15 Aralık 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 11

e lu İS Könünuevvel 1932 VAKIT m Sayıfa 9 Barut işindeki rüşvet meselesi için Büyük Millet Meclisi muhtelit encümeni ne diyor ? © Münukasaya fesat karışmış mı ? — 10,000 r rovelver ithaline izin — Avans ve otomobil meseleleri ! k Drun bir müddettenberi muhtelif | | 7 Deçiren barut irtişası mese mdaki tahkikatın nihayet Röllet meclisine sevkolundu - liye Yazmıştık. Hadiseye esbak ma- ii Hasan beyin isminin de | olması münasebetile millet e İntikal eden dosya önce ik- eg rende, sonra da adliye ve tekki, *sasiye encümenlerinden mü ç,, Mühlelit encümende tetkik o- 1 » Muhtelit enelimenin verdi: ve hazırladığı mazbata Bü- İl ti Mitleş meclisinin bugünkü heye İ iye içtimaında müzakere 0 hem 8e nihai karara bağlanacak” Aİ müzakereye zemin teş- Yi olan mühtelif o encümen | B t aynen şudur: Ve mevaddı infilâkiye in- | MK izayodekinie fesat ka k ve bazı devlet memur- Tüsvet vermek maznuniye - hz lu Ay İstanbul müddeiumumili - S temmuz 1929 tarihli ta - | nesile İstanbul yedinci is - | dairesinde haklarında tah- i icra edilen İbrahim Beyza- İU | i ve Jan Pasat ve Nesim Hİ 4 “yah ve Kemal Nasi ve Sa- Neon Nasi ve Jül, Jan, Leon efendilere isnat edilen 4 'da rüşvet almak © suretile | tâ eketi olduğu ifade ve id- #dilmesinden dolayı o maliye ii sabık varidat umum mü- e Kâmil ve Kavanin şubesi İsmail Edip ve varidat e ürliğüne vekâlette gd, volan sabık Ankara del- 1 İhsan ve İstanbul defter- tetkik memurlarından Tev i.. beyler ve delâili im » | pm Cemil Süleyman ii nda tahkikat icrası lü- binaen evrak ciheti mül- | tevdi ve maliye müfettiş- Marifetile tahkikat ifa ettiril- & sonra müddeiumumilik va n. Ankara birinci U istintak Mi verilerek icra (o kılman Moi t esnasında esbak mali - ekili Hasan beyin barut im- “ müteahhitlerinden 7500 bir otomobili hediye ola- yi etmek ve fişek muka - esi hilâfına rüşvet mu - vekâletine müteallik ba- amelitta maznunların suç - Müşareketi beyan ve iddia Kaya tenevvürü (Hasan ında tahkikat icrasına | "bulunmuş olup bü. cihet | İğ, dahilinde olduğundan ve maznunların tâbi olacağı © usul ve mercii de Ha- Vi bağlı olacağından Anka- f müslantikliğinin 5 ma- Ni Na, tarihli kararile evvele - ği yk müteferria müd- ; iğe tevdi ve Sadliye ve- ği e anl bâşvekâletten 18 | A May |, tezke re ile Yüksek reisliğe | Mr gyakla büyük millet mec vi nisan 1932 tarihindeki ımda dahili o ni- e bir tetkik encümeni ni teş iin almmış ve mez - nin 25 haziran 1932 İe avanslar vermek ve re Mügirde de müttehaz karara anı muamele ifa etmek gibi ve diğer maznunlara ait va Millet meclisinin salâ- çakkındaki tahkikat ne - Sihetin ifa ve ikmali ğa ve 6 — 1319 nu | nin 170 inci maddesi tarihli raporunda meselenin t ten- | virile hakikatin meydana çıkarıl- ması için tahkikat icrasma lüzum gösterilmiş ve bu rapor mefadı meclisin 27 haziran 1932 tarihin- deki 72 inci in'ikadında kabul e - dilmiş olmakla muhtelit encüme - nimiz tahkikata başlamıştır. Encümenin ilk içtimamda, tev di edilen evrakın kesret ve tenev- vüü nazarı dikkate alınarak ha - diseyi ve delillerini cem ve telfik üzere bir ihzari komisyon teşkili münasip görülerek o suretle tetki- telhis edilmişti, Rapora nazaran: Barut mevaddı infilâkiye inhisarı iha - lesinin kapalı zarflar açıldıktan ve mazbata tanzim edildikten son ra aleni münakasa ic*ası suretile yapılmasına ve taliplerden biri - nin istinkâfı menfaat (mukabili olduğunun bilâhare