerinde ısrar etmek benim için güzel bir vazifedir. Balkan Antantının her hâdisede ih- tiva ettiği devletler için sağzlam bir| esas olabileceğini gösterir. Bulgar Başvekili ve hariciye na- Zarının geneçlerde Ankaraya yaptı- h ziyaret bütün Balkan devletleri. 'nin kendilerini biribirlerine bağlı- yan müşterek menfaatleri anladık-| larını isbat için çok güzel bir ve- sile olmuştar. evvelki, kaldım. ri idiler, gazetede taj < alkışlar” Bu ziyaret sonunda neşredilen| tebliğ memleketimizde fevkalâde derin ve fevkalüde sempatik bir a- Tüka uyandırmıştır. .Nihayet hariciye nazırı huzur ve| medeniyetin esası olan enternasyo-| zal ahlâk prensibleri üzerinde umu| mmi bir anlaşma yapılması lüzümu-| 'a işaret ettikter Gemiye törenle ismini, Türkiye büyük elçisinin refikası Hamdi Arpağ koymuştur. Batıray, Türkiyenin ay sınıfından sipariş | ettiği dört denizaltı gemisinden i-| sonra şöyle del — Bütün bu prensibler arasın-| da en mühimi her hürriyet ve huzuruna olan hürmet Romanya hudutları- ni ve istiklâlini silâhla müdafaaya| karar vermiş olduğunu isbat etmiş. Romanya kendisine r hangi bir tecavüze kar- | $4 dövüşecektir. Eski Rumen Nazırlarının Bir Muhtırası Bükreş: 28. (AA.) — Reuter x- jansı bildiriyor: 33 eski başvekil Karola bir muhtra göndererek mil- Ti birlik menfaatı namına Romanya: daki rejim tebeddülünü istemişler. dir. Muhtırayı imza edenler arasın. da eski başvekil ve milli köylü par- tisi reisi Maniu da vardır. Geçen sene ayni denize indiriler hizatı bitmiştir. Birecektir. prensibidir. Yakında servise Ayni sınıftan diğer iki denizaltı gemisi de Krup'un idare-| Si altında İti düd kabul ettim. bolluğu da tesirini göstermeğe b İadı. giklik hasıl oluyor. Para ile - çok| Meşgül oluyorum. yade para alanlar daha fazla taş-| kınlık göstermeğe başladılar Ankaradabir“Neşriyat Toplanıyor yal tersanesinde ya- Bu gemiler, umumi harptenberi| yeni Türkiye bahriyesi için Alman! farafından inşa edilen ilk gemileri teşkil eylemektedir. Kongresi,, danmıştır. Hazırlanan programa na-) zaran görüşülecek meseleler şunlar.| ve nazır kırsl 1. — Resmi ve hususi neşir te- #ekküllerinin sermaye ve kuvvetle- Tini azaml verim temin etmek üzere| teksif ederek iş birliği yapma yol-| Jarının araştırılmâsı ve bu esasa gö. | Te umumü bir neşriyat programı ha, Bu muhtirada, son buhran esna- sında kıralın müzakerede bulunmak üzere eski siyasi parti relslerini da. vet etmemiş olmasına teessüf edi. mekte, kıralı son zamanlarda büyür| bir mesuliyet ve otorite deruhte et- miş olduğu kaydedilmekte ve millet. le doğrudan doğruya temas hal bulunacak bir Bilmektedir. Dilimize tercüme ettirile- cek eserlerde klâsikler dahil olarak en lüzumlülarının - ser bir plânda tesbit « rin neşri için alâkadarlar arasındı| iş bölümlü yapılması. 3. — Orta tahsil çağındaki genç-| Jik için yazdırılması veya tercümesi lâzım gelen eserlerin tesbiti ile bun- Jarın neşri için bir program hazır-| ilmesi ve bunla-, Tekzip edilen rivayetler Ankara: 28: (A.A.)— Son gün- lerde bir kısım gazetelerde bazı va- | İiler arasında te cümeni, *beddüller yapılaca- bul Valisi Kırdarın sıhlif vaziyeti dolayisile 4. —Bir çocuk edebiyatı kütüp-İ hanesi kısa zamanda vücude getir mek için lerası lüzimgelen işler. istifa edeceğine dair neşriyata tesadüf edilmektedir. Anadolu ağansı, bu hat zibe memurdur. 