15 Mayıs 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7

A Cümhuriyet H. Fırkasını Fırka kong iktisadi Hayat Mühim ihracat maddelerimizden yumurta kontrola muhtaçtır Yumurta memleketimizin ihracat)tarafların yumurtaları az para etmek emtiası arasmda mühim bir mevki iş-İtedir. gal etmeğe başlamıştır, Şayet ihracat iskelelerinde yapılan Dİ en Kastamonu mıntakasından|muamele her yerin yumurlasma bir / lu yumurtası) namt altında Marjdamga vurmak suretile ambalâj ettir. silyaya ve oradan İsviçre, Almanya, Islmek ve bu surette bir kontrol tesisi Cümhuriyet Halk Fırkası nizamna- panya gibi memleketlere sevkedilen yu|mümkün olursa o zaman bu yapılamıya|n€ projesinin kongrenin evelki günkü) ( Firkamız, vatandaşların siyasi hak- Murtanın miktarı mühim bir yekânn Cak ve iç tarafın yumurtaları daha çok UZUN içtimamda okunduğu ve çok ha: ları noktasında cinsiyet farkı gözet baliğ olmakta, bu yüzden memleketi.|para tutacak ve binnetice iç tarafta bul raretli münakaşaları ve müzakereleri mez. Bilâkis türk milletinin yüksek mize mühim bir servetin girmesine se|işle meşgul olanlar hiraz daha refahaj müteakip kabul edildiğini yazmıştık.İve derin tarihinde içtimai hayatı her bep olmaktadr. kavuşmuş oacaklardır. Bu nizamname metnini bugün aynen noktadan birliğe istinat etmiş olduğu Yumurtanın cüz'i emeklerle bu de) | Ikinci mes'ele, piyasaya zamana gü|neğrediyoruz: nu bilen fırkamız kadınlarımızın bele rece mühim bir varidat temin etmesi|re müstakir bir halde bulundurabil. Proje bir mukaddeme ile sekiz kıs- diye intihabında olduğu gibi meb'us bil bizim Kastkmonu havalisinde| ektir. mı ihtiva etmektedir. Proje hakkında! (ntihabında da siyasi haklarını kullan- Miçok kimseleri münhasıran “tavukçu- Kastamonuda öyle olur ki ki nizamname encümeni mazbatası Şu maları için lâzım gelen müsait zemini Tuk ile iştigale sevketmektedir. Bilhas| Yumurta piyasası, müstahsillerden top| idi? Poasirlamayi bir vazife #dteder. Birki) sâ son sene zarfında bu alâka her tür|lanırken günde üç defa değişir. Sabah Fırkamız encümeninde. hazırlanan ancak bu takdirde tarihi ve şerefli ha lü tahminin fevkine çıkmıştır. Birçoklleyin iki kuruşa alman yumuria öğle)rspor hükümet makamlarında bulun wn) yatımızı yeni şeraite uygun simasile kimseler yeniden ve fenni bir şekilde| Ye doğru bazan yetmiş paraya bazan Birka arkadaşların tecrübeli tetlihya etmiş olacağına kanidir. tavukçuluk yapabilmek için tavukhane|doksan paraya toplânır, Bir gün sonra |Kiklerinden de geçirildikten | sonra w- İKİNCİ KISIM: ler tesisine başlamışlardır. piyasa yine değişir. Bunun sebebi, bu ie ve . ni tarafından hususi Gühurmiyet Halk Fırkasının Tavukçuluk son senelerin buğday) işleri idare eden birkaç tüccarm biribir ve e nim — pre ye ana vasıfları : N İstihsalâtının çokluğu ve fiatlar dü)lerile lüzumsuz rekabetleridir. Bu işte), im ralli ram Deep |“ 8 üMeo in inert seyrini lüğü karşısında köylüyü de fazla mütazarrır olan doğrudan doğruya ; ” m sai ir İni müstahsillerdir. Ve pak ilk iş ya ei relay si pe ya ) Devletçi, e ) Lâlk, $ ) Inkilâp- Memleketin her tarafında alessevi! memlekette bir yumurtta borsası tesi. ere , ye inkişaf edebilecek derecede kolay!si, veya Marsilya piyasisını haftada i- vâzıh bir surette tesbit eden ve vata| A — Fırka, cümhuriyetin milli hâ ha uygun buluruz. resinde hararetli müza- kereleri müteakip kabul edilen programın metnini neşrediyoruz — VAKIT 15 MAYIS 1931 — n programı — İaile hayatında ve umumiyetle devletiğa resinde mahalli ve milli idarelerde ta» isarruf fikrini kökleştirmek fırkamı « zan başlıca prensipidir. 