anlaşılması- na göre bunda Hasan beyin de menfaattar olup olmadığı 10,000 revolver ithaline (müsaade edil- mekte, fişek mukavelesine zeyl o- larak ikinci bir mukavele yapıl - masında, 716,559 fişek © ithaline müsaade olunmakta ve avans na- mile müteahhide verilen paralar- da da maznunlardan bazılarının ifadesi veçhile Hasan beyin bir menfaat temin edip etmediği ve müteahhitlerden bir otomobil a- sp almadığı noktalarının tahkiki icap etmektedir. Muhtelit encümen hadiseyi bir | ” ! Beyin çekilmesi 25,000 lira muka kere de müruru zaman noktasın - dan tetkike lüzum görmüş ve bu- nun üzerine ihzari komisyon ta - rafından icra kılınan tetkik neti- cesinde maznunlardan Kâmil ve İbsan Beylerin istintak dairesin- de evvelce müruru zaman ididia- sı dermeyan ederek (Oo müstantik tarafmdan reddedildiği ve işi i - tirazen tetkik eden mahkeme rei- si tarafından da bu ret kararının tasdik edildiği görülmüş ve hadi- senin vukuu ile tahkikatın İstan- bulda başlaması arasında müruru zaman haddine bağlı bir müddet geçmediği gibi ceza kanununun 106 ıncı maddesinde bir cürüm - | den dolayı yapılan ve müruru za- | kasanın icrası Hazineye mühim manı kesen muamelelerin cürüm- de her ne suretle olursa olsun met hali olup da aleyhinde takibat ve tahkikat yapılmamış olan kim - seler hakkında dahi müruru za - mani keseceği musarrah bulun - muş olmasına nazaran haklarında sonradan tahkikata başlananlar i- çin de müruru zaman meselesi va rit olmadığı tesbit edilmiş ve key- fiyet muhtelit encümence kabul edilmiştir. Şu hazırlıklara tahkik mevzu- larma nüfuz eden encümen; ha- diselerin esbak maliye vekili Ha- san beyi alâkadar eden kısımları üzerinde kendisini isticvap etmiş | ve otomobil meselesindeki o iza- hatımı müeyyit olarak ibraz eyle- diği vesikaları encümen © evrakı | | meyanına almıştır. Diğer kısım - | İ lar üzerindeki izahatından, ken « | disinin vekâleti zamanında vari - dat umum müdürlüğüne asaleten ve vekâleten idare eden Kâmil ve İhsan beylerin de isticvabı lüzu - mu hâsıl olmuş ve fazla olarak o tarihlerde nakit işleri ğünde bulunan Macit bey ile hu- kuk müşavirliğinde bulunan Sü - reyya beyin malümat ve şehade- tine de müracaat edildikten ve İhsan bey tarafından ifadei.şi - fahiye makamına kaim olmak ü- zere ayrıca verilen izahname da- hi encümen evrakı meöyanma alın dıktan sonra vaziyetin tönevvür ettiğine ve tahkikatı başkaca tev- sie mahal olmadığına ittifakla karar verilerek aşağıdaki netice - ye varılmıştır. Münakasaya fesat karışlırmak meselesi 1341 senesi muvazenci umumi- kat icra ve vaziyet bir raporla | ”* kanununun 57 inci maddesile kabul edilen Barut mevaddı infi- lâkiye inhisarının işletilmesi Ma- liye Vekâletince kapalı zarf usu- lile münakasaya konularak işti - ! rak eden taliplerin teklifleri ihale komisyonunca tetkik edilip en müsait şerait Babanzade Fuat Be- yin temsil ettiği (Liknoza) şirke- tinin olmakla mezkür şirkete iha- le için mazbata tanzim edilmis iken bir gün evvelki tarihle Lüt- fi Bey tarafından verilen istidada daha müsait şerait teklif edilece- ği dermeyan edildiğinden Hasan bey tarafından aleni omünakasa emredilmiş ve icra kılınan aleni münakasa neticesinde diğer talip lerin çekilmesile 2 ağustos rekâsı şirketine ihale edilmiştir. Lütfi beye yapılan ibale; Ha- san beyin istida derkenarında işa ret ettiği hazine menfaatini temin etmiş bulunmakla bilinde olduğu evrak meyanında- ki mektuplar, hesap hulâsaları ve İş bankasınm