11 Haziran 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

—z - VAKIT 11 Haziran 1933 ani Bünlüri ıtılafı Tasdik Edildi | Ismet Paşa Hz.nin ve S. Şükrü Beyin izahatı ANKARA, 10(A.A.) — B.M sa idim nde bir temdit değil Meclisi bugün reis vekili Refet Be | bir taksir görür ve bunun böyle ol yin riyasetinde toplanmıştır. maşımdan memnuniyet duyardım. Osmanlı Bankası imtiyaz müd - | Bankanın imtiyazı temdit edildiği detinin uzatılması hakkındaki ka- | halde, bankanın evrakı naktiyesi - nun müzakere ve kabul edilmiştir. Kanunun müzakeresine başlanır - ken söz alan Adliye vekisi Saracoğ | lu Şükrü Bey şu beyanatta bulun - muştur: nin son günü tesbit edilmiş yeni ev i rakı naktiyesinin haiz olduğu hu - kuki suhuletler mahdut bir yere kadar gidiyor. Ve orada tevakkuf ediyor, Binaenaleyh bu madde im “.— Muhterem arkadaşlarım, beş altı aydanberi banka ile devam e- degelmekte olan müzakerelerin vermiş olduğu netice şu kâğıdın ü-| bizim gösterdiğimiz mukavemet zerinde mukavele şeklinde tertip | neticesinde 1941 senesinden itiba - ve tanzim edilmiş, hükümetin ve! yen her dakikada artık ortada kal encümenin tetkikatından geçtikten | maması esasının temin edilmiş bu sonra sizlerin mazarı tasvibinize | lunmasıdır. Tekrar edeceğim: Bu| arzedilmiş bulunuyor. Müsaade bu | rada imtiyaz temdit edildiği hal - Yurursanız bunun ihtiva ettiği mad ! de, evrakı naktiyesinin ve merkez deler üzerinde kısaca tevakkuf e - | bankasına geçmiş olan evrakı nak derek, esasen malüm olan malüma | tiyemizle yan yana tedavül imkân tmızı, yani ilâve edilmiş olan şey-| dahilinde görülemezdi. Bunu ni - lerle bir kere daha sizlere hatırlat! hayet kıymeti o tarihten itibaren mış olayım. Ve sırası geldiği za -| bir sene içinde müracaat edecek o- tiyazla beraber uzaması lâzım gibi bulunduğu halde bankanın göster- diği samimyet ve ayni zamanda manda Sırrı Beyefendinin işaret ettiği maddeler hakkında maru - zatta bulunayım. Bankanın imtiyaz müddeti mu - kavelenin ilk maddesinde yazılı ol duğu veçhile 1925 senesine kadar, bundan sonraki gelen maddelerin şartları dahilinde, tecdit edilmiş - tir, Akinci madde, bankanın husu - si rejimine müştenit bir şekilde ha| yatının ve statüsüne istinaden faa iyetinin devam etmesi yazılı bulu- nuyor. Bu madde ayni zamanda bankanın statüsüne dahil bir madde olduğu ve bankanın statüsü eski devirlerde yazıl 4 mış ve şu kanun mahiyetinde bu - lunduğu ve ilk teşekkül ettiği za -| man bir merkez bankası olabilmek gayesini istihdaf ederek yazmış ol duğu için bilhassa müzakeratımı :| zın en büyük kısmını beleden mad- de bu madde olmuştur. Banka aza imi hüsnü niyet ve samimiyet gös-| tererek bu statüde mevcut olan ve merkez bankamıza ait olması ka- nun ve memleketin efkârı umumi yesi icabında bulunan bütün ku- yudatı birer birer kaldırmış, sade- ce nizamnameye ticari bankalarm elyevm nizamnamelerinde mevcut olan salâhiyetler, vazifeler ve fa- aliyetler bırakılmıştır. Binaen - aleyh ikinci maddenin ihtiva ettiği kısım nizamnamesinde yazılmış olan tadilâtı gösteriyor. Ve banka- nın mevcudiyeti bugün kabul e - deceğimiz kanunla tecessüs edecek olan hususi rejime istinat ediyor. Üçüncü