26 Mayıs 1942 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 3

L 'e —H2 -5-042 YATAN “TELEFON TELGR AF.HABERLERİ Başvekilin beyanatı çwaşı 1 İncide) <X» rinin de ihtiyaca kâfi gelmediğini Zöstermekte ve ona çare bulmak ta hükümete düşmektedr, ve bu teşkilât ta işe hazır olmtyan un- surlardan vücude geldiği için muh- terem arkadaşım Rana Tarhanın işaret ettikleri gibi aksaklıklar gö- Tülmektedir. Tabii bunlar yeni gir- diklerinden bu işlerin safahatın! Yavaş yavaş öğrenecekler ve bu iş. lere yavaş yavaş alışacaklardır. Bu arada bazı fenalıklar olursa bit'ı:_bi .| ne de gid. tutmak için karar vermişizdir ve bu ıknrmn üzerindeyiz. Binaenaleyh Berç Türker arkadaşımın, Toprak fiyatı zam 1 söylemiş olduğu söze vekil lâzım gelen izahatı arzederler. Maruzatım bundan ibarettir. <Alkışlar». Başvekil Dr. Refik Saydam, pro- Maliye Vekilinin beyanat (Başı 1 imcide) // ki, içinde bulunduğumuz şartlar al. tında devlet hizmetlerinin en büyü- ğü olan milli müdafaa işlerine lâ- yık olduğu ehemmiyet verilmiş ve geçen sene de arzetmiş olduğum gibi bu hizmetlerin, umumi vazi- yetin her türlü inkişaflarını karşı- lamıya müsalt bütün tedbirleri a- na- mına, biz iştirak etmiyoruz. î «Başladığımız — tetkikat — bitmek Üzeredir. Yakında bundan müsbet neticeler alacağımızı ümit ediyoruz. | Bunun haricinde, sınai istihsal, top- |lama, fiyatlandı hu- leleri ve bir p ;ıqveklht( teşkili işile kâğıt mev- zuuna temas eden Cavid Ural «Niğ- de» ye karşılık olarak da şunları söylemişlerdir: Devlet teşkilâtının çok muntazam |suaıarmı da gözönünde tutuyoruz. Bu hususta icabederse vesika usulü- bunlarda görülüp l Bu noktai nazardan bunda herhan- gi bir müşkülât tasavvur etmem- Fakat teşkilât bugün lâzımdır, ya- prl, ve yapılı hayet küt lenin menfaati icabındandır. Yalnız, evvelce de arzettiğim gibi kemmi yetten ziyade keyfiyete verdiğim kıiymetten ve sözden dönmüş de- ğilim. Daima onun üzerindeyim- Fikrim şudur: Bugün harbin baş- ladığı gündenberi yaptığımız tec- rübelerle görüyoruz ki devlet teş- kilâtı «a» dan «ze ye kadar baş- tanbaşa bu memleketin ihtiyacile telif edilebilecek şekilde tebdil e- dilmek lâzımdır. Bu teşkilâtı behe- Mehal yenileştirmek — mecburiyeti vardır. Fakat bu gün görgülü ve işe Yarar binlerce memur ordu saf- İsrtnda şerefli hizmet almış olma- larmın da, bu kararın tatbiki için bizi biraz daha teenni ile hareke- Biz ve lâzım gelen bütün tedbirleri alacağız. Bunun üzerinde gal ktayız.» im arka- daşlarımızı tatmin — edecek şekilde maruzatta bulundum. Ali Rana Tarhan «Istanbul» — Te- şekkür ederim, Başvekil Dr. Refik Saydam - de- vamla - gerek Izzettin Çalışlar gerek Halil Menteşe arkadaşımın . Fakat yeniden bir propaganda vekâleti teşkiline ta. raftar değilim; bir. «Doğru sesleri» Ikincisi kâğıt meselesinin temini. Kitap, risale, mecmua, gazete, hep- si Matbuat umum müdürlüğüne dev- redilmektedir. Oradan Bu- nun haricindeki kâğıtlarla bittabi Matbuat umum müdürlüğü meşgul olmıyacaktır. Onun için bu hususta bir Koordinasyon kararı hazırlanıp çıkmak üzeredir. (Başı 1 incide) W Grup Reisi Râna Tarhan bazı milli dileklerde bulunmuş ve bunu ta- kiben söz alan General İzzettin Ça lışlar bilhassa Ziraat, Nafla — ve İktisat Vekâleti bütçelerini az bul- duğunu, vekâletlerin mefruşat ve harcirah fasıllarının çok olduğunu söylemiştir. Berç Türker ise Milli te mecbur ettiğini de bu- lundurmak lâzımdır. Fakat fikri- mi bilmiyorum, izah edebildim mi? Şimdiki şekil kalır, kanburun üze- tine bir kanbur daha ilâve edilir. Hayır efendiler, ikisi birden ame- liyat olur, çıkardır, atılır. Ücretlilerin maaşa geçmesi