12 Kasım 1950 Tarihli Yeni İstanbul Gazetesi Sayfa 4

Sayfa 4 Tütün inhisarlarımız ve tütünlerimiz Yazan : Tekel İdaremiz, Cum- © eski rejinin yeri: 'ne geçtiki zamandan beri tütünleri: mizin, hariçte propagandasını yapma Ya ve memleketimizde de tütün I: Tihsalind Zibi satış İşleri do de âaz 'a zayret etmektedir. Çok r bir zihniyetin mahsu- Ta olan bu hareketleri takdir ötmek Süphesiz ki, yerindedir. Ancak tütün, Tekel İdaremizin hazineye hakikaten matlup olan geliri temin edip etmedi- Bi tütün İstihsal ve satış işlerinde he gibi faydalı işler gördüğü şimdiye kadar clddi bir tetkikten geçı olmuştur. © dan sonra bir çok seneler - boyunca bu gibi memlekvt meselelerinin tetkik ve Mmünakaşası kabil olamadığından €n büyük bir gelir kaynndı olan Te- Kel işi hakkında fikirler ileri sürül memiş ve devletçilik zihniyet kel, daha bir çok şeylere teşn muştar. ndi demokrat rejimln hususi te. gebbüse verdiği ehemmiyet neticesi Olarak Tekel fabrikalarından bir hay- Tisinin hususl şahıs veya müessescle- re terkedileceğini görüyoruz, Herhal- de pek dağra bir düşüncenin mahsu- T olan takım İKi #ini ve hazinenin de daha fazin gelire erişebileceğini kuvvetle tahmin Gtmekteyiz. Buna mükabil — tütünün Mmemlekette en büyük bir gelir kay. Rağı olması Tazımdır. Büttün demok- Fasj prensiplerine rağmen buzün bü- füin memleketler fütünden elde edi- den gelir e masrafı büyükce Bir Kısmını kapattıklarından bizde de Tekelin temin edeceği gelire çok bü- yük bir ehemmiyet vermemiz ve bu. Sün İnkişaf imkânlarını aramanız lâ- Zımdır. Tekel İraremizin gelirini göz- den geçirirken bir sene evveline göre Zelirin arttığını düşünmek değli, da- Ha ziyade, başka memleketlere na> zaran azlık veya çokluğu ile bir mu> kayese yapmak lâzımdır. “Herhi fütünün de zaruri bir ihtiyaç olduğu- n kabul etmemize göre bundan alı: Bacak vergilerin en adilâne bir vergi olduğunu etmek — zorundayı Ve bu sebeptendir ki, bir çok mem- leketler tütün üzerinden alınan ver. ilerle bütçelerinin büyük bir kale- Mini doldurmaktadırlar. Tütün Tekel İdaremizin, — gelirini arttırmak hususunda yapacağı şeyin Sizara fiyatlarını arttırmakla olamı- Yacağına kanlir. Filhakika memleke. #imizde tütün mamülleri başka mem- dekete göre ucuzdur. Ancak mem- deketi de kazançların az olmasını ve Satılmasının pek yerinde olduğunu bir Zarüret olarak kabul etmek zorunda. yız. Bu sayede/ istihlâkin artması ka- Bil olabilecek ve fazla zelir de ancak fazla satışla imkân altına girecektir. Memleketimizde sizara — sarfiyatının eskisinc göre artmış olduğunu söyle- Mmek kâfi değildir. Havat sartlarının dekişmesi ve bütün dünyada / sizara Ve tüfün mamölleri istihlâkinin art- Ması düşünülecek olunursa herhalde Bugünkü sarfiyatımızla pek de ifti- har edemiyeceğimiz neticesine var Tırız. Yaprak sizara sarfiyatı ve pi Do kullanılması hiç sayılacak kadar Az olan bir memlekette sizara sarfi- Yatımızın senede kırk milyon. kile fütüne tekabul etmesi lâzımdır. İn- hisar İdaremiz bunu veni meviler karmak veya üçları kırmızı veya mantarlı hanım sizaraları yapmakla elde edemez. Zaten şimdi sigara kul Tanmak bir lüksten ziyade zarari bir ihtiyaç halini aldığından, artık bütün memleketlerde süslü paketler ve uç- Jarı altın, ipek veya mantarlı sizara- lar azalmaktadır. Yalnız sıhhat kal- deleri icapları olarak sigaraların uç- larına filtre konulmaktadır. Bunları da o kadar mühim bir yer alamadığı irf rekabet yüzünden fabrikaların yenilikler yapmak, istemelerinden Ve- Ti geldiği aşikürdır. Şimdi asıl is, hal- Ku ucuz ve iyi sigaraya alıştırmak ve onun bu markaya sadık kalmasını femin etmektir. Bizde Tekel olduğu 've Telekin depolarında bir