23 Ocak 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

Iktısat Pen ALİKESİR, 2 (AA) b ne günü iktisat vekili Ce - | v Bursa ticaret odasını ziya- Tet etti ki iler, da reisi ve azalarile Oba da, i meseleler hakkında görü- odanı — reisi Osman Nuri Bey etti; leklerini $u suretle telhis yaş amele vergisi bugünkü ciba- İkeş ne tahakkuk tarzlarile memle- | Sanayiinin inkişafma manidir. in liraya kadar muamele ya - k muafiyeti tabit rekabeti İmer bir hale sokmaktadır. Fa- İaşe lerinin hacmı bu miktarı te- İde ”z edenler ayrı ayrı mahaller - yap isatlarını taksimle muvazaa İli ktadırlar. Sun'i ipek mese - ,“ursamız için büyük bir endi - r. Bunun tamamen ithalini etmek mümkün olmasa bile mlekette ipekçiliği öldürmiye - ve inkişafına mâni olamıya - ii şekle sokulması zaruridir. d i meselesi, kredi hususunda J » müşkülâta düçar oluyoruz. Bu- di ü iktisadi şeraite nazaran yüz * 12 faiz nispetini işlerimize uy - an olarak telâkki ediyoruz. Kre - İ müesseseleri nezdinde tavassut- bulunulmasını rica ederiz.,, Celâj Bey mevzuubahis mesele- *r hakkındaki noktai nazarmı şu Mretle anlattı: | , “Ben de bugünkü iktısadi va- İ3iyet va şerait içinde yüzde 12 fa- 8i mutedil bulurum. Bu hadden iler iki tarafın da memnun olma- W icap eder. Şurası muhakak ki Avrapadaki faiz nisbetleri İstan- ula nazaran ve İstanbuldaki faiz hadleri Anadolu içindeki piyasa- i*ara kıyasen daha ucuzdur. Kredi meselesine yalnız mahalli bir nok- İâi nazardan değil, umumi kredi Politikası cephesinden temas et - Mek isterim. Normal krediyi kor- | tmamak şartile kredi ihtikârile Mücadele etmek zamanınm gel - diğini görüyorum. Bu mücadele Şok naziktir. Münhasiran cebri Mareketlerle maksadı temin ede- bilmek güçtür. Maksadı temin e- debilmek için ayni zamanda kre- di hacmini yükseltmek, krediyi Memleketin tabii ihtiyaçlarını tat- min edecek mikyasta bollandır « mak lâzımdır. Esasen bu imkân akkuk edince ortada esaslı me- ele kalmaz, Meseleyi bir taraftan #tkik etmek te hatalı olabilir. Kredi veren müesseselerin ma- kaldıkları müşkülâtı da göz münde tutmalıdır. Tüccar ve iş a- amları isterler ki kendilerine bol uz ve vadesi uzun kredi veril - m. Bugünkü şerait içinde buna fakân yoktur. İmkân olsa bile bu 2 kredi tevzii memleket için n ve verenler için fay - İr olmaz. o Müesseselerimizi inka tekniğinden o uzaklaştırır. tedi iptizali müesseseleri felce ratır, Böyle bir hal (o herhangi İF tüccarın piyasadan çekilme - e benzemez. İnikâsları memle - için vahim olur. İçinde bulun” ğumuz şerait kredi veren ve a- i çok dikkatli bulundurmağa ar etmektedir. Tekrar ederim, izde 12 faiz nisbeti dahili mem- etlerimiz için normal addolu - bilir. redi ihtikârına karşı mücadele bir mesele halinde ele alarak ik ediyoruz. Kredi ihtikârın - bir kısım vatandaşlarımızın âzarrır olduklarını biliyoruz. j iPanların Vekilimizin te Celal Bey diyor ki : “Kredi ihtikârına karşı mücadeleyi ir mesele halinde ele alarak tetkik ediyoruz. ,, 19) Meselâ yakından tanıdığım bazı| tir. Hükümetimizin tebellür et - mıntakalarda 20 bin liralık bir bi- naya 10 bin lira kıymet takdir edi- liyor. Bunun da ancak yüzde elli - si ikraz olunuyor. İkrazın şekline gelince; yapı - lan muamele ipotek değildir. Kat'i ferağdır. Bu gibi istikraz muame- lelerindeki faiz de yüzde altmış ve belki yüzde yüzü bulmaktadır. Borç ödenince ferağ kaldırılarak bina medyuna iade olunmakta - dır. Fakat bu kadar ağır şerait altında borç ödiyen ve (binasını istirdat edenlerin adedi çok de - ğildir. Bu elim vaziyetin maddi ifadesi şudur: Kredi şekline bürünerek yapı - lıklar bir muhtekirin elinde top - lanıyor demektir, İstanluda Ana - doluya nazaran kredi daha ucuz- dur