9 Temmuz 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9

) Dahalılığı hakkında Mecliste verdiği iza 9—VAKIT 8 TEMMUZ 1939 icaret Vekilinin, harici ticaretimizle hayat .. o hat 'Ticaret anlaşmalarına veni | beli idr ı yökara, B mesiğ et M, tt (A.A,) — Büyük eclisinin Tda harici bk . _dılnı:k:e olan usullerin "üne düşünüldüğüne da. a ZDi SYat pahalılığı hakkında tatbik tikal edeceğine dair Kd Dugünkü top- ticaretimizde A il Grupu - reis ve. ai maıç a Tarhan tarafından « Üi p ae Ticaret Vekili Cez. Di A aşağıdı laki cevabı ver. Muı ıı,j_,"';î:rn Rana Tarhan ar. di eri AU ixal Hüm, k'f' ti e Püyümüer B PNit caretimizde tatbik e- ülü Oolan usullerin tadili| Yor mu? Sualini sor.| er$i Ücaşeş Ü. Çok ehemmiyetli ve| lehine yüzde yirmiden aşağı ol. | n h.lanp"ılâlıknmıza hâkim olan şx Bu alâkadar eden bir sual- eeetf Hağa, Male mümkün olduğu *i .“::Lh_w şamil bir cevap ej VE£ için, bugünkü mü '© tediye rejimimi îq meucuııal altında — şekil. tak; y ve nasıl bir istikamci ğer |e | ettiğine, ana hatları için. üe b Nu a nelir Üa VAS eylemek lâzımgelmek | | | ve içök P yy | emç BeYden evvel şu cihetil isterim: Mevcut mü- liye rejimimiz esa-| Manzara gösterme- | ji alnız da. değil, memr itidön ge: | iyetlerin i- Yarak idare edilmi taenaleyh devamlı bit ada 'ası E_cinıle yasv;ıdıv-ğı. Tumf çet mübadele reiimine ide odi le girmek ımkafıl.ı. e| i Hnrn_'r ka_day diğet | k “*Lna...ğ: gibi bizim de tica- di ı"':mı'_k'l lka_buY'.ıı'*._dur!umur4 B y €re ait konjoktür ta. tağiy, üti 1 eî;lnıııı intibak ettirmek za- d pde bulunduğumuzu, me' Set olarak kabul eyle-| y ila âtina, harici mübadelr ilâve edeyim — ki, şartların arzeyledi. | " e ve her gün kendi. Töyiygi'Ten yeni icaplara serbes' "ı.,an— Memleketler bile uymak | Tep Pa kalmaktadırlar. Bu-| İe A_;:p?_rni misalini, İngiltere Te ttika Birleşik devletler Tit e © On gün kadar evvel _'ır,wlnllv'el stoku vücuda ge « *alıı' kn'“kmclivlc pamuğa mu- Yapıla, “Ücuk verilmesi şeklinde Maşmg, AYAT mübadele anlaş- e. Sörmekteyiz. ni BYaliyet g n Zi g . Hmime ” Mübadele ve tediye re-|olan memleketlerden vaki ola- |Teketlerle olan mi T Vül şaz Bedir? Nasıl bir tahav. HLi s A ee Züy ç. leriyor) Şimdi bu mev. Bi 'Sbiliriz: #6 a y nkü mübadele ve tedi. Naj çamizin esaslarını, 1937 R Ttalarında meriyete ko- | $ 3 olan 2 . 7005 numaralt| ç ’:"'*E ile bunu - takip ve SASAĞI ve ikmal / eyleyen it kararnamelerde bul Z. NY “günkü mübadele «esaslarımız T şunlardır: ta p, emleketimiz ihracatı- tda N, cİ'ıic bir takyit koymamır ;'"i’fen Temleketimizin müste S den aktif kald> memleket ialten İi d 0'7 dahilinde, **-) serbee key #ilmektedir. Rw memle |>inde &- » bu ihracatı müteessi) | c * Dünya pazar şartlarına intibak edemediğimiz müddetçe takas sistemini terk edemiyeceğiz. x Takas primlerini tabii görülecek bir vaziyete getirmek ve tanzim eylemek istiyoruz. * Memleketin yüksek menfaatleri bakımından kuvvet ifade eden buğday stoku haricindeki diğer hububat maddelerimiz de stok kalmamıştır. rika devletlerini zikredebiliriz. | 2 — Aynı esas, ihra namak üzere