hayli tü- fün bulunduğu için bunu yapmak hiç de zor olmıyacaktır. Herhalde mubi Hf neviler arasınıda dağılmaktansa bir kaç nevi üzerinde çalışmak Tekel İ- Garemizin rasyonel mesaj programı 'a esas teşkil edebilir. - Fabrikacılık Aleminde en az işçiye ihtiyaç gösteren sanayi; sizara fabrikalarıdır. - Çün- Kü buralarda herşey makine ile yar pılmakta ve işçilikten bir hayli tası uf imkânları temin edilmektedir. Biz iktisadi sahada devletçiliğin aleyhin- de bulünmamıza rağmen tütün işini bir istisna telâkki ediyor, fakat “bu mücesesenin de tapkı hususi bir teşek- kül gibi bürokrasiden uzak ve fat Tikacılık esaslarına göre çalışmasını zazaıri görüyoruz. Eaki rejinin imti- yazını geriye aldıktan sonra bütün dünyada sizara sanayll mükayese e- Gllemiyecek kadar tahavvüller - kar- Şısında kalmıştır. Sigara sanayli ar- fık kazancı, pahalı sizara satmakta değii, çok satış yapmakta ve istihsal “Masraflarından tasarraf yapmakta n- zamaktadır. Bu sebepten Tekel İda> remizin Jik iş olarak memlekette si. gara stihsalâtını arttırmak yolunda Şayret sarfetmesi ve bir de bilhassa İmal ve satış teşkilâtında — tasarruf imkânlarını araması lazımdır. Bu hu- Bususta birtakım bellibaşlı kanaatle- Timizin bulunduğuna eminiz. - Buna Tağmen bu işler için bir müddet har Tiçten bazı mütehassıslar getirir ve anların 'llk zamanlarda — yapacakları fetkikten sonra İsin tatbikatını da kendilerine bırakırsak faydalı netice- ler elde edebileceğimizi Ümlt etmekte. yiz. Geçenlerde okuduğumuz bir etla. de Amerikada gıda maddeleri satan Mağazaların bütün satışlarından vüz- e beşinin siara olduğunu gördük. Yirmi bir milyon nüfuslu memleketi- mizde de nmumi gıda maddeleri is- fihlâkinin yanında Amerikadaki — bu nispetten daha çok az dahi olsa bir Miktar elde edersek tütün satışımı- Zın bugüne göre daha cok fazla art bileceğine emin olabiliriz. Bütün dünyada tütün istihlâkinin artması, zevkin Virginla'ya çevrilme- #i ve her yerde artık tütün yetistiril. Habib Edib - TÖREHAN kında ümitsizlik ver lâm ayesinde ucuz ve çok satı isteyen fabrikalar bir taraftan ala- cakları tütünün ucuz olmasına kat ederken öte taraftan da kalitele rini düzeltmek İsteyeceklerdir. On için sırf topraklarımıza has olan Exe leniz tütünlerimizin kolaylık. un arftabileceğini tahmin et- nekteyiz. Fakat bu işin büyük bir gayrete ihtiyacı old Kaktır ve bu gayret daha ziyade ha- zineye gelir temin etmekle mükeller bu tüc- carımıza ve bil z0 düşen bir İsi Gari arasında artık birlik ve federas- Yon teşekklilü bu hususta Ümlt veri Si hadiselerden birl telâkki olunabilir. Tütünlerimizin haricte pronazanda. sını yapmanın o kadar müspet bir ne> TÜcesi olamıyacağını zannetmekteyiz. Bütün dünyanın kırmızı şarap yetiş- firmesine ve FPransaya rakip bir va- ziyet almasına rağmen Bordesu - şa- Fapları asırlardan beri şühret ve mevklini muhafaza etmektedir. Bu. 'nun sebebi bu şaraplar için hüküme- tin propaganda yapması dekil, müs tahsli ile facirin elbirliği ile calışma. 51 ve bilhassa bütün dünyada pazar bülabilmek için İhracat evlerinin tar mamen ticari bir zihniyet ile temasla: Tını dalma devam ettirmeleridir. ©. Bun için şimdi hariçte açılması düşü- 'Sülen fabrikalardan maddi ve büyük bir netioe beklemediğimizi ve bu hu- süsta sarfolunacak paralara yazık o. İacafını söylemek İsteriz.Bizlm şimdi dünya pazarlarını oldukça Iyi tanıyan Onun için bu bususu iyi alakadarların mütalâalarını almak ve bilhassa harlcl iyi tanıyan tütün h- racatçılarımızın düşüncelerini bilmek çok lâzımdır. Bizim burada asıl söy- İemek / istediğimiz. nokta — Tekelin memlekette tütün istihlâkini arttır. makla, tütünlerimizi daha fazla kul- danmak