13 Ekim 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

—4 — VAKIT 13 B.teşrin 1933 e Her türlü devletçiler, ötatistes, | ferde ait olan işleri bile az gok) devlete hasretrsektedirler. Devlet çiliğin de, kendine göre, asgari| ve azami programları var. Dev - letçilik hafif, mutedil, devlet 108 | yalizminden şimdiki Sovyet Bo! - şevizmine kadar gider. Hasılı, bal meslek ferdiyetçi değildir. Lâkin, | arzettiğimiz gibi, hafif veya J olabilir. | Öbür tarafta, yukarda babsi| hü-| İl geçen anarşizmi görüyoruz ki kümeti ortadan kaldıracak dere - cede ferdiyetçiliği ileri sürmek; | tedir. | Şurasını ehemmiyetle kayde -! delim: Bulunduğumuz devirde,| cihan harbinden sonra, hemen her memlekette devletçilik i'erle - mekte, vaktile fertlerin gördükle- ri bir hayli işi devlet kendi üzeri-| ne almaktadır. Bir, iki batın evvel korkunç görünüyordu. sosyalizm | Halbuki şimdi gayet ferdiyetçi olan İngil - terede bile iş partisi ik: defa ikti- dar mevkiine geçti ve bu fırka in- giliz âleminde artık bir ucube gi - bi görülmedi. Anlaşılıyor ki idare genişliyor. Vaktile hükümet o vazifelerinden addolunmıyan bir çok işler, bu gün bükümet tarafından tedvir o- lunuyor. O halde anarşizm mesle- | kinin sukutuna şahit oluyoruz. Bolşevizm bile azçok anarşist umdelerle doğduğu halde soldan geri etmiş ,hatta devlet omefhu - munu azılmiştır. Bu bateket, gelecekte, artacak mı, yoksa bunun bir aksülâmeli olacak mı?, Yakın bir istikbalden bahsedilecek olursa, bütün alâmet ler devletçiliğin daha bir müddet artacağını gösteriyor. Uzak bir a- tiden bahse ise yalnız bizim değil, ! kimsenin salâhiyeti yoktur, Dinler ,devletler felsefe, be - fiyat... Bunların seyri asla riyazi değildir. Meselâ görüyoruz ki eski devirlerde beşeri sevk ve idarede “yegâne,, âmil olan din, bir müd-| dettenberi ehemmiyetini büsbü - | tün kaybetmiştir. Vaktile harp, sulh bu nama icra olunurdu. İn *| sanlarm başlıca meşgalesi mez -| hepti. Mezhepten hariç hiçbir şey | yoktu, O zaman ise din, devletle- ri muhiti. Hasılı inkişafm ne şe:| kilde olacağını tahmin etmek mu- | haldir. Lâkin bu dakikada kaydet tiğimiz şeniyet devletin genişle - mesidr. Filen devlet şümul daire-| sini büyüttüğü gibi devlete ait o - lan hukuki ilimler de ilânihaye i- lerlemektedir. Muhtelif şekiller Devlet, şekli ne olursa olsun, dahile ve harice karşı ayni mahi - yettedir. Yani bir cümhuriyet ile bir krallığın dahili hakimiyet, te- baa ile münasebet ve harici işler- de, diğer dev'etlerle olan alış ve - rişteki istiklâl noktalarından far- kı yoktur. Yani müstebit bir dev- let de, meşruti bir devlet de, mül- tehak (Ressortissant) larıma kar - şı hükmünü icra eder, Devlet mü- nasebetlerinde sabık Rusya çarlı - ğı ile o zamarki İsviçre Konfede- rasyonunun farkı mutasavver de - ğildir. Devletin şekli, baska bir meseledir. Bu, ancak devletin dahili ida - resinde tecelli eder, Devlet, kud - retini ya fevkalâde bir kaynak - tan ,yahut halktan alır, LALE ENTE Aba AL VB GA PA SR MA KUS Devlet ve