bir marj veren ve aramızda klering veya benzeri bir anlaşma mevcut olan memle ketlerden vaki olacak — ithalâtı da şamildir. Bu grup memle - ketler arasında Almanyı giltere, Franı Belçi memleketleri sayahiliri 3 — Anlaşmalarda Türkiye ihracatt lehine, yüzde 20 den a- şağı marj veren veya böyle bir marj mevcut olmıyan memle. ketlerden vaki olacak — ithalât, anlaşma hükümleri dahilinde. dir. Yugo slonya, caristan yruptandır. » .B B 4 —Yukardaki katesarilere dahil olmıyan ve aramızda an. aşma bulunmıyan memleket - lerden herhangi birine yapıla - cak ve usulü dairesinde tevsik bu birin « edilecek ihracata mukak nemleketlerin herhangi den vaki ithalât keza konten - jana tâbidir. Sayısı fazla olan bu memleketler arasında, Ce - nu”f Amerika devletleri, Hin - tan, Kanada, Danimarka da- >ıl bulunmaktadır. Deri, JTüt, lay, pamuk ipliği, çay, kahve, ibi maddeler, kontenjan. Ja mühim yer almaktadırlar. İthal resimimizin tatbikatın - da hâdis olan bazı müvazene - süzlikleri önlemek üzere mun - sam bazı tadahi» da nlmmiş bi Tunmak*- — Focümle, memle. vazenele: betimiz ile ticaret : e lehinr gğ kayda değere bir aktivite mev- tiken, 937 senesi harici sta. L ' stiklerimize nazaran, anorma seheplerle bu vazivetlerde deği- lik basıl olması üzerine Tür- ye karsı aktif hale girmi: sak ithalât için alâkadar mem- teketlere ancak, buralardan ge- lecek dövizin yüzde seksenine *ekabül eden miktarda ithalât n Gdenmesi seklinde ğu gibi, mü- Alan ham de bedeller' vir takyid konuldu ri- pamuk ipliği, bakır, kalay aval, jüt gibi maddelerin itha- ,ahsullerinin ihracı sartına b ” lamak şeklinde tedakir da alm. mış — bulunmaktadı hatlarına temas evle in neticeleri, 938 ti. sAtAmmlarivle rejimimi senesinde 145 milvon İira etra. fında — olan ihracatımızım 119 Vaki olan ithalâta, mev- milyon İirasını kleringli memle. eder ki,|le ifnasını tazamrsın eden kle. |bit değ umumi ihracatımıza nazaran|ring usulü, ancak mal müha. tese'ikülünde norm ketlere ihracat teşkil N başmda Birleşik Ame- nisbeti yüzde 82,2 dir. Serbest dövizli memleketlere ihracatımız 21 milyona yakın ihracat, ser- |best dövizli memleketlere val dir ki umum! ihracatımızın yüz- jde 14,4 ünü ifade eder. Beş milyon lirası da, anlaşma İmevcut olmryan memleketlere Vaittir ki bu da umumi ihracatı- mızin yüzde 3,4 ünü teşkil ey- ler. İthalâtımıza gelince: 149 mil. iyon dirayr jütecaviz olan ; iyes |kün içinde, 126 milyon Jiralığı kleringli memleketlerden itha. lâttır. Umumt ithalâtm yüzde 4 ünü teşkil eder, 5 milyon lirayı mütecaviz ve anlaşmamız olmıyan memleket. aki Tehalâe, umümi itha. i ifade eyler. 1939 senesinin ilk dört aylık ihracat ve ithalâtı da, kleringli memleketler lehine cüz'i bir fark ile, aşağı yukarı, aynı sey- ri ve nisbetleri muhafaza eyle. mektedir. Kleringli memleket. lerle ticari mübadelâtımız - ne- den bu derece yüksektir? Dal de bulunduğumuz - bugünki ahval ve şerait içinde herhangi ık bir hâdisenin — izahını mahdut ve muayyen anasıra i$. tinat ettirmenin kifayetsizliği nalüm olmakla beraber, dene. bilir kı, bir taraftan İngiltere, yansa