imkânını bulması ve öte ta- raftan da en mühlm vazifesi olan ha- zine gelirini kabartmasıdır. New-York Borsasında fiyatlar yükseliyor NewYork 11 (AP) — New - York Borsasında dün hareket. olan münmele, — fiyatların yükselme temayülünü - önlemiş fakat neticede açılışa nazaran bir dolar kadar artış “görül- Müştür. Şikago Hububat Bor- gası yüksek kapanmıştır. Milâsta tütün ekimi Mülâa 11 (Hususi) — Her sene ol- duğü gibi bu sene de tütün ekimine önem verilmiştir. Toplanıp kurutu- Jan yeni mahsul tütünler balya hall- 'ne getirilmektedir. Vaziyeti - teabit için müuhtelif firmalara mensup tütün eksperleri ilçemize gelmişlerdir. Diğer taraftan kurutulmuş tütün- deri balya haline — getirebilmek için Müstahsile, Zirant Bankası ve Tarım Kredi. Kooperatifi - tarafından para yardımı yapılmıştır. Geçen — seneye Bisbetle bu sene tütünün iyi bir fi yatla satılacağı tahmin edilmektedir. Aydında pamuk piyasası Aydın 11 (Hususi) — Bu yal ha- vaların kurak gitmesiyle düşük olan pamuk rekoltesi 4 milyon kilo olarak tahmin ediliyor. Pamuk 'Tarım Satış Kooperatifi bunun gimdiye kadar 1-480.000 kilosunu ortaklarından ve fiyatı düşürmemek için de müdahale mubayaası yaparak hariçlen 72000 Kilosunu almış Turk-nlmgn ticarıtmünasebatı Almanyanın ithalâi piyasamızda ne suretle karşılandı Ankarada, Alman heyeti ile ticari müzakerelere devam ediliyor Son zamanlarda Türkiye - Alman. Şünlük müşahede edilmektedir. İz- Mir, — Trabzon mühabirlerimizin de mühtelif - vesilelerle bildirdiği — gibi, Alman firmaları - kuru meyvalarımı: Za karşı mazlı davranmaktadır. Va: kaa Alman firmalarını bu hareketc sevkeden âmillerin başında — kuru meyva fiyatlarının yükselmesini de İleri sürmek kâfidir Alman firmalarından piyasamıza gelen mektuplarda, Almanların ku. Tu meyvalarımıza ve diğer maddele. e Karşı ahcı olmasından başka erimli '#ebepler aramak Jâzımdır. - Bünda Birinci sebep olarak Almanyanın Av- rupa Tediye Birliğinde açık verme: l bu itibarla ithalâtını tahdit etme, €€ mecbur olmasıdır. Netekim — Al Manyada ithalâta yeni tahditler ko. nulduğundan bahsolunmaktadır. Bu fabditlere göre, yabancı memleketlere siparış verecek olan bir Alman fir. ması, alpariş bedelinin yüzde eltisi. ni bir bankaya tevdi edecektir. Bun- dan başkta mal Almanyada muayyen bir ilmana — vardığı zaman, göriye kalan kısmı da ödenmiş olacaktır. Al- Manyanın bu hareketi, piyasamızda ithalâtın tahdidi geklinde telâkki e dilmektedir. — x Ankarada bulunan Alman Ticaret Heyeti ile yeniden tcaret anlaşması yapmak için müzakerelere devam e. dilmektedir. - Müzakerelerin — müsatt bir safhaya girdiğine dalr hentiz res- İ malümat mevcut değildir. Frank- furt kaynaklı bir Alman haberi, An. Amerikaya ihracat şartları Washington 11 (Husust) — Ame- rikan Maliye Bakanlığı ecnebi ihra- catçıların Amerikaya — herhangi bir Malı göndermeden önce gümrük ver: Bisini tetkik etmeleri icap ettiğini Bildirmiştir. Bu yeni pizamdan Ame- rikan ithalâtçıları dü İstifade ede. cektir. Gümrük komlsyonuna — ithal veya ihraç edilecek maddelerin listesi gönderilecek. Gümrük — memurları maddeleri tasnif ederek tarifeyi bil- direcek ve bu plân sayesinde gimdi İthalâtçı Ve ihracatçıların karşılaş- 'tıkları tereddüt ortadan kalkmış ola- caktır. Maliye Bakanlığı şöyle - demiştir: 'Gürrük resimlerinin belli olması ile diş ticaret daha faal bir durüma girecektir., İzmir Borsasında muameleler İzmir 11 (Hususl) — Bugün Borsa açıldığı zaman pamuk fiyatları anla: gılmaz bir plân neticesinde geriliye: Tek nihayet 390 kuruşta durdu. Ve bazı satışlar yapıldı. Buna — sebep olarak Amerikanın pamuk ihraç kon: tenfanının artmış olması / gösterilir yor. Üzüm