15 Nisan 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
Pr Yy Sayıfa: 4 Devlet gözile ilk mektep kitapları Memtep işlerine tarih sırasile bakılınca, hususi teşebbüslerden kiliseye, oradan da devlete geçti- ği görülür. İktisadi. serbesçiliğin yanında harsi liberalizm, 18 inci asırda her tarafa ışık verir ve yol gösterirken bugün sönmeğe yüz tutmuş bir yıldız gibi görünüyor. Zamanımızda İtalya ile Rusya siyasi bünyeleri itibarile ayrı ayrı kutuplar olduğu halde, bu harsi liberalizme mektep sahasında en çok müdahale eden iki büyük memlekettir.Muayyen bir tahsili , terbiyeyi her vatandaş için mecbu- ri yapmak, bu müdahalenin alfa - besini teşkil eder. Bakılacak olur- | sa, bir memleket için bu kadarını bile yapabilmek ve bilhassa onu tahakkuk ettirmek bir çok uğraş- madan ve didişmeden sonra kabil olabilmiştir. İnkılâpçılığın anası sayılan Fransada bile daha 50 s6- ne evvel tahsili mecburi kılan ka» | nun teklifi ortaya atıldığı zaman, papazlar “bu mecburiyeti kabul etmek, 1871 mağlübiyetinden da - | ba büyük talihsizliktir,, (1) diye bağırıyorlar ve sözlerini yerine ge- | tirebiliyorlardı. Devletin mektep kitapları iş - lerine karışması münasebetile ba- zı gazetecilerimizin ileri sürdüğü gibi, bizim için Amerikayı misal almak doğru sayılamaz. Tahsili mecburi yapmağa en geç akıl er- dirmiş bir millet varsa onlar da Anglosaksonlardır.Ve daha “1900 senesinde Amerikada ilk tahsili! mecburi kılmamış memleketler gö- e rülmektedir,, (2). Bu işler orada belki kendi kendine yapıldığın - | dan devletçe ele alınmamıştır. Ve hakikaten halk, tahsil ve terbiye ihtiyacını kendi kendine duyuyor | ve temin ediyorsa, devletin bu mecburiyeti tatbikte telâş ve endi- $e elmesine o kadar lüzum kalmı- yabilir, Fakat bu vaziyette de dev- let, her türlü mektep teşkilâtına ait talimatnameleri görmek, bu talimatnamelerin tatbikini takip etmek yani vatandaşları umumi ve müşterek menfaat için devlet rabıtası için uyanık tutmak mec - buriyetindedir. Çünkü asri devlet mefhumu, milletlere yetişen nes- lin vatandaşlık duygusu, vatan- daşirk iradesi ve hareketlerile ter- biye edilmesini emredilmektedir. Kütlesinde büyük bir durgunluk ve gerilik olan yerlerde ise, dev- let, terbiye meselesine doğrudan doğruya müdahale ve mektep iş- lerini eline almıya mecburdur. Bugün bu müdahale bir çok mem- leketlerde bizim gibi beş senelik kısa bir tahsille kalmıyor. Belki bir misli uzun süren bir hayat ha- zırlığına ve onun mektepten ayrı geçen faaliyetlerine kadar varı - yor. Devleti; çocukların sadece ve lâalettayin okuyup yazmayı ve hesap yapmayı öğrenmeleri, bir takım hünerler veya medeni bil - giler kazanmaları değil, belki bun- ları her şeyden evvel ne için öğ- rendikleri ve nasıl öğrendikleri de alâkadar ediyor. Son aylar içinde devletin mek- tep kitapları işile çok yakından ve çok içerden meşgul olması, maa - rif vekâletinin hazırladığı yeni kanunun dilile mektep kitabı işi- 11-2) Kerschenstotnrin, öldükten morra bamlan “Mektep teşkilâtınm esasları, “20 büyük osrinden. g ni devlet hizmetlerinden sayması da bizim nazarımıza bu alâkanım,; yüksek bir ifadesi gibi görünmek- tedir. Çünkü