gibi devletlerin büyük 'ki bulranı Tüitteakıp büt. |yevi bir mahiyet alan - politika capları “metrepol ve imparator. lak mabsullerini himaye poli asma dayanan tedbirler gibi” « diZer taraftan Orta Ayrupa | k devletlerinin yüksek fi . vat politikası takip etmekteki devamlı mesaileri ve bu mem- leketlerden ecnehi dövizine ih. tiyaç kalmadan mübayaatta bu. lunmak suhületi, kleringli mem. delât hac - minin artmasına başlıca âmi' olmustur. Tediye rejimimiz ve takas usulü Tediye rejimimize gelince: Umumt ticaretimizde serbesi tövizli mübadelâtı bir tarafz ayırarak. tect'wr --7 tonisa kle ting ile onun yanıbasında işle ven takas usulünün hâkim o! duğunu müşahade ederiz. Malüm olduğu veci ve ihrac edilen malların bede! lerinin Merkez Bankalarında vr yahut vazifeyi gören takas ofis terinde milli para ile ödenmesi ni ve bunların evvelden — tesbi -dilen essxlara göre mütekeb” len milli paralara transfer © mesini ve tediyelerin bu sure' di delelerinin müşkilâtsız bir su- sebeplere ilâveten, anormal gö. kür ederken, rette vukuu ile, iyi bir tarzda, işleyebilir. İç ve dış tesirlere tâbi olarak eşya mübadelesinde ya fiyat bakımından veya miktar ve ih. tiyaçlara göre mütekabilen bir ahenk ve tenazur temin edile - i takdirde — ki bu ekse. riya bünyevidir kların teraküm et ceti durdurmak suretiyle kanizmayı sevke Bunu önlemek için klering ma. kanizması dahilinde ve fakat klering besapları haricinde ol - mak üzere ihracat ve ithalâtın istihdaf eden ve ile ihracatçmın mı! ak suretiyle klering he- saına geçirilmeksizin - tediyatı mumk *t kılan usul yani, husu- ksitakas vücuda gelir. « Aramiz. da mevcut olmıyan memleket. lerden vaki olacak ithalâtı tan- p ihra- müe atalete T. takas. akas. buri takasların bu klerin larmdan farkı, mecburi ların klering makanizması hari- cinde cereyan etmesi ve bunla- ait ithalât bedellerinin, ihra- zlerle Ta cattan elde edilecek di karşılanmasından ibarettii Hususi takas Mübadele ve tediyelerimizde ehemmiyetli birm evkii olan hu- raz durmak isterim: Takasların, ahdi hususi takaslar, deblokaj asları, anlaşmamız - olmi - yan memleketlerle yapılan ka - rarnamelere müstenit takaslar, takas esasına müstenit anlaşma- lar ve nihayet memlekette raşa hakkınm kullanılmasından tevellit tek taraflı olanları gibi |muhtelif nevilerine, girecek de- gilim. takas mevzuunda söyle- mek istediğim, takas primlerine taallük edecektir. Gerek dahili, gerek hal İtakım âmillerin tesiri altında bulunan bazı mahsulâtımızın dahili fiyat seviyesinin, beynel. milel fiyat seviyesiyle tam bir mutabakat halinde bulunduğun- dan bu malların ihracında tesa. düf edilen müşkilât, — ihracatçı- ya temin edilen primle karşılan- |naktadır. Takas, ihracata talebi arttıra ir makanizmadır. Bu makaniz-| s9) na iledir ki, ihracatı tahrik et. İmek ve ona vüs'at vermek im- kânlarını bulabilmekteyiz. İh catcı, takasçılar delâletiyle, raratçıyı bulmakta, ona ihra - <at mallarının ecnebi pazarlar - a sötüsınr mümkün kılacak de - de hir prim vermekte ve an. bun'en sanra, ithalât yapa- İbilmektedir. T>tos