me- selesi; kanun hazırdır. Bütün dev- let teşkilâtında ve mülhak bütçe- lerde ecnebi kadınlarla evli ancak 150 kadar memur bulunmuştur. Bunların hukuki vaziyetini tetkik ile meşgulüm. Bunu hallettikten sonta heyeti umumiyesini huzur' nuza getireceğim. Ayni iz faadan başka * vekâletlerin bütçelerinde tasarruf bilecek lerini belirterek demiştir ki: — Vekâletler ikinci plândaki iş- lerini pek âlâ harp sonuna bıraka- bilirler. Resmi devlet dairelerinde fazla memur kullanılmaktadır. Büt çeye baktığımız zaman bu sene yal- nız Başvekâletin bütçesinde bir ta- sarruf yapıldığına şahit oluyoruz. Bunu âti için bir falihayır addedi- yorum. Maliye Vekâleti tükenmez kaynaklara sahip olmadığına göre, bütçede tasarruf yapmiya dikkat etmelidir. Bugün yalnız kahraman bu kanunda ilerde herhangi bir şe- kilde böyle bir vaziyet karşısında kalmamak için kati hükümler koy- Mak kararındayım. Devlet mübayaalarından bahsetti- ler. Devlet y»nübayaslarının — hemen hemen ehemmiyetli kısmı doğrudan doğruya bir merkeze raptedilmiş va- mekte ve maliyeti üizerinden ihtiya- er olan di tevzi oli her türlü ihtiyacı te- min edilmelidir.» Bundan sonra Berç Türker, ge- çen sene kış için İstanbul beledi- yesinin tedbir almadığına işaret e- derek Ticaret Vekâletinin esnaftan yardım diğini htekirlerle MECLİS MÜZAKERELERİ ranlıkla karşıladığımız Başvekilimi- zin propaganda işlerile yakından alâ- kadar olmasına imkân var mıdır? Kendisinden teferruatla uğraşmasını istemeğe hakkımız yoktur. Ayrıca propaganda teşkilâtımız dağınıktır. Bütçesi azdır. Bunu bir Vekâlete kal- bederek bu işlerle münhasıran bir Vekilin uğraşması daha çok faydalı olur. Yarını bugünden düşünmek mecburiyetindeyiz. Cavid Ural, bundan sonra kâğıt işlerine temas etmiş, hükümetin ha- riçten kâğıt getirip getirmemek hu- susunda ne düşündüğünü — sormuş, bütün kâğıt işlerinin Matbuat Umum Müdürlüğüne devrini söylemiştir. Söz alan Başvekil Dr. Refik Say- dam, Propaganda Vekâleti teşkiline taraftar olmadığını, gazete kâğıtla- rının X Umum devredilmiş — bu bilecek bir durumda — bulundur- mak için hiç bir fedakârlıktan ka- çınılmamıştır. Yüksek Meclisin de malümu_ olduğu üzere, milli müdafaanın ha-l zara ait normal ve devamlı hîzmeî.l leri dışindaki tedbirlere ait ı'l'ıti—1 yaçları, umumi vaziyetin inkişaf | tarzına ve bununla muvazi olarak | alınan bu tedbirlerin şümu! ve e- hemmiyeti derecesine bağlt bulun. makta ve fevkalâde tahsisat şek lnde tedricen verilmektedir. Bi naenaleyh milli müdafaa tahsisa- lının önümüzdeki sene varacağı ye künu şimdiden kestirmek müm- kün değildir. Maamafih bu husus- ta bir fikir vermek için şunu ar. zedeyim ki 1941 yılında milli mü- dafaa masrafları ortalama Olarak günde bir milyon lira tutmuş bu- lunuyor. Buna fevkalâde tahsiszt hakkındaki maruzatıma tekrar dön mek üzere şimdilik adi bütçenin masraf kısmına dair izahata geçe- ceğim. Masraf bütçesi: 1942 mali yılı bütçesinin masraf kısmı 354,316,918 lira olarak tes- bit edilmiş bulunmaktadır. Hükü- metçe takdim edilmiş olan bütçe lâyıhasının hazırlanması sırastnda ancak sekiz aylık tahsilât rakkam. ları elde bulunuyordu. Varidat tah- minleri bu rakkamlara ve önümüz. deki sene için yeniden konulması düşünülen fevkalâde vergi ve zam lardan alınabilecek varidat mikta.