7 Ekim 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
G4 — VAKIE 7B. rir sin 1933 A EA EAA KARAKAN YG A OTOYA Devlet ve Meclis UMAN 20 KEM ni Muharriri : hiç meşru değildir. Bu kudreti el-; lerinde tutan hükümetler, diğerle- | ri gibi fertlerdir; bunlar, hâkim olmak hasebile, hiçbir vakit, emir vermek kudreti mesruasını haiz o- lamadıları. Hâkim olan iradenin bir hukuk deaimine uygun olunca o fiil meşrudur; hâkim'er, o zaman, | ellerindeki en büyük kuvveti meş- ru olarak ortaya koyabilirler, çün | dimizden hiçbir rey ileri sürü me-/— diğini ifade edelim. Her ne dedik| se başkalarının fikirlerini derme - | I yan etmiş olduk. Bu baptaki şahsi noktai naza -| kün bu kuvvet hakkı yerine ge - tirmek için kullanılmıştır. Hâkim- ler asla enfüsi (subjectif) bir su - rette emir vermek hakkını haiz de ğildirler. Bunlar, yalnız hakka tevfiki hareket'e, cebren hakkı yerine getirmek âfaki (hakkını haizdirler.,, Bazı âlimlere göre de devletin manevi şahsiyeti inkâr edilemez; fakat şunu da unutmamalıdır ki, devletin manevi şahsiyeti bir men şe ve hareket noktası değildir. Ya ni devletler, icat edildikleri za - man bu fikirle teşkil edilmemiş « İerdi. Devlet, ancak bir tekâmül neticesinde bu merhaleye vardı. Evet, birçok devletler, kurul - dukları gün, bu şekilde kurlmamış lardı. Hatta devletlerin bir hayli - si (Osmanlı devleti gibi) bir şah- sa mensuptu. Bununla beraber te- kâmülün, idarenin, . inkişafların devlet mefhumunu pek çok tenzih ettiği de inkâr kabul edemez. A - sıl ve menşe tarihi olmakla bera - ber halihazir pek bukudidir. Bu - nun içindir ki bizim teşkilâtrmıza , göre de hakimiyet kayıtsız şartsız, milletindir (Madde 3) Belki bir veya birkaç fert bunu müdrik değildir, yahut münkir - dir. Lâkin böyledir diye bir ideali bırakmak da doğru olamaz. Bu - | nun terbiyekâr bir yok mudur?. Bu hakimiyet iki cephelidir; yar dahili ve haricidir. Dahilidir, mahiyeti de | fili, | İ olmıyan devletlerde, yani heyetlerde, derin bir gaye aranma | “İstiklâl,, tabirini kullanmaktadır lar. O Tenkit ve münakaşa: Devlet ve milletin hakimiyeti, ! adli, hukuki, hükmi, şahsiyet teşkil ettiği ve buna nakız olan Dugiut'in fik- rini ve ona verilen başlıca cevabı kısaca kaydettik. Bu sırada ken - manevi bir mütaleasını rımız şudur: Evet! Profesör Dugüuit ile tas «| dik ederiz ki bütün bütün muhdes tarihi malıdır. Meselâ; pek eski OMısır Devleti teşkil edilirken, Firavun - lar milleti temsil edeceklerini ha »| tır ve hayallerine bile getirmemiş- lerdi. Meselâ Firavun ikinci Ram- ses şöyle düşünmemiştir: “Mısır - lar bir millet teşkil ediyorlar. Bu millet bir manevi şahsiyettir. Bu- nu temsil için bir devlete muhta- cız. Mısır milletinin hukuki ifade- si olmak üzere bir devlet kuruyo- | ruz. Bu devlet, müteşahhıs fertler | gibi bir ferttir. Hâkimdir. Hakimi yeti millet namına istimal eder.,, Zaten, bu Fravun, bu üslüpla bir hitabede bulunsaydı. Mısırın âyanı, âlimleri bile bundan bir sey anlıyamıyacaklardı. Firavuna göre vaziyet şudur: Firavun hazretleri her allah gibi bir allahtır. Mısırın (ve bütün dün! berter, piek — #130 Müskanğinin “Getliyes | bronz nikel, bronz on paralık yanın halikı, hükümdarıdır. Mülk | ve ahali onun malıdır. Herkes Fi- ravunun yalnız tebaası değil, ay - ni zamanda kuludur. Mısır