5 Ekim 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

Sayıfa 2 e iki lâpçı olamaz mı? ERER e (Başmakalemizden Devam) melere tatbikat ile hayat saha- sında canlı bir mevki ver- mektir Oki bunun için elde hiç bir (ovasıta yok zannetmek hata olur. İşte Cahit bey bu hataya düştüğü içindir ki Türk dilinde inkılâptan bahse- dildikçe bunu imkârsız bir şey görüyor. Bu inkılâpçılığı nihayet faideli bir ifratkârlık gibi telâkki ediyor. Cahit Beyin kabul etmesi lâ- zımdır ki bir memlekette halkın konuşma ve yazma dilini zamaa zaman değiştiren üç büyük ma- kine vardır. Bunlardan biri mek- tepler ve mektep kitapları, ikin- cisi devletin resmi ve ana kanun- ları, üçüncüsü edebiyatıdır. Bu itibarla diyebiliriz ki eski divan edebiyatı bakikatte Basıl bir medrese edebiyatı ise Os- manlı edebiyatı da renk itibarile bu mahiyette kalmaktan yakası- Dı kurtaramamıştır. Edebiyatı Ce- dide ise medrese ile mektebin ka- rışmasından doğmuştur. Türk in- kılâbı medreseleri kaldırdı. Fakat asırlarca bu memlekette yaşamış ve medreseler vasıtasile dilimize girmiş ve yerleşmiş ve bugün zevklerimizin kendi selim ben- liğine dönmesi neticesinde ar- tık biç bir lüzumu kalmamış olduğu balde bâlâ lügatlerimizde ve kitaplarımızda duran binlerce kelime vardır. Meselâ gök keli- mesi varken artık (sema) kelime- sinin bir Türk lügatinde durması doğru mudur? Şu halda biz istediğimiz dil inkılâbında nasıl muvaffak ola- biliriz? Bunun için her şeyden evvel şüphesiz her türlü milli ve me- deni ihtiyaçlarımızı temin edecek bir lügati sür'atle yapmak lâ- zımdır. Bu Jügatın yapılması di- limizde bir tasfiye olacaktır. Aynı zamanda bugünkü medeni ibti- yaçlara göre lâzım olduğu halde dilimizde bulamadığımız kelime- leri de bize getirecektir. Ondan sonra iki büyük iş karşımıza çı- kacaktır. Bugün devlet teşkilâtı tarafından kabul edilmiş olup tatbik edilmekte bulunan en mü- kim kanunları » Teşkilâtı Esasiye (temel) kanununundan başlıyarak hepsini - inkılâpçı Türk akade- misi yapacağı İügate göre ma- nalarına asla halel getirmeksizin değiştirebilir, Sonra inkılâpçı Türk akademisinin rehberligi sa- yesinde açılacak cereyan ile memlekette tamamen yeni bir edebiyat hareketi vücuda gele- bilir. Ve bütün bu hareketler ve tedbirler sayesinde nihayet beş on seve içinde Türk dili in- kılâbı tamamlanabilir, Ve şüphe- siz bütün bunlar yapılırken bir dilin büyümesi, zürriyet vermesi, aşılanması yolunda müsbet neti- ,6e veren bütün tabiat ve ilim kanun ve tecrübelerinden elbet- te istifade edilir. Vaktile bir Namık Kemal bey ve birkaç arkadaşı çıkmış mem- lekette şahsi kuvvetlerile yazı dili sahasında büyük değişiklikler yapmışlardır. Tevfik Fikret ile arkadaşları gene bir hareket uyan- dırmışlardır. Bugünkü Türk dili inkılâbının başında ise Gazi gibi bir millet ve aynı zamanda dev- let reisi ve bütün devlet teşki- lâtı ve büyük bir inkılâpçı Türk münevveri zümresi vardır. Bn su- retle başlamış olan Türk dil hare- ge m mr i o İstanbulun kurtulduğu gün | Yarın top atılınca herkes ve her nakil vasıtası iki dakika olduğu yerde duracak Yarın İstanbulun 9 sene ev- vel kurtulduğu ve şehire Türk ordusutun girdiği güne tesadüf ediyor. Belediye yannki merasim esnasında top atılınca vesaiti £ nakliyenin ikişer dakika olduk- İarı yerde kalmalarmı şirket- lere bildirmiştir. Dün bülün vesaiti nakliye cemiyetlarine de > bu hususta tebligat yapılmıştır. i 3 : 5 i VAKIT Istanbul belediyesinden : Istanbülun kurluluş bayra- mına tesadüf eden teşriniev- velin altıncı pe:şembe günü saat on buçukta Taksim mey- danında yapılacak geçit resmi- ne teşrifata dahil olan zevat davetlidirler. O gün askerimizin Istanbul topragına ayak bastığı saat tam onda muhtelif yerlerden top atılacaktır. Top atılmağa başlandığı za- man muhterem halkımızın ve bütün nakliye vasıtalarının iki dakika oldukları yerde hemen tevakkuf