- rına göre hesaplanmış, masraf büt- çesi yekünu da bu tahmin netice. lerine uygun olarak bağlanmış i- di. Lâyihanin encümende tetkiki henüz bitmeden 1941 yılının 11 ay- hk tahsilât rakkamları belli oldu. çıkacak bir Koordinasyon kararile de matbaalara ait kâğıt işlerile Tica- ret Vekâletinin meşgul olacağını söylemiştir. Maliye Vekâletinin bütçesi konu- şulürken söz alan Osman Şevki Ulu- dağ, Çocuk Esirgeme Kurumu ve Maarif cemiyetine yardım edilmesi mücadele etmek zorunda kaldığını 500 bin Hiralık bir şirketin bir mil- yon lira kâr ettiğini hükümet ta- hakkl ki fasla hücum etmiş, mü- esseselerin hiçbit vakit Meclise da- yanmadan kendilerini geçindirecek rafından neye el kondü ise onun ortadan kalktığını, — iaşe e kös dinlemiş müşavirlerin fikirle. Memleket dahilinde ordu ve halkın ihtiyacını temin eden mübayaat ta- mamen Toprak Of€isi vasıtasile ya- N : herhangi bir rine dilmesini, hükü- met hür bir gıda olan ekmek için hariçten arpa ve buğday getirme- sini söylemiş ve sözüne şöyle de.- Amma bazı yerler olabilir ki, bunlar Bayet uzaktadır, bunlar istisna teş- kil ederler, bunlar hakkında aynı Şekli tatbik etmeğe imkân yoktur. Tesellüm işi, hentiz doğrudan doğ- Tüya ait olduğu daireler tarafından Yapıl Burada şu- Nü tebartiz ettirmek isterim ki ha- kikaten tesellüm işi için yeni bir teşkilâta ihtiyaç vardır. Ancak ev- Safı ftaayyün etmiş mevaddı, Tica- Tet Vekâleti veya diğer kanallarla tedarik ettiğimiz malr devlet kanalı ile vermekteyiz ve onlari maliyeti Üzerinden veriyoruz. Satın alma işleri: Satın alma işle- xtü#Mmahwıwmbh vam z — Soön zamanlarda hariçten mem leketimize çok miktarda seyyah geliyor. Oteller bunlarla dölüup taş- maktadir. Biz bu adamları besle- miye mecbur muyuz? Bunu önle. mek için hükümet tedbirler alma- hdir. Ayrıca köylünün mahsul fi. yatlarını arttırmak lâzımdır. Di. ğer taraftan hükümet Çocuk Esir- geme Kurumuna yardım ederek, bu müessesenin her zavallı çocuğa iyilik etmesini temin etmelidir. Ay rica eskiden beş kuruşa çıkarılan mangel kömürünün niçin 12 — 15 kuruşa çıkarıldığını bir türlü anlı. yamamaktayım.» Berç Türker, orman yangınları. nin çoğaldığmıma işaret ederek sey- yar doktorların köy köy dolaşma. sını ve köy sıhhati üzerinde tedbir alınmasını teklif etmiştir. Halil Menteşe bu sene mahsulün Tesmi milesseseleri ve ticari bir- llkleri tavzif ederek bunu en salim Şekilde yapmak kararındayız ve tatbikata da geçmiş bulunmaktayız. o?l mühim dâva, arkadaşımın en iyi oli dan bahsederek hükü- metin pazar nizamını kurmasını, bunun köylü için hayati bir mese- le olduğunu, sermayenin iş, &ltın ve emlâke yatırıldığını, umumi harpte olduğu gibi hususi ehliyet ve sermayelerin işler bir hale ge. sİni, İşçi Seviyesi. tir y D yüksel. tilmesini söylemiştir. General Naci Erdeniz bütçe encii- başladık, tedbirleri de kademe Kademe aldık. Bu tedbirleri kül ha-) line getirmek için verdiğiniz salâhi- Yetlere istinad ederek mütemadiyen Salışlmaktadır. Bugünkü vaziyette dahi teşkiltin ne kadar mühim ve menine ttikten Sonra ka- nunun Mmüzakeresine geçilmiştir. Başvekâlet Matbuat Uumum Mü- düğüğü bütçesi müzakere edilirken söz alan Cavid Ural, propagandanın bir devlet işi olduğuna işaret ederek demiştir ki: — Propagandanın gerek tarihte, gerek zamanımızda — oynadığı rolü hepimiz biliriz. Yirminci asrin en büyük bir ihtilâlj olan Kemalizm, propaganda Yörucu olduğunu Bu işlerin gün geçtikçe daha ziyade İekemmüle görüyoruz. adsleci YİYAL ile Bügün Bol- şeviklerle Nasyonal Sosyalizmi, yer- de, gökte birbirini yemiye uğraştı- gideceğini ana ihtiyaç d in müstakar bir hale gelmesi | Bü Salışıyoruz ve bugün bu mesai gelmiştir. Muhtelif :îlddem'tn fiyatlarımı tayin ve tes- _:; Münfirit kararlar halinde İlân Mektedir. Fakat bunlar hakikat- $ ran p dır. Harbin en büyü- irad bul: lâzım geldiğini söyle- miştir. Buna cevap veren Nakiye Elgün ve Bayan Fakihe, gerek Çocuk Esir- geme Kurumunun, gerekse Maarif