10 Ocak 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7

Dütkü, Muhiköüü 10 Kârunusani 1933 y i İ v1 — “miyatro Hayatı 2 na zan Büyük ihr Gi İyangınında suikast var mı Tahkikata göre sigorta bedeli malların kıymetinden fazla imiş. Bir müddet evvel, bir gece ya-| larına göre, terzi Hiriste Efendi, sd rısı Eminönünde (Ertuğrul) ve| (Ertuğrul) mağazasının bir kıs - 41! (Altm Çizme) mağazaları ile bir | sundaki odayı, yangından kısa bir li terzinin yer tuttukları binada yan- | müddet evvel, ayda elli liraya ki- “İl gin çıkmış, etraftan yetişilerek. | ralamış, evvelce terzilik ettiği Bey- 1) ateş saçağı sarmadan, söndürül -| oğlunda (Oliviya) apartımanın - müştü. Tahkikat ve keşif netice - İdaki dairesinden eşyasını tama « sinde, yangınm (Ertuğrul) mağa - | mile buraya taşımadan, hâdise ol- zasma ait kısımda, terzi MHiristö| muştur. İlk keşif raporunda, elek- Jterimmmenii sönme sa sanaya e Soviyet Rusyada Tiyatro k büyük elektrik istasyonlarının, ve rikaların kuruluşlarını, uzak işlemiye başladıklarını gösteriyor San'at ve Piyesler var ki dev fab yerlerde tezgâhların Geçen Moskova tiyatro meni , mi bilhassa parlak olmuştur. ki akademik tiyatrolardan olan Kü- çük Tiyatro,, ile birinci ve ikinci “Artistik Tiyatro, lar, repertuar larını've sahne tekniklerini tama” Men değiştirerek yeniliyorlar. Fa- kat pek tabii olarak bu tiyatrola" rın yeni müdüriyetleri yaptıkları tasfiye muamelesinde eski realist mektep yetiştirmesi olan ve kabi . liyetleri herkes tarafından tasdik €dilen aktör ve rejisörlerin husu . siyet ve kudretlerini nazarı dik - kâte,alarak muhafaza etmektedir- ler, R Yeni tiyatrolar, piyesleri eri ye koymak, oynamak hususun ” olduğu kadar, : bilhassa en $© sranlarda de değişiklik yapıl - mız olmasına dikkat ediyorlar, . | , eee iş Lai un Beğ sari Mo 0.S.P.5, — Moskova 8 İ lmaldadır. “İndan,, rı,, tiyalroları bu çereyanın başın; Nİ lets. Meseli'N, Pö - dari : İ godin “Ahenk,, piyesinde, bir dev a sere Le mz fabrikanın inşaatını, 1$ hevesini, ny Bambi elan bu İlki grepsave tabintile mücadeleyi, sınai muvaf- sında bir hattı vasıl rolünü oyna -| | kıyetleri büyük bir üstat 'meha- Mİ işeme eş “Gi; gibi retile tablolar halinde vermiştir. ae ve İ Fakat piyesin dinamik mevzuu- "Eski tiyatronun iri gövdesinden di beşli edi 1) Mik in ayrılmış olan bu filizler, ana kökün | v6 İçi kütlelerinin > Gufyüşilar « li | esindan bir sahne: Fabrikatör Kuebel'in pebon.piy evinde polisler ile Kuebel Sahnezin döser sahne çlduğa, görülüyor ) şarak kendilerine bağlıyorlar . Bu mücadelede pek tabii olarak büyük facialr oluyor. Hattâ baş | mühendis intihar ediyor. Fakat ne zarar var? İnşaat ilerliyor ve inşa- at ile beraber, gündelikçi işçi küt- lesini teşkil eden mürteci insanla - rın zibniyetleri değişiyor, gaye ta- hakkuk ediyor. Bu kadar ateşli ve imanlı bir iş mücahedesi, mütehas- İsıslar arasmda bulunan bir Ame- den ayrıldıktan sonra müstakil