5 için yapılması lâzın gelen neşriyat için yıllara ayrılmış bir program vücude getirilmesi. ma eski ki-| zakere Belgradın tekzibi Belgrad: 28 (A. A.) — Yous. Javya fyanında a ametüler Te aA Ha ekalliyeti namına Almanyaya bir| seyahat yaptığına dair bazı eene-| bi gazetelerinde çıkan haberler ta- günlerde Yoğuslavya fyan meeli sinde yapılan bütçe müzakereleri.| Veşriyata devletçe İü Jehinde rey vermiştir. Okumayı teşvik ve negri- leyh gimdi Belgradda bulunmak| yatı tanıtmak için yapılabilecek pro- (Baştar Eski Vekil Şakir Kese- birMuhakeme Edilecek sayfamızda) #aaddelerinde yazılı cürümler hari-| cinde bulunmasından dolayı İf nizamnamenin 180 inci maddesi nin £ inci fıkrası mucibince takip 've muhakemesinin devre sonuna bırakılmasına karar verilmiştir.., | hi Malüm olduğu üzere Tekirdağ| mebusu Şakir Kesepir son intiha - batta mebus seçilmemiştir. Bunun üzerine hükümet tahkikata devam olunmak üzere Büyük Millet Mec-| lisinde kalmış olan evrakın fezleke) 've merbutatının geni - verilm meclisten istemiştir. Hüküm bu talebinden Şakir Kespir'in mev- zubahis meseleden dolayı muhake- me olunacağı anlaşılmaktadır. Bu hâdise etrafır zubahis olan Agaoğlu - Ahmedin malümatına müraca; şu cevabi verdi da ismi mev-İ ettik, Üstad| — Bu şeker şirketi 8 - 9 sene| 1926 yılında kurulmuş. Ban şirketin idare meelisi â- Hasan Saka: dedi. İsmet paşaya müracaat ettir dediler. Biz in- hisarlar filan yapıyoruz. Arkadaş-| har da bu mesuliyete iştirak etme-| lidirler buyurdular. — Azizim, zalığında ancak sekiz dokuz ay Ondan maada — Anadolu Ajansı şirketinin de heyeti - idare reisi idim. Azaları da Falih Rıfkı,| Sürd mebusu Mahmut, Yakup Kad-| Sizi temin ederim ki ben bu vazifelerden hiç birini ne kimse-| den istedim, ne de rica ettim. Bu| vazifelere tayinimin ferdası günü)| n edildiğimi gördü - iüm zaman hayret ettim. O za-| manın Maliye Vekili olan Hasan Saka'ya müracaat ettim: — Benim dedim şekerle alâkam| onu yemekten ileri geçmez beni ne| münasebetle şeker fabrikası heye- ti idare üzalığına intihap ettiniz| iye sordum. bu suali başvekilden sor| Mesele bü şekli alınca bilâtered Ettim ama para Benim benliğimde bir deği-| 11 — Neşriyatın Sonra daha zi-| saliş ve dağıt. a işlerini tanzim için alınması fay, dah olacak tedbirler. 12. — Matbaalarımızda işin ve- rimini arttıracak ve kalitesini yük- seltecek tedbirler. 18. — Edebi mülkiyet — hakkına| dair olan mevzuatımızın güni yaçlarına göre tadili hetlerin tesbiti. M — Kongreye lerin kongrenin açılmasından en çok 'on gün önceye kadar bu mevzularla alâkadar olmak üzere yapacakları yazılı teklifler. “Kongre umur Barem, yayın ve Kongreye resmi teler müme ihti.. im gelen ci- iştirak edecek heyet halinde a- çılacak ve intihaba 7 encümen seçi. lecektir. Seçilecek encümenler şun. lardır: dilekler encümeni, edebi Mülkiyet - encümeni, cuk edebiyatı yardım ve propağı Meni, neşriyat programı encümeni, tercüme işleri encümeni, Kongrenin tetkikatına arzedilen | gençlik ve ço. encümeni, mükâfat, a işleri enet- mevzular evvelâ encümenlerde mil olunacak ve alınan kararlar, esbabi mücibeleri - birer raporla . te verilecektir. esseselere ekilin ve vekillerin mümesilleri 1 Kurmay Başkanlığı mümessili rektörü ve messili, milli ve h den ise C.H.P, ve Halkevleri müme Silleri, Türk tarih ve faküilteler mü Dil Kurumları Türk Basım birliği Anadolu Ağansı lük ga: baa sahiplerinin mi messilleri, gün. yensilleri, çoç sülleri iştirak Bütün bunlar halk arasında dedi. koduları mucip olmağa da baş-| dadı. Ötedenberi çok yakın arkada- şım olan Sadullah Suphi ile görüş.