4 İ 2 — Kredi ve sigorta mes'elelerile jihtiyaem talep ettiği ehemmiyette işti gal olunacaktır. Kredide ucuzluk ve ko laylrk temini başlıca emelimizdir. y 3 — Ithalâtın ihracattan fazla ok | maması ve en nihayet ayni kıymette ol ması tediye wüvazenesinin temini için elzem adde &;'miz şarttır. Bundan sonra atideki madde okunmuştur : 4 — Çiftçiyi kredi ve istihsal koo peratifleri gibi iktısadi teşekküllere mazhar etmek ve bu teşekkülleri terak ki ve tekâmül ettirmek gayemizdir. Bü iyük arazi ve çiftlik sahiplerinin zirsi kredileri rehin mukabilinde temin olu nacaktır, Zirai kredinin ana müessese si olan ziraat bankamızı kanuni müra dördüncü nı illetin büyük ihtiyaç! -) olan tavuk yetiştirmek birçok müstah ın ve milletin büyü iyaçlarımı na. silleri refaha ulaştırabilecek bir vazi- ve vasati yüz pâra fiatla otuz beş lira kadar bir fiata satılmaktadır. Yirmi bin sandığın tutarı ise 720 bin lirayı buluyor. Halbuki İneboludan başka va purla Marsilyaya yumurta sevk ve ih raç eden sadece İnebolu iskelesi değil, Karadenizin bir ucundan öbür ucuna kadar birçok iskeleler de ayni vapur da ayni miktarda yumurta yükletmek tedirler. Karadeniz sahilinden sevke dilen bu miktara memleketin diğer ta raflarını da ilâve edecek olursak, yu- murtanın memleketimize getirdiği ser vet her türlü tahmin ve tasavyurun fevkindedir. Yumurtanın memlekete getirmekte! olduğu bu mühim servet karşısında her müstahsilde yumurta istihsaline teşvik etmek alâkadar herkes için ar- trk birinci derecede elzem olan bir şey dir. Bu teşvik ve tergip birinci derece de bir vazife olmakla beraber ayni de recede ve belki ondan daha mühim bir vazife vardr: İhracat emtiamızın son senelerde maruz kaldığı sulistimaller, yumurta! Tarrmız üzerinde de kendisini göster! mektedir. Birçok emtiamızm müraka-| besizlikten duçar olduğu tehlikeli vazi yet aynen yumurtalarımızda da kendi sini hissettirmektedir. Yumurta işinde müstahsillerin le- hine halledilmesi icap eden iki mühim nokta vardır: bunlardan biri gerek ih racat İskelelerinde ve gerek Marsilya da birkaç tüccarın elinde bulunan ve her gün, her dakika tahavvül eden yu murta piyasasını zaman ve mekâna &ö- re müstakır bir hale getirmek ikincisi de Ihracat muamele ve dalaverelerin-, den ellerini çektirmektir. | Herkesçe malümdur ki, yumurtala- rın cesameti, her mıntakada bir değil- dir. Bazı yerlerin gerek tavuk cinsin- den ve kerekse mahallin hususi şerai- tinden dolayı yumurtaları siklet ve ce- samet itibarile büyük bazı yerlerde kü çüktür. İhracat tacirleri ise az fiatla aldıkları küçük yumurtaları karıştır. mak suretile ihtilât ettirmekte ve ce samet itibarile büyük olan yumurtala Tıh reyacını düşürmektedir. Meselâ, mücerreptir ki, Kastamo- nunun Devrekâni, Kuzyaka, Daday, Taşköprü mıntakalarına «it yumurla Yarın cesameti sahilin birçok yerleri nin yumurtalarından büyüktür. Hatta yumurtada normal bir siklet ve hatta beyyenmilel ölçüye uygun olmak üz- re yumurtanın beher adedi 60 - 70 gram dır. lenbolu tüccarları, sahilin cüz'i bir miktardan ibaret bulunan yumurta Tarımı satabilmek için Kastamonu yu murtalarile karıştırmakta