10 Ocak 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

Sayıfa 4 OSMANLI DEVLE ÖLÜRKEN... Celâl Nuri * İktibas, sakli, teretime bakla mahfuzdut, Nanı azize, utanmadan, elmiel diyor Mubarriri: Büyük babam dairesi pek geniş, kalabalığı çok, israfı çok, masra- fı ziyade bir zat idi. Allah rahmet etsin. Mahdum, kerimeler, gelin, damatlar, torunlar ve bunlarm te- ferruatı, yaver, kâtipler, daha bir takım yanaşmalar, arabalar, hay- vanlar, hattâ bir adet inek, senede iki defa Rodos'tan Sakız veyahut Midilliye göç edilirdi. Merkez Rodos. Diğer adalar da bu kalabalığı barmdırmak için ev- ler tutulur, hazırlıklar yapılırdı. Şu ifademde zerrece mübalâğa olmadığını kendisini tanıyanlar ve Cenabı Hak ömürlerini arttır sm, hâlâ adetleri çok olan ahbap- lar tasdik ederler. Kendilerini şa- hit tutarım. Böyle israfı, masrafı çok bir za- tm muktedir bir vekilharcı olmak lâzımdır. Evet, büyük babamın da İsmail Ağa isminde bir adamı var- dr. Hesapları görür, pazarlıkları yapardı. Okuması azdı. Bununla beraber onar paralık iki defter a- hır, gözlüklerini burnuna geçirir ve ber hesabı çifte tutardı; yani bir sureti kendisinde kalır, ikinci- #ini efendisine verirdi. Hesap ya - parken sıkıntı çekerdi. İsmail Ağa hayli huysuz ve titizdi. Günün birinde, bazılarınm tey viki ile İsmail Ağa şu istidayı tak- dim etti: “Devletlâ efendim hazretleri, Köleleri sayei maarifvayei Haz» “© reti hilâfetpenahide ilmi kıraat ve “ “hüneri tahriri öğrenip işbu arizai ubudiyet farizayı bizzat ve bir üs- tadın tashihine arzı iftikar etme - den yazdığımdan ünvanı çakera - nemin Ağalıktan Efendiliğe terfi- ini istirham ve istida eylerim ol - bapta....,, İsmail (Ağa) İsmail Efendi) ol- du ve bir hindi ziyafeti çekti. wer O günlerde daireye İdris Efen- di namında biri kopup gelmişti. Genç bir efendi. Bıyıkları pek a- zametli, Gayet çok lâkırdı ediyor. Mütemadiyen ıstılah o paralıyor. Kendisini âsker mektebine ver « mişler, Lâkin sınıfta fazla ipka kaldığından alaya çırağ edilmiş. Orada hizmetini ikmal ettiğinden bizim büyük pederin dairesinde soluğu almış, Babası, vaktile, bü- yük babama hizmet etmiş imiş. İdris Efendi hürriyetperver. Mü temadiyen okuyor. Bir adet sandı- ğı var. Bunun içinde çamaşırdan ziyade Namık Kemalin eserlerine, Murat Beyin tarihine, Ziya Paşa « nm (Harabat) ima, Abdülhak Hâ- midin kitaplarma rasgelinir. İdris Efendi anlar, anlamaz bu ciltleri okuyor. Ve, garip değil mi? Ekseri kelimelerini yanlış telâffuz etmek üzere ezberlemiş. Bir oturuşta Na- mık Kemalin (Evrakı en m- dan otuz sayfayı, su gibi, ezber den okuyor. . Fazla mizi Son derece buda . Ja. Bir gün büyük pederin yanm- da şiir ıtlak ettiği tekerlemelerini okudu. Kendisine iki mecidiye ay» lık bağlandı. Fakat İdris Efendi - nin gözü yükseklerde. Gene bir gün büyük