madde, elyevm, bilirsi- niz ki, Osmanlı bankasının teda - vüle koymuş olduğu kavaimi nakti yelerden yani evrakı naktiyeler - den bankaya kalmış olan takriben 200 bin liralık bir miktarın 1941 senesine kadar tedavülde buluna - bilmesi imkânını bankaya veren bir maddedir. Sırrı Beye cevap * Sırrı Bey arkadaşımız bu mad- 'denin niçin iki buçuk sene zarfın- | da hitam bulacağını sordular ve bu | | lan veya yanmasından, kaybolma sından naşi müracaat etmesi ihti » mali bulunmuyan evrakı naktiye - nin mukabilinde olan altınlar da hazine emrine terkedilecektir. E - sasen pek küçük bir meblâğı ihti - va ediyor. 2330240 lira içir dedir. Bunların da muayyen müd det zarfında müracaat “etmiyecek olanların bıraktıkları meblâğ ban- kadan hükümet hazinesine devre - dilmiş bulunacaktır. Ondan sonra bankanın şimdiki hükümet hesabı na açtığı hesabı cari kredisi şeklin de yadettiğimiz krediyi tesbit eden madde geliyor. Bu da 1,250,000 is terlin liradır. Bunun faizi yüzde 4-7 arasında olacaktır. Ve ilk sene içm yüzde altı olarak tesbit edil - mistir. Bu müddetin hitamında ma liye vekâletiyle banka bu faizi 4-7 arasında bulunan rakamlardan bi- ri ile tesbit edeceklerdir. Eski mu i kavelede faiz ayni idi. Ancak 4-7 arasında değil, 5-7 arasında ola - caktır. Denilyordu. Buna ait ölan maddede, bankanın Türkiyedeki hususi işleri için sermayesinden bir milyon isterlin lira tahsis ede » ceğini bildirmektedir. Bilâhare neş retmiş oldüğu mevduatı koruma kanununun. istilzam ettiği mecbu riyeti de bu maddenin içine almak zaruretini duyduğumuz için bu meblâğın 3 buçuk milyon lira ola- rak sureti dahilde Türkiyede bu - İ retlerini verecektir. Osmanlı Ban- | > : zi kası mahalli idarelere ait vergileri | Bun haricinde kalan vergilerden de | lunması esbabı ayrıca ilâve edil -| miş bulunuyor. Bunu takip eden" maddede, bankanın Türkiyede lâ- akal 30 şubesi bulunacağı musar- rahtır. Binaenaleyh bankanm va- | Nu kavelât ahkâmında, imtiyazın hi « tamında binanın inşası için sarfet tiği parayı hükümete ödemeyi ka- “İ bul etmişti. Bu bina arsasnın hükâü maet tarafından verilmiş olması do layısiyle vaki oluyor. Bunu hakkı hiyar olarak ipka ettirdik. Bu hak kı hiyar şudur: İmtiyazın hitamında ya hükü - met inşaat için sarfedilmiş olan parayı vererek binayı alır, yahut arsayı bankaya vermek suretiyle binayı satım almak külfetinden kendini kurtarır. Bankanın meclisi idaresinde üç Türk azanın buluna cağı yazılıdır. Bu eski maddenin aynidir. Bir değişiklik yapılmamış tır. Bundan sonra gelen madde, bankanm fimabat Türkiyede bulu nan bütün şubelerinin iadesine zat ve mevkiin isimlerinin olduğu gibi yadedilmesidir. Yani Türkiye Zi - raat ve Sanayi şubeleri umum mü- dürlüğü gibi. Vergilerden muafiyet Bundan sonra gelen maddede vergiler meselesi vardır: Osmanlı bankası Türkiyede kazanç vergisi verecektir. Osmanlı bankası Tür « kiyede bilümum posta telgraf üc - verecektir. Bunun haricinde her hangi bankacılık şubesi «haricinde | telâkki edilecek bir sanat icra e- derse o erbabı sanayiin vermekle mükellef olduğu vergileri verecek- tir. Diğer milli bankalar gibi bu - Osmanlı bankası muaf addedilmiş| tir. Eski mukavele hükümleri mülgadır İşbu