temiyetinin yapmış olduğu işleri bi- rer birer anlatmışlar ve umumi he- yet bu beyanatları tasvip etmiştir. Bugün Büyük Millet Meclisi, Ri- , Divanı Muh Başvekâlet, Devlet Şürası, Matbuat Umum Müdürlüğü, Istatistik Umum ğundan varidat leri bu rak. kamlara göre yeniden gözden ge- çirilmiş ve hükümetin tahmininden 10,239,000 lira fazla bir yeküna va- rılmıştır. Bu sayede, bütçenin ha- Zarl da muv: i muhafazası zaruretile nazara alın” miş veya sonradan meydana çik- mış bazı ihtiyaçların da karşılan. ması mümkün görülerek bu husus ta encümende izahat verilmiş ve kabulü muvafık görülenlerin tah* sisalı da ilâye edilmek suretile mas raf bütçesinin umumi yekünu de- min arzett'ğim miktara baliğ ol- muştur. 5 941 bütçesine nazaran mevzuu- bahis olan 84 buçuk milyon lira lal lif bütçeler ara- sında tevzi şeklini izeha geçmeden Iborçlırın faiz ve itfa karşılığına ait duğu amilli emlâk tamir işleri için de 700 bin lira konulmuştur. Düyunu umumye bütçesindeki farkın 10 milyon lirası fevkalâde tahsisat karşılıklarından — doğan fasla konulmuş ve bu suretle mev zuubahis fasıldaki tahsisat 35 mil- yon liraya çıkarılmıştır. «2.672.000> lira muhtelif borçların 1942 taksitleri karşılığı olarak ter- tiplerine ilâve edilmiştir. <3.100.000> lira da zat maaşlarına yaprlan fev- kalâde zam karşılığıdır. Bu bütçeye ait arzettiğim bu zamların bir kısmı bazı tertiplerde —yapılan tasarrufla karşılanmıştır. Memleketin dahili emniyet ve asa- yişile alâkalı hizmetleri ihtiva eden Dahiliye, Emniyet, Janrdarma, Güm- rük muhafaza teşkilâtı Için bu dai- reler bütçelerine <7.426.000> lira ilâ- ve edilmiştir. Başta hastahaneler ve sıhhi mü- esseseler ihtiyacı olmak üzere Sıh- hat ve Içtimat Muavenet bütçesine €3.022.000> lira konmuştur, Maarif bütçesine 1942 mali y için yapılan zam €9.000.000> Hrayı geçmektedir. Bunun <1.721.000> li- rası köy enetitüleri kanununun tat- bikatı ve eğitmenler teşkilâtı karşı- lığıdır. <3.,911.000> lira kanunu ge- çen sene kabul buyrulan teknik Öğ- retim işleri, maaş ve ücret fevkalâ- de zamları ve muhtelif ders ücret- leri için verilmiştir. Bilâmum fakül- te ve mekteplerle diğer kültür mü- esseselerinin gittikçe artan ihtiyaç- larr karşılığı olarak ilâveten 1 mil- yon 690 bin Jira tahsis edilmiştir. «€1.169.000> lira da sene içinde Maa-| rife devrolunan —yüksek mühendiş | mektebi ve teknik okulunun Nı!’ııl bütçesinden nakledilen tahsisatıdır. Son senelerin bütçeleri kerşılaşu'w rılırsa devlet hizmetleri arasında en | çok ve en seri inkişafın Maarif üız—: Mevzuuna gösterdiği alâkayı belir-| ten bu vaziyet cidden iftihara değer. | Nafıa bütçesinin umum! yekünun- | daki fazlalık geçen seneye nazaran <«1.4499.000> liradan ibaret görülmek- tedir. Fakat demin arzettiğim gibi Yüksek Mühendis mektebi ve teknik okulu tahsisatı Maarif bütçesine nak- | ledilmiş ve bir seneye mahsus bazı hizmetleri de tahsisatı tenzil edilmiş olduğundan hakiki zam miktarı , 3.570,000 lirayı bulmaktadır. Bunun | «İ861.000> Jirası şose ve köprüler inşaatı tertibine ilâve edilmek sure- Miktarı €5.000.000> Hraya — çıkarıl- | | Harp y muhtaç halka ucuz şeker tevziini te- yein etmek Üüzere SWhhat Vekâleti emrine verilmiştir. <1.500.000> Hira da çok — çocuklu ailelere kanununa göre verilmesi lâ- zım geldiği hakde bütçelerdeki tah- sisatm müsaadesizliği yüzünden şim- diye kadar teraküm etmiş olan istih- kaklara karşılık — tutulmuştur. Çok çocuklu aileler şeker ihtiyacını bin- nisbe daha ziyade hisseden zümreyi teşkil edeceği tabil - bulunduğundan bu para da bilvasıta aynı hizmete ayrılmış demektir. «1.564.000> lira pancar fiyatlarına