18 Ağustos 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6
— 6 — VAKIT 18 Ağustos 1 & . 93) İki Fırkanın Proğramı Karşılaşınca ... Halk Fırkası ne yaptı, Serbest Fırka ne yapmak istiyor ? Serbest Gümhüriyet Fırkasının proğramı neşredildi. Bu proğramın Cümburiyet Halk Fırkası proğramından farkı nedir ? Iki Fırkanın proğram ve siyasetini. karşılaştırarak vücuda getirdiğimiz bir tetkiki karilerimize arzediyoruz. İlk sütundaki maddeler Cümhuriyet Halk Fırkasının, karşılarına çerçive içine konulan maddeler Serbest Fırkanin proğramlarından alınmıştır a Cümhuriyet Halk fırkası Cümhuri * yetçi, lâyik, halkçı ve milliyetçidir. ; İşbu esasat fırkamız için bütün si © yasetinde ve bütün kanunların vaz vı ” tatbikmda hâkimdir. (1927 kongresi) Fırka, milli hâkimiyet ve idareni taallük ettiği bütün şuabatı faaliyet “ “halk tarafından ve halk için,,kaidesini hâkim kılmayı gaye edinmiştir. Kanup| nazarında mutlak bir müsavalı kabul eden ve hiç bir ailenin ve hiç bir smı- © fim, hiç bir cemaatin, hiç bir ferdin im- tiyazlarımı tanımaz fertleri halktan © ve halkçı olarak kabul eder. (Nızam- Ağ ies Serbest Cümhuriyet fırkası riyetçilik, milliyetçilik ve lâyiklik esas larına bağlıdır. Bu esasların millet bünyesinde ürriyet ve masuniyet haklarını âistisna herkes için mer'i tutacak iç bir arızaya uğramıyacaktır. herkes için hududu başkalarınm hudu- du hürriyetidir; bu hudut ancak kanun asi elek Vergi devletin umumi masarifini Halkım iştiraki demektir. (Teşkilâtı esa siye) Vergiler,milli istihsal ve sö > devletin mevcudiyet ve ihtiyacatinı t lara istinat edilecek ve t min eyliyecek derecede tezyit ve tev yolsuzluklar kaldırılacaktır. çalışmayı vatan için ve bütün vatan 'daşlar için lüzımei hayat telâkki edi- “yoruz. (1927 kongresi) © Hazinenin kudreti ve devletin. her iktısudi sahada ve umumi hizmetlerde! vüs'atinin artması halkın vergi vermekive cibayet olunabilir. (Teşkilâtı esasi. ” #ükati ile artabilir. (İktisadi program)|ve) Her mevi kaçakçılığa milletin ha sim İzin Vergiler millet efradının teşebbüs kabiliyetini sarsmiyacak $ Vergi türlerde dühü üzlim dır. Bazı mahalli oktruya ve liman ve müruriye resimleri tahsisen bu cümle- dendir. (İktısadi program 1930) Vergiler ancak bir kanun ile tarh $ İstihsal noktaj nazarmdan “menfi Yatma ve hazinesine el uzatan en va tesirleri olarilarin tadil ve hatta ilgası him bir kast nazarile bakıyoruz. Ka lâzımdır. Vergi ve resimlerde yalnız|$aksılıkla mütemadiyen uğraşmak ve “Umumi idarenin mevzuaatını düşün mek kâfi değildir; idarei hususiyeler.| Al © de, belediyelerde, mahalli ihtiyaç ve mülâhazalarla tutulan resimlerin umu- wi ve iktısadi zaralar verdiği bâzan her nevi kaçakçılığı son kuruşa kadar biri vilcude getirmeyi caiz ve lâzım gö- Islahatı maliyeye bilâinkıta devem “görülmektedir. Kaide olarak umumi, edeceğiz. ” hususi, beledi herhangi bir resim ikti- sat nokiai nuzarından İktısat vekâle-İyeti üzerinde ” dince evvel emirde tetkik olunmak ve/vicuda » getirmiye çalışacağız. (1927/retle mühtaç oldukları tedricen ta * mütemadiyen kontrol edilmek lâzım-|kongresi) la na * — Halkm maişetini kolaylaştırıp ref hint temin etmiye çalışmak devi başlıca vazifelerinden olmuştur. (Iktijteşebbüsleri masraflarının: yalnız nesle tahmilinden içtinap eder. sat programı 1930) > Biz berri ve bahri muvasalatın te- * minini, bu maksatla şimendiferler ve “ Jimatlar inşasını ve ticareti bahriye- “min teşciini memleketimiz; için iktasadi|lik borçlardan daha fazla bir gelir te.