bu kitapların bir ço- ğu, inkılâbm heyecanmı duyura- cak ve onun büyüklüğüne inandı- racak kuvvette değildir. Yurt bil- gisi, tarih ve kıraat gibi yeni Türk cemiyetinin ruhunu yaşatacak derslerin kitapları yenileşmeğe ve inkılâp bakımından bütünleşmiye mübhtaçtır. Riyaziye, eşya ve tabi- at kitaplarının bir çoğu ise biribi- rinin kopyası gibidir ve hepsi bo- zuk düzen bir “tek kitap,, şekline dökülmüştür. Tabı, satış, yazmak ve kazanmak (hesapları hiç bir muayyen ve doğru ölçülere vurul- mamıştır. Bu vaziyette kitap inti- habı, çok defa iskonto nispetine tâbi olmuştur. Kitaplarım masrafı bizim memlekete göre o kadar pa- halı olmadığı halde fiatları pahalı kanulmuştur. Bu vaziyette mektep ki- tapçılığı mahdut ellerde inhisar - laşmıya yürümüş ve bu inhisar bir çok kitapçıların zararma ve aley- bine olmuştur. Güçlükle kazanan halk, bilhas- sa köylü babalar, çocuklarının ki- tabını almakta büyük sıkıntılara düşmüşlerdir. Bütün bu haller, devletin mektep kitabı işine mü - dahale etmesine ve onu üzerine almasma hak verdirecek sebep * |/” lerdir. Tahsili kolaylaştırmak ve yoluna koymak istiyen ve bu uğur- da halk mektebi çocuklarına ucuz ve bize kalırsa parasız kitap te- min edebilecek olan halkçı bir devletin, bu vaziyet karşısında | gözlerini yumması beklenemez- di. Maarif vekâletinin mektep ki - taplarının basılmaşı işinde gös - terdiği hassasiyet ve ciddiyet, vazife şuurunun ve mes'uliyetinin yüksek bir misalidir. Yeni kanun, bu vaziyeti, inkılâbın büyük mak- satlarına ve müşlerek menfaate uyar bir sekilde düzeltecek olan esaslara dayanmaktadır. Onun i- çin biz kanunun bu yüksek rubu- nu selâmlarken büyük bir sevinç ve heyecan duyar ve bu işin tama» men devletin kendi teşebbüsü ile, kanunun hazırlanmasında şahidi olduğumuz ayni vatanperverlik, ayni hassasiyet ve ayni ciddiyetle başarılmasını dileriz. Hıfzırrahman Raşit Uidzrrahman Raşit Beyin "Tek kitap meselaaf ve yardıme: kitaplardan fatifada, Mevzuu Üzerindeki ikinci yazanı da bir kaç gün sonra takdim edeceğiz.) Komiserler arasında değişiklik Polis kemiserleri arasında bazı değişiklikler yapılmıştır. Alemdar serkomiseri Mustafa Nuri Bey Fatihe, Beyoğlu serko- miseri Yaşar Bey Beykoza, Bey- koz serkomiseri Nazmi Bey de Alemdar mevkiine tahvil edilmiş- lerdir. — e — Istanbul fabrikaları Ankarada toplanarak memle » ketin iktrsadi, ticari ve smai ça- lışmalarını tespit etmekle uğraşan sanayi ve ticaret müdürleri çalış * malarma devam etmektedirler. İs- tanbul sanayi birliği bu müzake - relere esas olmak için İstanbulda- ki fabrikaların vaziyetini gösteren “bir rapor hazırlıyarak İktisat ve « kâletine geliri > O VAKIT. Kısa Haberler: series sesine sen men Süt talimatnamesi Belediye İstabul halkının temiz | süt ihtiyacını temin için bir tali - matname hazırlamıştır. Yedi esrarkeş yakalandı Çemberli taş civarmda Tavuk pazarında bir evde bazı esrarkeş- lerin toplandığı haber alındığın - dan ev aranmış ve esrar çeken ye- | di kişi yakalanmıştır. Istanbulun imar plânları İstanbulun imar plânmı yap“ mak için müracaat eden Alman Her Ehrgöz ve Fransız M. Roste, M. Agach, M. Lambe İstanbulu i- yiden iyiye