hükü - meti, Firavunun emirlerini, irade- i İerini yerine getirmek için nas - | bettiği mütehayyiz kullardan mü- rekkeptir. Bir fert, nasıl (evine, tarlasına, elbisesine, cebinin için- Celâl Nuri Wi IR z | TAKVIM Cumartesi 7 T.evel 16 Cema.ahir Gun doğuşu Pazar 8 Tevel 17 e abif 601 I i A yal kai RADYO bugün ISTANBGUL 18—14,30 Gramelom-- 1830-19 Yeni b (| aş Pramsıze dörgem ie A0 “Be uyanlara m fik 'Taldt Bey v dayli musiki, heyeti— arkadaşlarım 201 — 2den Mibarem Anadolu Ajansı, borsa 32 Garame - ton— 3 haberi, sant ayarı, ANKANA!: — AYAN — 1330 Grnmefen— 18—18,45 orkes - 19,50 Alatarkn me, 10,50—20 Dans müsikisi— 20 Ajans haberleri VİYANA 14,19 — 15 Henser — 17,80 Koro konseri— teo— 1345 Aim — 1835 Pilk— 21 Johan Ştarvsın operetleri— 43,80 Kamker. BÜDAPEŞTE, | 18,309 Konser Cuz havaları Bük 14 Hanif müsli plâldarı — 18 Mehtetif bösteddr «i — e Konferana, VARŞOVA: dan 12,55 Orkestra k m — 21 Konser Kadın “e. — Şopen musikisi — 2225 Dan rem kid, BELGNAM: 14 Yugoslav şarkıları — 400 Viyolensel adı hir — 13,40 Çigan havaları— sim — kanas kılar — 23, 34,10 Dans plâklar. ROMA “ 19,49 Haberi 40.20 Haberler — 21 Hn- mn ratklif,, Polis Haberleri kt, Sohpet Tki P üğmüh ahbap Hürriyetiebediye tepesinde İs - pironun gazinosunda bundan üç gün evvel rakı içerek sarhoş olan Halit ve arkadaşı Sadi silâh silâ « yani, devlet, kanun ve nizamna - | deki şeylere sahipse, Firavun da, | ha kavga ederlerken zabıta me - meleri, hükümeti ve teşkilâtı ile | öylece ülkeye ve millete malik - milleti teşkil eden bütün unsur - lara karsı, cebren, iradetini infaz eder. Yerli, yabancı herkes bu ira- düm ve tecebbürü tir. En kadim heyet'erde bu takad dete münkattır. Haricidir, yani, Mülk, padişahındır. Hatta, kadim devlet, diğer devletlere karşı müs takildir. Onlara elçi gönderir, on- larım elçilerini kabul eder; kendi: lerile mukaveleler devlet, - diğerile omüsavat hak - kına omaliktir. oOHer (devlet müdafaa ve taarruz harpleri aça: bilir, Arazisinin tamamiyetini is- ter, Milletdaşların hukukunu, men faatlerini hariçte sıyanet eder. İş- tediği unvanı, bayrağı, kullanır. Fakat diğer devletler de muh - tardır: isterlerse bu devleti tanır - lar, istemezlerse tanımazlar. Dahili ve harici arasmda bir fark kaydedilmeli - dir. Dahili hakimiyet, hakikidir. Hakimiyetin hududunu © devlet, yalnız kendi tayin eder. Halbuki hariçte, devlet, diğer devlet'erin hukukuna riayetle Çünkü hukukan devletler arasın « imzalar, armayı da müsavat mevcuttur. Dahilde te | baasına karşı kumanda ettiği gi -| bi, bir devlet hariçte de sair dev - letlere kumanda edemez. Harici hakimiyetten maksat, harici işlerde bir devletin hür ve ç #üstakil olması demektir. Bu fik-| ve meb k ki birçok müe'lifler | iyet,, tabir; yerine İ cümhuriyetler bile Atina cümhüriyeti, ugünkü manasile bir avam hükü- ölizerşik idi. demokrasisi Her | meli değildi. Meselâ ahalinin mü- | him bir kısmı esirdi. O esirlerin İ ise iraptan mahalli yoktu. Pek yakın zamanlara değin hü kümdar, devlette asıldı. Hüküm - dar, kuvvetini yal) Al'ahtan; ya; 2) hanedanını tesis edenden; ya 3 kendinden (zatından) alıyor. Me. selâ, Almanya ve Avusturya hü -| vinde yanmakta olan ateş parla “İm | kümdarları saltanat bizzat allah- tan aldıklarını iddia ederlerdi. Bir çok padişahların