demiştim. Fakat şurasmı te - barüz ettirmek isterim ki, mem - | leketin umumi kredi vaziyeti kom- $u bazı memleketlerinkinden da- | ha fazla değildir. (Esas itibarile bizce malümdur. o Ve üzerinde - yiz. Sanayie gelince “Biz sanayi hakkında umumi ve esaslı bir karar ittihz etmek #mec- buriyetindeyiz. Sanayi hareketi hakkımdaki milli prensiplerimizi kat'i, vazıh ve radikal bir şekilde ifade deceğiz. Size canlı bir mi - salle fikirlerimi tebarüz ettirmek isterim. Afyon hakkında C, H. F. nım tasvibine iktiran eden hükü - metin prensip ve kararı ilân edil - miştir, Bu karardan mutazarır o lan fertler bulunabilir, Fakat bü - yük Türk milletinin umumi men- faati namına başka türlü hareket olunamazdı. Amerika âyanından Türki - yenin beynelmilel afyon konvan - siyonuna girmemiş olmasından bahisle Türkiyeye karşı âlemşü » mül bir tedbir alınması her mem- leket gümrüğün de Türk malları- nm birer birer açılıp kontrol e - dilmesi teklif edilmiştir. Bu tek- lifin filiyat sahasına-intikal etti- | ğini bir an için farzedersek mem- leketimizin hariçle olan bütün ti- cari münasebetlerinin kesileceği » ni anlamış oluruz. Afyon için is - tihsal sahasında dahili paraları İ mızda kaçakçılık mevzuu bahso * lamaz. Afyon kaçakçılığı, afyonun ha- rici ticaretinde ve memleket dı - şında kendini göstermektedir. Türk hükümetinin insaniyete kar- İ şı olan tavrı hareketi bu makule kaçakçılıklara müsamaha etmeğe kat'iyen müsait değildir. Sırf in- saniyet fikrinden mülhem olarak cezri tedbirlerle bunun önüne mu- hakkak geçilecektir. İşte bu suret- le afyon ziraatının tathdidi afyon ihracat ticaretinin müstakbel şek- li hakkında hükümet aldığı ted - birlerin ka'iyeti karşısında her - kes, hattâ bu meyanda mütazar- rır olan fertler dahi memnun ol - muşlardır. Çünkü herkes işine sağ lâm istikamet verebilmek imkânı bulmulşur. Sanayide umumi pren- siplerin hakkma memleketimizde muhtelif fikirler cereyan etmiştir, Sanayiin tesisi ve idare hakkında muhtelif kanaatler sanayi kanunu tadil edilmiştir. Sana; icilere ev - velce verilmiş olan inuafiyetler kısmen kaldırılmışıtr. Mevzu bu - gün artık olgun bir hale gelmiş- lan işlerden kıymetli binalar, var- | tetkikleri miş kat'i kanaatleri vardır. Mese- | eyi milli bir tez olarak âli ikti - | sat meclisinin tetkikine arzettik. Sanayi ve ticaret odalarmı ik - tısadi bir varlık ifade eden bü - | tün milli teşekküller mütaleası - | na müracaat ettik. Yaptığımız an- ket neticelerini son bir tahlile tâ - | bi tuttuktan sonra afyonda oldu - ğu gibi artık değişemez milli ve umumi bir karar vereceğiz. Sana“ İ yi hayatımıza kat'i ve hesaplı bir istikamet vermiş bulunacağız. Ka- rar teehhür ettikçe istikrarsızlı- ğın devamından sanayi erbabının endişe ettiklerine şahit oluyoruz. Kararların alınması zamanı yak - laşmıştır. Bazı esaslı noktaları | şimdiden tasrih edebilirim. Mevaddı iptidaiye muafiyetle- rinden ve mevaddı iptidaiyeye müteallik sair hususatta istikrar olunacaktır. Her nevi sanayiin ne şekilde himaye edileceği herkesce | malüm olacaktır, Bu esaslar ka - nun halinde değişmez prensiplere bağlanacaktır, Ancak mevaddı ip» tidaiyesi memleketimizden yeti - şen sanayi kuvvetile himaye ede- ceğiz. Kontenjan sistemini ve ka- rarlarını halin, zaruretlerin icap ettirdiği muvakkat müdafaa ted- İ birleri olarak telâkki etmeliyiz. Sanayiimizin kontenjan usulile himayesi bizim için esaslı bir ted- bir olamaz. Biz tabii ve devamlı yollardan yürümek istiyoruz. Bu itibarla gümrük tarifeleri ile beynelmilel ticaret muahede » ve: anlaşmaları ile ve teşviki sanayi esaslarile sanayiimizin devamı ve müstakar bir şekilde inkişafına çalışacağız. Sun'i ipek meselesini