ve Marsilya tilecarları da irili ufaklı olan halitala- Yı esas itibarile daha noksan bir fiatla; kabul etmektedirler. Bu yüzden sahilin! birkan yumurtası para edecek diye il ki veya bir günde bir ilân etmektir. Bugün Marsilyada bir yumurtalçaç, yettedir. Geçen 1930 senesi zarfında|7 - 8 kuruşa satılırken Kastamonuda yi İneboludan Pake vapurlarına yükleti-İ köylüden 60 para iki kuruşa toplamı- lerek Marsilyaya sevkedilen yumurta|da ne mana vardır? Her halde bu iş nin miktarı 20 bin sandığa yakındır.İ üzerinde icap eden tetkikat yapılmalı, vip edilerek ancak maksadı Bir sandık yumurta 1940 adet itibarile)oradaki zaruri farklar tesbit edilmeli! z;h anlatmağa yarıyacak bazı Jikimiyet mefküresini en iyi ve en emin fiz ve şâmil bir nazarla görüp bunları/surette temsil ve tatbik eder. Devlet min için takip olunacak yolları Ve) sekli olduğuna kanidir. Fıtka bu sar- akın ve uzak istikbalde almacak tet-sılmaz kanaatle cümhuriyeti tehlikeye! birleri ifade eden bu proje bütün esas- karşr her vasıta ile müdafaa edör. hatlarile encümenimizce tamamen tas. ve köylünün sırtından bu suretle bin-|tadilleri ve maarif, iktisat, maliye)yazi, ve onlarla bir ahenkte yürümek lerce li ların ihtikârlarına mâni olunmalıdır. lar da birkaç ilâve ile kabul kazanan mutavassıi tüccar.|ve adliye işlerine taallük eden KISIM le beraber Türk içtimai heyetinin hu- edilmiş- susi seciyelerini ve başlıbaşına mista- Bu endişelerin bertaraf edilmesi!tir. Tadil ve ilâveler sebeplerini kendilkiı hüviyetini mafuz tutmağı esas '#a- gerek müstahsılları ve gerekse adet itikendine gösterecek mahiyette olduğu| yar, barile yumurtalarımızı çoğaltmak ve için vakitten kazanmak üzere burada memlekete bugünkünün bir kaç misli) onları birer birer saymağa lüzum &Ör| millettir. Birarada ve miyerek son şekli bir an evel müzake-| devletin servetin girmesile neticelenecektir, Kastamonulu Talât Mümtaz |'* Ve tasvibinize srzediyorüz. Küçük Haberler Talim taburu — Darülfünun talim vıburu sekizinci devfe mezunlan kurdünu bitirmiş ve 9 uncu kursda başlamıştır. ihracat ajanlıkları — Bo sene Köstence, Pire ve İskenderiyede hartef ticaret ofisine merbut olmak Üzere üç ihracat ajanlığı tesis edilecektir. Daktilo Hanımlara L —1931 senesi (daktilo Şampiyonluğu müsa- bakası haziran İbtida- sında Ali Ticarel mek tebinde yapı ter, Kayıt 31 mayısta niha yet bulacaktır. İştirak etmek istiyen- ler her gün idarehane mize müracaat edebi- Tirler. Müsabakada kendi is tedikleri makine ile ya İştirak edip ştirak en İyi de rece kazanacak hanım Isra ya bir makine ve ya kiymetli bir hediye vereceğiz. Bundan başka iş sahibi değil. lerse kendilerine iş te min Z. Derece o Kazanan ha- nımlara hem iş bul- mıya çalışacak hem de Âli Ticaret mekte bi jüri o heyetinin tasdik edeceği ehliyet Teyar kâğıdı vere- Z. Müsabakamıza işti - rak etmek için bize İki vesika fotografı getir- mek ve ya göndermek lâzımdır. İş ve ehliyet kâğıdı istemiyenler is terlerse fotoğraf gön. dermezler, Bütün işsiz daktilo ha nımlar o müsabakamı- zın neticesini, kendile rine memnuniyetle iş vermek için yüzler- ce ticaret müilessesesi- 7 — nin beklediğini unut mamalhdırlar. 