iş'arile anlaşıldığı- na göre de Lütfi ve Fuat Beyler arasındaki bu hâdise gene bir suç mevzuu teşkil edebilir. Fakat Ha- san Bey için şu fesat karışma key- fiyetinde bir 'müşareket deliline tesadüf edilmediği gibi münaka- sayı kinci defa olarak aleni icra ettirmekte de menfaat kastma de- lâlet edecek bir hal görülmemiş ve münakasaya verilen bu şeklide müzayede, münakasa ve ihalât kanununa muhalefette bulunma- mış olmakla beraber aleni müna- menafi temin etmiştir. Maamafih bu sıra sıhhi sebep- lere binaen Hasan Beyin istifası vukubulmakla ihale muamelesi halefi Mustafa Abdülhalik Bey tarafından icra edilmiştir. 10,000 revelver haline müsaade meselesi 1341 senesi muvazenei umumi- ye kanununun 57 inci madesinde istimali caiz revolverlerin satışı- nın inhisar altına alınması üzeri- ne evvelce sipariş olanların 15 Temmuz 1341 zevaline kadar Rü- sumat müdüriyetine beyanname vermesi ve aksi verlerin ogümrüklerden ithaline müsaade edilmiyeceği Maliye ve- kâletince ilân edilmiş (olmasına rağmen maznunlardan Jül Fres- ko tarafından muahhar tarihlerle vaki istidalarda mukaddem bir si- parişi olduğundan ve ilânr görme- dikleri için vaktile müracaat ede- mediklerinden bahisle 10,000 re- volverin ithaline müsaade iştenil mesi üzerine Varidat umum müdü rü vekili İhsan Bey vekâlet maka- mına verdiği müzekkerede tetkik edilen vesikalara nazaran sipari- şin evvelce vukuu anlaşıldığın - 1926 | | da İbrahim Beyzade Lütfi ve şü- beraber Fuat | | merbut müzekkeresi üzerine Ma- takdirde revol- | dan bir defaya mahsus olmak ve emsal teşkil etmemek üzere itha- line müsaade cihetini terviç etti- inden vaki talep bu esbabı muci- beye müsteniden Hasan Bey tara- fından da muçibe iktiran ettiril- miştir. İcra kılman tetkikat neticesin- | de munhasıran revolverler için Heyeti Vekileden musaddak bir talimatname mevcut olmadığı ve yapılan ilânın ancak Maliye ve- kâletinin kendi selâhiyetini isti - | mal suretile ittihaz eylediği idari tedbirler cümlesinden olduğu an- laşılmış ve dairesinin kanunen mes'uliyeti tekabbül ederek tet- kik ettiği vesikalara müsteniden ! gösterdiği lüzum ve icap üzerine bir vekilin teferrüata inerek tek- rar tetkik etmesine imkân ve mec- buriyet de tasavvur edilmemiş bu- lunduğundan bu noktada Hasan Beyin şahsına atfedilen yolsuzluk varit görülememiştir. Fişek mukavelesine zeylo- larak ikinci bir mukavele yapılması İnhisar altındaki av ve revolvsr fişeklerinin birinci (o mukavele mucibince celbedilmiş olan çeşit- leri ihtiyacı ve talepleri tatmin et- mediği ve çeşit noksanlığı satışı" na mâni olduğu cihetle noksanla- rım pazarlık suretile ikmali için Heyeti Vekile kararı istihsal et- mek üzere Varidat umum müdür lüğünün bir ihtiyaç (o cetveline liye vekili Hasan Beyin keyfiyeti Heyeti vekileye arz ve takdimini ve karar istihsali ve neticede ge- ne evvelki müteahhitle ve fakat pazarlık esası üzerine bir zeyli İ mukavele yapılmasında müzaye- de, münakasa ve ithalât kanunu nun ahkâmına muhalif bir vazi- yet görülmediği gibi Hasan Beyin böyle bir mukavele aktine müte- dair muamelâtta mevzubahs yol- suzluk ve suistimale ( iştirakini gösterir bir hale de tesadüf edil- memiştir. 