Meclis onun 26 Nm Muharriri: Celâl Nuri * İ tefsir ettirirlerdi. i hem de padişah tahtında otursun. A Devlet, idaresinde ya indi, şahsi, hatta keyfi bir meslek ii haz; yahut hukuk deaimine ria - yet eder. | Devlet, eğer hükümdarın mül- kü, hükümdar da tabiatın üstün -| deki kuvvetlerin murahhası ise, şekil, istibdattır. Hükümdar hiç -| bir kimseye hesap ve cevap ver - mekle mükellef deği dir. Sözü ka- nundur. Diğer bir sözü ile o ka - değiştirebilir. Daha doğrusu ! müstakar kanun yoktur. İstibdadı ne tadil edebilir? Din ve örf, hükümdarın kendi zâfı.| Muamelelerinde külliyyen müsta - kil olan eski Osmanlı padişahla - rı ancak ve bir dereteye şeriat ie mukayyet idiler. Taban tabana şeriata mugayir harekette bulunamazlar, olsa olsa şeriatı ke- yiflerine göre ulemaya tevil ve Bunun için de kolaylıkla acentalar bulurlardı. Örf de bir dereceye kadar is- tibdadr muadildi. Hükümdarın | kendi aczi daha mühim âmildir. Padişahı cılız görünce yeniçeriler ayaklanır; istediklerini yaptırır - lardr. Sadrazamın boynu (gider; padişah hali, belki de katledilir - di. İmdi bu ihtimal, bir dereceye kadar muaddil vazifesini görürdü. nunu kadar Lâkin hak ve adaletin lehine mi?. Nadiren öyle. Şunu unutmı -| yalım ki ayak takımının hak ve dinle münasebeti (olmadığından ! ekseriya idare ve vak'alardan son ra da gene karışık olarak devam edegelirdi. İşte buna gayri fesefi manasile anarşi diyebiliriz ki, bu- nu yukarda tafsıl ettiğimiz anar - şismden ayırmak gerektir. Müstebit bir hükümetin irsi ©- lup olmaması seyyandır. Fazla müstebide gayri ilmi İ TAKVİM | Cumartes: 14 T.evel 23 Cema.ahir 609 Cuma 13 T.evel 22 Cema.ahir oğuşu Bugun ISTANBUL 1289 — 1980 Gramofon, Türkçe şarkı har, 18 <- 10 gramefen, 19 — 20 sihdyo 20,0 20 — 2030 devamı, 21,18 bmümlar sir beyeti saz. heyeti, > gra mofon, den itibarcn Anadolu ağınsı ve saat ayarı, ANKARA: — 12,80 — 1400 gramefen. 18 — 1845 1845 Framsarca ders. 19,10 — 28 gramn 20 ajans haberleri, y tarafından keman Kanseri, tonu VİYANA 12,40 pılak — 14,10 — 15 konser — 20,16 komser — 1 opera — 215 plak. Mm — #UDAPEŞTE! 6508 m — 19.50 konser — 215 oda rensikisi — 23,15 pılak < 24,10 çıyan havaları, #DKREŞ. Sİ m. 15 orkestem — 19,15 orkesten — 20 o- pera — 2040 öper. VARŞOVA: Wim — 1740 solo konser — ?i musikiye dair Iktisadi İthalât ve İstatistik umum müdürlüğü ey- lâl 933 ayının son 15 günlük itha- ! lât ve ihracat kıymetlerini topla - | mıştır. re 15 günde ithalâtımızın (2.725.871) liralık bir kıymet gös- termesine karşı ihracatımız bunun (4.032.827) lira fazlasiyle (6. mil yon 758.698) lira olmuştur. Bu senenin sekiz buçuk ayma ait ra- kamlar bu son rakamlarla birleş - tirilince (9) aylık ithalâtın (54 miyon 165.211) lira ihracatın da | 56.735.680) lira olduğu görülür ki bu dokuz ayda ihracatımız ithalâ- Lumızdan (2.570.469) lira fazla - dır. 932 senesinin dokuz aylık itha- lâtı ise (64.826.720) ve da (63.590.838) lirayı bulmuş ve buna göre ithalâtımız ihracatımı - zı (1.235.882) lira kadar geçmiş - | tir, 933 eylül son 15 Oo günündeki başlıca ithalât ve ihracat madde - leri aşağıda gösterilmiştir. sohbet. 