ederek İstiklâl müca- delesinde şehit düşen kardeş- lerimizi O hürmetle (tahattur etmeleri rica olunur, Ag gg yy gg gt İmemezmn By yy ay gey Milletler c Hariciye vekilimizin Türk -İngiliz ve Türk-Irak münasebetlerine dair nutku emiyefinde Tü Cenevre, 4 (A. A.) — Irakın milletler cemiyetine kabulü mü - nasebetile Assamble'de hariciye vekilimiz Tevfik Rüştü Bey, bir nutuk irat etmiştir. Türkiyenin bu hadiseden mütevellit büyük meser retini beyan ve izhar ederek de « miştir ki: |. “Genç Irak devletinin teşek - kül etmesini en har sevgile takip etmiş olan Türkiye bu memleke - tin bize bir çok rabıtalarla yakın lığı ve mazisinin bizzat Türk ta- rihile memzüç bulunması dolayı- sile fevkalâde bahtiyardır. Filhakika, iki memleket arasın daki asırlarm bıraktığı rabitalar, mütekabil muhabbet havası için- de inkişaf etmiştir. Bu münase - betle Irak hükümetinin takip et- tiği ve bittabi İngiltere » Türkiye siyasetine tetabuk eden dikkatli politikası komşu memleketlere tamamen emniyet vermiş bu su - İ retle Türkiye * İrak Türkiye - İn giletre münasebatını tarsin ede - rek Sulh davasına büyük hizmet etmiştir. Malüm olduğu üzere Lausanne muahedesinde halledilmiyen ye » gâne mesele, du mesele Silâhlar sidir. Bu mesele, bilâhare İngilte- re ile Türkiye arasında dostane müzakerat neticesinde halledil - miştir. Böyle bir sureti halle im - kân veren şey, Türkiyenin Musul üzerindeki bukuk ve unvanların - dan müstakil İrak hükümeti lehi- ne feragat etmesi olmuştur. Bu bapta aktedilen, diğer iki akideyn ile beraber tamamen müsavat e « sası dahilinde İrak tarafından im zalanan muahede, Türk - İngiliz, Türk - İrak dostluğunun esasını kurmuş ve ayni zamanda İrakın müstakil bir devlet olarak mevcu- diyetinin ilk resmi tezahürü ol - muştur, O zamandan itibaren, Türkiye nazarında İrak hukuku hükümra- | nisine sahip bir devlettir. Nitekim Türkiye İrak ile aktettiği muka - velelerle münasebatını tanzim et - miştir, Bu itibarla dostum Nuri paşayı aramızda görmekten mü - tevellit mahzuziyetim derindir. Genç devleti, bütün kalbimle teb- rik eder, kendisine refah temen - ni ederim. İngiltere hükümetine de İrak- taki hakimane müsimir politikası dan dolayı tebriklerimi arzetmek Yunanistandaki Azalacak mı? ' zelzelenin dehşeti Yunanistanda, bilbassa Selânik cıvarındaki zelzele tahminden Amerikanın üçte bir azaltma teklifi ve Avrupalılar Vaşington, 4 (A.A) — Vaşing- torna gönderilmiş olan M. Nor- man Davis teslibatın üçte biri- nin tahdidi şeklinde M. Hoover tarafından yapılmış olan teklifin kabulü lebinde israr etmesi için talimat almıştır. Amerika, tahdidi teslihatın şimdi içinde bulunmakta olduğu çıkmazın en mükemmel hal şek- linin bu olduğu mütaleasındadır. M. Norman Davis son defa Londraya icra etmiş olduğu se- |: yabat esnasında Sir Jhon Simon ile uzun uzadıya görüşmüştür. Makamının Selânik köylerinden birinde " ketinin ne gibi büyük neticeler verebileceğinde şüphe varmıdır? Dil sahasında tabi tekâmülden fazla bir şey yapılamıyacağını iddia eden Hüseyin Cahit bey çok geçmez, bir gün gelecek, inkılâp tekâmülünün muzaffer neticesi karşısında ilk büyük Türk dili kurultayında söylediği mu- hafazakârane sözlerin nasıl bir bata olduğunu anlıyacaktır. Mehmet Asım zelzeleden sonraki manzara çok şiddetli olmuş, binlerce kişi açıkta kalmış, bildirildiği gibi 300 kişi değil, daha fazla insan ölmuştur. Mecruh olanlar bunlar- dan da fazladır. Türk Hilâllahmerinin muaveneti Atina, 4 (A.A) — Yunan mat buatı, Türk Hilâliahmerinin Yu- nan felâketzedelerine vaki olan yardımlarından hararetle bahset- mektedir. | kası reisi benim için bir zevktir. Suriye hak kında da birkaç kelime söylemek isterim, Evvelemirde Türkiyenin ken- disile dostluk, iyi komşuluk müna sebatmın idame ve inkişafını is - | tediği Fransa hükümetinin Surj » yeyi istiklâle doğru götüren siya - setine karşı emniyet