sultasına sebep hakimiyetler | dedelerinin devlet kurmasrdır. Ab dü'hemit neden O hükümdardır? | Çünkü dedesi Osmanlı saltanatı -| nı kurmuştur, ve o, irsen Osman Beyin makamına t Ali pa şa ise kendi kuvve! rek hükümdar olmuşlar. Tarihi teşekküllerde, ince v3 felsefi fikirler aramak beyhude - dir. Fakat bir de tekâmü'ün doğur- duğu veyahut şekillerini ıslah et - i tiği devletler görüyoruz. da ise o ince ve felsefi nezih gayeleri aramak tabiidir. Fikirlerin küşayiş bulduğu de- Bunlar görmekteyiz. | geçmiştir. Ya -| i vuz Sultan Selim, Napolyon Bo - I napart, Kavalalı M mükelleftir. | ne güvene | | murları gelince tabancalarını bıra | karak hemen kaçmışlardı. Dün bu iki ahbap yakalanmıştır. $ Koskada Babanoğlu med - resesi sokağında hava gazı lâm - basına oynamak üzere çıkan Kum kapıda çadırcı Ahmet Çelebi cami | sokağında 27 numarada Agop, de mir kopunca yere düşmüş ve sağ ayağından yaralanmıştır. o Agop İ hastahaneye kaldırılmıştır . $ Sabıkalı Hızır köprü üzerin - bini karıştırırken yakalarmıştır . | kağında 3 numaralı Dimitrinin e » mış, bir koltuk sön ei vül Msçkada Ales Damile olan Mustafa Efe; sına inekçi yandıktan sonra ta - Dın j M $in vehisı M rekle İ ibret a arasında olacak meiele - ette yar im yakalamış ve hes'vaya katdırılmı $ Reni'stastn odun kavuneu Tev İs İ vir! iskeleşind f#in 6 yaşındaki e yg edelim | (1 İngiltere tacın - dan avrıklığı vok't, veni nazari - : Ş$imai Adü kanım bir - iş devle fikirleri, | yelerin galin ve Kata kahir ve mü İra Hanrmın sol kolundan yarala - zaffer olduklarını kaydediyoruz. (vvame var) 19,15 Konser — 2i Tama yasli # erlrsirası — 2230 Şar- de İbrahim Hasan Efendinin ce «! $ Beyoğlu Kalyoncu çıkmaz s0-; in I İbrahim Mal : Gümüş Para : | #imdiye kadar 30,5 tol gümüş toplandı Gümüş paraların önümüzdeki | | haziran ayının başlangıcında pi - İl yasa ya çıkarılması için Zzarphane | bümmalı bir faaliyetle . çalışıyor Hariç memleketlerden gümüş a - —| hndığı gibi, bir taraftan da Türki | yasası denilecek bir piyasa y€ ye içinde mal sandıkları ve ziraat İlin tarafından gümüş top -| ” ilanmıya devam olunuyor. Şimdiye kadar maliye vekâleti, (omerkez | bankasının istek ha'inde bulunan şünden 18,5 tonunu satın al- ii ve darphaneye göndermiştir. Taşra mal sandıklarma tahsi - ilât mukabili teslim edilmekte ve darphaneye gönderilmekte — olan İ gümüşün miktarı 4,5 tondur. Lon- dradan şimdilik 7,5 ton gümüş a - İemiştr. Darphanede toplanan tekmil gümüşün miktarı 30,5 tonu bulmuştur. güm Öğrendiğimize göre darphane- deki makineler ve tesisat gümüş para'arı basmıya müsaittir. Yeni bir makine ve tesisat ilâvesine lü - zum göstermeden mükemmel ça -| lışabilecektir. Şimdilik darphane , | hazırlıklarını ikmal etmiye uğraş- | maktadır. Bütün bu hazırlıklar iki üç aya kadar bitecek ve paraların darbına başlanacktır. Basılacak gümüş paranın mik- tarı (25, 50 ve 100) kuruşluk ol - I mak üzere) 12 milyon liralıktır. Ayrıca yedi milyon liralık da karılacaktır. Bütün bu ameliye, a- lâkadar zevatın ifadelerine göre, İ en az iki sene sürecektir. sağlamiyezaği hakkında, salâh sahibi bazı zevatla görüştük. © huriyet merkez bankası erki dan bir zat bize dedi ki: - Memleketimizde gümüf | bu mübayaa fiatlara tesir edi sin. Maliye vekâleti bir fiat t etti. Buna göre, mecidiye