16 Aralık 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

—.—V &.SII 16Lnci kânun 1933 Yeni şimendifer hatları- mızın askeri kıymeti (Baş tarafı 1 incel sayıfada) ki Türkiyenin iktisadi ve askeri vaziyetini düşimenler İsmet Paşa- | ş setini yalnız tasvip etmekle kalmayıp onu lâyık olduğu derecede takdir de ediyor lardı. Bu takdirciler içinde bilbas sa memleketimizde yaşamış ve ça lışmış olan Avrupalılar da az de- ğildir. Meselâ dün aldığımız leye daha tesadüf ettik. Yeni hat larrmızın bilhassa askeri noktai nazardan olduğu kıymetleri hakkında m mülalealar gert eden bu makalenin göze çarpan nokalarını atide neşrediyoruz.Bita rafano bir maksatla ve umumi harpte yapılan acı tecrübelere is- tinaden yürütülen bu mütalealar - da okunduktan sonra, hükümeti - mizin demir yolu s henüz muvafık bul an kimseler varsa, bunların da fikirlerini ştirmek te gecikmiyeceklerini ümit ediyo Tuz. Makalenin sahibi olan binba- $1 (Welsch) diyor ki: “Lozan muahedesinin mürekke bi heniz kurumamıştı ki, Ankara bükümeti 2230 kilometrelik yeni hatlı inşası ihtıva eden bır de - mr yolu proğramı tanzim etti, Bu proğram gerek hatların uzunluğu ve bunlarla takip edilen gayeler, gerekse fenni ve malikabiliyet nok İsi nazarından medeni bir memle ketin bir kalemde çizerek başar * dığı en büyük proğramlardan bi » rişi diye tavsif edilmek lâzım ge- lir, Bu proğramın tanzimine âmil olan sebepler, yarım asırdan beri ihmal &dilmiş olan işleri başarmak ve yeni doğan Türkiyenin diğer in kılâpları karşısında münakalât si- yaseti noktai nazarından geri kal» mamak idi, Bu muazzam proğram bugün ikmal edilmek üzere bulu» nuyor, Demir yolu proğramının tanziminde dört büyük noktai na zar dikkate alınmıştır. Hükümet #merkezinin Ankaraya nakledilme- si, Şarki Anadolunun iktisadi in» kişafr, cenupta tesis edilen yeni yasi hudut ve nihayet memleketin müdafaası ve dolayısile memle » ket dahilinde sükün ve asayişin te mini. Bu noktalar yeni devletin mevdudiyeti için içap eden şartla- rı kaba taslak çizmekte ve iktisadi ağırlıkların Türkiyeye de yüklen - diği böyle bir zamanda hüküme - tin o muazzam Proğramı başar - mak hususunda gösterdiği azim ve | ısrarı izaha yaramaktadır. , ji» Binbaşı (Welsch) makalesinde | imtiyaz esasına müstenit olan eş - ki hatları ve yeniden inşa edilen ve yahut inşa edilmekte olan de- mir yollarını anlattıktan sonra di yor ki; “İktisadi noktai nazardan yeni hatları uzun vadeli bonolar tarzm da telâkki etmek lâzım gelir. Ana dolu ovasında demir yolu inşası pahalıya mal olur. Meselâ yalnız Kütahya — Balıkesir hattında u- mumi tuli 6000 metroyu bulan 37 tünel açılmıştır. Ankara ile Sivas arasmda ise 3600 metro tulünde 24 tünel açmak lâzım gelmiştir. Şimdilik bu hatlardan bir kâr bek | lemek mümkün değildir. Fakat za man ile ve iktisadi vaziyeti umu - miye düzeldikten, inşası mütesav- | ver olan 20000 kilometrelik şöse ikmal edilerek hatlara gidecek da marlar açıldıktan zirai makineler ve kömür memleketin en uzak köy lerine kadar tanıtıldıktan, düşünü- len dahili sanayi tesis edilerek bü tün iktişadiyat daha geniş bir esa- | sa bağlandıktan ve bu sayede da- hili ve harici ticaret fevkalâde bir suretle inkişaf (o ettirdikten sonra bu hatlardan büyük istifadeler te- | min edecektir, Dahili siyaset noktai nazarın - dan yeni şebeke mevcut devlet ida resinin fevkalâde bir surette kuv vetlenmeşi