2346 sper, BELGRAP: Sanra senfoni — 2LI5 konser — dans havaları, nm — 12 konser — 77 konser — 20 konser — 23 çağan unasikini, ROMA al? m — 1330 pink — 18,15 şarkı ve çnigr — 21 |, haberler, plak, PARİS: SAMİ m — #1 senfonik dans bnyalırı — #15 soh- 2250 musiklli kemedi. Üç gün tatil Cümhuryetin ilânının onuncu yıldönümünü kutlulama kanunu - nun birinci maddesi şudur: dilde diktatör diyorlar ki koğru değildir. Diktatör, Roma tarihinde | ve Roma amme hukukunda fena | ve karışık zamanlarda, kat'i ted - birlerde bulunmak için pek mu - vakkat olarak intihap edilen baş- Ur ki bundan yukarda bahsettik. | Eğer bir hükümdar, kanun ve | kaideye riayet eder, o kanunlar| da ancak usulü dairesinde değisti- tilebilirse bir terakki adımı atıl - mış oluyor. Buna mutlak devlet diyebiliriz. Güya Rusyada, Çariı - ğm son safhasında, ve Abdülme- citten itibaren Osmanlı devletin - de böyle idi. Yok eğer söz ammenin ise dev- let Constitutionne'dir. Bu o devlet ister sultani, ister cümburi olsun. Sual: Söz hem ammenin olsun, Nasıl olur?. Cevap: Oluyor. Padişahın hu - kuku meşruttur. Yari teşkilâtı e - sasiyedeki şartlara bağlıdır. Eğer halk pek münevver, o hukukunu müdrik, hürriyetin de orada tari - hi eski ise padişah ancak bir süs- | tür. Vazifesi merasimden ibatet - tir. İşte İngilterenin, İtalyanın, Da. ! nimarka ve İzlandın, Fe'emengin, Belçikanın, İsveçin, Norveçin itti « haz ettikleri meslek. Hatta, meselâ Belci'kada, istik lâl elde edilince, millet kendi ha -| kimiyetine dışardan (Almanya - | dan) davet ettiği bir zatı hüküm - dar sıfatile teşrik €'miştir. | Norveçte de öyle. Diğer yer'er-| de ise hanedanlar böyle davet edi| lip gelmiş değillerdir. Lâkin ze - min ve zamanla uzlaşmak kıvrak- “Çümhuriyet ilânmmn onuncu yıldönümü üç gün kutlulanır. Bu günde resmi daireler tatildir, hususi daireler ve müesseseler ve ticaret evleri hakkında hafta tati- li tatbik olu Anlaşılıyor ki üç gün her yer kapalıdır. Ancak cuma tatili ka - nurundan rubsatiye ile açık olan yerler açık kalabilecektir. lığını göstermişlerdir. İngilterede saltanat genç ve güzel bir kıza in- tikal etmişti, Uzun süren o salta - nat devrinde millet muktedir rical tarafından idare edildi. O kadma pek nezih bir mevki temin ettiler, Millet bakir hükümdarına kendi intihabı ile bitaraf ve koca buldu. Hâsıl olan çocuklar İngilizlerin istedik'eri gibi yetiş - ti. Adeta ısmarlama bir hanedan ve bir kral imal olundu. Binaena - leyh basta haşmetlü kral olmak ü- zere Büyük Britanyanın, koyu bir cümhuriyet olan Amerikanın bir- leşmiş Oo memleketlerinden yoktur. | Burada halkın seviyesini, meş- | ruti örfün, âdetin an'anenin tarihi ! takarrürünü görüyoruz. Buna mukabil esaretten kurtu lan Amerika siyahilerinin Afrika sahillerinde kurdukları oLiberia Cümhuryetinde hâlâ esaret mev «| cuttur v ya heyetler gönderiyor. Orta ve cenuhf Amerikadaki bütün dev - İetler cümhuridir. Lâkin bunların çoğu, zaman zaman, tulanın elin- de ka'ıyor, (Devamı var) ecnebi: bir (|. farkı | bu bapta tahkikat yapıl. | ması için Milletler Cemiyeti ora - ITHALAT Eşyanın cinsi Yün ve kıl iplikler Kahve | Pamuk iplikleri BORSA THizalarmda yildiz işareti olanlar” Hzr Lira 222195 55.201 lerinde 12 1 ci teşr li » Virna * Madrtı * Berlin * Varşova ? Badapeşle » Bükreş 2 * Belgret .