tetkik ettikten sonra bir imar plânı hazırlıyacaklardır. Bu plânlar Belediyeye verilecek en çok beğenilen kabul edilecek - tir, Ayvansarayda yangın Ayvanâarayda kalafatçı Yahya ustanın evinden yangın çıkmışsa da derhal yetişilerek söndürül « müştür. Ismet Paşa enstitüsünde Ankarada İsmet Paşa kız ens * titüsünde 932 senesi ilkbahar ve yaz mevsimlerine ait modeller teş» hir edilmiştir. Bu münasebetle enstitüye birçok hanım ve beyler davet edilmiş, enstitü müdürü Mü- nir Hayri Bey bir nutuk söylemiş - tir, Sonra mankenler yeni elbise ve şapka modellerini göstermiş « lerdir. TAKVİM Cumartesi 15 Nsan 20 Ziihicee Da4 Pazar 16 Nsan 21 Zilhicce SM 1849 450 1214 15.58 1849 40,25 34 104 #6 Gür Güs wp Sabah namaz Öğle tahin İkindi namazı Akşım naman Yatı namazı Mmsak Yıla geçes günleri kalan do, a.a 165 Sol HAVA — Yeşilköy Askeri rasat merke Zinden verilen meslhmata göre burn o bava az bulutlu ve mütehavvil ietiksmetlerden rüzgârir olacaktır. Dünkü scaldık en fazla Zİ, en az 4 de- roce, haya tazyiki 768 milimetre ii, | RADYO | Bugün ISTANBUL: 18 - 1845 Sax (Müşerref Hanım) — 18,45 - 19,00 Orkestra — 19,30 - 20 Franaız- ca ders (Müptedilere mahsus) — 20 - 2030 Ontan Pekliyan — 20,30 « 21.30 Hafız Ah- met Bey — 31,30 - 22,30 Orkestre, Ajans ve Borsa haberleri, saat ayarı, ANKARA (555m) 12,30 - 1380 Ankarapalas orkestresi — 18 - 1540 Riyasetictimbur filarmenik orkes- tresi: Beşthoven V weli senföri — 18,40 - 19,40 Alaturka saz — 10,40 - 20,10 Dans musiki. si — 20,10 Ajans haberleri ve hava raporu YİYANA (Si8i m) 12,30 Konser — 14,10 Karser — 1780 Konser — 21 Operet «- 31/00 Konser. LBİPZİG ©8904m) Tl5 Jlmsarlik — 7,85 Konser — 1415 Konser — 17,39 Kanser « 3i Konser — 2405 Haber. BÜKREŞ (S3m) 18 Radyo gazete — 21 Din! merasim ROMA (4? m) 20 Haber — 21 Pi&k — 21,15 Taganni — 21,45 tiyatro, BUDAPEŞTE (5m) 10,13 Plak — 13,05 Orkestre — 1945 Kosser — 21,15 Konser — 2245 Çizan mu- aikisi — 24 Çiyan musikisi MOSKOVA (80 m)4 14,10 Haber — 1930 Senfonik konser — 22,55 Kızıl meydan — 23,05 Haber. YVARŞOYA (Müzm,) 18,10 Plik — 17 Plâk — 18 Plâk — 2016 | Konser — 2305 Musiki, / Düğün ui Plas e Hazırlanırken öldi için rülen terzi kızı ! | Genç ve güzel Mari, Arnavut Kralının sara? Viyanaya döndükten sonra, evlenecekti, fak#” Son günlerde Viyanada yirmi | ğunu biliyordum. Kaç iki yaşında bir terzi kız, evinde bı» çakla öldürülmüş olarak bulun - muş, ilk bakışta bu cinayeti kimin işlediğine dair ortada hiçbir delil ve emare görülmemekle beraber, polis, sekiz saat içersinde katili meydana çıkarmış, yakalamıştır. Mari Ştol ismindeki bu kız, çok güzelmiş. Bir şimendifer me - murunun kızı olan Mari, Arnavut kralının sarayında çalışan teyzesi tarafından bir aralık yanma alın - mış, bir müddet teyzesinin hima - yesi altında yaşadıktan sonra, tek- rar memleketine dönmüştür. Bu - rada yirmi üç yaşındaki Frantz Danya isminde genç bir ressamla tanışmış, nihayet onunla nişanlan- mıştır. Evlenme hazırlığı (yapılırken, birdenbire genç ve güzel kız evin- de ölü bulunuyor. Kim, niçin öl - dürdü?, Sekiz saat içerisinde ya - kalanan tramvay (o ameleliğinden çıkarılmış, boşta gezen yirmi iki