fiyatları 78 kuruşa dür Efteni Gölü kurutuluyor. Düzce 11 (Husust) — İlçemizin 14,5 kilometre güney batısında — bulunan, yaz günleri bütün Düzce — ovasının Üzerine kesif sis bulutlarının inmesi- ni intaç eden ve kenarları tamamen bataklık olan Efteni Gölünün kuru- tulması için Bayındırlık - Bakanlığı mühendisleri şehrimizde bulunmakta etüdler yapmaktadırlar. İkİ ay kadar sürecek olan bu in- 'T sonunda 'Yüzölçümü 2400 hektarı bulan bu. göle akan Küçük — Melen, Aksu ve Uğursuyunun gölden çıkarak Kara: deniza dökülen Büyük Melen ırmağır 'na kanallarla bağlanarak göl suları: nn bu yolla Karadenize akıtılması şeklinde olan projeler hazırlanacak Ve bahar başlarında işe - başlanmış bulunacaktır. Gölün kurutulması ile hem müm- bit bir arazi elde edilecek ve hem de ovanın ikliminde büyük değişiklikler olacaktır. tını tahdit etmesi, kara ticaret müzakereleri hakkında gü malümatı vermektedir Frankfurt, 11 (Husust) —Haziranda başlayıp #onradan sekteye uğrayan Batı Almanya - Türkiye ticaret mü- zakereleri yeniden başlanıştır. Başlıca — mânla Türkiyenin büyük açılı di Her iki memleket de- legeleri 'bu açığı kapama plânı Üzerinde karar verdikten sonra me- #ele. hallolunmuştur. BRADFORD YÜN PİYASASI Bradforâ 11 (H - Taranmış yün — müstahsilleri, Avustralyadaki işlenmemiş yün fiyatların nazarı itibara, Fak, merinos ve ince melez yün fiyatlarını cari — fiyatlara ayYdurmuşlardır. Bir çok fir malar geçen sefer aldıkları 19- lenmemiş yün kadar mal sat- mışlardır. İşlenmemiş yün fiyatlarının yükselmesine üzülmekle - ber ber, yünlü endüstri buna gittik- çe alışmakta ve faaliyet göste: Tecek bir ae Bazi denizaşırı piyasalar, bün- lar arasında Amerika ve Kana- a da vardır, gimdiki işlenme- Miş yün fiyatlarını ödemeye hazırdırlar. Çünkü böyle yük- sek kalile kumaş Tin satın - alma fazladır; onun için bazıları bunların İstifçiik yaparak içe lenmemiş yün fiyatlarını daha Ga bahalılaştıracağını ileri sür: mektedir. Temmuz ayından beri Ameri- kaya satılan İngiliz kumaşları. 'nin fiyatı yarda başına 10 gi ling artmıştır. Diğer memleket- lerle mukayese edilirse, İngilte- renin, Kore tesiri Üzerine, faz- 18 mensucat satın alması dür. muştur. Gelecek aylarda işlen. memiş yün ve ham pamuk fi: yatlarının da artacağı söylen- diği halde İngiltere son hafta- Jar zarfında mal satın alma. tadır. Trahbhzon fındık piyasası Trabzon 11 (Hususl) — Kasımın dik haftasında fındık piyasaları, bir. aydır devam eden durgunlük ve gev- #eklikten kurtularak tedrici bir istek 'e hareket devresine girmiştir. Bu vaziyet, derhal fiyatlara tesir etmiş ve geçen hafta içinde ismen 150 kuruş olarak ifade edilen ka- buktu fındık, birden 160 kuruşa yük- gelmiştir. Buna rağmen, borsada iç fındık Üzerine muamele olmamış ve bu ara- daki işler, yalnız evvelce emanet o Jarak tüccar nezdine - bırakılmış bur Tunan bir kasım fındıkların tastiye hesaplaşmasına münhasır kalmıştır Piyasada uzun zamandan beri de- yam eden durgunluk, elinde mal tur tabilmek iktidarında' olan esmaf ve müstahsili piyasaya karşı müstağni bulunmaya sevkettiğinden bu vaziye- tin tesirlerini tâyin etmek — imkânı hâml olmamışsa da atok sahiplerinin bir müddet daha beklemeyi — tercih edecekleri tahmin olunmaktadır. Son haftaya kadar 120 dolardan yapılan tekliflere iitifat göstermeyen alıcıların bugünlerde flotan partilere 122 dolardan alıcı olmaları da piya- sayı takviye etmekte ve paskalya Kazırlıklarının - sonuna daha on beş gün kadar bir müddet - olduğundan önümüzdeki hafta içinde fiyatların daha ziyare yükseleceğine — İntizar edilmektedir. 