13 Aralık 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 10

— 0 VAKIT 13 Inci kânun 1933 Iktısat ve Tasar Başvekil İsmet Paşanın söylediği nutuk ikt ruf Haftasını Açarken. ısadi, mali, sınâ ve zirai siyasetimizin güzel bir hulâsasıdır (Baş tarafı 7 İnci sayıfada) 'uliyetini müdrik o olacak surette yetiştirmedikçe, milletimizin lâ - yık olduğu ve behemehal istihsa - le mecbur olduğu O yüksek hedefe varmanın imkânı yoktur, Türk vatandaşları Türk camia- sının kudret ve kuvetini ve yüksek hedefinin azametini kendi şahsi menfaati ile beraber, fakat ondan üstün tutarak düşünecektir. (Al- kışlar). Milli tasarruf kuvvetli bir Türk cemiyeti ve Türk vatanı için: | de bir Türk ferdi olarak (bütün dünyada göğüs kabartarak yaşa - mak hedefi, işte çocuklarımıza ve receğimiz terbiyenin istikameti bu olacaktır. Milli tasarruf ve iktisat zihni - yetini, bir milli terbiye, bir milli ” siyaset saymalıdır. Milli iktisat fikrini ilk vasıta, hepimizin ilk vazifesi ve herkesin anlayabileceği ilk tatbik şekli ol * mak üzere, yerli mallarının istih- lâki suretinde (anlıyoruz. Milli iktısat fikri bakikatta milli kudre- tin çoğalması fikrini uyandırmış» Milli ku in çoğalması i- şimi çalışmakta, bilgide ve her tür- lü istihsal yollarında en yeni ve - saiti kullanmakta aramalıyız. Mili kudretin artması Arkadaşlar; Memleket dahilinde daha çok is'ihsal etmek, zirai . veya smai sahâda şimdiye kadar yapılmamış olan bir çok istihsal mevzularmı yeniden yapmak kudret artar. Dahilii kudret arttıkç ketin dehilde istihlâk ği kadar hariçten kudreti de genişler, Görüyorsunuz ki biz milli ta - sarruf ve milli iktisat fikrini ta - kip ederken vatandaşlarımızı da - ha zengin, daha müreffeh etmek istiyorsak bunula beynelmilel &i - careti ve beynelmilel mübadelsyi cn geniş vesaitle temin etmeyi de istihdaf ediyoruz, demektir , Antak kudretli, o müreffeh, ve zengin bir memleket, diğer tır, sure salın almak dem- İeketlere olan ticari münasebatın- | da daha geniş mikyasta alış ve - Fiş yapabilir, Görüyorsunuz ki milli iktısatta tuttuğumuz daihli siyasetin istika- meti, Beynelmilej mübadeleleri arttırmak için kuvvetli bir istika- mettir, istihsalay, soğaltmak için.. Arakadşlar, istihsalâtı arttır - mak için ziraatta ve sanayide hu- süsi istikametler takip mecburuz. Ziraatta başlıc: ettiğimiz daha ziyade bil tırılması, kredinin vE satı, lâtlandırılmasıdır. Ziraat bilgisinin arttırılması ve kredi noktai Pazarından kolay - lik gösterilmesi ile şimdi itihsal etigimizden daha çok şey istihsal edebiliriz. Biz istihsal etiklerimizin diğer memjeketlerde olduğu gibi fazlas sını sürmemek veya satmamak gi- bi bir istırar ve endişe karşısında değiliz, Hattâ zirai mahsulleri mizden, bunu söylemek için cesa- retimiz vardır. İstok omallartmız yoktur. Fiatların dükün olduğundan $şi- etmeğe a takip ginin art şın teşki- kâyet edenler ( vardır. beynelmilel fiatlar da umumiyetle ! düşkündürler. Buna bizde leş- | kilâtsızlık ve bilgisizlik inzimam | etmektedir. o Fakat bunlar üze- | rinde ayrı ayrı tedbirler alarak ça İ re bulmak vazifemizdir. İ Vetatbik ettiğimiz siyasetde budur. o Amma dünya fiatlarının | düşkünlüğü, © bizim istihsalimizi İ fazla görmemize sebep olmamalı” idir. — Biz sattığımızı az fiatla satıyoruz ve elimize az para giri: yor. Fakat daha