5 Şubat 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3
A a ae AKALE| |Kemalizme göre Matbuat hüriyeti Son Haberler Yugoslav Kabinesi iuzveltvetitlerin nutukları Man, Yazan : Sadri £rlem Ga ser gazeteciler top, lerinden doğmuştur. İh, 4 matbuat hürriyeti da-| O Üç nazariye de üç hayatm ifa“ i & konuştu. Ona vazih! desi dai 7 Yeni « ayin etti. Bu hudutlar | 1 — Devlet milli birliği kuran 4 Arzunun, bir emelin ifa“) bir kudrettir, #. Sosyetenin sıhhati| o Maehiavelli'nin ileri sördüğü bu “A zaruri olan ölçüdür. | nazariyeye göre devlet milli vah- Şu pi pleri ileri sür-| deti temin edecek, onu istiklâle Belgra Reisi Svelkoviç tarafından istifa etti Kabine eski Radikal grubu Amerika Cumhurreisi Ruz » kuunda Fransa ve İngiltereye teşkil edilecek İstifa eden nazırlar bir beyan t, 4 (A.A) — Stoyadi- nâme meşrederek İstifalarına veltin Avrupada bir harp vu.$| kavuşturacak bir kudrettir. Onlnoviç kabinesi istifa etmiştir. al ii Tenkit serbesttir. Yanlış beşinci asrın nihayetiyle on altın- den olursa geri çevrilir. : ct asrm başında yaşamış olan bu ve şişirme neşriyata | İtalyan mütefekkiri Avrupanın ve idir... | dünyanın realitelerinden birini el- N dan menli propa- | İc tutulur gibi bulmuştu, Meşir sahası açık bıra-| Netekim Machiavelli'nin mem- D a” löketi olan Italya için “vahdet, ü, “mada; birçok seneler! bir zaruretti, Mühim idare işlerinde mu) II — Holanda gibi organik inkişa p daş kaydetmiş, nihayet! fını yapmış, orta sınıfının serveti- Me teşrit hayatımızın İni teksif etmiş, ve bu sınıfın arzu- dn müessir rol sahibi! larmı devletin haklarma karşı set | muş Dahiliye Vekili! haline koyacak bir vaziyet ihdas SD, Pâzır bulundu. Muhte-İ eden bir memlekette yeni zaman ye Vekili bizzat haya“! devletiz rlü tecellilerinden bi A) Ferdi hakkın muhafızı ” Vi bir insan B) Devletin kudreti, hududu iy, “İS gazetelerin işbir! ferdin hukukiyle tahdit edilir, it hayde çok değerli be-İ ©) Mülkiyet bir baktır. andü, Esaslarına dayanan nazariyele- re yol açâr. Hugo de Groot Holandada in- kişafa başlayan hayatın ve libera- Uzmin ilk nazariyecilerinden biri- dir. Devletin bu şekilde telâkkisi İngilterede bilhassa en tipik şekil- de inkişaf imkânmi bulmuştur. İn giütere gibi milli vahdet davasını daha evvel hissetmiş, birinci plâ- na fert hayatını koymuş olan ce- miyetlerde yeni zaman devleti hü- kuku ferdin haklariyle tahdit edil inan yaüessese halinde olduğumuzu düşme edimi bu EE ai olan Hobbes ve John Locke'in mül tal ğı İ re 5* Vekilimiz matbuata yg et şu cümle ile teba- 2 Düattan istiğna göste- 1 , an bir idare mevzuu Ün, SİL, ayni beyanatı Şu « Haya mladı: en kendim kadar N fazla dikkat ve ya- n kadar yardım bekliyo ki ri di hu kiyet hakkındaki düşünceleri, bil- hassa Locke'in, fikir, vicdan, iti- kat, söz, yazı hürriyetleri hakkın- daki telâkkileri ile, liberal dev!e- tin nazari temelleri takviye edil- miştir, MI — Fransa gibi nüfusunun dörtte birinin elinde arazinin yüz- de doksan altısı tekâsüf etmiş memleketlerde yeni zaman devle- ti kendini başka bir şekilde rea- İize etmek istedi, buna göre naza riyeler ortaya çıktı. J. J. Rousseau'nun içtimal mu- kavele fikri Nberal olmadan mil- İet hâkimiyetini tesis etmek iste- yen bir devlet telâkkisini ileri sür müştür, Rousseâu'nun klâsik mümessili olduğu demokrat “milli hâkimi- yet, devleti böylece yeni zaman devleti