12 Kasım 1980 ÜNÜN EKONOMiK HAREKETLERi İşletmeler Bakanı Prof. Muhlis Etenin basın toplantısı Günde 700 ton ham petrol işliyecek tasfiyehane kuruluyor Kore harbi dolayısiyle pamuk fiyatlarının yükselmesi, pamuklu dokuma fabrikalarını yeni bir zarara soktu Ankara, 11 (AA.) — İşletmeler Bakanı Profesör Muhlla Ete, bu sa- bah Bakanlıkta bir basın toplantısı yapmıştır. Bakan, gazetecilerin, pet Tol işleri, eker fabrikaları, mahrukat davası, Çatalağzı ve Sarıyar hidro- elektrik santralı, devlet işletmeciliei. ni tahdit, ucuzluk, pahalılık münaka- şamı, pamuk İDlİRİ durumu mevzula- Fındaki süallerine cevaben aşağıdaki beyanatta bulunmuştur 1 — Petrol işlerimiz; Raman Dağında sondağlarla ilk a rama ameliyatı 1930 yılında. başla- mığtir. Bu ameliyatı iki safhada mü- falâa etmek lâzımdır. 4) 1030-1044 devresi; bu devrede 5 sondaj yapılmış Ve ancak su ile karı- #ik az miktarda petrole - rastlanmı ve sahanın terki düşünülmüstü. 'b) 1044-1050 devresi; bu. devreye yeni bir arama hipotezine uyularak gaki kuyulardan dört kilometre do- Guda bir kuyu açmak suretiyle başla- Rulmıştir. 8 Nodü kuyu adıni taşıyan bu sondajda Ve mütsakıben daha do- #uda yapılan sondajlarda günde - SO tonun üstünde — Verimle — ekonomik miktarlarda petrol bulunmuştur. Bu levrede 12 kuyu açılmıştır. Bunlar. dan ikisi derinliklerdeki bütün petrol Amkânlarını yoklamak için yapılmış tar. Biri hedefine varamadan arızar lanmış, diğeri ise hâlen delinmektedir. ve flk petrol seviyesini yeni aşmıştır. Geriye kalan 10 kuyudan altım pet rollü, dördü ise sahanın dışında kal- müştar, Şimdiye kadar Raman aramaları- 'na ve yol bina, günde 60 tonluk ufak fazfiyehane ve günde bin varillik va. Til fabrikası, atölye ve ambarlar da- hll 28 mülyon lra sarfedilmiştir. Sondajları tahdit olunan sahada na- Karf'10 ve 20 milyon tonlük ham pet Tol rezervi tesbit edilmiştir. Hâlen acılmış bulunan kuyulardan günde 450 ton kadar ham petrol is- tihsal olunabilir. Fakat eldeki rafine. rinin ufaklığı yüzünden günde ancak 50-60 ton imtihaal yapılmaktadır. Ramanın demiryolu istasyonu olan Batmanda memleketin doğu bölgeleri ihtiyaçlarını karşılamak Üzere günde 700 ton ham petrol işleyebilecek mo- dem bir tasfiyehane kurulması der- Piş edilmektedir. Bu suretle senede 1- Kü yüz bin tonluk petrol müştaki elde edilecektir ve asgarl rezervler “ bu tasfiyehaneyi 40-50 sene besliyebile- cek miktardadır. Bu tasfiyehanenin takribi bedeli 15 milyon Türk Lirası tutarında olacak- far, Manmafih henüz projeleri itmam edilmemiş olduğundan bu kati bir ra> kam değildir. 'Türkiyenin bugünkü petrol —müşe takları sarfiyatı yılda beş yüz bin ton kadardır. Tasfiyehane kurulunca- ya kadar bu miktarın artması muh- temeldir. 'Raman petrollerinden bugün tasfi- 'ye olunan miktar pek cüzidir. Günde 3*10 ton benzin ve 15-20 ton gazyağı ve motorin istihaal olunmakta ve da- a ziyade arama ameliyatı ihtiyaçia- rında kullanılmaktadır. Günde 25-30 fonlük aşfalt istihsali de karayolla- rına verilmektedir. Raman ham petrolünü işleyecek o- lan modern batman rafinerisinden el de edilecek mazot — “lokomotiflerde yakılacak,, ve bugtn / sarfedilenden Çok fazia aafalt harlc tutulmak üze- Te Mmütebaki benzin, gazyağı ve moto. Tin miktarları senede 50-75 bin ton olacağından, memleket — sarfiyatının onda biri ilâ altıda birini karşılaya- bilecektir. Buna mukabil memleket karayollarına çok lüzumlu kâfI mik- tarda asfalt sağlanacaktır. Yalnız benzin, gazyağı ve motorin hesaba — alınırsa yılda — 5-6 milyon Türk Liralık, diğer bütün mahsuller de hesaba katılacak olursa 10-12 mil- 'yon Türk Liralık döviz tasarruf edi- Tecektir. Ramandan başka yine Slirt Vilâye- ti dahilinde araştırmalara devam 0: Tunduğu gibi. Adana Vilâyetinde de Ümltli