& * Yokohama ak — # Alan 034 * Mesidiye | «akaor * Brüksel * Atina * Cerevre * Seha : * Amsterdam 15, » Ptağ 190, * Stokho'm o 50, — (kap. sa. 16) i 2. YL 40475 sg1— Nİ 054,75) Seokhmlm 47 Viya 1200 (9 Martı #9930İ * Bertin 3.355 —| Varşova Sİ Budaneşir Bükreş Belgrat Yosohama Moskova Nevyort Pwis Milâsn Birâksel li 6ü.di— Amsterdam. 44 Praz 1591— ESHAM | | 48,50 080 Terens 0 Çimento ws 11.40 İnyon Der S0 ber 9,50, ş Baska Aradalu Mej Şir. Hayriye Tezmvay ğ Sark Paiva ark ve. toza alefon Sisoeta Hamon istikrazlar tahviller 3130 "— Fiekirik 4 ürk Diye “ D.Muvah iL Gürrükler we WE A Natdar. 16 (ön) Bötün şehirde herke: Rejsör E şen ve film » HAZIM BEY SÖZ &IR ALLAH ER Hi Evgün saat İl de ucuz fiatia halk matinesi vardır. Yapılan istatistik hulâsasına gö | ihracalı | 4m0z8 İİ Bugün İPEK. ELHAMRA aMLEREEAZ Haberler AüASEEEE DEERE OEEEAEAN KEEERA AE EEE AA İDAZAŞ EEE ARİ A LİKEN ihracatımı On beş günde ihracatımız ithalâttal 4 milyon küsur lira fazladır yi Boyalı pamuk mensucat 244 , Boş çuval 59 Her nevi demir I Değirmen, şeker ve sai- re makineleri İ Sair eşya IHRACAT Eşyanın cinsi Canlı hayvanlar | Yumurta Ham deriler Yün | Tiftik Buğday | Çavdar, darı, kuşyemi ! Arpa Üzüm | Kuru incir Fındık Tütün | Palamut hulâsası | Afyon i Maden Maden kömürü Sair esya Meyhane müşteriler! Evelki gece Balatta Acem Allinif meyhanesinde sarhoşlar arasi bir.cerh vak'ası olmustur. i Tütün amelesinden Salâhatt” isminde bi meyhane müşteyil&” rinden Feyzi isminde başka biri ” nin yanağını sıkmış bu yüzü“ “iy i i şına bir iskemle yiyen Feyzi, üste! lik üç yerinden de bıçakla ağır * İ ralarında kavga çıkmış, Acem de kavgaya karısmıs; neticede rette yaralanmıştır. Feyzi hastaneye kaldırılmış, €* | rihlerin her ikisi de yakalanmi$ tır. Manavın sepetinde Polis ve inhisar memurları 1219“ İ fından dün akşam yapılan aram* da manav Mustafa isminde bir * damın elindeki sepetten 41 tane © ker ve 29 tane köylü sigarası bU” lunmuş ve manav yakalanmıştı” ml Türk talebe birliği Dün Mülli Türk Talebe Birliğ” idare heyeti bir içtima aktetmişt” Bu çtimada tali mesele'er mev79” bahsolmuştur. Ve Çanakkale 8” bidesi etrafında yapılacak müzak* reler başka bir içtimaa bırakılmıf” tır, | STANBUL BELEDİYESİ, | Darülbedayi Temsiller! | Bugün mat 5 Akşam & de, M i Pergünt | ii İS PERDE İl | ver enne. Şi Besteliyen l m m Henri sinema” larında sin çörüp begendiği Söz Bir, ALLAH Bir RTUGRUL MUHSİN D.KKAT: Bugün matinelerde ve akşam suvarelerde Darülbedayide" şuh i sanile bizzat sahnede bir asıl oçevrildiğini anlatacak “€ piyano refakatinde minin şarkılarını söyleyecektir. 18561