demektir. Sabık Os - manlı devletinin yevmi ruznamesi ne dahil olan isyanlar devri ma - ziye karışmıştır. İdari, mali ve ad li teşkilât dahi yeni hatlardan ço istifade edecektir. Fakat yeni Türk demir yolları nın inşası en ziyade askeri sahada kendisini gösterecektir. Bu ciheti düşünürken insanın aklıma bir sur al geliyor:,, umumi harp Türkiye de ne suretle cereyan ederdi, şa * yet1?....,» Bu sual, yalnız seferberliğin ik mali ve ilk harekette kıtaların tah şidi, memleket dahilindeki yar - dım meblâğlarının kavranması ve 18-1914 senelerinde tek bir hat ile çalışan dört cephenin menzil yolları noktai nazarlarından varit olmuyor. Aynı bütün şa edilen yeni hatlar umumi harp esnasında meysut olsa idi, neler yapılması kabil olabileceğini şim - zamanda in - di yazih bir surette anlaşılmış olu | yor. Meselâ daima kapalı kalan Çanakkale boğazı yok farzedile - | | rek, bir denizden diğer bir denize giden iltisak hatt; eşya ve asker naklini memleketin bütün hudut - larına ve deniz kenarlarına müm- kün kılarsa, sonra Filyostan Anka raya giden kömür hattı istikbalde donanmanın, sanayiin ve demir yollarının kömür ihtiyacını kara - : , | dan temin ederse ve umumi harpte | olduğu gibi elden ağıza verilerek yaşanmaz, Suriye hatlarında oldu ğu gibi lokomotifler meyva ve zeytin ağaçlarile teshin edilmezse bu imkânların muharebe esnasın- da ne büyük faydalar temin ede - ceği inkâr olunabilir mi? Umumi harp esnasında Çanak- kalede harp eden Anadolu askerle rine lâzım olan erzak daha o za - manlarda Kütahya — Balıkesir larikile Bandırmaya ve Çanakkale ye sevk edilebilse idi, boğazın mü dafaası ne kadar çok kolaylaşmış ve erkânı harbiye heyeti nasıl uy» | kusuz geçirilen gecelerde sabrhla ra kadar düşünmekten kurlarıl - mış olacaktı! Burada yürüttüğümüz kısa mü “ talealar Kafkasya cephesi, milli mücahede devri ve Musul mesele- si gibi hâdiseler göz önüne getiri- lerek istenildiği kadar tevs oluna- bilir, O mütalealardan istikbalde umumi bir surette istifade edile - ceği aşikârdır. Türkiyenin vâsi mikyasta tut - tuğu şimendifer siyaseti ve gör - düğü diğer vazifeler, milli selâme te ve ayni zamanda beynelmilel müsalemete hizmet edecektir, Çün ki Türkiyeye tecavüz &den, 1914 senesindeki tehlikenin iki misline maruz kalacaktır.,, | Türkiye Yahudi- lerinin Türkleş- mesi etrafında Başmakalerden Hevam vaziyetin devamında sebep ve mâna kalmamıştır. Ihtimalki yahudi münevverle- rinin çoğu bu vaziyetin icabını daha ilk zamandanberi takdir e- diyorlardı. Netekim medeni kas yet hukuku denilen usullerden vazgeçerek bu kanun kkâmni kabul etmeğe karar vermişlerdi. Bu kararlarını resmen dahi hükü- mete bildirmişlerdi. Türk kültürü ve Türk ülküsüne karşı olan eski vaziyetlerinde e- saslr bir değişiklik olmamıştı. Şimdi görülüyor ki yahudi um surunun Türkleşmesi istikamelin- de yeni bir hareket başlamıştır. İhtimalki Türkiye haricinde bir çok memleketlerde yahudi ekalli, yal wine karsı sıkı bir tazyik si- vee! tatbik edilmesi, dünya üze ringe büyük içtimai hareketler ve inkılâplar vukua gelmesi memle- | ketimizdeki yahudilerin hakikas İ ten Türkleşmesi fikrine taraftar olan münevverlere (de bu yolda artık harekete geçmek zamanı geldiği kanaatini vermiştir. Bunun üzerine Ankarada ol- duğu gibi İstanbulda da bir kültür cemiyeti teşkil edilmiştir. Bu ce- miyetin maksadı iptida yahudi mü nevverleri arasında