babamın huzuruna çıktı. Diz öptü, Diz çök- tü, oturdu. Maksadmı takriben söyle anlattı: “— İsmail Efendi köleniz doğ - VAKIT D ru bir adamdır.Zimmetine 40 para geçirmez. Lâkin efendi olmakla beraber pek cahildir. Zatı devleti nize lâyık bir vekilharç değildir. Lötfen, tenezzülen hesap puslala- | rı okuyunuz. Kulunuz çekmesinden bir adet defteri hüsnüniyetle sirkat ettim. Bakmız İsmail Efendi kulunuz ne hatalarda bulunmuş. İsmail Ağa (lahim) a, (küşt) a utanmadan (et) diyor. (erz)e (pi- rinç) ünvyanmı veriyor, İsmail Efendiye göre (dakik) (un) dur. (rovgan) kelimesini bile bilmi - yor; (revganı sade), (revganı zit) diyeceğine hâşa minelhuzur (sa - de yağı), (zeytin yağı) diyip geçi- yor... Emin olunuz, Paşa Hazretleri, ve- kilharcınız (nanı azizi), mübarek (hübz) ü bile bilmiyor da ona, hâ- şa sümme hâşa, (ekmek) diyor! Bildiğimiz (hatap) .... İsmail Ağaya göre o, (odun) dur! (İçten içe hay meşe odunu, hay!) Dikkat buyruluyor mu? İşmail Ağa (Mai leziz) den de anlamı - yor. Mai leziz ona göre (su) dur... Su... Ne kaba! Bunu köylü de bi - lir, kocakarı da. Kezalik dikkat ettim. Bir cahil gibi (maydanoz) yazıyor, (mide- nüvaz) in imlâşmı bile bilmiyor, o rezaketiten anlamıyor. (Halip) kelimesini okuyamadı bile. Onca halip (süt) tür... İnsaf buyurunuz, Paşa Hazretleri, liya kati olmadan efendiliğe terfi eden ve fakat bence ağa kalacak olan İsmail ağa mı dairei devletinizin vekilharcı olmrya sezadır, kulu - nuz mu? O kulunuz ki bir oturuş” ta Namık Kemal Ağabeyinizin (Devri istilâ) sını bir kelime atla” madan ezberden okuyabilirim.,, — Pek âlâ Idris Efendi! inşada İ imlâda böyle kudretin var. Alışve- rişte de İsmail Efendiden mukte - dir misin? İsmail Efendi de, zaten, terfi et- mek istiyormuş. İdris Efendinin şikâyetleri kendisine uygun geldi. Hırsız demesinler de ne derlerse desinler. Nanı azizden, hübzi şair (arpa ekmeği) anlamıyormuş.Za- rar yok. O da İdris Efendiyi şid- detle tavsiye etti. . İsmail Efendi! Furnos adasındaki hazinei hassa çiftliğine kâhya tayin edildi. Idris Efendi de büyük babamın vekil - harçlığı payesini kazandı. . . Yangm var! idris fendi man-| zum ve mukaffa erzak puslaları yazıyor amma hesabı şaşırmış. Yedi altının altmdan kalkamıyor. ilk haftasında vekilharçlıktan çı - karıldı, kumsaldaki mahalle mek- tebine asaleten bevvap ve vekâle: ten hoca tayin kılındı. Bir hafta sonra çocuklardan bir kısmını ilâhi okumak için bize ge- tirdi. Zavallı yavrucaklar... Te - lâffuzu bile unutmuşlar. Bildiği - miz Türkçeyi Kur'anı Kerim tec - vidi ile okuyorlar. —Gördünüz mü terakki yi? Sa- yei şahanede. ... İdris Efendi böbürlendi. sarmak istidasmda bulundu. ». . Mahalleli, şehirli tdris Efendiyi oldukça budalalıkla itham etmek- le beraber kendisini âlim, fadıl addediyorlardı. .. —Bir sarık sar- Sarık “Mısırda Kabine niçin istifa etmişti? Yeni kabinede kimler dışarıda bırakıldı Yüksek Mısırdaki (Bedari) ka» kasabası merkez memurunun katli üzerine suçlu olan iki gencin mu - hakemesi esnasında, maktulün ev- velce bu gençleri yakalatarak iş - kenceye uğrattığı anlaşılmış, bu - nun üzerine idare memurları aley- hinde vuku bulacak şikâyetlerin ne şekilde tahkik olunması mesele si Mısır kabinesi tarafından müza kere edilmiş, müzakere esnasında nazırlar arasmda ihtilâf bulundu - miştir. Mısm Başvekili İşmail Sıtkı Pa - şa isi'lasını krala takdim etmiş, kral istifayı kabul ettikten sonra gene Sıtkı Paşayı kabineyi teşkile memur etmişlir. İsmail Sıtkı Paşanm kabine » sinde kendisine muariz olan başlı- ca zat Adliye nazırı Mahir Paşa idi. Mahir Paşanın fikrine göre hal kın idare memurları aleyhinde vu ku bulacak şikâyetleri, adliyece tahkik olunmak gerektir. Bunun için memurları aleyhinde adli ta - kibat yapılmasını meneden kanu » nun ilgası lâzımdır. Başvekil Sıtkı Paşa, Adliye na - zırınm kabul etmemiş, ve adliye nazırını kabine haricinde bırak - mak için istifa etmiştir. İsmail Sıt- kı Paşa yeni kabinesine hem Ma - hir Paşayı, hem de ona müzaheret eden hariciye nazırı Yahya Paşayı ve sair işlerden dolayı kabinenin icraatını tenkit eden muvasalât na zırını almamıştır, Onların yerine kendi fikirlerine daha fazla işti - rak edecekleri anlaşılan üç zatı al- mış ve bu suretle yeni kabinesini teşkil etmiştir. Yeni Mısır hariciye nazırı Nahle ! Muti Paşadır. Yeni iki nazır ce- | neral Mehmet Şefik Paşa ile Meh: met Mustafa Paşadır. sa! Yetişecek genç! Otuz sene evvelki günleri bu - günlerle mukayese ediyorum. Ve- kilharç puslasındaki bütün keli- meler unutuldu. Şimdi bir insan erz, dakik, revgan, nan ve sair ke- limeleri smalasa kepaze olur. Di- İlimizden küfe küfe kelime dışarı ya atılmış. İdris Efendi geçende bana gel- di. Henüz ihtiyar değil. Palabıyık- i ları, kelimeleri gibi savrulmuş, Üs- tü başı temiz, Lâkin kendisi fakir. — İdris Efendi! Namık Kema « lin (Vatan — Silistre) sini bir o- ku. : — Beyim, modası geçti, — İdris Efendi! Büyük pedere yazdığın manzum erzak puslasmı oku, — Beyim, modası geçti, gülünç olurum. — Idris Efendi! (Habnamei Veysi) güzel bir eserdir. Değil mi? Onu ezber bilir misin? — Hayhay, beyim; dedi. Ayni İdris Efendi, sabık palabıyıklılar- dan İdris Efendi, Veysinin o için- den çıkılmaz eserini Osmanlıca - dan Türkçeye tercüme etmiş, şak- rak bir dille bana okumaz mı? ss. «Eylidris Efendide bu derece inkılâba uymuş, ağzındaki dili koparıp atmış, ve, Cümhuriyet piyasasından yeni bir dil tedarik etmiş ise zamanlarım cezri bir su- rette değiştiğine iman etmeliyiz. Celâl Nuri Yunanistanda İhtilâs Venizeloshükümeti itham ediliyor ATINA, 9 (Hususi) — Hükü- met ile Venizelistlerin arası yeni- den fena