1 Aralık 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9
*İzeleler Japonya Memleketi BM bonyayı sık sık yoklıyan felâket bu iksayı şark memleketlerin: nekadar 4 yıkmış i harap etmişti ? dam manasile zelzele mem- W. Bundan bir iki gün makad- ©,“ gelen bir zelzele Japonya ük adası olan Nipon dahi- | “Yaleti tahrip etmiştir. Bu ve İeponyada vukua gelen zelze- nda atideki makaleyi ney © ll amy ber- ve berkâni ib- maruz olan kıtalardan 1703 de bir hareketi arz vukua gelen yangın Yedo şehrini tama- etti, Bu müthiş fe- 37000 kişi telef oldu. Ayaletinde telef olanların ise yüz bini tecavüz etti. sonra geçen bir buçuk müddette bir çok küçük oldu. Nihayet 30 teş- 1855 de yeni ve şedit eti arz paytaht olan ii tamamen tabrip r on beş gün de- on beş gün müddettle #üren müthiş bir yanğın > ahşap evi yaktı. Tokyoda 100,000 ni bul- bu afet Japonluların kıramadı. Tokyo m edildi. 28 teşrinisani Lİ Japonyada bir hareketi ik oldu. Bu sefer Nijon NR vasat kısmı ve bahusus 9 eh ik LA va E nen feyyaz ovası olan ovası bharabezare | ii, Gifu, Kazemaçü, ama isminde dört bü- “ir battı, yıkılan evlerin EM 200,000 ni buluyordu. İİ e 12000 idi. ek ene sonra tahtelbahir şe- rek arz Kameşi şeh- “A'P etti. 15 temmuz 1895 idi. Halk bir çocuk | | tesit ediyordu. Öğleden Mat ikide büyük bir ka- | e başladı. Hava bo- hâl kespetmişti. Rüz- V, gök yüzü gül rengi, e bulutlarla kaplandı ,tiddetle yağmiya başla- Sarsıntılar hissedildi. h bu tehtitkâr alâmet- m aldırmadı, akşamın Dp Püthiş, bir uğultu du- hş izin “dibinin kabar- | olan bir Radömare i istilâ etti. Dalga metro irtifamda bir andırıyordu. Kameşi ka- *n yüksek evlerinden a bu su kitlesi bütün birkaç yüz kişi güç- . kurtardı. Dalga m çekildiği zaman evel şenlik yapılan Sat Yıkılan evleri altında | çıkarıldı. nih 1855 hareketi arzın- “kyoda mühim sarsın- Eski tahta binalar SE türlü sarsıntıya mu- i zannedilen de- ez mamul yüksek Eski “Doğan m yerine Asya- saltanatı olmuş çalar ve münevver amp Fa- i Yy kuvvetler insan ta lecek müessesatın İnlebe çalabilirler. Buna) | ikisi, Yeni Tokyonun istasyon binası bir misal daha göründü: 1923 senesi eylâlünün birinci günü öğleden birkaç saat evel beşe- riyetin (tarihinde (kaydedilmiş afetlerden en büyüğü Japon pa- yitahtını zirüzeber etti. Bu sırada sokaklar iş güç sa- hiplerile dolmuştu. Parlak bir güneş berrak semayı bezenlen- diriyordu. Görülmemiş bir sar- sıntı birdenbire zemini titretti, Birkaç saniyede memleket bir harabezare dönmüştü. Sokaklar enkaz yığını halini almışlar, ame- le mahallelerindeki tabta evler yere serilmişlerdi. Evlerin yerle- rini bir yığın kereste ve direk- ten başka işaret edecek birşey | yoktu. Büyük mağazalar, ban- kalar, opera binası yıkılmıştı. Topane berhava olmuştu. Bu en- kaz altında binlerce ölü, binlerce yaralı yatıyor, yığınlar altından ve kan dereleri arasından inilti- ler imdat saybaları yükseliyordu. Resmi mebani mahallesi de al- tüst olmuştu. Amerika, Fele- menk, Fransa ve Italya sefare- taneleri ile milli banka yıkılmış- tı. Yalnız imperatorun sarayı yerinde kalmıştı. Bir miktar ha- sar vermekle beraber yıkılma- mıştı. Hemen o gün açılarak binlerce melcesize tahsis edildi. Ezilenler arasında parlamento azasından yirmi kişi, nazırlardan imparator ailesinden Üç prenses vardı. Bütün şimendifer istasyonları harap olmuştu. Tok- yonun on beş mahallesinden se- kizi enkaz halinde idi. Taş taş üzerinde kalmamıştı. Hareketi arz 50,000 ev yıkmış 150,000 ev de yangından mahvolup git- mişti. Felâket yalnız Tokyoyu vur- mamıştı. Aynı zamanda Yako hamada da büyük hasarat ol 2 İzele ve yangından kurtulan binalar ikinci sarsıntıdan sonra alayan bir dalga ile sü; belin” Blm eld Ye havagazı o tesisatı o harabolmuş bütün elektrik kabloları kopmuş- tu. Her tarafta demir tel ve raydan mürekkep ve lâvhaları görülüyordu. Limanda bulunan gemiler batmıştı. Radömare iki büyük vapuru karaya fırlattı. Bunlar karada yandılar. Ya; zelzele akebinde başlıyarak bir alev deryası haline soktu. Sazako şimendiferinin kuvvetli tam sürat katan altında iken | yıkıldı. 