21 Eylül 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
— 4 — VAKIT 21 Eylül 1933 4 20 KA BE YA BA BGA FAN LA “Devlet ve Meclis Runamunnu 5 MEM Muharriri : Celâl Meri Mİ) Romalılara göre devlet, teşkilâ- ta mazhar olan millettir. Milletin iradeti hukukun kaynağıdır. Ro - ma devleti, Yunan devleti gibi bir nahiyeden ibaret değildir; bütün millettir. Yukarıda dediğimiz gibi Roma devletinin mahiyeti o cibarigirdir. Bütün Roma tarhi bu mahiyeti iş- rap eder. Civil (medeni) hukukun | yanmda bir de beynelmilel hukuk yaşıyor. Ebedi sıfatını haiz olan Roma şehri (Urbs) kâinatın (Or- bis) payitahtı, baş şehridir; Roma hâkimlerinin, sultası (imperium) bütün dünyaya şamil- dir. (İmperium mundi); Roma â - yanı (Senato) bütün milletlerin ve bütün hükümdarların valilerinin senatosu - dur. Hasılı Roma milletinin aza - | meti, haşmeti (Majeste) Roma | kumandanlarile istişare ederlerdi. Hukuk, milletin iradetinden istin- bat edildi. Lâkin orta devirlerde devlet fik ri karanlıklara büründü. hukuku ile ferdi hukuk birbirine karıştı. Hâkimiyet ailelerin hakkı i oldu. Bu hak veraset yolu ile ba - rebeği?) hukuku budur. Römalı - | larda âmme hukuku mütefevvikti. Orta devirlerde immenin menfaa İ ti unutuldu. Ülkeler çok taksime uğramıştı. Bunun için millet fikri i tebarüz edemiyordu. (Milletleri malikâneler gibi, aileler kendi a - ralarında taksim etmişlerdi. * * » Yedinci asrın başlarına doğru intişar eden İslâmiyet —gene söy- i liyelim — din ile devlet fikirleri - Âmme | badan oğula geçti. İşte f&odal (de | a.i. a “eyi . Re Selânikten Gaziye! Tebrik telgrafı ve Gazi Hazretlerinin cevabı Selânik şehri halkı nanima Se - ik halk fırkası klübü reisi Pa - ve jeneral Sifacas imzala azi ie şu. telgraf Dünya buğday istihsalinde 933 cekilimisör- senesinde mühim bir noksanlık © “Maskatt reisiniz olan şehir ha) | Zöze çarpmaktadır. i kı, iki milleti ayrılmaz surette bir Bilhassa Kanada ve Amerika - leştiren misakın imzası münasebe | dan gelen haberlerde 1933 mah - tile meserret duygularile dolu ola. | sulünün 1932 senesine nazaran rak dost Türkiye müceddidine! ” yin ve kudretli dosta hararetli tebrik- İ rilmektedir. ii a Y lerini ve zatı devletlerine uzun ö-| | Öğrendiğimize göre dünya gi mür ve saadet temennilerini iblâ - İ tihsali 78 milyon kental tahmin ğa bizleri tavsit etmiştir.,, i edilmiştir. Londrada toplanmış o - Gezi Hz. bu telgrafa şu suretle | !n buğday Konferansından sonra mukabele etmislerdir: buğday fiatlarmda da mühim te - .İ veffü vardır. Avrupadaki ticari mümessille. İ sakının imzası münasebetile gü - zel ve şaşaadar Selânik şehri aha- lisi namına izkar ettiğiniz temen- nilerden ve gösterdiğiniz eseri pe- zaketten dolayı size hararetle te- nin nazarı dikkatinin celbedilme- İ sini İstanbul ticaret odasma bil - dirmiştir. Maamafih İstanbul ticaret ve şekkür ederim. Çok samimi olan i Iktısat ve Ti icaret Hai Dünyadaki buğday istihsalind büyük bir eksiklik görülüyor | mühim miktarda az olduğu bildi. | rimiz bu huhsusta Türk tacirleri | İmparalorluğumun azameti, haş - | nin imtizacıdır. Yani islâmiyet, ay-| meki ile tecessüt eder. Bir müelli - fin ifadesince Roma tarihi, beşe - rin tarihidir. Bu itibar ile Roma devlet, Yunan devletçiliklerinden pek üstündür. Romanın