yapılan zammı karşılamak Üzere şe- ker şirketine birakılmış, — bakiye rılan tahsisat yekünu 101,514,000 liradan ibaret bulunduğuna göre, önümüzdeki mali yıl baştnda mü- dafaa tahsisatı 221,514,000 Hraya baliğ olacaktır ki, geçen sene bu suüretle ilk defa verilmiş olan mik. — tardan 60,519,000 lira fazladır. Şu- rasını hemen ilâve edeyim ki mül! müdafaanin senelik ihtiyaç mikta- rı, Maruzatımın başında da temas ettiğim gibi, umumi vaziyetin in- kişaf seyrine tâbi olarak 'alınması lüzumlu görülecek tedbirlerin Şü- mul ve ehemmiyet derecesine bağ- lıdır. Nitekim 1941 mali yılı ba. şiında da adi ve fevkalâde olarak milli müdafaaya verilen tahsisatın <4,.729.000> lira da Milli Müdafaanın | yekünu 161 milyon liradan ibaret fevkalâde masraflarıma karşılık tu- tulmuştur. Bunlar haricinde kalan zamlar tü- tün, ispirtolu içkiler, kiorit, çakmak taşı müdafsa vergilerile tiyatro ve sinema resimleri gibi umumiyetle keyif ve eğlence mevzularına taal- lük etmekte — olup şimdiki — şartlar altında bu mevzulardan elde edile- bilecek azami yaridatın alınması en tabil ve en doğru hareket tarzı oldu- ğguna şüphe yoktur. Bu meyanda çay ve kahveden ilâveten alınması düşü. nülen resmin bu maddeleri devlet in- hisarına almak suretile istifade hak- kında takdim olunan lâyiha da yük- sek mecliste bir kaç gün evvel kabul olunmuştur. Maamafih — şurasını da tebarüz ettireyim ki gerek çay ve kahve inhisarı gerek tütün ve içkl- lerin müdafaa — vergilerine yapılan zam, şekerde olduğu gibi, bu mâdâde- ler için milli korunma kanununa müsteniden tesbit edilmiş olan şim- diki satış fiyatlarının arttırılmasını istilzam etmiyecektir. fazla l dan fazla vergi almacak iken sene içinde zaman zaman ka- bul buyurduğunuz kanunlarla ve esasen müdafaa hizmetlerine tâh- sis edilmiş olan tesarruf bonoları hasılatı ile bu miktar 381,271,000 Hraya baliğ olmuştur. Kezalik muhtelif kredilere mah. suben temin edilmekte olan leva. zım ve teçhizat bedelleri de bun- dan ayrıdır. Bu merüzatim sulh ve emniyetin korunması yolunda bütün memlekelçe gösterilen has. sas'yetin ve katlantlan fedakârlığın derecesini tebarüz ettirmiye kâfi. dir, zannederim. Müdafaa tedbir- lerimizin bir miyarı olan bü feda. kârlıklar daima, vaziyetin istilzam ettiği azami derecede olmuştur. Söylemiye lüzüum yoktur ki bütün bu maruzatım maddi tedbirler ve fedakârlıklar mevzuundadır. Yok- sa memleketin &mniyet ve istiklâli düşüncesinin — etrafında — toplanan mânevi kuvvetlerin ve fedakârlık- ların yekünu hepimiz ve herkez bilir. k£ hudutsuz ve ölçüsüzdür. Şimdi müsaadenizle — tedavülldeki evrakı nakdiye bahsine geçiyorum. Bu mevzuda geçen sene bilhassa kar- Yeni vergi ve zam mevıuur.dâışılıklurın mahiyeti ve nisbeti bakı- son olerak fevkalâde kazançlardan de ahval ve şersitten ftaydalanarak elde edilen büyük kazançları yal. niz normal zamanlara mahsus ver- giye tâbi tutmakla iktifa edilme- S ı mindan vermiş olduğum izahatı tek- rinde olduğu görülür. Bir taraftan | alınacak vergi hakkındaki lâyiha- | yar etmiyeceğim. Yalnız tedavtil! hac- devletin bu iş'ere verdiği ehemmiye- ya temas edeceğim: Sermüyenin | minde harbe tekaddüm eden senelere ti, diğer taraftan halkımızın Maarif/ cormal gelirinden ziyade fevkalâ- 'nişbetle görülen fazlalığm ne gibi sebeplerden ileri geldiğini tahlil ve izah edeceğim. Cumhuriyet Merkez bankasının en son neşredilen haftalık vaziyet cet. sinin adalet icaplarile telif edilemi- | / e Göre tedavüldeki evrakı nak. yeceği meydandadır. Arzett'ğ'm | gi0 Çekünu 592 milyon Tiralık bank: lâyiha, bu düşünce — ile hızu—lan—i not bulunmakta idi. Aradaki