2 Haziran 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7
e YEN © © —— Firdevsi'nin bininci yılı kutlulanıyor Şok haklı ve yerinde ola -| miş hâdiselerin inikâsı olduğunu, Milli bir bayram | Farsların sonradan bunu benimse- diklerini isbat etmektedir. Masal ve dastanlardaki kahra - İran, — iyor, Bundan, tam bin yıl evvel 933 A ğe Büyük Hint milliyetperveri Gandi, İngilizlerle yaptığı siyasi pazarlıkta güçlüğe rast geldikçe oruca sarılıyor. Gazetelerin yaz - dığına göre, gıda taşrmak için ya- pılan midesini sebepsiz yere boş SANATLAR 7 — VAKIT 2 Haziran 1933 m <> Tiyatro Moskovada yapılan tiyatro olimpiyadı Geçen hafta, Moskovada büyük | Holandadar Amsterdam şehrinde- bir tiyatro olimpiyadı açılmıştır..| ki alarş artistik cemiyeti gelmiştir. Bu olimpiyada muhtelif milletle - Belçikayı Brüksel şehrinin prole - rin tiyatro mensupları iştirak et-| ter tiyatrosu temsil etmektedir. ünde doğan Firdevsi'nin yıl! manların hakiki şahsiyet olması , Mi tesit ediliyor. Firdeygi eee ğa ğe herkes Firdevsi dediği - ha Zaman, (Şahname) yi hatırlr “e Firdevsi (Şahname) de - “Iliyada,, sı olan (Şah- F arsın —. Firdevsiyi kendisi gibi öl- Mi şahsiyet yapmıştır. e, rin dirliğinde, efsanele - hı, Aallara, menkaba ve dastan- La teşkil eden geçmişle” hi hatıraları, uyandırıcı, bir- yay Kurtarıcı pek büyük bir ğine ve istilâya mahküm ol sütün milletler, milli benlik-| bu Yol ile buldular ve milli Mercani ! korumak için bu yola On ettiler, İN a uw asırda, Alman - Rayiç ili hareket başlarken, Al mefkürelerini efsanevi das ihtiva ettiği milli mah- N Sirafında kurdular. Almanyada iki cere « Ni Pana inkılâbı KY rerde. öbürü ise mil-| Ça kaynağı olmak ir elin en uzak ve karanlık My inde içtimai yaşayişi ve Manga sseseleri aramakla uğra- Ni e İşte Alman milletinin ta, ş9liğini bulan “Nibelun - Çaman muhayyel kahra b, , mezarlarından çıkarıp My ima timsal yapmağa mu- üyzlan Lachmann ve Grimm 8 b ibi araştırıcılar oldu. e gi Eston ve Çehler de bu yol! W *rek, meydana “Kalevale,, | Bili En “Slavi deçera,, gi getirdiler. ee “İiyada,, sı Yunanın ta li geçmişiniyaşat- F, Mam sukutu devrinde yazıl yy (Şahname) yalnız saf Si 1 İtibarile değil, farsın ig göetini canlandırması iti- a ühimdir. Yalnız, Far- lann muhayyel kahra - rlarından çıkardı - Mi izlediği dilek Fars Mep ASİ olması itibarile de Pide çatlar için kıymetlidir. F bizzat halkiyatla uğraş- #8 halkımın milli masal- 3 lamakla meşgul olmamış Magi bugün bile İran için £ İştir. En salâhiyetli iddiasına göre, Far- Ve ananlerini hikâye ; zail çoktan v iristiyanlığn zu çine İrana iltica eden put- pdr 72 SLimlerin bu eserle- he ke, MR ei mu- veli d gibi ma- Gal e di e hikâyelerin franla ley yiebeti olmadığını, ve Sk aa gelişinden 1 k İranda cereyan et- g İİ, eseri olmakla beraber, bir Türk e- seridir de.. Onu Türk imparatoru Sultan Mehmet Gaznevi yazdır -| Türkün maddi ve manevi yardımı Türk olmasaydi Firdevsi ve onun başlıca şart değildir. Biz (Şahna- me) kahramanı Sistanlı Zal-Oğlu Rüstemin hakiki şahsiyet olduğu- nu inkâr eden (Şahname) delille rine malik olduğumuz gibi, Turan kahramanı Efrasiyab'ın da bir fert şahsiyet olmadığını biliyoruz. Bunlar, iki dünyayı, iki harsı, iki| milleti temsil eden timsali mevcu-| diyetlerdir. Gayri şahsi kahraman- lardır. Dünyanın en büyük dastanları gibi (Şahname) de gayri şahsi ve timsali kahramanlara malik oldu- ğu içindir ki âlemşümul ve ebedi olabilmişitr. (Şahname) Farsların milli vic- danma hitap eden bir eserdir. Farslar için bir ilham kaynağıdır. Ve bu ilham kaynağı teşkil eden şu eserdeki gayri şeni, efsanevi ve muhayyel kahramanlar değil, o muhayyel kahramanların şahsında canlandırılan milli azametti, İran- İı kahramanlar Farsın şan ve şe ref timsali oldukları gibi Turanlı kahramanlar da Türkün büyüklü- günü ve kudretini temsil eder, Ne derlerse desinler, (Şahna - me) deki Türk hakikaten büyük - tür Türk cessur ve kahramandır.. Türk yiğittir, gerek kol kuvvetle, gerekse ahlâk ve seciye kuvvetile, Fers pehlivanlarına üstündür. Türk batırlarma kimse karşı ge- lemiyor. oranın yegâne ümidi Rüstemdir ki, o da mağlup olduğu Turan yiğitinin elinden canını an- cak yalan hile ile kurtarabiliyor. Türk merttir. Yalan ve hileyi sevmez. İntrik yapan menfi tipler her ki tarafta vardır. Fakat Efrasiyap “ | sarayında “Sevdabe,, gibi şehvet esiri bir fesatçı bulamazsınız. Bu- rada pâk ve masum Firengiz var- dır. Türk güzeldir. Firdevsi Türk güzelini methede bilmek için bütün dehasını sefer- berliğe alıyor. Türk güzeli için en maruf pehlivanlar birbirine giri- yorlar, Türk o kadar güzeldir, ki Azeri ilâhesi (Bütü Azeri) kadar güzel bir evlât doğuruyor. (Şehname) Firdevsinin bir şah mıştır. Eserin Türk sarayında, ile Türk için yazmıştır. Demek ki eseri de olmıyacaktı, Farsların altun edebi devri ve| milli uyanışları hep Türk sarayla-. rında doğmuştur. Ömer Hayyam | Nizami, Rudeki, Enveri, Farabi Celâlettin Rumi ve diğer hep Sel-| çuk sarayında ve onların maddi yardımlarile yazmış oldukları gi- bi, Firdevsi de Gaznevi sarayında yazdı, yetişti, Farslar milli uyanışlarmı Türk- lere medyundurlar. V. Nuh - Oğlu | halinde bir kusur ve fazilet kala- bıraktığından dolayi sarılığa tutu- lan büyük adam bu seferki oruçtan pek tesağlam kurtulamıyacak. Meşhur sair “Paul Valery,, nin “Ruh ve raks,, atlı şaheserinin baş- langıcında Sokrat derki: “Yemek yiyen adam bir adalet işi yapar. Midesine indirdiği her lokma ile kusurlarına olduğu kadar fazilet - lerine de yeni kuvvetler verir. Aşk ta, kin de beslenmeğe muhtaç » tır... ilâh, Beni et yiyen asil kurdun akra- şarttır. Bu itibarla bu hafta Mos- kovada dünyanın muhtelif yerle - rindeki amatör tiyatro teşekkülle- ri mümessilleri toplanmışlardır. Sovyet Rusyanın teşrinievvel ti- yatrosu ve Bobini artistik cemiye- ti bu tiyatro olimpiyadını tertip e- denlerin başındadır. Çekoslovakayadan Eko dö lapa- rol isimli sanat cemiyeti ile bir balığından, ot yiyen aptal koyun | dansör grupu gelmiştir. İspanya- akrabalığına düşüren uzun bir ra- | dan yarı profesyonel Nosotros ti- hatsızlık içinde Sokratm şu yuka- | Yatrosu, Danimarkadan da