sondaj faaliyetlerimiz vardır. Maden Tetkik Ve Arama Enatitü- ali, bir arama mücesesesi olduğu için, Ramanda işini bitirmiştir. Bulduğu petrollerin işletilmesini iştigaj mev- Zuu işletmecilik olan Etibank'a dev. rzetmek / Üzeredir. " Eübank, " Maden Tetkik ve Arama Enstitüsünün tesi: aatını devralacak ve belki de petrol öflale bir araya gelerek hem istihsal hem de tevzi işletmeciliğine geçmek üÜzere bir anonim şirket vücuda geti- recektir. Yine tesekkülün biran evvel tesis edeceği rafineri hususunda şimdiden Müteaddit ecnebi firmalardan müra- Gaatlar yapılmaktadır. 2 — Şeker fabrik Malüm olduğu veçhile, — takriben 100 bin ton etvarında olan geker lstih- anlimiz sermayesinin yarımından faz- lası devlete nit geker fabrikaları a> onim şirketinin Alpullu, Turhal, V. gak ve Bekişehir fabrikaları tarafın. dan sağlanmaktadır. Buna mukabil geker istihlâkimiz gittikçe artmakta- dır. Son senelerin istihlâki 140 bin ton civarındadır. Bu istihlâk fazlamı kısmen mevcut fabrikaları zorlamak, kismen de JthalAt süretiyle temin edi. Jiyordu. Mühim bir gıda maddesi olan #ekeri dahilde istihsal etmekle mem- lekete hem döviz kazandırmış, hem de köylümüze faydalı ve kârlı bir işe Hgal mevzuu kazandırmış oluruz. Bu. 'nün için biri Adapazarında pancar. dan, diğeri Adanada kamıştan şeker istihsal etmek Üzere iki fabrikanın kurulmasını teşvik ettik. Parti ve hükümetimizin - prensiplerine | göre fabrikaları devlet değli, hususi teşebe büs kuracaktır. Nitekim memlekette geker mevzuunda tanınmış bir müte- gebbis, içine Adapazarlıları da ala- cak bir girket kurup tutarı takriben 25 mülyon Türk Lirasına baliğ odar cak bir fabrika kurmaya talip oldu. Hükümet usulü veçhile bu isi üân et ti. Fakat neticede bu şartlarla başla bir talip çıkmadığı için kendisine baş- vüran llk müteşebbise bu işi yaptır. mak husususunda lâzım gelen temas- lara başladı. Fabrikaya Marahali Plâ. zından yardım saflamaya teşebbüs ettiği gibi. şirketten de yardım temin etti. Kamış şekeri fabrikasını kurmak için de Adanada müteşebbislerin ha- zarlikta bulunduğunu biliyoruz. Buna da aynı gartlarla yardım yapılacağı tabildir. $ — Mahrukat dâvamız Cümlenizce malümdür ki, bazı Av Tupa memleketlerinde yakıt mevzu. unda muhtelif şekilleriyle linyit köz Mürleri kullanılmaktadır. Bühassa ev mahruku olarak linyidin kıymetlen- dirilmiş şekli olan briket istimal edil. Mektedir. Bir çok müesseseler büyük ölçüde Hinyiti iİstihsal etmektedirler. Evlerde hemen yalnız linyit Veya bri- ket gibi onun kiymetlendirilmiş ge- killeri yakılır. Habuki Türkiyemiz lnyit — bakı- mından çok zengin bir memleket ol. duğu halde, maateesslif bu mevzu az istiamar olunmakta ve nlabeten mah- dt şekilde İstihlâk edilmektedir. Diğer taraftan köy ve kasabaları- mızda ev yakıtı olarak JA tezek ve odun- kullanılmaktadır. Halbuki - bi. TinCİsİ ziraatimizin, İkincisi ormancı- Jığımızın aleyhinde tecelii eden bu ha- reketler, mülli israftan başka bir sey değildir. Manheza bugünkü haliyle bile biraz küllü ve kokulu olsa dahi, Ünyit kömürünü kullanmamak — ve yakıt olarak maden kömürü veya ko. ku kullanmak da milli ekonomi bakı. mından israf sayılmalıdır. Kaldı ki, maden kömürümüzü da- ha pahalıya malettiğimiz halde onu Mmuayyen bazı bölgelerimize daha u- cuza satmak gibi gayri iktisadi bir yoldan gidiyoruz. Nitekim Karabük kokunun vasati maliyeti 50 lira, satış fiyatı 45 lira, Zonguldak sömikokur 'nün vasati maliyeti 60 satış fiyatı 45 Jlradır. Ereğli kömürleri işletme. derinin bu yüzden ettiği #enelik za. 1I/XI/1950 Cumartesi MEMLEK ET ve DÜNYA BORSA ve PİYASALARI KAMBİYO ve ESHAM 1 sterting 100 Deler SA 100 Pr. Frangi 100 İaviçre