| tüm — Azizim. Bu vaziyet inkılap| ruhu için çok tehlikeli bir şey. Kor- Karım ki bu ruhu öldürecek. Ga-| ziye bu hususta bir rapor yazmak istiyorum, dedim. Sadullah Suphi: — Yazma git şifahen söyle! ce-| yabını verdi. Gittim. Bir saatten| fazla kendilerile görüştüm. O ara-| hik Mustafa Fe-zi bey geldi ben) kalktım. Atatürk bana: | — Bu söylediklerini rapor şek- inde yaz. Bir nüshasını bana bir| nüshasını da İsmet Paşaya ver bu-| yurdular. Geldim. Düşüncelerimi üç nok-| 'ta etrafında topladım ve yazdım Birinci nokta: İnkılâp için feragat| nefsin lüzumu ; ikincisi: mürakabe.| nin gittikçe gevşediği ve mürakabe| gevşedikçe sulüstimallerin avdeti;| üçüncüsü: imanlı köklü bir fırka-| 'nin maduniyeti idi. Üç gün sonra İsmet Paşa beni| Başvekâlete çağırdı. Ve yazım Ü- zerine kendileriyle saatlerce — gö-| Tüştük. - Öte taraftan da Atatürk'| ün gayet kalabalık bir toplantıda| © vakit yaveri olan Muzaffer beye| Taporumun bu kalabalık - mecliste| okunmasını emretti. -Okunduktan) sonra orada hazır bulunanlardan bazılarına hitaben: — İşte bunları yapan sizlersi -| 'niz. Ve sizin akrabalarınızdır, de-| diler. Hatırlarsınız ki bundan son-| ra Atatürk ümde - nami altında bir takım prensipler ilân ettiler ki| bu da üçüncü intihabın arefesine, tesadüf eder. Yani 1926 - 27 yıl-| Jarına, Bu ümdeler mucibince me-| buslar şirketlerde heyeti idare âza Jıklarında bulunamıyacaklar, ko -| misyonculuk — yapamıyacaklardı. İşte ben de tabiatiyle şirketlerden) ayrılmış oldum. Ve bu da çok oldu. Çünkü rahata kavuştum. Sonra gazete diyor ki “bundan| sekiz dokuz sene evvel yapılan şe-| ker mübayaası külliyetli zararı mu-| cip olmuştur.,, buna da cevap ve-| reyim. yi Şeker mübayaası benim zama-| umda oldu. Memiket o vakit şid-| detli bir şeker buhranı içinde ç piniyordu. - Hattâ İstanbulda bile| şekerin okkası 65 - 70 kuruşa kı dar çıkmıştı. - Şark vilâyetlerinde| ise şeker hiç yoktu. Halkın müte-| madi Mmüracaatları ve valilerin 18.| rarları ve hükümetin emrile Rus -| lardan külliyetli mikdarda şeker a-. Tındı. Ve Ruslar o şekeri doğrudan| Adoğruya Kafkasya tarikiyle Karsa) ve Erzuruma sevkettiler. - Orudan) da bususl memurlar şekeri diğer | vilâyetlere göndereceklerdi. - İşte | bu sıralarda ben idare meclisi âza- Jığından çekildim. Artık ne oldu.| iunu tabil bilmiyorum. Fakat garibi şudur ki bu hâdi-| seler 1927 senesinde cereyan eb, miş ve o zamandan bu ana kadar| Şakir Kesepir hiç olmazsa üç de-| fa vekil olmuştur. Neden bu hesap| Jar kendisinden bir kerecik olsun! sorulmadı. Ben mebusluktan çeki.| Jip İstanbul Üniversitesine profesör| tayin edildiğim vakit ki 1981 yılı- nin sonlarına tesadüf eder. — Bir| heyeti teftişiye bu mesele hakkın-| daki malümatıma — müracaat etti. Ve ben de bildiğimi söyledim. Ne| gariptir ki bu meyanda Şakir Ke-) #epir birkaç kere mebus - olduğu|! halde kendisinin malümatına mü-| racaat edilmemiştir. Gazöte diyor ki “masanlyot tep-| Jarımızda böyle bi şey yoklar Hlen sorabilir ve caun malmatına mo-| ractat edebilir. . Yok eğer Akşam azetesinin iddiam gibi Şakir Ki Rasıl vekil olabildiğini de benlm İşte atiz oğlum bu geker mese Jesi hakikında sana. süyüyeceğim bundan. iberettir Muharririmiz bundan sonra üs-| tadın elini öpmüş