ve itimadını izhar ve ifade etmek isterim. Ümit etmek isterim ki, Suriye Irakın vâsıl olduğu gayeye var - mak için ayni tsulü takip edecek ve yakm atide Suriyeyi de İrak gi bi müstakil devlet olarak cemiyet içinde selâmlamaâkla bahtiyar ola Cağız. Müteakiben Fransız murahha- si söz alarak İrakın cemiyete gir- ye vekilimiz Tevfik Rüştü beyin sulhperverane mesaisini takdirler le yadetmiş, Suriye hakkındaki te mennilerine tamamen iştirak etti- ğini bildirmiştir. Tevfik Rüştü beyin nutku As- samble ve beynelmilel gazeteciler muhitinde güzel intibalar hâsıl etmiş ve pek ziyade alkışlanmış - tır. .. 10 AET ANENE EEE ANAMA AE SENNA ENKA EAA Yunanistanda Rejim işi Kıral taraftarları Cümhuriyeti kat- iyen kabul ettiler Atina 4 (A.A) — Halkçı fır- , Çaldaris, Cümhbu- riyeti kayit ve şartsız olarak memleketin meşru rejimi oldu- ğunu kabul ve teslim eden yeni bir mektup göndermiştir. Bunun üzerine reisicümhur, millete hita- ben bir beyanname erek * İ rejim meselesinin halledilmiş ol- u ilân etmiştir. tina, 4 (A.A) — Gazeteler, halkçi fırkanın başlıca erkânının M. Çaldaris tarafından reisicüm- hur M. Zaimise hitaben yazılmış olan ve cümhuriyet rejiminin memleketin meşru rejimi oldu- ğunu tanıyan bir vesika teşkil eden mektubunun metnini tasvip etmiş olduklarını haber vermek- tedir, yi mesi Atina, 4 (A, A.) — Reisicüm- hur M. Zaimis millete hitaben a - sağıdaki beyannameyi neşretmiş » “Cümhuriyet rejimi hakkında millette hâkim olan endişeleri bu rejimin muhafızı sıfatile intiha - bımdan beri alâka ile takip edi - | mesini selâralarıkimın20u40 asiri çi iy 1 e Günün meselesi: f Çay ve kahveDi Pyar Mer iğ işgal dı. Bu iygal etmiye yata göre luyarak kahve fiatlarmın p sekiz ay evvel bir A fabrikatörün hükümete müracaat hatırımıza geldi. rikatör iken ki: üğüterek adeta çekilmiş ba getirirler. Bu kahveler Avusi' ya ahalisi tarafından ku maktadır. En iyi şekerli bu suretle yapılır. Türkiyede böyle bir fabrika yapmak ol olur. Bana müsaade ediniz. * fabrika açayım. Eğer Türki ahalisi arasında bu kahve rf bet bulursa fabrikaları artırı9?&d kabildir. Bu suretle Türk ç leri için yeni bir sarfiyat m de temin edilmiş olur.,, Vaktile böyle bir teklif dığını biz batırlayoruz. hükümetçe ne cevap verildiği. bilmiyoruz. İncir (kurusu kahve yapmak usulü Avustüf! gibi medeni bir memlekette vaç bulmuş olursa neden da Türkiyede bulmasın? Biz böfi bir revaca mani olacak bir sebfpin düşünemiyoruz. Her halde ebeliği miyetle nazarı dikkâte alına€ cibet şudur : Cenubi Amerik ki Berezilya memleketimiz€ bir santimlik mal almıyor, Bi pe heebil ürkiye bi Sütte Kete $ milyon liralık döviz riyor. Fikrimizce bu hal devi£ edemez ve etmemelidir. Sırf aşi keyf vasıtası olan kabve : Türkiyeden karşılıksız döviz karmak memleket hesabına nacak bir şeydir. Şayet me ketimizdede incir kahvesi mek ve revacını temin eli « imkânı varsa bu suretlede “ia, riçten kabve ithalatının tahd ne çalışmak lâzımdır. * # s p Fahir" « — ——ğş—ş—ş—— m — İstanbui susuZi” EEE (Baş tarafı 1 inci sa; kadar ziyana soktuğunu gös! ye kâfidir. Karar bekleniyo İstanbulun Terkos derd daha doğrusu bu belâdan b ye elile kurtulması yakındır." Yakında satın almacak kos tesisatının idaresi şekli fında meşgul olan komisyon" zar günü belediyede son toP masmı yapacaktır. Bu topli komisyonun âzası noktai n rını söyliyecekler ve kat'i larmı vereceklerdir. j yor ve bu endişelere bizzat rak ediyorum. Bilâkaydü cümhuriyeti tanıyan ve cüm” yet rejimine hürmet ve ri den halkçı fırkası reisinin lülde bana şifahen yaptığ gün de Yunanistanın cüm rejimi altında mes'ut temennisini ilâve ederek tekrar ettiği beyanaltan endişelere şu saatte mahal mış oluy ve rejim mese! olarak nihayet bulmuştur» Yunanistan halkına bir ehemmiyeti haiz olan “fi. ayı bugün bildirirken bu rici haberi büyük bir © karşılıyacağından emin 9 i rum,, F , #yo ye