tiplerinden biri olmuştur. Yeni Türkiye devleti bu üç ce- reyandan da müteessir olmuştur. Fakat onun hâkim vasfı “milli vahdet,, devletini kurmak olmuş“ tur, İstiklâl harbi, imparatorlu- Kun inbilâli ve tasfiyesi hep bu €- Sörürüz, aŞhısların da şe bi | erine riayet etme- Ns i *met İnönü iyi bir ga nz 24 » VEL - 930da Sthişlerdiz bir gazetenin haslet- el ki Bibi mesuliyet hissi tar i: İL - 924 te Büyük doğu © matbuat hürri- tak mahzurların yi- hürriy, y etiyle izale edi- tan nutkunda gaze- hakkında şunları si suretle yeni devlet hayatında na” sari ve pratik sebeplerle hâkim brilli rol öynamıştır. i “Tâberal,, devlet bünyesi Türki- yede İmparatorluğun kuruluşu ve Tü tecessüs edememiştir. Harp sonrası dünyasında İse li- beralizm tasfiye haline girmiştir. Herp sonrası dünyasının şartları, devletleri sosyal bünyesinin fert-| v€* ri kılmıştır. Devletin bu manzarası onun mite sahip olmasını da zarurile$- tirmiştir. Çinkü tarifini ve tasnifini yap- tığımız yeni devlet bünyelerine ol ya meydana çıkması tabiidir. Ferdiyetçi rejimlerin #aruret bulduğu yerde matbuat daha gok! Siyasi mahafilde zanneğildiğine | göre roşetz ile temasa gelerek yeni kabinenin nasrl teşkil edilmesi lâzımgöleceğine dair şahsi mü- leniyor. ten önce hesaba katılmasını zara-)man z içinde kurmak isteyen kılâpçılarının bu telâkkisi kendine mahsus bir matbuat reji- list deti,, cak şekilde hür bir otokiritik unsuru olmasmı ister. Hürriyeti mesuliyetsiz tasayvura imkân yok gün birer matbuat rejiminin dejtur. mektir, inkişaf |bir cemiyetin mukadedei nalp Prens Pol derhal Del , leasın: alacaktır, Belgrat, 4 (A.A) —D.N.B. Stoyadinoviç kabinesinin iş! tifası neticesinde hükümet par, | tisiyle birleşen Sırp muhalefet tisinde ikilik çıkıp çıkmayaca- siyasi mahafilde merakla bek Yilhakika gerek parti is vekillerinden olan Spaho, gerek bizzat Koroşotz merkezi- yet idaresi aleyhinde bulunu- yorlar. Mebusan meclisinin bugün için yapması mukarrer olan İç- timar geri bırakılmıştır. Belgrat, 4 (A.A.) — İçtimai muavenet nazırı Zvetkoviç de istifa ettiğinden kabine buhra” vahimleşmiştir. kapları teşkil eden fertlerin fer- diyetlerini alâkalandıran meselele- ele almıştır. Meselâ insanları sadece eğlen» dirmek, onlara sadece haber, hava dis vermek, böylece kütlenin fer- arzularına hitap ederek sansas- yonla taayyüş etmek istiyen mat- buat meydana çıkmıştır. Ferdin wienleenin devlet hulumunu tah lir. Bu rejim de fikir, ve müta- lea ile satış, kazanç, ticaret birbir- leriyle âdeta mezcedilmiş bir hal- dedir. Jan milletin efkârrmmümiyesini ter be, teşekkül etmiş clan efkârru- mumiyeyi geniş kütlelerine kadar yaymaya çalışmaktadır. Çünkü devlet hâkimiyeti kadar efkârrumu miye de devletin idaresine bilvası- olun iştirak etmektedir. Milleti temsil bakımından meclisler kadar matbuatın da mühim bir rolü var- dır, Liberal nizamda matbüatın rolü nazari olarak ferdi haklar çerçeve- içinde göründüğü halde milk hâkimiyet nizammda sosyetenin bünyesi ile alâkalı bir varik ha- linde bulunmaktadır. Devlet adamı kadar efkârrumu- miyeye hitap edenlerin mesuliyeti de bundan ileri geliyor. zeteyi ferdi bir davanın mümessi- olmaktan ziyade sosyal nizamın bir parçası saydıklarını göstermek 1 devletini Türkiye, hudutları Türkiye in- Kema rejimde matbuatn “Mili vab “Milli hâkimiyeti, bozma- atıdır. İ bukkında kabinede çıkan ihtila. sebep olarak