|leri müdafaa etmesidir. © tedabirin başında telâkki ettik. Fırka- muz bu maksatla ittihaz ettiği tedbirle takip ve tevsi edecektir. (1927 kon- ogresi) —4— Mili paranın kıymetinin kararşızl “ve değişik olması iktısadi faaliyeti gerek istihsal, gerek istihlâk sahasın da emniyetsiz kılan mühim bir âmil “dir. Milli para kıymetinin tutulmas > milletçe istihsalin ve harici satışın it “hal masrafını kupatmasna o bağlıdır. istihsal edip satmak ve ecnebi malı is-| tihlâkinde iztırar hududunu geçmemek! Mâzimdir. © Mil para kıymetini korumanın ve milletçe alış verişin safahatından za- —5— İktısadi inkişafat için vazolunu runların ve devletçe almacak ted. irlerin rfünhasıran halkın umumi m “nafii müliâhazasına müstenit olm; ” başlıca gayemizdir. Ne kadar mühi; olursa olsun hususi bir menfaatin “mini ve ya vikayesi için devletçe tedbi; almmasına ve bahusus efradın hus enafli için hazinei devletten bilvasıt: ya bilâvasıta herhangi bir faydı beklemek gayri mümkün ve gayri ca İz olduğunun kanaat haline gelmesi « ehemmiyet veriyoruz. (1927) kongresi) Orman işletmesi, milli ve müşterek! teşvik ve himayeye müstenittir. İşlet- kukun her halde muhafaza ve müda. rvete hususi mülihaza ve menfaat “karıştırılmaması esasıne yani tumruk halinden istifadeye arzolum-| dır. (Iktısadi program) İgel olan hükümet miidahalelerini kı Hariçten istikraz, memleketi yeni külfet ve borç altına sokar. Bu sebep- le bir istikraz harice ödenecek sene min ettiği mevzular için ve memleke- tin siyasi, iktısad! nizammı halde ve atide ihlâl etmemek şartile nazara almabilir. (İktısat programı 1930) ii edi Fırka paramızın kiymetini Bir evvel tesbit için tedbir almak ve leketimizde iş görmek istiyecek sermayeye bu suretle yol açmak azı manında ve doğru olarak haberdar ol. bulmanm ve tatbik edebilmenin dahi- linde ticaret tediyelerini kolaylaştır. mânım vasıtası milli ve müstakil bir “Cümhuriyet merkez bankası, dir. al Fırka vatandaşların refahına, mali ve iktisadi her türlü teşebbüslere bul etmez. Memleketin iktisadi hayatı. n inkişafında her türlü teşebbüs er. babına zahirdir. Cümhuriyet menfaatleri için giril mesi icap eden iktisadi işlerde ferti devletin siyaset ve menfaati işleticileri meyi güçleştiren mali ve idari kayıt- devletİların ciddi olarak hafifletilmesi - göz| müsalemetin muhafazasma müsteni mesine İstinat edecektir. Ağacın) önüne alınmıştır. (İktisadi program) |tir, Bu hudut dahilinde ve fili müsa $ Limanda bir an evvel vahdeti ida-'vat temin eden mütekabiliyet dairesin'| “ması yalnız devlet eli ile olmak lâzım-İre temin olunmalıdır: lilmanlarımızınide beynelmilel dostane münasebai ve bilhassa ticari muamelâtımızdakiltarsin ve tevsii taraftarıyız. (1927 kon. Umumiyetle maden iimesinde) vüs'at ve şümulü itibarile bunlardan)miş olduğu raporda bir elden idare lü- başlıcalarını teşkil eden İstanbul, İz.)zumunu ehemmiyetle kaydetmiştir. Bü- mir, Samsun, Mersin ve Trabzon gibi) yük limanlarımız için böyle bir vahde- büyük ihracat ve ithalât merkezlerin-|ti idare tesisi esasen mühim bir mas- Adliyede: Bir teberru Etrafında dava açıldı Aksabet Şalyan Hanım ismin- de bir Ermeni kadının teberuu etrafında İstanbul dördüncü hu- kuk mahkemesinde dava © açıl Kadn oğlu dökmeci Kirkor hyan EF., yaşlı ve hasta an Selim Kadköyündeki 9,000 | deki liman hidematının bir elden idare|raf ve külfeti de icap etmiyecektir. Li-| küsur liralık iki evinin, kendisi misi M. Borg bu mevzu hakkında ver- hlığıdir. Bu yüzden çifçi yeni vesali çıkardiktan sonra güç hal ile gi cek bir bedel tedarik edebiliyor. Nadi. sından kurtarmak ve ya hayatın