ve kendisine ve-| da ederek ayrılmıştır. aT AM Esnaf ve İşçi Teşekkülleri Bundan. birkaç gün evvel mat- ban İşçileri birliğinin neşretmiş ol- dukları bir broşürü mevzuubahis et. miş ve bu birliğin güzel ve verimli çalışmasını övmüştüm. Bu yazım üzerine Büyükderede sim imzasiyle bir mek- tup aldım. Mektupta ezcümle göyle berber M.R: istanbulda berberler cemiyetine mensup 2000 aza vardır. Herkesten vasati olarak senede 2 lira aidat alı- nır. Cemiyet 1928 de kurulduğundan Bu müddet zarfında. yaptığı belli başlı iş sadece müşte Tek esnaf hastahanesine iş mekmiş kasasında da 300 lira var. mmiş. Hastahaneden esnaflar için tam münüsile istifade de mümkün olm- yormuş. Bunu isbat etmek için misal 11 seneliktir. | olmak üzere — refikamın başına ge- kaydediyoruz. Ve neticede bu cemiyetlerden bazılarını idare edenlerin — icabeden vasıflara Malik olmadıklarını söyliyor. Okuyucumun bu mektubu üzeri ne zihnen hesapladım. 2000 azatır. senelik aidatı vasati olarak 4000 " Ta tutar. 11 sene zarfında elde eği den varıdat hesaplanırsa 44000 lira gibi bir mıkdara — baliğ olur. Eğer bu cemiyet bu kadar senelik faali yeti ve topladığı 44.000 lira ile sa dece esnaf hastahanesine iştirak et- mekten başka bir şey yapamamışsa #üphesiz yazık olmuş demektir. Geçen yazımda da kaydetmiş ot duğum gibi içtimal sigorta ve yar- dm sandığı gibi müesseseleri teşekkül etmemiş olan memleketimizde bu gi- bi cemiyetlerin çok büyük ehemmi- eti vardır. Meselâ bir berber kalfı Sanı nazarı itibara alalım, Dükkün Sahibi olmuyan ve kazancının teva- bir köşeye üç beş kuruş ayıramıyan bir berber kalfı 40 ihtiyarladığı, ellerinin titremeğe başladığı artık çalışamıyacak çağa, geldiği zaman ne yapar? Yahut bir kaza neticesinde atıl bir vaziyete düş tüğü vakit vasıl geçinebili Eğer akrabası ve kendisine ba- kacak kimsesi olursa onların yardı- n ile yaşıya bilir. Aksi halde maa. lesef sefalete - düşmeğe mecburdur. Bu bir berberin olduğu gibi di- âzer işçilerin de tabil akibetidir. Halbuki esnaf ve işçi cemiyetleri bütün bu. derdleri karşılayabilecek kuvvette olmalıdır. Azalarını kazaya, karşı sigortalamalı ve onlar seneler ce çalışıp ihtiyarladıkları, artık çalı- | şamıyacak hale geldikleri saman el- Terinden tutmalı ve kendilerini baş. kalarına muhtaç bırakmıyacak g- kilde yaşatabilmelidir . Bu itibarla - bütün esnaf ve işci rol alan kimselere büyük vazife ve mesuliyet terettüb eder. Maksat gün geçirmek ve sade- ce aidat toplamak değil, iş yapmak- MURAD SERTOĞLU Mebusları Davet 128 (ALA.) —C.H.P. Genel Sekreterliğinden: Türkiye Böyük Millet - Mecllel Parti grupu, 2 nisan 939 pazar gü- 'nü saat 15 de Türkiye Büyük Mil let Meclisi salonunda tople gen bir hâdiseyi Zut neticesinde cemiyetlerinde Sayın mebusların toplantılarda | hazır balunmaları rlea olunur. Salâhattin Çam İş Bankas Umum Müdürü oldu Ankara: 28 (A. A.) — Cumhü- riyet Halk Partisi namzedi olarak Ankara mebusluğuna seçilmiş bu- ası umum müdürü B. Muammer Eriş, mebusluğu tercih ettiğinden dolayı müdürlüğünden i gün öğleden sunra saat 15 de top- Tanan mezkür Banka idare mecli. 4 umum müdürlüğe idare meelisi reisi ve Merkez - Bankası müdürü B. Salâkıaddin Çam'ı seç. lunan İş Ban ifa etmiş ve bu BÜKREŞTE TÜRKÇÜLÜK ENSTİTÜSÜ AÇILIYOR. Bükreş: 28 (A. A.) — Başvekil Kalinesko, Bükrex, Ünivarsitesinde bir Türkçülük enstitüsünün ihdası 'mı Maarif nazırına emretmiştir.