yarı rıdaki cümlesi ile insan vücudu - | profesyonel amele tiyatrosu olim- nu evvelce biç bilmediğim şekil piyada iştirak etmiştir. Fransa g ve manzarada gördüm. Bu vücut, | Jan da iki artist grupu gelmiştir. mişlerdir. Olimpiyada iştirak et -| mek için profesyonel olmamak! Alsas Loren namına da amatör ti- İngiltere, İsviçre, Avusturya ve yatro teşekkülleri olimpiyada işti- rak etmişlerdir. Mugolistanın halk tiyatrosu da olimpiyatta hazır bulunmaktadır.. Ecnebi amele tiyatrolarmın yanın da Leningrad, Ükrayna ve Azer- baycan amatörleri de olimpiyad » da temsil edilmektedir. Tiyatro olimpiyadı, Moskovada- ki büyük musiki salonunda büyük merasimle açılmıştır. Bu münase- betle Moskovadaki büyük kültür parkında büyük bir şenlik yapıl - mıştır. Moskovanın amele sindi- kaları ve artist cemiyetleri de bü şenliğe iştirak etmişlerdir. sahibinin darlığına ve genişliğine |'“*100100rousonasıssanannsassupesassannunassanaasasuons1v00sasassinada0aas0sans0ayoanaasz göre ya bir kafes, ya bir kümes, ya bir ağıl ve yahut geniş bir çiftlik Yeni eserler” balığı taşır: Sağa sola çifteler a- tıp koşân genç taylar gibi hirslar, sık yapraklar arasında kayıp ka- çan parlak maden gözlü yılanlar 160 unyıta> biçiminde kusurlar, koca gagaları- Ahmet Adnan Bey, klâsik ec - nı göğüslerinin tüyleri içinde sak | nebi edebiyatının mahdut tercü - İsyan leylek şeklinde ağır başlı fa-| meleri arasma, son günlerde, Göe- ziletler bu vücudun sınırları için-| the'nin (Demir elli şövaliye Vön de sürüler halinde yaşarlar, Bun-| Berlichingen) adlı eserini ilâve et- larm bağrışması, kanat çırpması, | mek suretile, irfan hayatımıza bü- koşuşması hayat dediğimiz faâli | yük bir hizmette bulunmuştur. Bu yet manzarasını Vücude getirir.| eser Goethe'nin en beğenilen eser- Bu sürülerin neşe saati sofra örtü-| lerinden biridir. sünün mukaddes beyazlığı üstün -| © Goethe, Demir elli şövaliyeyi de kızarmış etlerden muattar ko-| ilk defa 1771 senesinde yazmış, kuların tüttüğü saattır. İnsan me-| 1773 te bir kere daha kaleme al- deniyetinde oynadığı rolün kutsi- | mış, nihayet 1804 te sahneye mah- yeti itibarile mutbah kütüphane - sus olan üçüncü şeklini vücuda ge- den aşağı değil, tirmiştir. Ahmet Adnan Beyin ter- Sebzenin zaiflattığı bu satırları cümesi, işte buson şeklin tercü- yazarken Gandinin aç ve kuru vü-| mesidir. cudunu düşünüyorum.. Gözümün Demir elli şövaliye beş perde - önüne bütün hayat, kudret ve fa-| lik bir dramdır ve mevzuunu ha - ziletlerinin ölü gibi baygın yattığı | kiki şövaliye Von Berlichingen'in çorak bir ova geliyor. hayatımdan alınmıştır. Şövaliye Ahmet Haşım | Von Berlichingen on beşinci asrın sonlarına doğru al 0 Tİ manyanın Württemberg hükümeti Alayköşkünde dahilinde doğmuş, 82 sene süren — p : e hayatında bir çok defalar dövüş - Dün güzel bir musa- lere girmiş, nihayet bir top mer- mere verildi misi ile sağ elini kaybetmiş, fakat İstanbul Halkevi güzel sanatlar | demirden yaptırdığı bir eli yerine şubesi merkezi olan alay köşkün -| takarak daha altmış sene bir çok de dün Halkevinin temsil