mıştir. Esası hiç bir itiraza mütcııte“u eden 368 milyon” lira 'hammil olmıyan bu mevzuda tered düt sebebi olabilecek yegâne nok- ta fevkalâde kazancın tesbitindek! | isabet derecesidir. Takdim ettiği- | miz lâyihadaki hükümlerle bunu Azami derecede temin için tatbiki- ni mümkün - gördüğümüz — bütün tedbi mi lmiştir. Hâ- dilmel mıştır. Geriye kalan <l Hira, bütçedeki tahsisatı «400.000» lira ilâ- vesile <700.000> liraya ibiâğ edilen Ankara kanalizasyon tesisatı ve 18- tanbul ünversite inşaatı başta olmak Üzere muhtelif Nafıa ve imar ihti- evvel ne gibi hizmetl tahsis e- dildiği hakkında toplu bir fikir Wwermeyi faydalı buluyorum. Farkın 33 milyon lirası umumi Devlet Metl ji işleri umum müdürlüğü, Diyanet işleri re- isliği ve Maliye Vekâleti bütçelerini müzakere ve aynen kabul etmiştir. Buğün Meclise gelen evrak arasın- gdahil teşkilâta ait ma- &ş ve ücretlere yapılan fevkalâde zamlara ve yine bu zamlar dolayı- sile hususi idare ve belediyelerle bir kisım mülhak bütçeli dairelere da Milli Müdafaa Vekâl 942 ma- H yılı için, bütçesine ilâveten 120 miiyon liralık fevkalâde tahsisat lâ- yihası da vardır. Büyük Millet Meclisi yarın saat 14 de toplanacaktır. pil kabul olunan yardımlara aittir. 12,600,000 lirası muhtelif borçs ların fâiz ve amortismanları kar- şilığı, 9 milyon lirası muhtelif mü. | essese ve teşekküllere sermayele. B Rus - Alman harbi (Başı 1 inekde) (—) ermeden evvel sah'le yakin nok- tada devriye gezen ve Rus kıtaları- na top &teşi ile yardımda bulunan bir harp gemisi Alman tanklarının hü ğr G in dü- men motörü ve kazanları hasara Uğramış ve gemi olduğu yerde kal. mişsa da topçular bütün mürette- batın filikalar tarafından kurtarıl- dıkları ana kadar ateşe devam et- mişlerdir. Moskova, 25 (A.A.) — Sovyet tebliği eki: Harkof “İstikametinde düşman piyadesi çok pahalıya mal olan âa- Bir kayıplar sonunda hatlarımızın bir köşesini delmiye muvaffak ol- muşlardır. Huvvetlerimiz yan ta- arruzlarile düşmant püskürtmüşler ve ağır kayıplar verdirmişlerdir. Almanlar 750 ölü bırakmışlardır. Londra, 25 (A-A.) — Dün gece neşredilen Soyyet başkomutanlığı. nin tebliği, Harkof cephesinde Rus ların taarruzi hareketlere ve iler- lemelerine devam ettiklerini söyle. cephe g . Rejimler birbirlerini yıkmak için ar- kada çalışıyorlar. Bugünkü dünya. nın yarın ne vaziyet alacağını hiçbi- rimiz bilmiyoruz. Belki yarınki ih- tilâller bu harp günlerini gölgede bı- Di yabancı pro- Te Umumi bir fiyat p. ted- :îlkbir Bürette — tatbikini ifade et- çalışıyoruz ve bütün bu fi- Ş Ha - pagandalardan kendilerini muhafa- Za etmek istiyorlar. Bugün resmi propaganda teşkilâtımız yalnız Baş. Vefat Selânik di rine iben veya yardım şek- linde olmak üzere tahsis olunan mebaliğdir. Geriye kalan 30 milyon lira da devairin muhtelif ihtiyaçlarile se. ne içinde kabul buyurulan müte. ferrik kanunların istilzam ettiği karşılıklara ayrılmıştır. İşte 1942 bütçesindeki fazla: lığın hizmet itibarile belli başlı tab sis edildiği yerler bunlardan iba- rettir. Şimd bu farkin bütçe itiba. yaçl tefrik ştir. Ziraat bütçesine — <1.608.000> lira zam yapılmıştır. Masraf bütçesi hakkındaki maru- zatım burada bitiyor. Şimdi müsaa- denizle varidat ğim len tetkik lisi [rındıki tezayüdün sebepleri $Ö izah olunabilr. Bir kerre her şeyden önce piyasa- |da mübadele ve ölçü vasıtası olarak W evrakı nakdiyeye olan ihtiyaç bakı- lmmdın Benelerce evvel kâfi- gelen miktarın sabit kalmıyarak memle- ketin Iktısadi inkişafile ve xrilli ge- Hiri He mütenasiben bir tezayüt irae te olan lây n sek isabetli kararile istihdaf ettiği mak- sada en uygun bir şekil