yaşmdaki Jozef Rizo isminde bir genç, sıkı bir isticvaptan sonra, su çunu itiraf etmiştir: — Evet, kızı ben öldürdüm. Sebep, kıskançlık filin (değildir. Kız, güzeldi, ama benim güzelli » ğinde gözüm yoktu. Evlenecekti, drahoma olarak kocasma vermek üzere, hayli para biriktirmiş oldu- Italyan - Alman rica! beş parasız dolaşıyord rayı elime geçirmeyi Onu ziyarete gittim. Te mi. güya sonradan sevdi&. dınla birlikte gelip, kep nun yaptıracağı elbiseyi © tim. Evinde yalnızdı, bu fiat hususunda görüşece$” leyince, hiç şüpheye düşm” ni içeri aldı ve bir aralık çakladım. Çekmecesini &# rayı alıp kaçtım!. ş Polisin, yanlış iz üzeri rümiyerek, hakiki katili ması, zavalİr kızın nişanlı” diğinin ölümünde çok adi” sına rağmen, rahat bir n© dırmıştır. Hem katilin ce#* mıyacağından dolayı, kendisi, suçlu görülerek # huzuruna çıkarılmaktan © duğu için... Çünkü, kız öldürüldü ra, eve ilk giren ve onu K£ çersinde yere serilmiş dur. Bu itibarla, önce şüP nun üzerinde toplanmış, yet, genci çılgına döndür” Cinayetin iç yüzünün at içersinde meydana çi üzerine, Avüsturya yana zabıtası hakkında tu lu yazılar yazmışlardır. » Artık Almanya ile Italyanın birli hareketi bir zaruret halini alm; N M. Fon ROMA, 14 (A. A.) — Papen ile M. Goering, Italyan ga zetelerine beyanatta bulunmuşlar- dır. Bu beyanattan (anlaşıldığına göre M. Fon Papen her ne kadar hususi surette seyahat etmekte İse de dört devlet misakı hakkında M. Musolini ile uzun uzadıya görüş - müştür, Mumaileyh bu (misakın Almanyanm bütün kalbile müza- heret etmekte olduğu dahiyane bir fikir olduğunu, ancak vücuda ge - tirmiş olduğu anda mevcut telâk ki dairesinde tatbik edilmesi lâ - zımgeldiğini söylemiştir. M. Fon Papen, muahedelerin yeniden tetkiki hakkında Roma » da, Berlinde beslenilen (fikirlere mümasil düşünceler bulmuş oldu- ğundan dolayı memnuniyetini iz - har etmiştir. İtalya ile Almanya arasındaki hava münakalelerini (arttırmak meselesi hakkında görüşmek üze » re M. Goering'in yapmış olduğu seyahat, resmidir. Esasen, M. Bal- bo yakında Berline gelmeğe da - vet edilecektir. Yalnız M. Goerin- gin Duçeyi ziyareti, nasyonal 80s yalist sıfatile ve faşizm ile nasyo- nal sosyalizm arasındaki fikir ve his birliği dolayısiledir. Artık Almanya ile İtalyanın birlikte hareket etmesi bir zaruret halini almıştır. M. Goering, Almanyanın yeni kuvvetlerinin diğer devletler için bir tehlike teşkil edecek manya değil, belki diğer rin müstefit olmakta olduk” kuktan müstefit olan bir istemekte olduklarmı söy! Roma misakının ilk şek” paya zaruri olan uzun devresini temin edecek ol?” ne misaktır, Ateşle oynarkef " Mercan yokuşunda Çuk” da 32 numaralı odada. ; kahveci Muharrem E: zı 8 yaşında Şayeste iki © kadaşı ile birlikte babç yakmışlar ve oyuna b dır. Bu esnada Şayesteni “Yi tutuşmuş ve kızcağızın ğından yukarı derileri |) etraftan yetişilerek kızc#? tarılmış ve Etfal hast tırılmıştır. Türkçe defter tutu Defterlerini Türkçe tacirlerden 17 si müdiriyeti tahkikat yal —— 5 Müsadere edilen Alemdardaki belediY* ları Ayasofya ve civari! ' den fazla ekmek müşad'fi) | tir. . ” Bu ekmeklerin tartı #“ neticesinde noksan old” şılmıştır.