600 yolcudan hiç biri kurtulamadı. Bu defada Japon azmüsebatı felâkete göğüs gerdi. Tahlisiye ameliyatı için 40,000 asker cek bedildi. Tokyo ve Yokohamayı birer cehennem haline sokan müthiş yangına, yüz binlerce yersiz, yurtsuz kalmış bedbaht- lara, binlerce hırsız ve çapulcu- ya, suyun bulunmamasına, me- külât yokluğuna, ve Başvekil Yamamutonun vahim surette ya- ralanmış olmasına rağmen; ötede İ beride zuhur eden isyanlara rağ- men Japonya hükümeti cüz'i bir müddette intizamı iadeye mu- vaffak oldu. ö Anssıra karşı mücadele yedi gün sördü. Iki büyük şehir ve birçok küçük kasabalar enkaz halinde idi. Bir milyon halkın ihtiyacını temin etmek, iki bü- yük yangını söndürmek, şimen- difer rayları, telgraf ve telefon hatlarını düzeltmek lâzımdı. Beş milyonluk bir halk melcesiz de telef olanlar 400,000 vardı. Böy- le olmasına rağmen hükümet vazifesini yapabildi. Felâketten birkaç Saat sonra kıymetli o emtaanın bulunduğu mevkiler asker tarafından muha- faza ediliyordu. Her tarafta tah- lis ameliyatına başlanmıştı, Ya- nan mevkilerin etrafları kuşatıl- dı. Evler boşatıldı ve etraftan birçok binalar yangın payı ola- rak berhava edildi. Hastalık başlamaması için cenazeler alev- ler içine atılıyordu. Japon ban- kasının altın ve kaymeleri kur- tularak Kobeye sevkedildi. Hu susi trenler ve otomobil kafile- leri harap olan şehirlere pirinç yetiştiriyordu. Yangında yanan yedi milyon ton pirincin yerine gıda temini lâzımdı. Eylülün al- tısında Tokyonun büyük bir kıs- mında kanalizasyon ve elektrik tenviratı temin edilmiş yordu. Ertesi gün Londra kablosu tekrar dilmişti, Bir Leh grupu | Bir şişe fabrikası . çmak istiyor Aldığımız malömatı göre kuvvetli bir Leh grupu memleketimizde lik defa bü. vük bir şişe ve mevaddı zücaciye fabri Kası açmak için ticaret odasına müracast etmiş ve fabrikanın o mimessili M. Bar- koski şehrimize gelmiştir Teşkil edilecek fabrika için müski rat inhisar da mühim bir sermaye ko- yacak Iran, Bulgaristan, memleketlere ihracat yapılacaktır. örs etsen sansa saresamame0ru vana a lâmat bu süretle elde edildi. Tokyo ve Yokohama'da binden fazla Avrupalı telef olmuştur. Eylülün beşinde yani felâket- ten beş gün sonra Amerikalı sinema operatörü Aryel Varges henüz yanan Tokyo ve Yoke- hama şehirleri üzerinden hususi bir tayyare ile uçtu, Kobe'ye avdetinde bir dostuna şu mek- tubu yazmıştır: «Kobe'den hareket ettiğimiz zaman sema berrak ve bulutsuz idi. Bir saat uçtuktan sonra ka- rarmağa başladı. Gittikçe koyu- laşan kül rengi dir sis etrafımızı kapladı. Halbuki bulut yoktu. Dört gündenberi Tokyo ve Yo- kohama yangın mekezlerinden Irak gibi yakın yükselen duman tabakaları se- | İğ Zonguldak, İnebolu, Sinop, Sam- mayı karartıyor ve iri bulutlar halinde gökte dolaşıyorlardı. yola çıkalı bir buçuk saat ol- muştu ki ufukta ortası kızıl koyu bir leke gördüm. Bu leke mu- azzam bir mantar gibi yerden ğımız zaman kırmızılık bir alev denizine döndü. Yedi yüz metre irtifadan Japonyanın yanan pay” tahtına doğru gidiyorduk. Iki deniz arasında yüzüyor gibi idik, Biri üstümüzdeki kalin duman tabakası diğeri ise altımızdaki san tefrik edilmiyordu. Dört ta- rafa doğru kilometrelerce mesa- fede imtidat eden bir cihetin üzerinde idik. Bu cibetin ateşi yediyüz metro irtifaa o derece meğe