dil, kültür ve ülkü birliği lüzumunu konferans- lar le yaymak, teli etmek, sonra halk tabakalarını geçmektir. Mulâsa istenilen şey Yahudiler Türkçeyi umumi suret- te ana dili olarak kabul etsinler. Türkçeden başka hiç bir dil ko- nuşmasımlar ve kendi olarak Türk kültürünü alsmlar. Bir kere Türk dili yahudilerin a- na dili olduktan, Türk kültürü kendi milli olduktan sonra bunların neticesi olarak ül- kü birliği kendi bulmuş olacaktır. esaslarını şudur: kültürleri kendine Bu teşebbüsü memnuniyetle te» i lâkki ederiz. Çümhuriyet idaresi din ile dünya hudutlarını Türk toprakları üzerinde yaşıyan bütün dini ekak tama- men ayrılmıştır. liyetler teşkilâtı esasiye kanunu- muz mücibince Türktür. Bu ekal- liyetlerin din hususunda vicdani kanaatleri ne olursa olsun Türk | dilini, Türk kültürünü hakikaten temessül ettikleri takdirde hissen İ dahi Türk camiasına girmiş olma- ları lâzım gelir. Kaldı ki tarihi tetkik cemiyetinin son bir kaç sene içinde yaptığı ilmi tet- leri gibi kendilerinin bir ırki ekal. liyet olmadığını göstermiştir. Bu itibarla Türk kültür cemi- yetinin giriştiği teşebbüs devam ederse her halde çok iyi neticeler verebilir. Mehmet Asım Yugoslav Kralının doğum yıl dönümü Yugoslavya kralı Aleksandr Hazretlerinin doğum yıldönümü buçukta Galatada Sen Jorj kato » lik kilisesinde bir âyin yapılacak» tur. Yugoslavya konsolosu da İstan | buldaki Yugoslav tebaası için bir İ kabul resmi tertip edecektir. nunun kabulünden sonra ekalli- | Bununla beraber Türk dili, | Türk kültürünün | kültürleri | husul | Türk | kikler bazı yahudilerin zannettik- | münasebetile yarın sabah dokuz | (Baş tarafı 1 inel snyrtada) | Taplantıda yerli sarruf propagandası yapılacak ve İ Taksim âbidesine kadar gidilecek- | tir. mallar ve ta- Dün akşam radyoda bir konfe- ranş veren Mediha Hanım, ezcüm le şunları söylemiştir: “Dördüncü tasarruf ve yerli | malı haftaşiyle iktısadi. istiklâli - mizin yeni bir yaşını daba kutlu - yuyoruz. Cümhuriyet hükümetinin ikti » sadi hayatımıza şuurlu bir istika- | met. veren faaliyetlerinden (ove I müsbet muvaffakıyetlerinden de- gan bu yılın haftası geçmiştekiler- ! den daha canlı ve daha mes'ut ne tiçeler içinde... İlk haftaların heyecanını böy * le hep beraber hissederken içimiz de belki şöyle düşünenler vardı; | “Acaba her şeyi kendi kendimiz - | den bekleyebilir miyiz?.,, On yı - ın tecrübeleriyle bu sualin ceva * bınr bugü varlığımızda bulabili - yoruz. Evet... ve çünkü büyük Gazinin dehasiyle (o kurulan yeni Türkiye | her savaşta zafer bulan en büyük işleri başarabilen bir millet kabi- İ Niyeti göstermiştir. e Cümhuriyet devrine kadar kapitalist ve imper- | yalist kuvvetlerin elinde bir istis - mar ülkesi olan Türkiyede her ih- tiyacımız için yabancılara muhtaç i olmak bir zarüretti. Tekniği çok ilerlemiş memle - ketler karşısında rakipsiz açık bir pazar olan Osmanlı Türkiyesi tari- hını kapadıktan,sonra,. kavuştu *.