alacağına şüphe yoktur. Vasıtalrı ve vasıtasız vergilerimi. zin tahsilâtı memnuniyet verici va. ziyettedir. İkl senedenberi, konu- Jan fevkalâde zamlar nazara almm- madığı takdirde dahi gümrüklerde alımnanlar hariç, vergilerimizin ha- sılatı harpten evvelki seviyesindi Varidat bütçesi: 1942 mali yılı varidatı 394.328.000 lira tahmin edilmiştir. Biraz evvel arzettiğim gibi, hükümet lâyihasın- daki varidat tahminleri, o zaman el- de hulunan sekiz aylık tahsilât ra- kamlarına ve yeniden Konulması dü- şünülen vergi ve zamlara istinad et- mekte idi, TIk tetkiki on aylık tahsi- Jât üzerinden yapan ve nisan gaye- si itibarile iki aylık tahsilât netice- leri elde edildikten sonra bunları bir kerre daha gözden geçiren W;; aşağı düşmemiştir. Bu netice vergi sistemimizi iktısadi bünyemize aza- mi derecede uygun esaslar daire- sinde kurmak ve fevkalâde zaman lara mahsus muvakkat Ledbirleri de vaziyetin ieaplarına göre en mu- vafık şekilde almak hususunda yük tabil görmek ve memleketin iktısadi inkişafile muvazi giden dev- let bütçesinin 50 - 60 milyon Tira içinde bulunduğu zamanla 400 milyon Hiraya yaklaştığı bu zaman arasında bir fark bulunmasının zaruüri oldü- ğunu kabul etmek yerinde olur. Te- y bir 4 da vaziyet dolayısile iktısadi şartlarda husul bulan gayri tabilliktem ileri geldiği görülmektedir. Bu beyanattan sonra Maliye Vekili 1938 ve 1940 mali senelerinin katl neticelerini bildirmiş ve cümhuriyet maliyesinin 1939 senesinde harp do- Tayısile varidat bütçesinde husule gelmiş olan 88 milyon liralık açıkla X rağmen — 1940 sek moeclisin ne derece isabetle ha- reket ettiğini açıkça gösterir. 1942 varidat bütçesi hakkındaki maruzatıma nihayet vermeden, ev. velkilere bu bütçede ya- yılı varidat bütçesinin 5,0 milyon lira varidat fazlasile kapandığını ve 1939 mali yılımdan 1940 mali yılına girerken 54,6 milyon nakid devro- pılmiş olan bir değiğikliğe işaret milyon 239 bin Hiralık bir fark bul- müş ve bunda hükümetle de muta- bık kalmıştır. Diğer taraftan şimdiye kadar adi bütçenin varidat menbaları arasın- da bulunan tütün, tuz ve ispirtolu içkiler vergileri Milli Mü- rile tevzi şekline ait mar geçiyorum. 24 milyon lira milli müdafaa gru- vi dafaanın fevkalâde tahsisatına kar- şılik üzere âdi pu ine — ilâve lmişi Bunun mühim kısmı tayinat, yem ve melbusat gibi esaslı tertiplere yapılan ilâvelerdir. Bu arzettiğim esaslara göre, YA- pılan hesaplar — neticesinde mevcut varidat menbaları ile yeni vergi Ve olmak Üzere Milli müdafaa — grupu umumi yekünunun bu suretle yük. selmiş olması yeniden almacak bir önümüzdeki sene varidatı «<394 mil- yon 328 bin» lira tahmin edilmiş bu- çok ve teçhizat dolayısile milli müdafaa teşkilâtının tabiati. le artan nazari ihtiyaçlarını karşı- lamayı temin eyliyecektir. Maliye bütçesindek! fazlalığın 6,675,000 — lirası Sümerbank. Eti. bank ve Ziraat işletmeleri kuru- Vergi zamları, umumi surette 1940 ve 1941 yıllarında kabul buyu- rulanlar gibi, hayvanlar vergisi, dam ga, posta nakliyat rasimlerile mua- mele ve muhtelif maddeler istihlâk ve nihayet ihracat vergilerine tı'ıl- munun sermayeler'ne h lük et Gerek zam KA gerek zam nisbeti- bu dairelere verilecek liğ kar şılığıdır. 