memleketi - mize hattâ cihana şamil bir mese- le telâkki ederim. İpek mensuca- tın zirai servet membalarımızı | arttıracak mahsullere dayanması bizim için milli bir karardır. Yal - nız şurasını da arzedeyim ki, güm rük dıvarlarını ne kadar yükseltir. sek yükseltelim sun'i ipek tehlike- si vardır ve artacaktır. Çünkü sun'i ipek mamul mensucata ihtiyacı o- lan zümreler mevcuttur. Ucuzlu - ğuna, muvakkat İetafetine bağla - nanlar vardır. Tabii ihtiyaçları | körlete bilmek elimizde değildir. | | Sun'i ipeği her hangi bir şekilde himaye etmek fikrinde değiliz. Bu nun tamamen aksine olarak me - vadi iptidaiyesi memlekette yeti- şen sanayii himaye edeceğimizi tekrar ederim. Büyük bir ekseriye- ti teşkil eden zürram menfaati bu- nu âmirdir. Fakat sanayiimizi gü- nün ince zevklerine göre muvaf - fak etmeği mevadı iptidaiye ile mümkündür. Eğer mevadı iptidai» yemiz ıslah edilmez ve milli hi - | maye de müstefa olmasına rağmen tekâmül etmezse sanayiimiz mu » vaffakiyetsizlik töhmeti altmda kalacaktır. Bu düşünce iledir ki, zamanla arzu ettiğimiz neticeye vâsıl oluncıya kadar mevadı iptidaiyemizin tamamen dahil- den tedariki meselesinde müf - rit oOdeğilim oOHer halde gayemize doğru yürürken sa - nayiimizin de, ziraatimizin de ha | yali menfaatlerini temin etmek lâzım ve mümkün olduğuna kani- im. Milli hayatım bütün faaliyet şubelerinde olduğu gibi sanayii, disiplinli ahenkli çalışma tarzına taraftarız. Bugün kurulmakta ol - e aremnnn Son dakika Gazi Hz. dün gece Balıkesirden Kütahyaya hareket eftiler BALIKESİR, 22 (A.A.) — Re- isicümhur Hz, bu akşam saat 20 de C. H. Fırkası salonunda şerefleri- ne verilen müsamerede hazır bu « lundular. Büyük reisin localarm- da görünüşü salonu dolduran hal- kın sürekli alkışları ve sevgi teza - hürlerile karşılandı. Üç perdelik bir piyesten sonra Balıkesirin pa- mukçu köyünden gelen zeybekler tarafından milli oyunlar oynandı. in hepsi gürbüz ve seç - ENAEEEEEANAEAEEEEEAAAN AAA NES Köylül sun dün kurulmuş olsun her sanai müessese her fabrika milli serve - tin bir cüz'idir. yekdiğerini tahrip etmesine yiyip bitirmesine bigâne kalamayız. Gö- rüp anlaşılmış hakikattir ki, bir iş muvaffak olursa herkes ayni şeyi yapmağa çalışıyor. yetimize memleketin Milli Milli istikamet ihtiyaçlarını min edebilen müesseseler ken yenisinin yapılmasına müsa « ade etmemeği düşünüyoruz. Biz müsaadei milli ihtiyaçlar nispetin muvafık buluyoruz. Görülüyor ki, bu tarzı hareketimiz memleketimizde iktısadi yeni bir de vermeği zihniyeti ifade etmektedir. etmek lâzımdır ki, bu fikrin tatbi- katında münhasıran yüksek ada - let, rehber olmalıdır. Bizde atımızda adaleti temin edebil - mek kudretini kendimizde bulu - yoruz. Bana diğer bir sual daha tevcih elmiştiniz; Bunun in'ikâsları hakkında he- nüz tebellür etmiş kat'i bir kana - ate sahip değilim. Mevzuu tamik edeceğim. Ve muhterem arkada - şım Maliye Vekili Beyefendi ' ile görüşeceğim. Ancak ondan sonra sizlere cevap verebilirim. Yalnız vergilerimizin in'ikâslarnın tet - kik edildiğini memlekette hayırlı olacağına kanaat getirilen tadilâ- tın yapılacağını ifade edebilirim. Meselâ kazanç vergisi kanunu üze- rinde ve B. M. Meclisi bütçe encü- meninde çalışılmaktadır. Daha sa- lim bir şekle bağlanacağı anlaşıl- maktadır. Sanayiimizi himaye için hükümetimizin aldığı tedbirlere yardımlara mukabil sanayicileri « | mizden de istediklerimiz vardır. O da milli sanayii mamulâtın ne - fasetine sağlamlığına şöhretine ha lel getirmiyecek dürüst bir hattı ha reket takip etmektir. Milli iktısat hayatımızda rekabet sahasında te- miz ve ahlâklı hareketin devamı - nı istiyoruz. Meselâ bize akseden şayialar hakikat ise ipek