9. — Matbaamızza gelme den kaydedilmek isti- gr bizden matbu kâğıtlarını iste. tebilirler. Program (methal) (o serlâvhalı mukaddime ile başlamaktadır: “Cümhuriyet Halk Fırkasının prog- Şülnin hakkile ifasını € — İdare ve hâkimiyetin kaynağı hâkimiyetin vatandaşa ve vatanda. devlete (o karşılıklı (o vazifeleri tanzim (yolunda kullanılması fırkaca büyük (o esastır, Kanunlar & de mutlak bir müsavat şn ramına temel olan ana fikirler, inkr-'kabul eden ve hiç bir ferde, hiç bir a- librmizın başlangıcından buğüne , ka-jileye, hiç bir sınıfa, hiç bir cemaate'ne alt hususatın programda dar ki filiyat ve tatbikat da aşikârdır. imtiyaz tanımıyan fertleri halktan vejmuvafık olmadığını söylemiştir. Bundan başka bu fikirlerin başlıcaları) halkçı olarak kabul ederiz. fırkanın 1927 senesinde büyük kongre de de kabul olunan intihabı münasebetile neşredilen 'yannamede tesbit olunmuştur. Yalnız birkaç sene için değil istikbale de si- mil olan tasavvurlarımızın ana tatları burada toplu bir halde yazılmıştır. Kabul edilen maddeler o berveçhi atidir: 1 — Vatan, 2 — Millet, 3 — Devletin esas teşkilâtı; 4 — Amme hukuku, 1 — Vatan, türk milletinin eski ve yüksek tarihi ve topraklarının derin. liklerinde mevcudiyetlerini muhafaza eden eserlerile yaşadığı bugünkü siya- si sınırlarımız içindeki yurttur. o Va- tan hiç bir kayit ve şart altında ayrı. lk kabul etmez bir küldür. | 1 — Millet; dil kültür ve mefkü. İre birliği ile birbirine bağlı vatandaş larm teşkil ettiği bir siyasi ve içtimaf, heyettir. NI — Devletin esas teşkilâtı türk milletinin idare şekli, vahdeti kuva esasına müstenit olan bugünkü devlet igeklimizdir. Bu şekilde Büyük Millet i Meclisi, millet namına hâkimiyet hak- kın: kullanır. Reisicümhur ve İern ve- ileri heyeti onun içinden çıkar, Hâ& kimiyet birdir. Kayitsiz, şartsız mil. letindir. Devlet teşekküllerinin en muvafığı bu olduğuna fırka kanidir. IV — Amme hukuku türk vatandaş larına teşkilâtı esasiye kanununun ver. diği ferdi ve içtimai hürriyet, musa- vat ve milkiyeti haklarını mahfuz bu Ilandurmak fırkamızca ehemmiyetli e isaslardandır. Bir dereceli intihabı tatbik etmek yüksek emellerimizdendir. Ancak va- tandaşı intihap edeceğini ( tanıyabile. cek vâsıflar, şartlar (ve vasıtalarla mücehhez kılmak Tâzımdır, Runun te mini hususundaki mesainin (o matlvp neticeyi vereceği güne kadar vatam- | daşı tanıdığı ve emniyet ettiği insan. 'ları intihap etmekte serbest bırakma- İğn demokrasinin hakiki icaplarma da, D — Ferdi mesai ve faaliyeti esas nizamnamesinin| tutmakla beraber mümkün olduğu ka- banka sermayesini münhasıran umum! esaslarından ve ayni kongrede|dar az zaman içinde milleti (o refaha,inin kredi ihtiyacına tahsisi | iş tasvip edilen umumi reisliğin beyanna| memleketi mamuriyete eriştirmek içiniğini, buğday meselesinin (pro mesinde ve 1931 Büyük Millet Meelisi| milletin umumi ve yüksek menfaatleri madde halinde derci lüzumunu söyliye be-İnin icap ettirdiği işlerde, bilhassa ik-|rek maddenin encümene iadesini tekli tısadi sahada, devleti filen alâkadar etmek mühim esaslarımızdandır , ! OE —Pırka, devlet idaresinde bü. İtin kanunların, nizamların ve usulle- rin ilim ve fenlerin muasır medeniyete temin ettiği esas ve şekillere ve dün- ya ihtiyaçlarına göre yapılmasını o ve tatbik edilmesini prensip kabul etmiş» tir. Din telâkkisi, vicdani olduğundan fırka din fikirlerini devlet ve dünya iş- lerinden ve siyasetten ayrı tutmağı milletimizin muasır terakkide başlıca muvaffakıyet âmili görür. F — Fırka, milletimizin birçok fe- dakârlıklarla yaptığı o inkdâplardan doğan ve inkişaf eden prensiplere sa- dık kalmağı ve onları müdafaa etme- iği esas tutar. 