Hırvat meselesi tı zikrediyorlar, Stoyadinoriç Nalp Prens Po- iü ziyaret elmiştir. Belgrat, 4 (A.A.) — Kabine buhranı son haftalar zarfında ve bilhassa Maçek'in Hırvat par şeklinde bir söz söylemediğini gazetecilere verdiği beyanatla ilâna lüzum gördü. Bununla bereber Amerika âyan azasmıdan iki zat Cum - hurreisi Ruzveltin hasbihalin. de Fransaya yardım edeceğine! dair beyanatta bulunduğunu, gazetecilere verilen beyânatm herhangi bir maksatla yapılan tekzipten başka bir şey olma - partisinin Kuvretini açıkça gös- teren 1i kânunuevvel 1938 fm- tihabatındanberi için için kay- nıyordu. Filhakika buhranm esası, Stoyadinoviç kabinesi ve hükümet partisinde bu mesele hakkındaki noktal nazar ihti- lâtıdır. Buhranın neticesi hak- kında dâha şimdiden bazı şa- yialar dolaşmaya başlamış Muhalif Hırvat ve Sırp partile- rinin de iştirakiyle bir milli bir- lik hükümetinin teşekkülü der- piş ediliyor. Başvekil olarak da yapılacak yardım meselesinde kullandığı ifade Üzerinde du - rarak nutkun aslında bu cüm- lenin başka, fransızca tercüme Koroşetzin İsmi İleri sürlilmek- | $ sinde başka olduğuna dikkati tedir. celbediyor. YENİ BAŞVEKİL (Fransızca İstanbul) un ifa, Belgrat, 4 (A.A.) — Havas) $ desine göre, Hitler Rayştag bildiriyor: : meclisi huzurunda okuduğu nutkun fransızca tercümesinde şöyle demiştir: — Nasyonal - sosyalizm Al manyasınn dost İtalyaya y&- pacağı yardım hususunda kim. senin hayallere kapılmaması lâzımdır, Bugünkü İtalya #iey-, İstifa eden nazırlardan İsvet- koviç, Natp Prens Pol tarafın- dan kabul edilerek yeni kabine- nin teşkiline memur edilmiştir: Belgrat, 4 (A.A.) — Yeni ka bineyi teşkile memur eğilen İs. velkoyiş eski mebusah meblisin- de hükümet partisi olan radi- | kal grupunun rolsi idi ve #on İn- thapta da parti mücadelesini o lâsre eylemişti. Stoyadinoviç kabinesinde !$- Umaf muavenet nazırı bulünan İsvetkoviç Hırvat meselesi hak- kında kabinede çıkan ihtilâf U- zerine istifa eden ve bu suretle butun kabinenin düşmesine 8e- bep olan beş nazirdan birisidir. İsvetkoriç, Poskapos Koroste- zin adamı olarak tanınmakta» dır. ÜNİVERSİTE TALEBESİNİN NÜMAYIŞI Belgrat, 4 (A.A.) — Bü ak- şam ekserisi Universite talebe” si olmak üzere müteaddit mü- mayişçi kafileleri şeherin muh-| vat partisi arasinda aktolunan telif yerlerinde tezahüratta bü-| kânunueyvol anlaşmasını şid- luparak Hırvat lideri Maçeki ve|detle alkışlamışlardır. i casmda harp kelimesinin ya . nında ideolojik sıfatı yoktur. Bundan çıkanı mâna ise ide- olojik kelimesinin Hitler ta - rafmdan okunan nutka sonra. dan ilâve edilmiş olması ve bu: şekilde olan ibarenin ecnebi: Junmasıdır. MARA AMA AARAA A NARA Sırp muhalefet partisi ile Hır- — Günlerin peşinden: ge mmm nm Bir yamyamın mantığı Meşmur Fransız filozofu Volter 1725 senesinde Amerika- nm Missisipi taraflarından Parise gelmiş olan vahşiler ara- smda bir yamyam ile konuşmuş, Volter bu yamyama: — Hiç insan eti yedin mi?,, Cevabm: alınca bilâihtiyar içinden iğrenmiş, İğrendiğini de hal ve tavrı ile göstermiş, Bu hali gören yamyam insan etini yemekte mazur olduğunu isbat için kendini müdafaa et. miş; — Evet, biz insan eti yeriz. Fakat öyle rastgele herkesin etini değil Biz ancak harbettiğimiz zaman ölen düşmanları- mızın cesetlerini yeriz. Biz onları. yemesek kurtlar, kuşlar gelecek yiyecektir. Bu cesetleri yırtıcı hayvanların yemesin- den İse