kumaşla” rımızda teamül haricinde sun'i i- pek karıştırılarak safi ipekten ma- mul damgası veya ifadesi altında sürülmektedir. Kumaşların enlerin den çalmarak rakiplerine karşı gayri meşru kârlar aranmaktadır. Bunlar hakikat ise çok çirkindir. işlerde kanundan evvel sanayicilerimizin sözüne bel bağ - Bu kabi lıyacağız. Mesleki haysiyetlerine itimat e- deceğiz. Mesleki teşriki mesai ve tidaiyenin tevzii hakkın da da söyliyeceklerim vardır. me- vadı iptidaiyenin tevziinde hak - sızlık olduğuna dair bana gelen a- kisler vardır. İstihkakı olmıyan - lar kanunun derecelerinden fazla mevadı iptidaiye aldıkları söylen- mevad mektedir. Iktisat vekâletinin bu işle alâka dar olan şubesi mevadı iptidaiye | servetlerin | verirken me yiğitler idi. 12 zeybek bir tek adam gibi fevkalâde bir ahenk ve beraberlikle kuvvet ve gurur ifa « de eden canlı hareketlerle oynadı. lar. Çok heyecanlı bir hava içinde alkışlandılar. Sonra bir operet par çası seyredildi, Gazi Hz. buradan doğruca tren lerine gittiler ve gece yarısında Kü tahyaya hareket ettiler. Kalabalık bir halk kütlesi aziz misafiri can - dan eglen alkışlarla uğurladı. A tevzii işini lâyik olduğu ehemmi - yetle ele alacaktır. Haksızlık var « sa kökünden izale edilecektir. Fa « kat efendiler basit düşünceye sa « hip olmıyanlar bilirler ki eğer hak sızlık varsa bir taraflı değildir. Yalnız memurlara müteveccih de- ğildir. Hiç şüphesiz müşterektir. Sırf bu noktadan sanayi erbabı ile teşriki mesaide mütekabil bir em - niyst ricasında bulunuyorum. Me- murlarım dikkatli bulunacaklar - dır. Ben bunu temin etmeğe muk- tedirim. Muhterem sanayi erbabı « nın da bana yardıma geçe bilmele ri lâzımdır. Sanayi - hayatımızda gerek hükümetimizin gerekse şa- nayi erbabının yekdiğerini ikaz ve irşat edeceği bir teşriki mesai yo lunda yürümeleri memleketin yük sek menfaati iktizasındandır. Şim diye kadar bir çok işler ve iktrsa- di mevzuatımızın liberal usul ve zıhniyete göre yapılmıştır. Biz işe şimdi taazzuv esnasında müstenit İ bir sisteme müteveccih bulunuyo- ruz. Şu şekilde iktısadi bünyemize uygun ve mutedil bulunmasına dik kat ediyoruz. Bizde henüz teessüs devresindedir. Hiç şüphe yoktur ki, kendisini iptidailikten kurtar - mıştır, Fakat ben daha ziyade es « ki bankacılık görgüsü kullanarak diyeceğim ki, sanayiimiz sonsuz yürümeğe başlıyan bir çocuk va » ziyetindedir. Nasıl ki bir ana ço- cuğunu yürütmek için elinden tu « tarsa ve yürümeğe başlıyan çocu « ğunda içindeki mangala veya saç soba üstüne düşmemesi için şef - katle dolu endişe gösterirse biz de sanayiimizi ayni dikatle kollıya « cağız. Çünkü sanayiimizin mühim bir kısmı henüz tesis sermayesin - den dolayı borçludur. Ağır faizler altındadır. Sanayi ve maadin bankasını ha reketli bir sermaye ile techiz et « mek hükümetimizin proğramına dahildir, Muhterem arkadaşlarım, kat - iyyetle tekrar ederim, Biz mevad- dı iptidaiyesi memlekette yetişen ve milli ihtiyaçlarımızın O zaruri kıldığı saanyi şubelerini prog - ram dahilinde muhakak vücuda getireceğiz, Şu sıra hükümetimi « zin sanayi üzerinde tevakkufun - dan ziraati ihmal edeceğini hatı- ra getirmek büyük haksızlık olur, Gayemiz aziz vatanımızı iktısa - den müvazeneli bir kül haline koymaktır. Geçirdiğimiz mihnetli tecrübelerden sonra iman ettik ki sulh ve harp zamanmda milli ih- tiyaçlarımızı koruyabilmek için sanayide olduğu kadar da ziraat- te olduğu kadar saanyide tekâ » mül devresine varmak şarttır. Bazı memleketler vardır ki, bizim düşündüğümüz gibi hem ziraatini hem sanayini kül halin- de milli ihtiyaçlarına uygun bir şekilde inkişaf ettirmeğe muvaf fak olmuştur. Biz de aynini yapa cağız.,, "ulm Sİ Sama mal kk a madam,