716,559 fişek ithaline müsaade meselesi Bu fişeklerin müsadere veya mahrecine iadesi hakkındaki mu- ameleden haberdar olmıyan vekil Hasan Bey: İşbu fişeklerin ikinci mukavele mucibince celbi tekar- rüreden çeşitlerden bulunması hasebile o mezkür mukaveleye mahsuben ithaline müsaade olun- ması hakkımda Varidat Oumun müdürlüğünün gösterdiği lüzuma binaen (mucibince) işaretini koy- muştur ki bunda Hasan Beye is- nadı kabil bir suç unsuru görül- memiştir, h Avans meselesi Askeri fabrikalar umum mü- dürlüğünün 1340 senesi bütçe ka- | ! delâletlerile otomobil hâdisesinin nunile Devlet inhisarma alınan ve işletilmesi Askeri fabrikalar u- mum müdürlüğüne verilen av ve revolver fişekleri inhisarının 9 Kânunuevvel 1341 tarih ve 652 numaralı kanun ile Maliye vekâ- | letine devredilmesi üzerine müte- ahhit İbrahim Beyzade Lütfi Bey | Maliye vekâletine bir istida vere- rek bayilere verilen malların ida- reye maledilmiş sayılması ahiren fabrikalar umum müdürlüğünce kabul olunduğunu o ve cereyanı teslimatına mukabil para verilme» sini talep etmiş ve istida Varidat umum müdürlüğüne usulen hava- le olunmuş ve Varidat O umum müdürlüğü dahi cerayanı muame- leyi fabrikalar umum (müdürlü- günden sormuştur. ; Fabrikalar umum müdürlüğü- nün cevabi tahriratındaki (bayi- lere teslim edilecek miktarın ide» remize maledilmesi ahiren kabu edilmiştir) fıkrasına o istinaden Varidat umum müdürlüğü vekâlet makamına müteahhit Lütfi oOBey tarafından teslim edilen fişekler» den ve bunun miktar ve bedelin- den ve ancak hesabı görülmediği için matlubatı tahakkuk ettirilme- diğinden bahisle (bersabık avans itası) için lüzum göstermiş ve ve- kil Hasan Bey dahi (mucip) işare- ti koymuştur. Varidat umum müdürlüğü ve kil Hasaan Beye kat'i hesabr yas pıldığında mahsubu icra edilmek lâzım gelen vacibüttediye bir Ha- zine borcu mevcut olduğu kanaa- tini vermiş ve sepkeden muame- lenin dahi ayni merkezde olduğu- nu söylemiş ve şu suretle ita emri istihsal edilmiş ve vekil Hasan Beyin (mucibince) işareti olmak» sızın Varidat umum müdürlüğü- nün tediye cetvelleri kaydettire- rek Nakit işleri müdüriyeli tara- fından yaptırılan müteaddit tedi- yelerin dahi yukarıda izah edilen esas ve muameleye istinat ettiril- diği anlaşılmış ise de mes'ul ve se- lâhiyettar daire müdürünün gös- terdiği icabı kabul eden Vekil Hasan Beyin muamelede muaheze ve mes'uliyetini mucip bir hal gö- rülememiştir. Otomobil meselesi Hasan Beye hediye edildiği söylenilen otomobil meselesi etra- fında ihzari komisyonun da tami- kan tetkik ve telhis ettiği vakialar ve ifadelerle Hasan Beyin izahatı ve ibraz eylediği vesikalar tetkik edildi: İstanbul ve Ankarada muhtelif otomobil acentalarından alman malümatta 7,500 lira kıymetinde her hangi bir otomobilin Hâsan Beye satıldığına veya diğer maz- nunlardan bazıları (tarafından böyle bir otomobil alındığına da- ir bir kayit ve işarete tesadüf edi- lemeyip bilâkis maznunların muh- telif ifadelerle biribirini tekzip ettikleri ve nihayet maznunlardan ikisinin kendi aralarında taksim etmek üzere şeriklerine gösterdik- leri bazı mevhum masraflar me- İ yanına böyle bir otomobil de da- hil ettiklerini söylemeleri ve Ha- san Beyin kendi ihtiyacına bina- en bizzat satın aldığı (Fiat) ve (Kraysler) otomobillerinin bir kısım vesikalarını ibraz eylemesi musanna olduğuna kanaat hâsıl ol mustur. Yukarıda izah olunan sebeple» re binaen isimleri yazılı maznun- lara isnat olunan suçlara (oo Vekil Hasan Beyin irtibat ve ştrakini gösterir bir hale tesadüf edilmedi- ğinden hakkında takibat icrası- na ve son tahkikatın açılmasına mahal olmadığına bir rey muha- life karşı ekseriyetle ve evrakın kanuni merciine iadesine ittifak- muamelenin tetkiki ile kendisine İ la karar verilmiştir.