| ğumuz Cümhuriyet ülkür” içinde hayat ve maişet seviyemiz gün - | den güne yükselmiştir, | haftasının çok yakınında kutlu - | ladığımız çümhuriyetimizin onun cu yıl dönümü, asrı yıla sığdıran Türk gücünün büyük muvaffakı - yetlerini gözlerimiz önünde ya - şatlı., En asri (o bir medeniyet tekniği ile muvaffakıyetten muvaffal yete koşan Gazi Türkiyesinde ik- | usadiyat devlet işlerimizin en baş gayesi olduğu için artık dünyanın iktisadi kuvvetleri peşinde sürük- lenen bir vârlık olmaktan kurtul - duk. Ve her şeyi kendi kendimiz- den beklemek, yurdumuzda bula- bilmek muvaffakıyeti içindeyiz.,, “Uzun asırlık Osmanlı tarihin » de memleketimizin görmediği büt İ çe tevazününü cümhuriyet hükü - meti on yılda, bütün dünya buh - ranları içinde temin | muvaffakiyetini kazanmıştır. Osmanlı (o Türkiyesi tamirhane kabiliytinde bir kaç fabrikasiyle sanayii yok denecek kadar harice muhtaç bir memleketi. Bugün cümhuriyetin doğurdu - ğu iki bine yakın asri vesaitle ça- lışan milli fabrikalarımız, memle- ketin ihtiyaçlarını tamamlamaya çalışıyor. “Milli iktisat ve tasarruf haf - tasının gayesi hepimizin gözleri - ni on senelik iktımmadi o yükselişin eserlerine ve sanayi hayatınm çan lılığını gösteren grafiklere çevirir- sek, ikinci on yılda bu azlığı hiçe i indirmektir. | Milli kurtuluş hareketlerinin ba şında buğday istiklâline kavuştuk. | Gelecek sene şeker isitiklâlini ka - | zanacağız, Ondan #onra da doku- ma istiklâline yaklaşıyoruz... ,, i Bugün en güzel vitrin müsabakası yapılacak Dördüncü tasarruf ve yerli malı ! edebilmek | 1 | Yerli mallarımız bizi © İ medeniyeti içinde yükselter | sadi istiklâlimizin zafer $€ leridir.. Onlarda memleketi* kokusu, Türk işçisinin temi? Mediha Hanımın konferansı masum emekleri var... Zevk 'süsliyen yerli kumaş, vücudu" P bol bol ve vitamin veren incir, ceviz, fındık, portakal > İ kazancımızın en baş gelirleri “Milli iktisadın ikinci PS memlekette tasarruf / hislei kökleşmesi, biriktir itiyatlaşmasıdır. Bankalard İ milli | sarruf hesapları on yılda dört" İ yandan kırk milyona çıktı. © düncü tasarruf haftasında © Türk vatandaşının bankada İ cağı en küçük bir tasarruf | bile bu servet elli milyonu a” İtm. Çok kazanmaktan şahsi ve aile bütçemizle he harcıyarak artıracağımız part iş sahasında sermayemizi, ihti Irkta rahatımızı hazırlıyacakt! Ankarada Tasarrul mitingi , ANKARA, 15 (A.A.) —w iktisat ve tasarruf cemiyetinif tip ettiği meting bugün özet” i sonra Hakimiyeti Milliye meli nında mektepliler, esnaf teşek * leri ve halkın iştirakile yap” z l tır. Havanın yağmurlu olm vd rağmen büyük bir halk kütlefi zi heykelinin etrafını doldu! | tu, Merasim mekteplilerin on İ cümhuriyet marşile başlamı İffet Halim Hanımla De I;. SENYezi sevi Mey tetp Fiğ İ milli iktisat ülküşün ve İ | seferberliğine dair nutuklar £ tenmiştir. Şair Behçet Kem: İ de bu mevzua dair hazırladığ'" ni bir şiirini okumuştur. Bugün halkevi ile Gazi tüsünde orta ve ilk mektep temsiller ve müsamereler mektedir. Başvekilimizin teşekkürleri ANKARA, IS (A.A) ei vekil İsmet Paşa Hazretleri i iktisat ve yerli malı kulla! Yi küsünü kuvvetlendiren dör! İ taşarruf haftasının başlamas" naşebetile memleketin her | fından cemiyetler ve müseti ei bir çok zevattan aldıkları * # telgraflarına ayrı ayrı cevaP g mek imkânsızlığı karşısmd? ge Yunan ; hariciye istifa mı edecek? yi Atina hariciye nazır! Ma simosun istifa edeceği b3 A R* İ yeni şayialar dolaşmakta 5 vayetlere bakılırsa hariciy* | zareti M. Mihalakopulo*? * edilecektir. N hari” M. Maksimosa gelin” gari!" ye nazırı elyevm Roma v i İ gitmeğe hazırlanmaktadı”. artt Hariciye nazırının p* if lerden sonra derhal e ağir y Üye ilmek dönmiyeceği zanne eşle Mr Malüm olduğu “ fırkasının bazı mens çi j simosun hariciye nezM | kilmesini istemişlerdi" is'af çin yukardaki ha lunmuştur. pini çin