primleri sa- ldir. Takas priminin al gör *|ya pazar şartlarına intiba zim eden ve karşılıklı yüzde yüz| ” mübadeleye istinat eden mece| | susi takas mevzuu üzerinde bi-| , rici bir| he| Eesaslar vermek istiyoruz,, senesi İhracat ç kelima ile AARANDANAN, abdnl yeni mevsime gi. ze tekaddüm eden bu ay « ti k ek bir va - asen belli başlı maddelerimizi bizi lstihsal : ve İ toşkil eden findık, incir, , nut, — tiftik, Ğ ibi maddelerde stok r tamamen & hut eri. l sm « z bir rakam ifade etmek« ür. Tütün sahasmda verecek bir stok bulunmu; üzüm, 4 rgtsında Yruz, pler de primin yük .| * Iıul.»n sebi olrr |selmesind. dır. Dahili, harici piyasalar a -| rasındaki fiyat farkı, k talebin ademi tetabukundan mi tevellit taka normal — sebepler |Sert cudiyeti, 'a ki diğer hu« ok kal « h yeni mev tazyik edecek ir halde gi ileride marı: lerimizde, ve mamı: ale Si ' ne, bi fark, » uzak Bu hal, marjlarının mev -| cek ha her ithal ve ihraç malla . |rıma konula: ,yidat ve h cins itibariyle tak. bilha acığa |muameleleri yani |da, anormal sehepler yer tutar. | Dahili fiyatlarım” fiyatları arasındaki fa lesi mümkün olmadı epekülâsyon & incir gi üzüm hakkında göre, bu sene Avustralyada gı BEeni n mahsulün mühir arda az oluşu ve bu vluk mülâhaza- semleketten ge - üzüm tedarik eden bu a memleketi- arasında zla kın dünye | sen zaran iza- z müddetçe, t temini terkede |kürdır. Bu vaziyete göre, takası Dertaraf etmek değil, tak ümlerinin yükselmesinin ve ri tabil surette oynamasının lerini, mümkür temayül etmesi tabif ve Kali! iya gibi raki l tinde olan kliringi rin de memleketimizden üzüm tıyorur est dövizli memleketler. ÜR Tecasbi le olan klerina bakiyelerinin e. n bizi Söni rililmesi tedbi aşhem me: adır. Bu ne | klering şüliyetimiz orasrı vi memleketlerle olon lerin işlemem-si âhı çarelerini p mübadele te düşürme" Fındık mahsulümüz fazla Findik mahsulümüzün bu se - zla — oluşu tar ba « sler | ihtiyacdları: olaca' t o ve erlehile haline koyabilme', mızla mübadeleve r-as mdaki irtil iyi temii maddeler arr shengi dah cek surette t nesut bir h et mükavelele. | Tmindan bu fazlalık - dolayısile |maruz kalınması muhtemel müş. ülüte karşı, elimizde Fransa ile etlerimizde olduğu gibi bul ve verme' aslordan mü besliyar Pa € Prens: diğer müzakere | v 'gtiyoruz. hem oları müzakere! 'er takip € . 'Tekrara hacet yoktur ki, kli - | ve taka haricinde, mütek ithalâtın se | r kliring mem e, — İngiltere sibi memlek: ları bu mevzua atfe » iyete bir işa - hiz venecel lemek ga nevzuu ol - beraber, pa. klarımıza alıcı olarak piyasa: nızda gi ik değ bulmak Birkaç icra 'girllen tift iba. İthal ve © kim olan esaslar ve bu takip eylediği Lahav dur. Dün de bu g! diye rejimimizin hâ asların İ | seyri bu. | zubah | aatlere uyguün sü i tan- ve idaresini temin edici ted- ve kabili eylemekten birleri araştırma! Yeni mahsulümüzün ihracat vaziyeti Muhterem Rana Tarhan arka Pamuk, — bu, daşımıza, hi Yca jze da-|valamut mevzul ir izahatta bulunmak fırsatmı|davet edecek bi bana verdiğinden dolayı teşek -| memektedir. bu fırsattan bilisti- | eli