insanların yemesi daha doğru değil midir?,, Harp meydanında ölen İnsan cesetlerini yırtıcı hayvan. lara yedirmektense insanların yemesini daha doğru bulan bu yamyam mantıki bir misaldir: Derece derece gayriahlâki ve gayri kanunt hâdiselerin müteşebbis, Amil veya mes'ulü mev- klinde olanlar için örnek sayılabilir, Bir halde ki içtimai ha- yat içinde en büyük caniler bile mahkeme huzuruna gelince cinsyetlerinden dolayı kendilerini mazur gösterir. Hasan Kumçayı ri di Rİ A il ieii dik memleketlerde neşredilmiş bu-3' 3—VAKIT 5 ŞUBAT 1839 Görüp düşündükçe — Güzel bir karar Gazetelerde mâkteplerle ço icuklara ait bir haber okudum, "Küçük bir haber, Fakat doğru“ sunu İsterseniz, gazetelerin kü. |oöx bir şey gibi, gelişi güzel verdikleri bu haberin arkasın. da, derin bir psikoloji ve yük“ sek bir mürebbi teşhisi yar, Kız olsun, oğlan olsun, mek- tep çocuklarının süs Ye saçlarla le moşgu! olmalarını yasak eden bu haber, bence bir müjdedir, Bugün mekteplerimizde öyle" leriyle karşılaşıyoruz, kâ şaş. mamak elden gelmeyor. Baş. ları yağlı merhemlere bulan“ mış, şimşek bıyıklı, yarım &a- kallı bir takım züppeler karşı« mıza talebe diye gelip oturuyor lar. Kaşları, akılları gibi alıktır, Tırnaklarma maniktir yaptırır. 'lar, Tahta omuzlu, vatka adele. li bu perçim ve kâlkül kahra- pe saçtan başka bir şey yok itur, Akılsız baştaki saçın kuy* ruktan ne farkı var, diye dik. şünmezler, Ayna karşısmda kay, İbettikleri yamana acımazlar, | Güzel, süslü olmak uğrunda haz cadıkları emeğin erkekliğe ya- | kışmadığını sezmezler, Sokakta her şey olan bu ço 'cuklar, sınıfta birer kocaman hiçtirler, Ellerinde eldivenler, saçlarında parlatıcı yağlar, yüz« lerinde pudra bülutlariyle dola. işır dururlar. Boş başaklar gi“ İbi, hepsinin başları havadadır, Bunları, bir kere de kamp za“ manmda görünüz. Yele san 'dıkları saçları kesilince, aslan“ lar süt dökmüş kedilere döner. iler. başları, yerden kalkmaz olur. Maarif Vekilinin, gazetelere düşen tedbirinde işte bunun # İçin, çocuk ruhuna âit derin bir mürebbi teşhisi var demiştim, Bu teşhisler, biz, hocalara da iç kuvveti oldu. Faydalı gördü“ gümüz, sınayışlardan çıkardığı. kamlardan yardım görebilece- Ziz demektir, Hocalıktan yetiş- miş, maarif makinesinin her Şu“ besinde emek harcaya harcay& ilerlemiş bir vekilden zaten bun dan başka ne beklenirdi? Hakkı Süha GEZGİN İngilterenin harp halinde alacağı tedbirler Londra, (Hususi) — Nazmrlar Meçlisinin üç gündür ardı sıra üç kere toplanması İngilterede gok nadir görülmüştür. 1940 « 1939 bütçe projesini tetkik eden Nazırler Meclisi geçen sene 1,004 milyon İngiliz Jirası olan bütçeyi 1200 milyon olarak kas bul etmiştir. Hacacılık bütçesi rekor teşkil etmekte olup 200 mil yon liradır, Hava işleri nazım j Andersenin beyanatına göre, şim diye kadar ahaliye 40 milyon gaz maskesi dağıtılmıştır. Bütün İn. giltere 12 havaliye taksim eğil « miş olup bir harp zuhurunda mer kezle muhabere imkânı kalma » ymca her havali müstakilen ide. Te edilecektir, Yeni bütçeye göre , donanmaya 140 milyon, kara or“ dularma 137 milyondur ki, bir | yıl içinde silâhlanmaya harcana- 'cak para 477 milyondur, bu mik . dar geçen seneden yüzde yirmi sekiz fazladır, Havacılığa tahsis "edilen para geçen seneye nisbetle sinde bin fazladır. inin I OVAKIT'a abone olunuz. ,manalrmın, kafalarında tuta © muz çareler için yüksek ma- v ğ