alış * tı, slik olmamak şartiyle 37 * ruştur. Mübayaa, memleketin tarafında bu esas üzerinden | iyor. Merkez bankası gümüşü! fi beber gramını “1,90,, a alı? ki, bu da vasati 37 kuruş Gümüş mecidiyeler aşınmamı$ dukları takdirde 37,5 kuruşa dar mal olabiliyor. Gümüş basmanın iktısadi hayat üz müessir olup olamıyacağı bal gelince; paranm gümüş oluşu iştira kuvveti fazlalaşacak dei i dir. Hükümet, en şok edavülü i laylaştırmak, temizliği temin € mek noktalarını düşünüyor. Pif sada temiz para (bulundu mecburiyeti vardır. Bir liralık ğıt paralar çok hırpalanmakta aşınmaktadır.,, Darphane müdürü Fuat bey ayni fikirdedir: Yani bizde, h faal bir vaziyete girilmiş olmali ğı için, gümüş piyasası yoktur. naenaleyh gümüş mübayaası /! atlar üzerine tesir o yapmamı! Zaten maliye tiği 37 kuruş fiat, satıci iğim elverişli fiattır. Dünya gümüş yasasına gelince; Fransızlar müş frank yapmak kararınday! Paraların şekil'eri henüz tesbit edilmemiştir. Bunun için bir mü - sabaka açılacak, ressamlardan şe- kil istenecektir. Müsabaka şartna- mesi, güzel san'atlar akademisi - nin iştirakiyle hazırlanmış ve ve - kâlete gönderilmiştir. Şartname » nin vekâletee ( tasdikından sonra müsabaka açılacaktır. Gümüş paralarm'bir tarafında “Türkiye cümhuriyeti,, ibaresi, di- der tarafında kuruş ve darp tari- hi bu unacak, kompozisyonu res - sam yapacaklır, Basılacak gümüş ve bronz pa * raların cesametleri şöyle olacak - tir: 109 kuruşluk 29 milimetre kut- runda, 50 kuruşluk 24 milimetre kutrunda, 25 kuruşluk 19 milimet re kutrunda, 10 kuruşluk 25.5 mi- setre kutrunda, 5 kuruşluk 21 milimetre kutrunda, 1 kuruş'uk 19 metre kutrunda, 10 paralar 18| milimetre kutrunda. Dahilde gümüş toplanılmasının götü fiatları üzerinde müessir o- up olmadığı, gümüş para basma: Bin ilktsari havatımıza tesir yapıp u Ethem Tramvay Şirketinin ! i 4 numaralı otobüsüne ( atlarken ü sağ ayağı kırılmıştır. alı çocuk Etfal hastanesine kaldırılmıştır . i $ Samatyada Çınar mahalle - i Bu akşam lar. Gümüş fiatları birden? yükselmişti. Fakat bu kara vazgeçilince de, birdenbire düf' Fuat bey, gümüş para basm paramızın iştira kuvvetinin arli cağını zannetmyior, diyor ki: “— Yalnız, 24 milyon lir# evrakı naktiye ortadan kaldırı! yor ve ona mukabil 12 milyon | karılıyor ki, bu suretle hükü! 12 milyon lira'ık borcundan kül tulgğur aleras ri ———— m. Românyaya gönderile! mallar 932 - 933 senelerinde mem! ketimizden Romanyaya ihraç len mal bedellerinin Romanya kümeti tarafından © tacirlerir' ödenmesine müsaade edilme hakkında iktisat vekületine müracaat yapılmıştır. Bu müracaat üzerine iktisat kâleti İstanbul ticaret oda gönderdiği emirde bu hususta hal tetkikat icrasını bi'dirmişti Oda dün piyasada Romanyf le ticari alâkası olan tacirlei bu husustaki fikirlerini topla başlamıştır. ISTANBUL BELEDİYE! Darülbedayi Temsille “alete saat 21 de İnk Besi "sinde Kemer sokağında 88 numa- İ “rah evde oluran Zehra Hanım ile | , kocası koltukçu Yusuf Efendi ita- | İ atsizlik yüzünden kavga elmiş - her Ağız kavgası el kavgasını ! takip etmiş ve Yusuf Efendi Zeh- ,. — ŞehirTiyafi Pergünt ll r 5 PERDE Yazan Hesrik İhset best diyen E. Grieg mıştır. | relmiştir Yaralı hastaneye kaldı - “Türkçeve çeviren: Seniha Bedri Halk Gecesi ÇAM 455 AZ SEL “E28 'okâletinin teshir?