Fr. İ00 Belçika Pr. 100 Teveç kr. 100 Florin 100 Lüret - 100 Drahmni Görere 'ömsa XD S9 Hrcanı &b isök Turamiyeli 56 Müüi Müdatas 1 ©8 1ti Demiryolu T 53 1941 Demiryolu V 173 1940 Tkramiyeli” 1941 Demiryolu VL Ki i ma Iİ Demiryolu 2080 &T ıi 2220 7 1901 Demiryolu a0 ©7 sfilir Müdataa a S7 Mİll Müdataa aS 57 Müm Müantan n0 AT UN Müdatan 7140 Şirket Tahvilleri T a Bana — | G Anagolu DY Terüp KZB : Xa TC Herker Sanması Türkiye İş Bankamı Türk Ticaret Bankas MEMLEKET TİCARET BORSALARI YABANCI BORSALAR İstanbul Ticaret Borsası İzmir Ticaret Borsası New-York Borsası son Dü | aa Bute Kapanış | | Buğday (Buşeli—Sent) Püşi 7 Hiabubat Beri Kut mahralü No z | e- KD m— | es || Sirmn'kama Z a Bukany Öne vt Te — g- Bo p Arba yemlik (oökmü z - 5— Gi İaar düri (ai z — | z g ae ee KU z Za HMi G Fasulya Çalı sert .... M— Pamuk Akala, g - #L05 Karyom z ” BZ | Pamük eni g Merdimek kırgüz tabok'.| — 2 X | Pamuk van Göükü | e- 5- | w- Mercimek yeği 5. g— | Ltsmak cekirderi Bi Kabuklu yerli ei - - ati tekil ç TLER M | a ati tohamlari S ai Bit Kikstra İri ç Tehak'mali B Brler t sumı vv | a & ü Birinci Akala S B Minasapolle a Yer fastığı kabuklü Benci OA B z f eg yredllr v M aa li Kara Meyvalar « Bönr See Ge e Veti Tavba-teneke (00 ibre Solar | — tab | ao Bindik Boi | mefas | Tei akdik seğmr Gevia kabuldu) eei Bine ö Üzeene ei a " Londra Borsası Gerin (ç natürei)”” - | &* ——— İ —— A0 O (etan tokumu (Tesaziölerline” Dekuma bam madüleleri 1 Altınlar Kattt nn e z ZUK aa ai v - | &- ver'mtn Kindislar İ Yapak Trakya aörasi” | se— | sez Ve KNN Bradford Piyasası Hlam deriler 1 —— —— ——— llrüme Gükpi Bİ X | e— | zaş sen G TÜ Iyi mal TÜresiz Fiyet - z l kuru kieee e | e— | Bez | & n KS Z Köyun Bava kurusu Kdi | — | e | * cenmet frakya 4 n z < Nebati yaklar 1 —3 z eyünyan (ELE, tenekeli) s— | — Güüm x | xw İskenderiye Borsası Sülamyalı (Raf, Ze Ma) d e İsAR Ayçloeği (Rafine Z | S2 | Ka Pamak (Kantarız Talan) yf Kahmoyni sa aa YG Karnak Üzun siyaflı B/G. rar takriben 15 milyon lira civarında- dir. Hükümetimiz mahrukat — davasına yeni bir veçhe vermek Üzeredir. Çok akın bir zamanda ev ve mücssese- lerin icabında soba ve tesislerini ta- dil ederek linyit yakmaya doğru esas. h tedbirler alacağız. 4 — Çatalağzı termik ve Sarıyar Hidrorelektirik santralı: Devletin kurma ve işletme fasli- yetlerinin temerküz edeceği mevzu: lar arasında memleketin - ekonomik Ve #osyal kalkınmasında üstün rolü olan büyük enerii santralları üzerin- de çalığıldığı malümunuzdur. Bu ara- Ga Çatalağzı elektrik santralının tam kapaslte ile çalışabllmesi ve mahalli bir kudret kaynağı olmaktan çıkarak geniş bölgelerin ihtiyacını karmlaya- Silmesi için Tüzümlü fili — tertipler süratle alınırken, son aylarda Barı: yar hldro-elektrik santralının kurul- Mması için hazırlıkları bitirerek tesin faaliyetine geçilmiş bulunmaktadır. Kuzeybatı Anadolu bölgesi enerji ih- tiyacının giderilmesi maksadiyle Maz shali Plânı ve dahili finansmanla te- min edilecek Sarıyar baraj ve hlâro. elektrik santralı ve bu tesisle ilgili yüksek tevettürlü enerji nakil hatları ve tranaformatör istasyonları — için, hükümetimizle Avrupa İşbirlii Taa: resi Ankara Misyonu Başkanlığı ara #ında 21.9.1050 tarihinde bir anlaşma imza edilmiştir. 