bu büyük hayatiyeti karşısında devlet milletlerin bir çoğu tav'an ve ek - seriya kerhen ona iltihak etmişler | di. Canlı, iradetli, madi . Roma| devleti âleme hâkimdi. Yalnız £- raniler, Cermanlar, Türkler onun- la'muhari ptiler. ... Roma ile hıristiyanlık Yunan - | larma da girmişti. Roma âleminde uzun müddet ve uzun boylu savaştılar, Sonra sulh | aktedildi. Din ile devlet ayrıldı. | Roma nasıl beynelmilel bir devlet olmak istedise, hıristiyanık da bey nelmilel bir din olmayı istedi. ve| İ nı zamanda hem bir din, hem bir | Türk — Elen dostluğunun, müte. devlettir ve bu çift mefhumun ma | kabil tezahürler ve bu pek mühim hiyeti beynelmileldir, beynelbeşer tarihi hâdisenin izharına sebep ol dir, İslâmiyete göre hukuk ile ah - duğu halkın hissiyatı ile bir kat da lâk tefrik edilmemiştir. Mahkeme | ba kuvvet bulacağı şüphesizdir.,, hırsıza da, oruç yiyene de ceza ve Gazi Mustafa Kemal rir, Devlet reisi hem elçileri ka - bul eder, hem cuma günü camide hutbe okur. Halife hem bir impa - rator, hem bir papadır. Verginin GBaşmakaleden Devam Acaba, küçük itilâfı teşkil eden Sinaya konferansı, ibadetten farkı yoktur. Din, hat -! tâ, devlet hududunu geçip biraz da ilim, bilhassa hifzıssıhhat saha ! | Jar?. Tabii müzakerelerden son: | Romanya, Yugoslavya ve Çekoslo- vakya devletleri yeni Türk — Yu- nan misakınt nasıl telâkki ediyor-| zahire borsasında buğday fiatı ise i bütün bu haberlere rağmen her gün muhtelif safhalar geçirmekte ! ve ekseriyetle düşmektedir. Nete . kim dünkü muamelelerde buğday fiatı 3,90 kuruşa kadar düşmüş -| tür, Birkaç gün evvel 5 kuruş ü -| zerinden muamele gören buğda - yın böyle düşmesinin sebebi bir| türlü anlaşılamamaktadır. Dün şehrimize oAnadolunun muhtelif taraflarından 1444 çuval ve 14 vagon buğday gelmiştir. Dünkü gelen buğdaylar hesaba dahil olmadığı halde İstanbulda | ta aksedecek haberler bunu bize gösterecektir. Bununla beraber yeni Türk - Yu nan mişakının mahiyeti göz önü ne getirilirse bunu şimdiden tah - I min etmekte “mümkün “olabilir: Esasen demokratik ve cümhuri ye yakin olan islâmiyet, gitgide monarchigüe — sultani bir mahi- yet aldı. Din ile devlet mefhumu daima muhtelif ve mümteziçti. Pek yakın zamanlara kadar bu Kilise devlete galebe edemedi. Bununla beraber bir aralık kilise Filhakika, müşterek hüdutların hiyetin devamını görüyoruz. İM masuniyetini mütekabilen tekeffül Meselâ Osmanlı devletinin garp gayet parlaktı. Devlet onun mu - | hukukundan muktebes ceza kanu Yâcehesinde, ikinci derecede kalı- | nunda (alenen nakzı sıyam) ın ce i yordu. Bir muharririn teşbihine | zası ipka olunmuştu. Padişah ar - göre hıristiyanlık (güneş), devlet | tık eskisi gibi camide hutbe oku - esasına dayanan yeni Türk — Yu- nan misakı Balkanların cenubunda statokonun muhafazasmı istihdaf etmektedir. Küçük itilâf zümresi- 10899 ton buğday vardır. Ziraat bankası silolarındaki o buğdaylar da bu rakama dahil olduğu için İstanbuldaki buğday O miktarının pek çok olduğu ve bunun. çin hazır bulunduğu bildiri tedir. Tiftik fiyatları Takasın ilgasından sonra tiftik fiatlarında bazı #enezzüller ol - muştu. Dün İstanbul ticaret ve za- hire borsasında tiftik üzerine hay- i- İmek - berleri li Ilar 67 - 70 kuruş arasında satı mışlır. Mısırla