ve dır. “Avont Grad,, yani ileri işçi -| rikalı mühendisi de sarıyor, onu, varatıcı bir hayata başladılar. Es-| ki me”“ebiri yenileştirilme ameli - yesi, “..rtistik,, ve “Küçük Tiyat - ro,, da dahil olmak üzere gene es- ki tiyatrolarm üzerlerinde iki nes- le mensup aktörlerin (karşılaş - tıkları sahnelerinde yapılıyor . kete getiriyor, işçi fırkasmın idare dici smıf olduğunu fiilen de gös- le i aş ee iri : halli lan ler lerin Başında, ateşli bir müdür) her intanm'içi vyan vardır. Bu müdür Bolşevik'partisi- çk iğ PE ne mensuptur ve bütün öteki işçi- yakaral üyük rs mmol | proleter şehirle işçi sınıfının ida - lerin başına geçerek onları hare- karşısında huşu ile diz üstüne ge-| resinden olan köyü, ana hattın tat- tiriyor.. Ayni muharririn “ihtilâl, tiyat- i| Nihat Bey, (Altm Çizme) mağa - Efendinin bir kaç gün evvel kira - ladığı odadan çıktığı anlaşılmış, (Ertuğrul) mağazasmdaki eşya - nın 80,000 liraya, (Altın Çizme) mağazasındaki eşyanın 3,000 lira- ya sigortalı oldukları tesbit edil - miş, (Ertuğrul) mağazası sahibi zası sahibi Onofil ve terzi Hiristo Efendiler, sigorta bedeline tamah | ederek, kasten yangın, çıkarmağa teşebüs ve bu işte müşterek hare- ket ettikleri kaydile, ceza kanunu- nun 370 inci maddesine göre mu- hakemeleri yapılmak üzere, İstan- bul ağır ceza mahkemesine veril- Dün sabah, bu muhakemeye baş lanmış, maznunlar, mevkuf olmu - yarak hazır bulunmuşlar, dava | dosyasmdaki bazı evrak okunduk- | tan sonra, sorguya çekilmişlerdi. | Tahkikata göre .. Tahkikat evrakma keşif rapor: | Tist'devletin * kuruluşu “ esaslârını, kiki neticesinde muhtelif şahsiyet- lerin hayatlarının nasıl değiştiği- teriyor. Halbuki mukabil işçi küt- | rosunda oynanan (Balta Şiiri) de | ni, ne gibi tesirlere maruz kaldığı» Bugün Sovjet tiyatrosunun İÇ -| leşi ekseriyetle gündelikçilerden | böyle bir mevzua sahiptir. Kahra- | nı, Sovyet köyünün muhtelif içti- timai hayatta oynayacağı ehem - > ..kkül etmiştir. miyetli rolü tespit vazifesi müe! liflere düşüyor. o Dramaturglar gübden güne, mevzularını yevmi hâdiselerin vak'alarmdar mülhem olarak alıyoralr. Fakat ana ve esas mevzu memleketin sanayileş- tirilme © hareketidir. Bu mevzu “Yol Arkadaşları, ve “Müttefik - ler,, isimleri altında toplanmış ©- lan proleter edebiyatçıların ve dramaturgların bilhassa nazarı dikkatlerini celbediyor. Bu tarz pi yezlör arasmda “Vaktongov,, ti - yatrosunda oynanmış olan N. Po- godin'in esöri” “Ahenk, ; “İhtilâl,, tiyatrosunda oynanan “Balta Şi“ iri,, ve Zavalişin'in eseri “Cephe - yi Yapmız!,, ; “Kamerini,, tiyat - rosunda oynanan N. Nikitin'in “Ateş Hattı, ; “İşçi,, tiyatrosunda oynanan Turov, Stein, Gorev'in eserleri olan “Ham Hayal,, eser - lerini zikredebiliriz. | Bu piyesler büyük elektrik is - tasyonlarının, dev fabrikaların ku- ruluşlarını, uzak yerlerde tezgâh - larm işlemeğe başladıklarını gös * termektedir . Stalingrad fabrika- m, Leningrad deniz