5 — Devlet işletmeciliğini tahatt ve bazı İşletmelerin husust te- Şehbüslere devri meselesiz Husüsl sermaye ve tekniğin yeter derecede inkişaf edemediği devreler de bir yandan süratli kalkınmayı mümkün kılmak, öte yandan bidayet- 'te husuzi müteşebbislerin ragbet gös- termediği sanayi kollarında ve böl- gelerde gelişmeyi sağlamak mülâha- Zalariyle devlet işletmecilik faaliye- tinin belirli hududun dışına taşmamı- u 0 devrelerin zarur! icapları olarak Muvakkat mahiyette £örmek ve za- manla bunu daraltarak iktisadi faali- yetlerin seyrine normal bir cereyan vermek gerektir. Bu itibarla, hâlen devlet elinde bu- lunan çeşitli işletmelerin teker teker gözden geçirilerek, bunlardan husust teşebbüslere devri ieap — edenlerinin tâyinini ve devletin mevcut imkânla- Tn Ağıl Vazifesi olan işlerin tahak- kuku istikametine tevcih etmesini lü- Zumlu Ve zaruri bulmaktayız. 'Bu maksatladır Ki flk iş olarak hususl teşebbüslere Gevredilebilecek tesislerin tesbitine ve bunların — ne #üretle Ve hangi kıymetle devredil bileceğinin incelenmesine başlanmız olup, bu çalışmaların Ük neticesi olar rak, aralarında tekstil ve toprak sa- ayli ile kimya sanaylınin bazı kol- Jarına ait fabrikalar ve ayrıca bir. #ım maden işletmeleri de - bulunan bazı tesinlerin Özel teşebbüse devri mümkün görülmüştür. Bunların devir art ve üzülleri hakkında devam eden fetkiklerimiz bugünlerde bitmek üze- redir. 6 — Ucuzluk - pahalılık münakaşası Muhalefet, iktidara geldiğimiz gün- lerde ele aldığımız ucuzluk mevzüuna devam etmediğimizi soruyor. Gerçek- ten ilk aylarda mensucat maddelerin. de, gekerde ve demirde süratle ten. Zilât yapmaya muvaffak olduk. Fa- kat Kore harbinin getirdiği konjonler tür dolayısiyle, dünya fiyatları art, maya başlamış ve bu arada dünya pamuk fiyatları beklenmedik bir yük- geliş kaydetmişti. Nitekim pamuklar rımız kiloda 240 kuruştan 400 küsur kuruşa Okadar bir. tereffü kaye detti. - Müstahsilimizin bu. artıştan Azami fayda gürmesine mukabil fabrikalarımız, ellerinde fazla #tok bulunmadığı “için, — mubayaalarını yüksek fiyatlarla yapmaya mec- bur kaldılar. Sümerbank mensu- çat — fabrikaları ellerindeki — stok- larla harman etmek süretiyle husu- #i fabrikalardan daha fazla dayandı lar ve nihayet yüzde 12-15 nispetin- de bir zam yapmaya mecbur oldular. Meselâ bugün Nazilli fabrikamız bas- manın metresi başına ber kün n ku- Tuştan fazla zarar etmektedir. Diğer mensucat fabrikaları da mamulleri- 'nin satış fiyatlarını arttırmamak hu- susunda Azami mukavemet “göster Mektedirler. Binaenaleyh vaki zaruri arttırma ların, daha ziyade dıs piyasaların 1ç piyasalarımıza aksi yüzünden meyda- a geldiği iktisadi bir vakındır. 'Buna rağmen her imkândan faydı Janarak ucuz istihsale gitmek yolun: laki temel — prensipimize sadakatle bağlı kalmaktayız. 7 — Pamok ipliği durumu: Yurdun normal pamuk İpliği ihti- yacı senede 16 bin ton civarında o- Tup bunun 6850 tonu husust şahisla. Tn ait iplik fabrikaları, 2 bin tanu Sümerbank / fabrikaları” tarafından karşılanmakta, ikt Bin ton kadarı el tezgühları için elde bükülmekte ve bakiye ihtiyac da ithal yolu ile temin edilmekte idi. Son yıllarda gerek husust şahi Tın. gerekse Sümerbankın yeni tesle Ve “ilâveleriyle dokuma ve iplik im: Jâtı artımış Ve arada Sümerbankın sa- tışa arzettiği iplik istihanlı bu yi 2460 tona çıkarılmış önümüzdeki yıl ise bu Miktar üç bin tonu geçecek sekilde programlaştırılmıştır. Küçük — sanat kooperatiflerinin ihtiyacını — karşılamak - maksadiy- le resmi ve husust / fabrikaların sa- tap ipllği imalâtlarının yüzde 30 unun Halk Bankası emrine verilmesi - ve fevziatın da bu banka tarafından yar Pılması kararlaştırılmış ve keyfiyet bir protokolla tesbit edilmiş - bulun- maktadır.. “Ancak Ticaret Bakanlığı ile/ Sü- merbank arasında ahiren vâki temas neticesinde Sümerbankın, trikotaj Ip- Jği de dahil olmak Üzere imal ede ceği bütün satış ipliklerinin Ekonomi ve Ticaret Bakanlığının tertibi dahi- linde Halk Bankasına vermesi ve bu güretle tevzlatın bir elden idaresi hu- Susunda mutabakat hasıl olmuştur.