ederek daha çok kazanabiliriz. Bi zim memleketimiz mahsullerinin | mühim (hususiyeti o mahsullerin çeşidi olması, cinslerinin iyiliği ve nefasetlerinin yüksekliğidir. Öyle mahsullermiz vardır ki onların ü- zerinde âdeta inhisar sahibiyiz , Umumi surette (okendilerinde nefaset aranan zirai maddeleri nes fasetçe, miktarea mükemmelleş * tirirsek daha çok ve daha iyi fiat - larla satabiliriz. o Zirai nazardan da memleketin | olan itimadımızı | mek değil, emniyetle görmek lâ * zımdır. o Her şeyden evvel çalış- mak lâzımdır. İstihsal işlerimi- zi eğer iyi teşkilâtlandırırsak, bun âtisine İ lara iyi bilgi tatbik edersek, mu - | | hakkak satabileceğimize itimat e İ dilmelidir. | Sınal sahada istikbalimiz Sınai sahada istikbalimiz daha i parlaktır. | Bir misal olmak üze- İ re söyliyorum ki dokuma fabrika- larını iki üç senede kuracağımızı düşünüyoruz. Bu yıl geçen sene » | den daha iyi pamuk istihsal ettik. | Miktarı elli bin balya tehmin olu- hakiki miktarı bilmiyo - rum— düşündüğümüz büyük do- kuma fabrikaları iki üç sene için- ! de kurulduğu vakit, yalnız bunlar İ için elli beş bin balya muhtaç olacağız. , Görüyorsunuz ki arkadaşlar A“ dana ve havalisindeki pamukçu « lar daha kapısının önünde müşteri | bulacaklardır. | larından daha iyi cinste ve daha gök çıkarmaya muktedir olacak - j lardr. o Demir işinde de böyle - dir. — Biz hesap ettik: Memleke- ketimizde bir sene zarfında istih- lâk ettiğimiz demiri tesis eleceği- miz müesselerden temin İ ğiz. | Arkadaşlar böyle dokuma gibi, İ demir gibi, ağaç sellüloz sanayii ve kömür sanayii gibi bir kaç mev zu üzerinde yakın bir zamanda dört beş sene zarfında tahakkuk ettirmeğe karar verdiğimiz işler , memleketin dahili kudreti (yani iktisadi kuvveti olacaktır. (Alkış | lar). Bütün bü ahval içinde milli ta - nuyor » pamuğa edece « sarruf ve milli iktısat fikrini &sas- | lı olarak tutmalıyız. Milli tasarruf dediğimiz zaman, vatandaşların tasarruflarmı memleket hizmetin: de işleterek fayda beklemeyi, göz önünde bulundurmalıyız. Bu nok- tâi nazardan yeniden teşebbüs et - tiğimiz Ergani bakır madenin da- hili istikrazını bütün memleketin dikkat ve itibarına arzettik , madenlerimizi işletmek Arkadaşlar, bu son senede ma - | denlerin işletilmesi o için hususi Fakat | fazla istihsal | noktai | endişe ile gör- | Şiradi çıkardık. | tedbirler aldık. Bu tedbirler saye- sinde her türlü madenlerin top * raktan çıkarılması ve harice sev - kedilmesi artmıştır. Bu meyanda bir misline yakın avtanlar vardır. Kömür gibi bazı | kısımlar da ise daha bir kaç mis- | ine artması için hususi tedbirler ' ittihaz edeceğiz. Bütün bu ma- denler içinde iki üç ocevherimiz vardır ki meydana çıkmış, keşfo- lunmuş bir hazine halindedir. Birisi kömür, diğeri bakırdır .. Kömür madeninden vâsi mikyas - ta istifade etmek için kömür sa * nayii lâzımdır ve onun vesaitilâ İ zımdır.. | Ereyli limanı Binaanaleyh hükümet proğra «! mı olarak başlıca tevessül ettiği» İ miz noktalar Ereyli limanını şi mendüfer ve elektrikle teçhiz et- mektedir, Diğer taraftan kolay ve ucuz olarak kömürümüzün dahil- de istihlâkini ve yabancı memle « | ketlere çıkarılmasını arttırılması: i mı temin etmektedir. Kömür için düşündüğümüz esas, memlekette kömür sarfiyatını | terakkisile mebsuten mütenasip i olarak inkişaf ettirmektir. Kömür