tezgâhları, Zlatoustnk ve Meğnitostroi fab- rikaları bu piyeslere mevzu olmuş- tur. Bütün bu piyeslerin şiiriyet ve kuvvetini temin eden şey yeniler kürülan bu fabrikalar için sarfedi- i i eki ötüm cehde karsı müellifle- | mücadelede teslim oluyor, ve bir p imi içinde (mukabil r klar hayranlık, taabbüt | inşaat mevsimi içinte iL. ee lr şuna dikkat et *| gruptakileri okutarak bilmedikle: mek İlme dır ki, bu ilham membas İri şeyleri öğretecek, bizzat Dak i teknikçilikten değil, büyük inşaa- | a rr | ire sahnesinde her © vE tesadüf edilir"Beyaz ve siyah» piyösinde bir Zenci Yıldız ç i Hattâ, eski ha » leri çok aşağıdır.. ? yatın, itüyatla doğmuş bazı br siyetlerine, tembel ve va ir yaşayışa daha ziyade meyyal “9 Ter, aralarmda asırların doğur k ğu ve daha az yorucu âdetler mah- İ sulü bir hayata dönmek arzusun - İ da olanlar vardır. Pek tabii bu iki gru edeceklerdir. Sayıları az fakat ce hitleri çok olan ilk küçük grup p mücadele man basit bir işçidir. Fakat sana - için, mütemadiyen yaratmak arzu- sundadır. ve nihayet paslanma - yan bir nevi çelik imal ediyor. Bu piyese sahne olarak müellif (Ural) daki bir fabrikayı ele al - mıştır. Bu fabrikada N. Pogodin, henüz piyesi yazmadığı zamanlar bir aralık bulunmuş ve notlar al - ımuştı. Bu sebepten, dekor fevkalâ- de kuvvetli bir esasa dayanıyor - du ve piyes bittiği zaman, fabrika- de, yani sahnede icat ve imal edil miş olan çelik seyircilerin ellerin - de dolaştırılıyor, bu öüretle de, sahne ile seyirci arasmda bulunan buzlu cam “rampe,, kırılmış olu - yordu. Bu mevsim içinde, eski hayat mevzuları ile ecnebi O piyeslere merbutiyeti ile tanınmış olan “Ka- merni,, tiyatrosu bile (en ziyade tercih ettiği müelliflerin “Hoff - man, Paul Cladel, Racine, Lecog, Shauv, Bernard, O'Neill, olmala - rına rağmen, N. Nikitin'in © (Ateş | Hattı, isimli Sovyet iktısadi haya» ima ait smai bir piyes oynamıştır. Mevsimin büyük hâdiselerinden biri de Moskova “Artistik,, tiyat- rosunda oynanmış olan Kirşoin'in (Buğday) isimli piyesidir. Bu eser, köylerde buğady istoklarını göste- İrir. Müellif 1929 senelerine avdet ederek, henüz kollektif çiftliklerin ve hayatın doğmadığı bir sırada, köylü ile mütevassıtlar arasındaki mücadeleyi meydana çıkarıyor, bu mücadelede Komünist fırkasnın oynadığı teşkilâtçı rolü, ilk sosya- i mai cephelerini gösteriyor, güzel Bunların siyasi ve iptidai kültür- | Yi sahasında bir nevi artist olduğu İ cümleler söylemesini bilen küçük burjuânm maskesini sıyırarak bu hâdiseden siyasi neticeler çıkarı » | yor. Kirson'un bu piyesi, Sovyet mat- | buntırda büyük bir akis uyandır- mış, Moskova tiyatrolarının en an'aneperestlerinde bile fikri ve! ruhi değişikliklere sebep olmuş - tur. (Buğday) piyesi bu mevsimin şaheseri addolunabilir. Eski fikriyat ile yeni fikriyatı| mevzu olarak alan piyeslerde bü - yük akisler uyandırmıştır. Okray- nalı facia muharriri Mikitenko,nun (Yıldızlar