2 — Türkiye cümhuriyeti halkı ayrı ayrı sınıflardan mürekkep değil ve fakat ferdi ve ictimai hayat için İş bölümü itibarile muhtelif mesai erbabı na ayrılmış bir camia telâkki oOetmek esas prensiplerindendir. A — Küçük çiftçiler B — Küçük İsanayi erbabı, ve esnaf. C — Amele ve işçi, D — Serbes meslek erbabı. E — Sanayi erbabı. Büyük (arazi ve iş sahipleri ve tüccar türk (camiasını teşkil eden başlıca çalışma zümreleri- dir. Bunların her birinin çalışması di iZerinin ve umumi camianın gaye, Si- "nıf mücadelesi yerine içtimai intizam ve tesanüit temin etmek (ve birbirini nakzetmiyecek surette menfaatlerimi. ze ahenk tesis eylemektir. o Menfnat. İler kabiliyet ve çalışma derecesile eli tenasip olur. UÇUNCÜ KISIM Ziraat ve sanayi, madenler ve ormanlar, İlcaret ve nafia işleri 1 — İktisatta hareketli sermaye mü | B — Pırka terakki ve inkişaf yo-| daha “S“İlunda ve beynelmilel temas ve müna- kelime! sebetlerde bütün muasır milletlere mü kabe altında bulunduracak surette #ö- : hiplendirmek ve faaliyetini daha ziya | de ziral sahada teksif etmek tedbiri a» nacaktır. Bankanın sermayesini zirat hâl ket ve faliyetlerin inkişaflarını temin € decek kıymete çıkarmak, esaslı. çalış” ma mevzuumuz olacaktır. | Bu maddenin müzakeresinde murahhaslar söz alarak, fazla mi den mütevellit fiat düşüklüğüne karı bu maddenin kâfi olmadığını İleri müşler ve muhtelif mütalealarda bu Junmuşlardır. Encümen nâmına j vap veren Hasan Fehmi Bey ( şane) bu maddenin sadece ziraf dan bazı esasları tavzih etmekte oli Zunu, buğday mes'elesi gibi bütün dün yayı işgal eden ve âlemşiimul bir hiyette olan bir mes'elenin tarzı Vâsıf Bey (İzmir) Ziraat b t hakkında bazı tenkidatta bulunmu etmiştir. Recep Bey (Kütahya), madde kındaki mütalealara cevap vererek day meselesi üzerinde dercedilen talea ve temennilerin tetkiki ile di grubu ve icra vekillerince nazarı itiba ra almacak temenniyât meyanma hal edilmek üzere muvafık gördi nin bir formül halinde tetkiki için teklif ve takrirlerin lâyiha encümeni havalesi muvafık olduğunu ve pro ma madde halinde konmasınm olmadığını söylemiştir. Vâsıf Bey noktai nazarında ettiğinden, Recep Bey uzun ve mi izahat ile noktaj mazarımı teşrih ve ti İsil etmiştir. | — Recep Beyin teklifi kabul oluı "bu husustaki takrir, lâyiha e: gönderilmiş ve dördüncü madde kabul edilmiştir. 5 — Küçük san'atlar erbabınt ve nafını müşküller ve zaaflardan ki , mak ve onları daha kuvvetli ve emi yetli bir vaziyete koymak ve onlara ki di müesseseleri yaratmak düşü! müz esaslı noktalardandır. Küçük ve büyük sanayi, iptidat de müstahsıllarının menfaatlerine uygun himayeye de mail olacal Milliyetci Türk amelesi ve iş nin hayat ve haklarını, menfaa! göz önünde tutacağız. Sây ile arasında ahenk tesisi, bir İş kanın mühim işleri arasında gör Sanayi ve maadin bankasını hare ketli bir sermaye ile teçhiz etmek düşüncelerimizdendir. 4 Bu maddenin müzakeresinde V Bey (İstanbul) Sanayi ve maadin bi kasının doğrudan doğruya fabrikal işlettiğinden, bilfiil sanayi olduğundan bahisle, bunun himdir, Normal #efmayenin . yegâne memba: milif sây ye tasarruftur, Bu- nun ilça çalışmağı arttırmak, fert 2 bı ile rekabet etmesinden :7harı © şe etmiştir. Bu banka dâ zir: kredi mü kası gibi yalnız