halde açılmıştır. Çalda- ris fırkası, oVenizelistleri ikti - dar mevkiinde bulundukları sira- da bir çok ihtilâslar ve sujisti - maller yapmakla itham eylemek- tedir, Bu ithamlar, iki Ufırkanm zaten şeker renk olan münasebet- lerini daha ziyade gerginleştir - miş, kabinenin mevkiini tehlikeye koymuştur. Meb'usan meclisi, bu ay so - nunda açıldığı zaman M. Venize- los söz alarak kabine azasmden bu imalı sözlerile neler kastet « tiklerini soracak ve ithamları var- sa, tasrih ve tavzih etmelerini talep edecektir. Maamafih başve- kil M, Çaldarisin kabinenin va - ziyetini kurtarmak için rüfeka - sı tarafından vaki olan imalı it - hamları tamir ve tevile çalışaca - ğı ümit edilmektedir. Maliye nazırı Ankelopulos is - tifa etmiştir. İstifasının sebebi, bütçe açığmı kısmen kapatmak için hükümetçe vazedilmesi dü » şünülmüş yeni vergiler hakkında kabine azasile arasında çıkan ih- tilfter. Maliye nazırı yeni vergi - lerin aleyhindedir. Başvekil isti - fayı bakul etmiştir. Yuroslavyalı'srla Yrrarhlar bir maç yaptılar ve Yı nan- hlar mağlüp oldu ATİNA, 9 (Hususi) — Yugos- İavyaşampiyonuBeogradski ta 5 kımı, son maçını Panatinaikos ta- kımile yapmış, çetin ve fevkalâde heyecanlı bir maçtan sonra Yu- nan takımmı 2 — 3 yenmiştir. TAKVIM Salı Çarşamba 10 K. sani (—O11 K. sani 13 Remazan 14 Ramazan Gün doğuşu 18 725 Gör sup ri 1700 Sabah namazı 6,0 640 Öğle Daman vu. ". kadi namazı © (AST ida Aüşim maman o 1700 1100 Yatı nama TR38 1838 Arasak .. 5 0 256 Yıbın geçen günleri kalan HAVA — Yeşilköy askeri rasat merkezinden verilen malimata göre, bu- gün hava bulutlu ve gabi istiksmeder- den rüzgârlı devam esecektir. Dün en fazla sıcaklık 8, en az 2 derece, hava tazyiki de 776 milimetre İdi. Radyoda : ——— ISTANBUL — 18 den 1845 e ka. dar Makbule Hanım, 18,45 ten 1980 a kadar orkestra, 19,30 dan erk kadar Franmzca ders dilerlemiş olanları), 90 den 2049 e kadar Hikmet Riza Hanım, 20,45 ten 2150 a kadar Servet Hanım, 21,30 dan 22 ye kadar Nimet Vahit Hanim tarafından tagarni, 22 den 22.40x kadar gramofon. Ajans ve borsa haberi, — ye 1230 dan 23,30 kadar Darüt- m Istanbul Belediyesi: ie > Tiyatrosu Temsilleri : Bu akşam saat 21,30 da KADIN Erkekleşince Yazan: Hüseyin Rah: mi Bey Piyes 3 perde “ 488 il m e .. Sarı Zeybek opere- tlne yakında başla- nacaktır. İSTANBUL BELEDİYES. 10 Kânunusani 1933 m Matbaamıza gelen eserler I Baerenser onem var earsansmman seske Türk Nöro-Psihiatri gazetesi Sinir hastalıkları mütehassıs, genç ve meraklı doktorlarımızdan Ahmet Şükrü Bey, bu isim alanda iki ayda bir çıkar Dir mecmuanın ilk sayısını çıkarmıştır. Mecmua Türkçe ve Fransızcsdır. içinde Almanca küçük bir kısım da vardır. Çok şeylet vadeden bu mecmuânm birinci sayısında doktor Ahmet Şökrü, Norettin Ramih, Kâzım Nuri, Galip Kü. şi ve izzettin