Parlayınız) isimli (İ - kinci Artistik Tiyatro) da oyna - nan . piyesi, Skavorkin'in (Kim O?) isimli “Studio) da verilen pi- yesi ve daha bir çok eserler, za - manla beraber memleketin fikir adamlarında —muallimler, dok - torlar, mühendisler gibi— görülen zihniyet farklarını meydana gı «| karmıştır. , “Meyerhold,, tiyatrosunda oy - nanan Oleşa'ın (İyilikler Listesi) piyesi de fikir âleminden bahset- mektedir ve büyük münakaşalara sebep olmuştur. Hem sade matbu- atta değil, klüplerde de.. Piyeste Gonçarova isminde bir| san'atkâr vardır ki proletarya hü- kümetini tasdik veya redetmekte henüz bir karar vermemiştir mücadele etmektedir. ve Hülâsa: Geçen mevsimin başlıs | ca üç mevzuu sanayileştirme, köy ve fikir olmuştur. Fa. İ trik sigortası üzerindeki kalın tel- lerin vaziyetinden bahsedilmek « te, fakat yangının elektrikten çık « tığına ihtimal verilmemektedir Gene bu raporda, içerde kaplar i- çerisinden mavi şule neşreden ma» yiler bulunduğuna işaret edilmek» le beraber, yangının sebebi kat'i yetle belli olmadığı yazılmıştır. İ- kinci keşif raporu ise, yangınm € lektrikten çıkmış olabileceğini ile- ri sürmektedir. Tahkikat sırasında, odada ele geçen kaplar ve ateşi söndürmek için alevler üzerine atılan halılar ubbıâdli kimyahanesine gönderil. i miş, fenni tetkikat yapılmış, bun- ! larda biraz gaz kokusunu andıran bir koku bulunduğuna dair rapor verilmiştir. o Bu noktadan odada ispirto bulunmuş olması mülâha - zası da ilâve edilmektedir. Mağazalarda bulunan eşya be - İdelinin sigorta bedelinden fazla olduğu neticesine varılmış, ancak yangm çıkarmaktan maddi Ye'ma” nevi menfaat temini ihtimali mevs cut olduğu mütaleasile müstantile lik, delillerin takdirini mahkeme ye bırakmıştır. Maznunların sözleri (Ertuğrul) mağazası sahibi Ni- hat Bey, isticvabında sigorta be- delinin 90,000 lira olduğunu, son- radan 80,000 liraya indirildiğini, mağazadaki eşyanın sigorta bedes linden fazla olduğunu, uzun # lerdenberi ticaret hayatında ç tığını ve kendisinin yang rak menfaat teminini e bir adam olmadığı söylemiştir. (Altın Çizme) mağazası sahibi Onofil Efendi de şöyle demiştir: — Dükkünda 10,000 lira değe « rinde malım var. Sigorta (parası 3.000 liradır. Hiç 3,000 lira ele ge girmek için 19,000 liralık mal ya kılırmı?. Ben,on beş yaşmdan | beri ticaretle meşgulüm. Kasten 7 yangın çıkarmak, aklımdan bile geçmedi. Terzi Hiristo Efendi de, kendi sinin eşyası sigortalı olmadığı, e sasen yangın çıkan yere taşmmış bulunmadığı, yangınm nasıl çık- tığını bilmediği cevabını vermiş » tir. Muhakeme, şahitlerin çağırıl - ması, kontorat kâğıtların, ticari defterlerin getirtilmesi, & sigorta şirketlerinden bazı şeylerin soru ması için, altı Mart pazartesi sa“ bahma bırakılmıştır. e: izmir belediyesi İzmir belediyesi, Viyana, Ro ma, Paris, Liyon belediye reislik- lerine yazdığı birer mektupta, leri, memurlarının me- hit edecek ve ona göre bir mesai progrâmı çizecektir.