mukavelename ile temdit veya tadil edilmemiş bulunan imti yazatı sabıka ve mukavelâtı sabı- ka hükümleri bakidir. Burada bu- lunan tamamen zıddı olarak yazt- yoruz ki, banka ile hükümet ara - sındaki mukavelename bundan iba rettir: Ve bundan evvel yapılmış olan bilcümle mukavelenamelerin hükümleri mülgadır. Bu maddenin kabulü vesilesiyle bankanın göster | diği hüsnü niyeti" tekrar etmek | isterim. Bundan başka hakem mad | desini tay ettik ve yerine muhaki- | mi umumiyemiz kaim oluyor, Esa- | sen şimdiye kadar hakeme gide « cek kadar şiddetli bir ihtilâfın ol: | maması bu maddenin bertaraf edil mesi için gerek bizim, ve gerek ban ka için kâfi bir teminat telâkki edi. delerine karşı biraz hassas olduğu bilen banka bizim istememekli- 19u uncu Tİ Haymkaleden DT batı ile değiştirileceği! i bir madde şeklinde çi? a halde bu maddenin bir # edilebileceğini düşü memişlerdir ah Yalnız şimdiki halde m lan bir cihet daha vardır" vam Cemiyetine ait cümlesinden olan bir mat biki gene Akvam Cemiyeti ml pin İrasmda mevzuu bahsed ii zım gelirken dörtler © ir dört devletin bu salâbi kalim. Akvam Cemiyeti” dk öl | san Bey, işaret etmiş olduğu tadilâ tı kanun lâyihasında yapmak lâ - zımdır. Bir milyon 250 bin isterlin statü kredisi haricinde daimi hesa leri bi cari haricinde diğer bir milyon ellerine almak isteme 250 bin liralık bir döviz kredisi vardır ki, budason senelerdeki döviz sıkıntılarına bir dereceye ka dar karşı koyabilmek için banka tarafından 8 sene müddetle açıl - olan diğer devletler eki sisında ne diyeceklerdir?» Mehmet i 4 mış bir kredidir. Ancak bu kredi. den istifade edebilmek için muka- bil olan Türk parasının merkez bankasına konması lâzım geliyor. Merkez bankasında bu suretle biri kecek olan Türk paralarından ge- rek banka, gerek hükümete o yol-| dan kredi açmak imkânı istihsal e dilecektir. Şayet merkez bankası, konmuş olan bu paralara herhangi bir faiz alacak olursa bu faizin yüzde bir çeyreğini banka alacak, üst tarafı da tammen hazinenin o- lacaktır. ir milyon 250 bin liralık döviz kredisi tam sekiz seneliktir. Yıldönümü İn Cümhuriyet bf k mına dair g# kararlar ANKARA, 10 (Hususi Ç4 nizli mebusu Necip Ali V€ mebusu Hakkı Tarik B*” kadaşlarının Cümhuri; cu yıl dönümünün kul hakkındaki teklifleri bülstğğ Fakat şu rakamları gözümüzün ö- nüne almak lâzımdır. Dört sene müddetle tam kredi olarak devam edecek, dördüncü seneden itibaren borcumuzun her sene rubunu öde- mek şartiyle bu kredi sekiz senede hitam bulacaktır arkadaşlar. Ad meselesine gelinçe: Osman li. bankası, semin olabilirsiniz ki, rim ücret alınmasını, Cİ bu ismim âşığı değildir. Önüm saz | tin Onuncu yil dönükü | şi dece âşık olduğu bir şey varsa memlekette çalışmak ve para ka zanmak, nihayet her hangi bir i- sim bunun yerine geçmiş ise, bu, o isim bulmakta müşkülât çekil - miş olmaktan ileri gelmektedir. Bu isim onlar tarafından da beğe- nilmiş ve behemehal istimal edil- mesini icap eden bir bayrak telâk- ki edilmemiştir. Kâmil Bey (İzmir) — Osman- lı bankası memlekette mevcut o - lan milli bankalara, kanunlarla ve rilmiş olan imtiyazlardan, mena- fiden müstefit olacak mıdır?. Mil- li bankaların tüccarlara gösterdi - ği kredi teshilâtını yapacak mı - dir? Saracoğlu Şükrü Bey devamla: ! na hücum etmiştir. Arkadaşımın sorduğu suale ma- | nlesef bendeniz cevap verecek va- ziyette değilim. Bu, bankanın bi- leceği bir iştir. Fakat, zannediyo- rum ki, müşterilerinin menfaati hilâfma hareket etmiyecek kadar Osmanlı bankası akıllıdır. Süleyman Sırrı B. (Yozgat) — Memur ve müstahdemlerinin Türk olacaklarma dair bir şey konu - şuldu mu?. Saracoğlu Şükrü Bey devamla: Memur ve müstahdemini hak - ziyeli umumiyesi ne olursa olsun | gimize rağmen bu maddeden vaz imtiyaz müddetince Türkiyedeki | geçmiştir. Türkiye mehakimi ban- şube adedini 30 dan ayağı indire - ka için, bütün Türkiyede yaşıyan miyecektir. İndirmek - ihtiyacında | vatandaşlara olduğu gibi bir mer- bulunursa Maliye vekâleti ile te | ci olacaktır. Gene buraya yazı ola masa gelecek, vekâlet tarafeyn| rak konması lâzım gelen bir parça menfaati olup olmadığığnı tetkik'; vardır ki, Hasan Beyefenidinin işa edecektir Bunu takip eden diğer bir mad) de vardır ki, o madde merkez bi- nasının imtiyazı hitammda inşası için sarfedilmiş para hükümet tâ“ nun 1941 tarihine kadar temdit es | rafından verilmek şartiyle binanın dilmesine lüzum görüldü dediler. Bendeniz arkadaşımın yerinde ol- hükümete intikal edeceği yazılı i- di. Filhakika eski imtiyazat ve mü “İret etmiş oldukları maddei kanu- niyenin tadilini icap eder. Oda ayni yeni açılmış olan Sumer ban ka bir milyon liralık bir kredinin açılması, bankanın muvafakat et- mesidir. Bilmukavele bunun ka - bul etmiş olduğumuzu Kendilerine bildirdik. Bundan dolayıdır ki, Ha kındaki maddeyi arkadaşım ha - tırlattılar, Süratle geçtiğim için hatırlıyamamışım.. Eski madde aynen ipka edilmiştir. Yalnız şu kayit vardır ki orada konmuş o - lan nisbetler kati ve nihai idi. Bu defa konmuş olan nisbetler haddi asgari olarak konmuştur. İyiliğe doğru orada dahi tema- | Böyle çalışan Orm yül gösteren bir kayit konulmuş - | memlekete çok Fi tur, Reis — Söz Başvekil Paşa Haz- retlerinindir. Başvekil Paşanın sözleri | edebilirim. Başvekil İsmet Paşa Hazret - meninde tetkik edilmiş “ umumi heyetine verilmis! Bütçe encümeni teklif e9” delerle beraber; memu sani maaşının ve teşriniğ”” / lerinin 28 teşrinievvelde W ni, cümhuriyet bayramı $ i dır. Seller evlerin bodi mektup, kart ve telgrafl8f li be tiyle- - neşrolunacak gi i Maarif Vekâletince tesbit cekleri için posta parasi di mesini, YİN bir madalya dağıtılmasını ve hasıla! kılâp eserine verilmesin! miştir. / Eskişehirde ç0fyi ları öldüren & ESKİŞEHİR, 10 (Hu Dün öğleüzeri buraya y9* dakika kadar süren dol# ve civarda büyük zarar Eskişehiri su basmış Ceviz büyüklüğünde ludan iki küçük çocuk Karagözler çillğinde Eyy “k bir kadına yıldırım atüf') kadıncağız derhal 47 1 beygiri de yıldırım öle leri: n Bi — Arkadaşlar, arks , racoğlu Şükrü Ber A her birini ayrı ayrı b beyanatına bir iki ir eklemek isterim, Müzakere ettiğimiz ” zun müzakerelerin Ciddi bir samimiyetle * zusu bu mukaveleni? ik olmuştur. Biz rüst ve aynı niyetle ik kanın kazanmasını. ye bi” im mesini arzu ve bi ğ de Son zamanlardaki * dan tanışmalarım! arımızda” Eg olduğumuzu yi d KN , Meclis yarın toP MM. m — —