ticâretimiz Tutulan istatistiklere göre M sırla 1933 temmuz ayı zarfını ! memleketimize ithal edilen emti anın yekünu 1.771.472 Mısır ku ruşudur. Ağustosta ise Mısırdan ithal tımız 2.865.214 Mısır kuruşu! yükselmiştir. İstatistiğe nazaran (Mısırda memleketimize gelen malların el serisini otomobil levazımı ile Ja pon mensucatınm transit merke Misir olduğu için ithalâtın mühi İ miktarı Japon malı olarak göste rilmektedir. Badem ve fındık müşteri: | o Çekoslovakyadan İstanbul ti caret odasına gelen bir tezkered ' Çekoslovakyada mevcut çikolat fabrikaların badem ve fındık tınalmak istedikleri" « kendilerin tanınmış Türk tacirlerinin takdir edilmesi bildirilmiştir. Ticaret odası bu hususta alâ kadarlara malümat vermiştir. Sovyetler ve buğday satın alma 5. 5. C. Türkiye ticaret mi messilliğinden: Bazı İstanbul gazetelerinde So yet ticaret mümessillerinin gü? buğday satın almakta olduğu hak kında şayialar intişar etmektedi” Mümessiliğin buğday mübayaat!f da bulunmadığı ve böyle bir | ti de olmadığı cihetle bu şayialar mılı ve esası yoktur. RA a Kısa Haberler Takasın 3 ay daha tatbi. Takas usulünün üç ay müddetl!| daha tatbiki hakkında verilmiş © lan karar dün şehrimizdeki alâk#| | ise ondan ışığını alan (ay) mesa nin teşkiline | saik olan en esaslı | İ ; lâki be okumak p ma kdığ Sökme ML maksat ta orta Avrupanın ve Bal. | li muamele olmuştur ve iyi mal -| darlara tebliğ edilmemişti. Kar#” besinde idi, Bununla beraber dev- | hasıran kendi hakkı ve vazifesi ol rın bugün tebliğ edilmesi bekle * letle'dinin ayrı ayrı şeyler olduğu musaddaktı. Bunun içindir ki dev- let paydar oldu. O günkü akıdeye göre “İmparatora da, papaya da kılınçlarını bahşeden o Allahtır; Allah kâinatın yegâne ve Ikiki sahibidir.,, * Hristiyan dini hâkim iken, çok luk, devlet hakir görüldü. Bütün chemmiyet maneviyata, yani dine verildi; devlet cismani, maddi ad dedildi: Cismani, maddi ise aşağı. hık telâki olunuyordu. Cengâver Cerman © kavimleri . yavaş yavaş Romadan vilâyetleri. ni kopardılar ve Roma Cermanlar duğundan onu okuyanlara vekâ - let verirdi. Osmanlı padişahları | müslümanların imamı olduklarmı müddei idiler. Aşar denilen vergi İ nin zekât ile müşareketi iddia o - lunuyordu. Fakat unutmıyalım ki islâmi - i yet, harpte esir düşüp cemaate il. I hak edenlerden maada herkesin hürriyetini, kanun nazarında mü - sâvatını, beşeri muamelelerde u « | huvvetini kabul etmişti. Bu itibar | la bir çok heyetlere mütefevvik - tir. Meselâ; Yunan heyeti insanla- tın çoğunu esir addederdi. Fâoda- lit& hukuku, halkı beylerin mali- i çük itilâfın la Orta Asyadan gelenlerin sâde: | kânesinde demirbaş telâkki etmek melerile yıkıldı. Bütün orta devir. | te idi, lerde Cermanlar garba hâkim ol - dular. Bunlar kiliseden ve Roma | Nazarımızı müslüman âlemin « enkazın ilmi, edebi, hukuki kı «| den biraz garba, Avrupaya atfede sımlarından müstefiz oldular. Cer | lim. Roma devleti munkarız ol - manlar Romalılar gibi cemiyetçi | makla beraber Roma şehri gene â değildiler, Cermanlar da, çokluk, | lemin göbeği olmak üzere kaldı. | ferdi zihniyet umumi zihniyete | Her halde bu şehir, irfanın payi « galipti. Bununla beraber Romanın | tahtı idi. Kilise orada takarrür et- devlet usullerine müftekir oldu - | tiğinden, bittabi, eski Roma me - lar. Cermanlar devlet telâkkisine | deniyetinin en esaslı cihetlerine te- i az çok hizmet ettiler. Meselâ Ro - | varüs etmişti. ma istibdada kaymıştı. Cerman - Roma müesseseleri, Roma hu - lar hürriyet, ferdi ve içtimai hür. | kuku, Roma örf ve âdetleri, bilhas riyet fikrini kemale erdirdiler, | sa lâtin dili galiplere geçti. Papa- İlk parlâmentoların tohumu, Mon lar büyüdükçe büyüdü. Beynelmi- tesgiue'ye göre Cermanya orman- | İel papalık bir devlet haline geldi larında atılmıştır. İlk halk devlet. | ki bu devletin de mahiyeti milli * $ kanların statokosunu temin et - mekten başka bir şey değildir. | Şu halde küçük itilâf blokunun | teşkili ile Türk — Yunan misakı- | mn akti arasında çarpışabilecek en küçük bir nokta bile yoktur. Bil. ! akis yeni Türk - Yunan misakı kü. İ maksat ve gayesini kuvvetlendirecek mahiyettedir , Kuvvetle ümit edebiliriz ki Si - naya koüferansı müzakerelerinin | heticesi bu hakikati teyit edecek - ! tir. Yeni Türk — Yunan misakı- ! nım sulhu muhafaza kuvvetli bir! bir kere daha anlaşılacaktır. Mehmet Asım İ TAKVİM | Perşembe 21 Eylül 30 Cema.evel Gün doğuşu Cuma 22 Eylül | Cema abir iv Sa Sabah Aimüz Öğle namazı | bindi namaz san 110 10,14 1, v4 05 Akşin pamar Yatsi namaz İmsak 209 Yılın geçen günler Yılın talan, na ve ledelhace ordularmın kuv - İ vetile nasıl icra ediyor idise Blun- techli'nin güzel tarifine göre Ro - mada hürmete mazhar olan papa İ lerinin esâsına Türk ve Cerman | olamazdı. Eski devirlerin Roma devletlerinde tesadüf olunur, Ha- | İmparatoru sultasmı valileri ve kanlar ve kırallar erkânı, beyleri, | memurları vasıtasile, Roma huku- prensleri etraflarına alırlar, asker | kunun ianetile, Roma milleti namı | 20 da Allah ve kilise namma episko. | posları vasıtasile ayni sultayı, kili- se hukuku ve kilise inzibatı ianeti- le icra ederdi. (Devam var) BORSA Hizalarında yıldız işareti olanlar. Üzere | da 20 Eylülde muamele olanlar dır.) Rakamlar kapanış fiyatlarını gösterir * Londra * Kevyork * Paşis * Vilâno 645, $ Madrit * Berlin -) * Varşora 19 Serka Viasa * Madrit 29.0 Nevyor 4205 Pas ! nilmektedir. Kaçak iskambil Kocaeli gümrüğünden bir san * dık içinde 20 deste iskambil kâğ” dı kaçırırken yakalanan Sava E * fendinin dün dokuzuncu ibtis#* mahkemesinde davasına bakıl* mış, nelicede kendisi dört ay hap” se mahküm edilmiştir. Bu işle ali kası olduğu iddia edilen Aron L& vi Efendi de beraet etmiştir. Muhtelit mahkemeler Muhtelit mahkemelerin tati müddeti önümüzdeki ay nihaye * tinde bitecek ve birinci teşrinif yedisinde faaliyete baslıyacaklar» dır. Elde mevcut davaların en mü himlerinden olan on ikisi ilk haf Müilâme ! Prikset Arina * Gehevte * Sofra 6 4 Amstrdam Prag * Ferfin Varara Badapey!e Kükee; Bezrat » Yokohama Moskova . Terkin Çimento as Ünyon Dey “ark Mek, Raya vak m Geze 7 Telsion Iş Karkası Anadolu Reji | Sir Hay Tramvay 10. Siğona Pomosti istikrazlar ei Li 2s ya 125 10,30) İ 1933 da İst, Hrikrazlğ * $erk Dyo 10, Muvah | Flekerik Tramvay Fegani Haberim « Ansdol « Anadolu fi #4 Mümessii 200) “4. 0) 105 “30 MS Gümrükler 108 Mü 4 Rağdar. ta zarfında karara bağlanaacktı” Baştan nihayete ka- dar Türkçe sözlü mu. âzzam ve müthiş film. Biletlerin'zi erkenden aldırın. Telefon: 44789