sarfiyalı olmıyan memleketler me deni hayatta geri kalmış olanlar- dır. Kömür sarfiyatı o olmıyan memleketler medeni hayatta geri kalmış olanlardır. Kömür yalnız aile havayicindeh maişet havayi « cinden sayılır'bir'madde değildir. | Bir kudret vasıtasıdır. Kudret va- sıtası demek her türlü inkişafı te- min eden demektir. Bu bizim eli - mizde çoktur. Bununla (beraber İ bizde güç naklölunuyor. Ve her türlü sebeple istihlâkinde imsak olunuyor. Binaansleyh kömürü çok çıkârmayı harice sürülmesin- den önce dahilde çok istihlâkini daha mühim görüyoruz.. Kömü - rün çok çıkarılmasi ücuz âşin « ması memleketin her tarafında mahrukat olarak kudret vasıtası olarak, lâzımdır.. Bir defa memlekâtte böyle bir kömür istihlâki devrini yarâtmıya muvaffak olursak cemiyet hayatı- nın her şubesinde büsbütün baş - ka bir inkişaf görürüz. Şimdi baş ladığım noktaya geliyorum. Bu - nun için sinai müesseseler olarak şimendüfer yapmak ve liman yâp- mak lâzımdır. Bunu, kim yapa - caktır, bunu bütçe yapacaktır ve vatandaşlar yapacaktır. Bu o kadar verimli ve bu ka - , | dar faydalı bir istikamete her ban gi bir vatandaşın kendisine dair | salinden bir çok memleketlerden | nasebetiyle bir gelir temin etmiydü on lirası « | daha çok ileri, daha çok kuvvet- | lerdir , nın kifi karşılığı ile faizi ile, men faati ile, ikramiyesi ile böyle bir fabrikaya tahsis Oetmiş o olması | yalnız şahsi menfaat değil, o fab» rikayı ve o fabrikanın bütün eser bütün nimet ve saadetlerini temin etmesi bu cemiyetin muteber bir i ferdi olatak heves edilecek bir | hizmettir, Ergani bakır madeni Arkadaşlar, bizim meydanda « | ki maden hizmetlerimizin ikincis si Ergani Bakır madenidr. | Bu büyük bir cevherdir. Kolays lıkla işlenecektir. Ümüt ediyoruz, ki, iki sene sonra çıkardığımız za- medeniyetin | man Ergani bakırı (o memleketin yalnız kendi sanayiinin ihtiyacı olarak değil, haricin arıyacağı bir maden olaraktan memlekete çok miktarda döviz getirecektir. Bunun için esüslı tedbirlere te- vessül ettik.SenelerdenberiErgani şimendüferini yapmakla uğraşıyo ruz. Bugün Ergani bakırının biz- zat bulunduğu yere kadar yol in- ! saatı muhtelif kısımlarda ihale o- tunmuştur, Tabii bunların imalâtı ve müteharrik malzemesini geti « İ rip koymak için daha bir çok pa - ralay sarfolunacaktır. gani bakırı madeninin etrafında « dırlar. Bunu vatandaşlar, kendi malları olmak üzere yapmaktadır lar: Tasavvur ediniz ki Cümhuri- yetin iktisadi hayatımı korurken Ergani bakır madenini vücüde ge tirmek için dahili istikrazlar aça- | biliyoruz. miyetini ve nimetini bilerek buna canla başla iştirak etmeye alışı - i yorlar, Arkadaşlar, bizim memleketin hükümet seti olarak ehemmi- i yet verdiği bulunmasına göz koyduğu maden ' mevzularından bir büyüğü petrol mevzuudur. Biz petrolü şurada | burada eserlerile kanıyoruz. Önü bir yerde geniş mikyasta bulmuş ! ve işletmeğe başlamış değiliz. Amma bütün dünyanın kana » ati şudur ki, bizim memleketimiz ! de vâsi petrol menbaları vardir. Buna bir iki senedenberi yapmak ta olduğumuz taharriyatla biz de kani olacak vaziyetteyiz. Gerek şerki Adana yolunda ve ! gerek garbi ve vasati Anadoluda bir çok sütetlerle ciddi taharri - yat yapmaktayız. Ümit ederim ki ihtimal gelecek #€ne zarfında top rap altında bulunan — kati vait- lere girmek