şubesi | mücadeleler ( yapmıştır. Hattâ, tarafından güzel bir müsamere | 1540 senesinde Viyana civarmda verilmiştir. Müsamerenin birinci | Türk hücumlarıma karşı koymak kısmında Halkevi temsil şubesi a-| için onun kuvvetinden istifade e- matörleri Aka Gündüz Beyin(İ-| dilmek istenilmiştir, Esas itibarile kizler) isimli iki perdelik piyesini| Von Berlichingen, hürriyet âşıkı oynamışlardır. Piyes yeni dekor-| bir kurunu vusta derebeyidir. larla güzel bir mizansen le temsil Goethe işte bu kahraman şöva- edilmiştir. Roller Samiye, Han -| valiyenin tercümei halini elde €- dan, Şükriye ve Melâhat Hanım-! derek onun ruhuna hayran olmuş larla Niyazi, Hikmet, Nihat, Sa X ve bu eserini yazmıştır. im, Hilmi, Cezmi, Reşat, Avni,| (o Eserdeki şahıslar (Goethe'nin Hüseyin, Necmi ve Ahmet Bey-| pek yakından tanıdığı kimselerin ler arasında dağıtılmıştı. Gençle-| timsalidir. Meselâ Berlichingen'in rin muvaffakiyeti takdirle karşı -| karısı Elisabet, Goethe'nin annesi- lanmıştır. dir. Müsamerenin ikinci kısmında) © Bu eser kurunu vusta derebey - ! Havaien gitar orkestrası tarafın-| liğinin bütün hususiyetlerini, renk dan bir konser verilmiş, dört gü-|lerini, kokularmı canlandırıyor. zel parça çalınmış, sanatkârlar| Piyes olmakla beraber, roman gi- tekrar tekrar am bi büyük bir zevkle okunan bu e - " iin i .. ü >. İçip * iie - e ei fini Demir Elli Şövalye Yazan ı Goethe, Almancadan çeviren: Ahmet Adnan, İnkılap O kitaphanesi, fiatı 60 kuruş. ser, ayni zamanda Goethe'nin iyi- lik ve doğruluk hislerine güzel bir makes olmuştur. Ahmet Adnan Bey “Gösthe'rin bu ölmez eserini temiz bir dille tercüme etmiştir. Büyük Alman şairinin hayat ve eserlerini tetkik etmek üzere yapılan son neşriyata, pey yerinde olarak ilâve edilen bu eser, klâsik tercümeler arasında mümtaz bir mevki tutacaktır. Üç şiir kitabı Son günlerde üç yeni şiir kitabı intişar etmiştir, Bunların üçünün üstünde de yeni imzalar vardır. Genç şairlerin eserleri kuvvetli is- tidatları haber veriyor, Nâzım Ke- mal Beyin şiir mecmuasının adı “Yosun,, dur. Basri Yaman Beyin şiir mecmuası “Yarasalar,, adını taşıyor. Cemal Fuat Beyin şiir ki- tabı da “Sonbahar akşamları,, i- simlidir. Edebiyat karilerine tavsis ye ederiz. , Sovyet san'atı Moskovada bir sanat sergisi tertip edilmiştir. Sovyet inkılâbı- nın on beş senelik tekâmülü bu sergide teşhir olunmaktadır. Serginin dört şubesi vardır. Her şube başka bir binadadır. Tab - lolar tarihi müze binasında teşhir edilmiştir. Bu eserler o binada on sekiz salonu doldurmaktadır. Heykeltraşlığa ait eserler güzel sanatlar müzesinde teşhir edilmiş» tir. Tiyatro ve tezyini sanatlar sergileri de ayrı birer bina işgal etmektedir. Sovyet sanat sergisinde Lenin ile Stalin için de iki oda ayrılmış- tır. Sovyetlerin bu iki büyüğü kında yapılmış olan sanat eserleri bu ayrı odalara konulmuştur. Bu odalar bu iki şefin ismile anılmak” tadır. Moskovadaki Sovyet sanat ser- gisi, Rus sanat hayatında büyük ehemmiyeti haiz sayılmaktadır. e ie inni id e İNN İk er vi ve DEĞİ eş Sik İDİ KA My a ENAM SAN