500 bin lira Erzurum ve Erzin- nin son ik; senelik tecrübenin vudî- #i neticeler de g ğ eflert ğim. Avrupa harbinin bilhassa gümrüklerde alınan varidat üzerin deki menfi tesirlerini telâfi etmek, ayni zamanda fevkalâde hallerden mütevellit bazı muvakkat ihtiyaç- ları da karşılamak üzere iki sene- denberi kabul buyurduğunuz ver- gi zamlarının tamamen âdi bütçe yaridatı arasında alınmakta oldu- ğu malümdur. Her ne kadar vari- dat fazlası imkân nisbetinde fevka- lâde masraflarm karşılanmasına tahsis ed'lmekle ise de bu hal âdi bütçe yekünlarını ehemmiyetli su- rette kabartmak neticesini vermek- tedir. Halbuki ârızi olarak bütçede yer alan muvakkat mah'yetteki vari- dat, fevkalâde hallerin tesirlerile muayyen bir zaman için verimi 2- zalan kaynakların eksikliği n'sbe- tinde kalmak ve normal şartların avdetine devamir varldat memba- larından elde edilebilecek yekünu yükseltmiyen bir miktarda bulun- mak iktiza bu düşü halde 1940 dan 1941 e girer- ken 81,3 milyon Jira nakid devrolun- duğunu bildirmiştir. Maliye Vekili sözlerine. devamla demiştir. ki: Hazine vaziyeti: h Yüksek Meeclisin Cümhuriyet ma- ğu ve zaman zaman kendini gösteren iktısadi veya styasf buhranlara rağ- men daima tatbikine muvaffak oöl- duğu denk bütçe esasınm mesut ne- ticesi olarak senelerdenberi devam eden tediye intizammın, hazine kre- disini gün geçtikçe daha çok kuv- vetlendirdiğini her bütçe miünasebe- tile tekrar ve teyid edebilmek mali- yemiz için büyük bir iftihar vesile- sidir. Maliye Vekili Fuat Ağralı bundan sonra, Çıkarılan hazine bonolarının çok kısa bir zamanda satılmış olma- sının halkın Cümhuriyet hazinesine göstermiş —olduğu itimadı tebarüz ile bu sene fevkalâde zamlardan bir kısmının âdi bütçe haricinde bi can belediyelerine lacak ikraz. ların, 300 bin lira da hususi idare. lerin müterakim borçlarının tedi- yesini temin için bu idarelere ve. Mehmet Kapancı kerimesi ve Sarraf zade Haşmet bey haremi ve tütün tüccarı Şefik Rifat Insel'in Müstek Hiğin 1942 taksitleri, mukabildir. 6,150,000 lira maaş ve ücretlere lidesi Bayan Safinaz Berkel vefat wm'wıagm. yapılan kalâde zam dolayısile hususi idare ve belediyelerle bir kısım m bütçelere yardım 0- g iyete göre ve memleketin — iktısadi r::lxueü:ı tazyik etmiyecek esaslar inde kalmıya azami derecede dikkat edil- miştir. Şeker istihlâk vergisine ya- pılan zam, dört ay kadar evvel şe- ker fiatlarının yükseltilmesinden mü- st ve doğrudan doğruya fev kalâde masrafların karşılanmasına tahsisi muvafık görülmüştür. Fevkalade tuhsisat: Geçen sene olduğu gibi bu sene de âdi bütçe varidatı haricinde ka. Allebil ret olup şeker fiyatlarının y:fııden dürlüğüdür. şılamakla beraber, kâfi bulm: bir hadde tevellit bir ver-|lan lardan elde gi olarak hazineye almmasından iba-| bütün varidat, milli müdafaa !h- Pis'tar lik * kalulmüş. ve y ş ayrıca yüksek meclise takdim et- larak konulmuştur. 1,500,000 lira | #T sebep vekâlete bağlı Matbuat Umum Mü- sokak Karlo Amanı ki h Bilvesile şunu da arzedeyim: Şe-| tiğimiz fevkalâde tahsisat lâyıha. * takdirle | ea ariş 7T v gç _ı.;iı anuht_ellljy ”nî?ı: .ıîm.h ğ'dıîu:tı_ ker fiy pi olan zam döla-| sile şimdilik lıtınüonA '1.20 milyon den kal namazı Teşvikiye | ten muhtaç köylülere toprak tev- | yısile mevcut ü İra, münl a D da tayım. Evvelâ umum — müdürlüğün | camisinde &la edildikten sonra Asri | zii işleri için 365 bin ve yüksek | lâzım gelen <11.293.000» lira resim ait Adi azdır. D hay- meclisin üzerinde alâka ile dur- | farkından «3.500.000> lirası fakir ve| bütçede milli müdafaa grupuna ay- et N aü ' bdir iğini bildirmiştir. VEFAT Devlet Demiryolları Hareket Teisi Şefik, emekli süvari albayı Refiğ'in vüldeleri, Stad spor gazetesi muhar- rirlerinden Vedat Htenselin büyük annesi Bayan BEHIYE ETENSEL | vefat etmiştir. ğ Cenazesi bugünkü salı günü Üs- küdar, Imrahordaki hanesinden kal- dırılarak öğleyin cenaze namazı Do- Bi dıktan son- ra Şehitlikteki aile kabristanına def- nedilecektir. Çelenk 8 N SAÇ KD liyesinde ana prensip olarak koydu- —