Beylerle, Mösyö'Konosun teki leri vardır. Bilhassa Ahmet Şükrü Beyin Heroin hakkındaki müşahedeleri ile doktor Ko nos'un İstanbulda tetkik ettiği birçok hat “encepbalites idiopathiğves,, vak'aları hak- kındaki yazısı çayanı dikkati. Yalnız, doktor Konos'un makalesinin sonunun gelecek sayıya bırakılmasını doğru bul müuyorüz Bu güzel yazının sonunu oku- mak için iki ay beklemek mecbtriyetin- de bulunmak, mütales zevkini kaçınıyor. Yeni Türk mecmuası Istanbul Halkevi tarafından ayda bir çıkanlan bu mecmuanın dördüncü sayısı çı a. Bu sayıda, kapaktan başlıyan bir yenilik derhal göze çarpıyor. “Yeni Türk mecmuası, Avrupada çıkan bü tarz mec- muaların şeklini almıva baslamışur. Mecmvanın bu sayısında, Köprülüzas de Mehmet Fuat, Kâzım Nami, Yusuf Ziya, Burhan Ümit, ismail Hakkı, Mus- tafa Şekip, Sadri Etem, Fikret Adil, Na- hit Sırı, Rauf Ahmet Muhlis Etem, Mehmet Saffet Yaşar Nabi Beylerin Ş&- küfe Nihal Hanımm makale ve şiirlerini görüyoruz. Bu suretle, ilim, edebiyat, ihtsat, içe tmaiyat, felsefe, dil ve sinemaya ait ma- kaleleri nir arada toplıyan bir mecmua elde edilmiş oluyor ki, başlı haşma bu, bir muvaflskıyetir. Yalnız, mecmnada birçok tashih ha- talari olduğunu dâ “işlemek meçur'ye- ündeyiz. Gelecek nüsha için bu eksik- liğin de tamamlanacağını ümit eimek isteriz, Hükümdar Haydar Rifat Rey bir reniinheri türteç Sanata ve team "AE garp eserlerini dilimize çevirip izlan kü tüphanemize bediye etmektedir. Hayiar Rifat Bey bu arada kültür serisi unvam altında bir «ra meşriyata "aşlamıştır. ? 0 serinin ikinci kitabı olarık da meş'or italyan devlet adamı Ma! yavelin “İHü- kümdar, atlı eserini tercüme ederek base ormıştır. Tavsiye ederiz. “ çki düşmamı,, gazete Memleketimiz içki. düşmanlarının fi. kirlerini beyan eden bu yezine gazett- nin ilk sayısı çıkmıştır. Sağlığını düşü. nen herkes için ço. faydalıdır. BOKSA 9 Kânunuevvel 1933 Nukut (Satış) bap — 0 1, Fransız 160,80 1 Sterlin | 716— £ Şilin Av 1 Pezeta 1i,— 1Mak o S0— KE 30 £. Belçika Him | geleni”. ZİL 20 Drshmi » 280 | ga Didar SAZ 0 lsviçee o 0— İş çervameç 20 eva 20. | & Aim © ea i ilorin o SS—İ & Mecediye 3a— 0 Kuron Çek 192— | 1 Bankmet sa Çek fiatları (ka Paris 1208 | Prığa 1588— Londra 109,— | Vivanı 40225 NevsYork o 04709) Madrit 57682 Milâno 9.18 | Berlin 19750 Brüksel 340— | Varşova 49— Atina 8922—| Pete 35375 Cenevre 24490 | Bükreş 802450 Sofya 0441 Arterdam 1728 Terkon 3175 Iş Rankası 100 Anadolu 3540 | Çimentn Af, 1055 Peli 1D | ÜnyenDey, o34— Şir. Hayriye 15, | Şark Dey. 190 Tramvay 4 | ti 2— UV. Sigorta 24 | Sati m ceza 248 roman 12,65 | Telefon. - istikrazlar sx. dahili Tahviller Elektrik 94 Sark P.yolları o 5.75 | Tramvay 1025 D.Mavahhide 6029 | Tünel 40 Gümrtikler 553 | Rıbtım 1690 415 | Anadolu | oo 4240 Saydi mahi Bağdat 459 | Asadoln W j