istemiyörüm—- bu kıy metli nâdeni keşfedeseğiz. Ümi- dimiz şudür ki, petrol mMevzuun da memlekette bir çök menbalar bulacak ve işleteceğiz. Bütün inceden inceye söylen - memizin sebebi dinamik istika - İ tile iştigal etmek değil, sanayile | de; irmatle de göstermek içindir. Her istikamette o kadar çok ted birlere, fenni ve hakiki bir gay - retle tevesül edilmiştir ki, bu ted birler bizim beklediğimiz netice lerin dörtte birini verirse Türki - ye on söne zarfinda iktisaden em ili bir mevcudiyet olatak kendisi- İ ni herkese h'ssettirecektir. i . Alkışlar Arkadaslar, Milli iktisat zihn'- yeti milletlerin hayatin “a büvük lerini ve o fabrikada çalışanların | inkilâplar, büvük mazheriyetler | yapan başlı başına bir devirdir Senelerdenberi bu haftayi bilhas- sa m'lli iktisat ve tasarruf cemi - yetinin kılavuzluğuna ve güzel e - serlerine borçluyuz. Senelerden - beri memleketimizin bu sahada gösterdiği anlayış âti için büyük bir teminattır. MİT iktisadın ehemmiyeti Çoçuklarımızdan bürüklerimi - Daha bugünden işçilerimiz Er- | Vatandaşlar da bunun ehem «! assa devlet elinde | | metidir. Yalnız müdafaa tertibe ' yetini anlamakta ve milli 1 | artırmak için alınacak İlere alâka göstermekte Tü | leti her sene bir derece dahi | katli ve bir derece daha ilet” | Milir iktisndi” teşebbüsl de takviye edeceğiz bu hep zihninde bulunacaktır. Müspf' feyizli istiksmetlerden taki? rek bunlardan behemehal alacağız bütün memleketin © terek gayesi ve herkesin bütün VW ! bulunduracağı yardımı bu istikamette olm İ Türk milleti siyasi ve mi sahada bir çok muzafferi j nail oldu. Türk milletinin #9 duğu zaferlerin her biri her gi bir cemiyetin bütün mev” | yetini doldürmuya kâfidir. ! Kazandığımız zaferlerde” birisi o kadar mühim o kada” | İ yüktür. (Alkışlar) p Arkadaşlar, iyi bir söyliyorum ki, Cümhuriyet yi | yesi büyük Reisicümhurun vetli iradesi ve idaresi altı i ni, parlak ve kat'i bir muvi yetle iktisadi muzafferiyete yi İru geniş ve emin adrmlarl# ; lemektedir.,, (Bravo sesleri sürekli alkışlar) ç Başvekil İsmet Paşa Hz, W ğ | nutuklarını solo viyolensel #”. İzi ve Ankara kız lisesi tarif allimi Afet Hanımın koni?” takip etmiştir. ; Bundan sönra kız lisesi lerinden bazılarının şan ve / ile mekteplilerin temsilleri « il ir Behçet Kemalin heyec bir defa daha tekrar ettirii iri diblenmiştir. ler tarafından temsil elen cılar ve gene kız İlisesi vii Kız lisesi birinci devre İ rafından yapılan Anadolu çif yunları çok alkışlanmış ve ii hakkında kız lisesinden Mi! İ Hanım © tarafindan irat hitabe hazurunun sürekli | i rini toplamıştır, pr Merâsime cümhüriyet mari nihayet verilmiştir. , Reisicümhur hazretleri İ programın imtidadınca ida hazır bulunuyorlardı * Akşam radyoda B. Millet # isi Kâzım Paşa Hz yasi gö tasarruf ve yerli malı haf etil bir nutuk ire —ğ—.ikilen ' “e e) İtalyan hariciy€ vi Berlinde yel > Berlin, 12 (Volt ajansi) "guy hariciye müste$af! ” “iş Rİ ariciye mü vi giyle is » İlisi ve İktisat tasarruf leri i yan Alman nüzırlarıntı e maya yaptıkları ziyare c mek üzere Berline 8© gr İtalys” M. Suviç, istasyonlu ei si9*” çiliği erkân, Pi günle ” İ tabası, Alman hari© y gü rı Von Bülov, teşrifat Hile e, dürü kont Bassavil# ir? | ve essilefi İs kuvvetleri mümesii xe kadar enilli iktisadın ehemmi « | fından larşılanmışla"" gli