mecbur olduk. Bu manza- ra Öyle meşum bir güzelliğe ! maliktiki bir defa görenin ölün- ceye kadar onutması imkânsız- dır.,, Ateş patlıyan mevaddın tesirile gittikçe tevessü ettiğin- den söndürülemiyor ve yalnız yayılmamasına gayret ediliyor- du. Felâketten sekiz gün sonra bulunu- ! ateşe bırakılmış olan aksam ta- mamile yandığından artık ateşin önüne geçilebildi. Bunun için 150,000 dina feba etmesine lü- zum görüldü. Zarar hatsız he- sapsız idi. Hadisede yarım mil- yona yakın insan telef olmuştu. Maddi zararlar beş milyar do- ları geçiyordu. Bunların nisbeten pek mahdut bir kısmı sigortalar- la kapatılmıştı. Hemen iane lis- teleri açıldı. Mikado kendi ser- vetinden beş milyon pen verdi hükümet buna on milyon pen ilâve etti, Iptidasında bu büyük felâke- tin Japonya için pek vahim ik- tısadi neticeler vereceği zanne- işlemeye başladı. Japon hükümeti | sonra Şemsi Tali, hükümetin va- görülmemiş bir azm sarfederek | Ziyeti siyasiyesinde bile büyük vaziyete hâkim olabilmişti. Telgraf hututu tekrar işleyin- ciye kadar gemilerin telsizi va- sıtasile Japonya ile muhaberat tesisine çalışıldı. Amerika bhü- kümeti Bahri muhiti kebirde muharrip filoları ile bir radyo hatta vücuda getirdi. Afetin azameti hakkında ölınan ilk ma- bir tahavvül görüleceği rivayet ediliyordu. Fakat Japon azmü sebati her şeye galebe çalacak derecede yüksek olduğunu gösterdi. Bugün Tokyo muazzam felâ- ! ketten evvelki halini bulmuştur. Insan bir defa daha tabiata ga- lebe çalmış bulunuyor. | çıkıyordu. Daha ziyade yaklaştı- | ateşden deniz... Ne bina ne in- | geliyordu ki daha ziyade yüksel. | Hattâ bu felâketten | 9 — VAKIT 1 Küânunevel 1930 —— ga Seyriselain Merkez acentesi: Galata Köprü başında Beyoğlu 2362 Sube scenresi Sirkecide Mühürdar zade hanı alundı Tellst.2740) Pire-lskenderiye postası (ankara) Mame. Geliiod. kânunevel Galata rihtımında kalkarak çarşamba (sabah İzm're perşembe sabahı Pire- ye cumartesi sabahı iskende- riyeye varacaktır. İskenderiye- den pazartesi 15 te kalkarak çarşamba günü Pireye uğrıya- rak Perşembe günü İstanbula gelecektir. ISKENDERİYEDEN aktarm: PORTSATT için de eşya ka- bul olunur. Trabzan birinci Postası (MMAHMUTŞEVKETPAŞA) vapuru 2 kânunevel Sah akşa- mı Galata rıhtımından kalkarak sun, Giresun, Trabzon, Rizeye gidecek ve dönüşte Sürmene, Trabzon, Tirebolu, Giresun, Ordu, Ünye, Samsun, Sinop, İnebolu, Zonguldağa uğrıya- rak gelecektir. Aytalık sürat postası (MERSİN) vapuru 2 kâpunevel Salı 17 de Sirkeci rıbtımından kalkarak Gelibolu, (Çanakkale, Küçükkuyu, Edremit, Burhaniye, Ayvalığa gidecek ve dönüşte mezkür iskelelerle birlikte o Altınoluğa Ouğraya- rak gelecektir. Azimette Gelibolu için yük alınmaz. vadık zade biradarlar vapuraarı Karadeniz Muntazam ve Lük$ poslası FIRUZAN Vapuzu 2 SALI günü ak kânunuevel şamı Sir keci rhtimından hareketle (Zonguldak, İnebolu, Samsun, Trabzon, Rize ve Hopa) ya azimet ve avdet edecektir. Tafsilât (Oiçin o Sirkecide Meymenet hanı altında acen- talığına müracaat. Telf. Istanbul 2134 Bayron Marsilya ekspresi Marsilya, Pire ve Selânikten bek» lenmekte olan Tdiks posta vapuru: ANDROS, . her sınıf yolen ve ticcari emtis kabul ederek $ kânunuevel perşembe tam sanı 10 da, doğruca Pire ve Marsilyaya gidecektir. Üçüncü sınıf yolcuları için yataklı bususi kompartimanlar. Pire ve Mır- silyaya müstakbel postalar 18-25 k& Bunuevel tam 10 da Cenubi Amerika limanlarına, aktar- ma, bilet verilir. D. Anagnostopulos ve K. Siskidis, Galata Çinili Rıhtım han, Doktor Hafız Cemal Cumadan maada hergün öğ- leden sonra saat (14-16) de İs- tanbulda Divan yolunda 118 nu- maralı hususi kabinesinde haş- talanırı kabul eder, Istanbul: Tel. 2398 dy,