nadir bir fırsatmdan iki gün İstifade etmek dini menedemiyor. cuzluğa bizzarure gittiği ve gitmesi lâ- wmgeldiği yakın istikballerde mahsu- lü kendini geçindirmemek tehlikesi de vardır. Ziraat kredisinde devletçe &cil ted- —1— Sanayi hayatı, Türkiyede memleketin müstait ve alışkan şubelerin tekâmül ettirilmesile, t başlanacaktır. (İktısadi progrum) nayide küçük sanayiin ve © inkişafı için icap eden fenni vesaitin kooperatiflerin ve mühtaç oldı hakkuk ettirmeyi gaye addediyoruz (1927 kongresi) Milli sanayiin sermaye ihtiyacı ra karşı bankayı ve milli müstemlike- ram) istikbalde büyük tehlikeye maruz ka- ler. (Iktasadi program) vekiller ve meb'uslar bile divanı Âliy medeniyetin zihniyet ve desatirini Tür. kiye eümhuriyetinin adli kanunları! ve teşkilâtıma mesnet ittihaz eylem ve hakkın feyizlerinden en seri ve basit vasıtalarla halkı müstefit kılar: mücadeleler neticesinde kazandığı hu; faası başlıca vazifemiz olarak sulh v yılabilir, yon liraya çıkarılmak lâzımdır. Ziraat bankasınm ikraz usullerinin hrrsr ile hemen onu İsraf etmekten ken-|de tetkiki lâzımdır. Mevcut usulde Umumi hayatın u-| mahzur sade ve mütevazi çifçinin ban- kadan ödünç almakta güçlük çekme- sidir. Kooperatif teşkilâtları kurulun- bir aranmak ve almılmak lâzımdır. ren eline fağla para geçörse ülücaklı.| Ziraat Bankasmın sermayesi yüz mil. #dilmesi ötedenberi alâkadar tüccar velmân şirketlerinin sermayeleri hemen iğfal edilerek Hasköyde Kalfa- müessesat tarafından İzhar edilegel|tamamile hazine tarafından tediye miş bir arzu halindedir. İstanbul veledilmiş olduğu cihetle limanlarrmızın İzmir limanlarını tetkik için davet edil! ıslahı emrinde almacak tedbirlere kar- miş olan Kopenhag liman müdürü umu|şı bu müesseseler imkân hazırlamış sa- yan kız yetimhanesine teberru ettiğine datr bir teberruname tanzim (olunduğundan bahset- mektedir. İddiası tetkik olun- mak Üzere iğ salâbiyet ka rarile Üsküdar bukük mahke- mesine gönderileri. Diğer taraftan or Efendi * hukuk mahkemesindeki bu istir- dat davasından başka kira be delinin istirdadı için icraya mü- racaat etmiştir. Yeni tayinler Ankara bukuk mektebinden Çermik müddei umumiliğine fi, Ayaşa Nafiz, Dursubeye Ce- tıya ve yayılmaya kadar bankanm e| met, Oltiye Avni, - Çölemerike min bir surette köylü ve çifçi ile tema- sını temin etmek lâzımdır. ler alınacaktır. Nakliyat ve | tarifeleri bu maksatlara hizm him olan nokta bankanın bugünkü)rinden sayılması esası ile temin olu- pe tesisata olan em edil-İ nabilir. Türkiye için müstacelen beş mesi ve bankanm daimi ve mües-| altı limanın modern bir tarzda ıslahı ” sesleri himaye ve bilgisiz heveskârla-| çe yilcuda getirilmesi ilk ve mübrem) doktoru Hikmet Beyler tevkifa- . Deniz seyrüseferi Türkiye) meyi teftiş etmişlerdir. (iktisadi pror-İ için kendi sahillerinin bütün ihtiyaç. İlarını temin edecek ve memleketimizi Satış rekabeti yapmak için cinste başlıca pazarlara bağlıyacak bir kud-| rapor, vekâlete gönderilmiştir. iyilik ve istihsal masrafında azlık baş- yete stiratle getirilmek lâzımdır. (İk. hen çaredir; yoksa milli iktisat yakın tesndi program) $ 'Türkiyede büyük iş deruhte eden harlet sermaye ve ya taahhüt sahip- Demiryolları tarifelerinde ve hesap-|lerine karşı vaziyetimiz dürüst ve sa- İİ larında her şeyden evvel milli iktina-İrihtir. Biz bir mukaveleyle hükümte cildim ihtiyaçlarma uygun olmuya çalış-İdüşen taahhütleri dikkatle hiç zahmet mak mecburiyetindedirler; hüsusi kâr) vermeksizin yerine getirmiye çalışırız, mülâhazası (şimendifer işletmesindelbir mukavelede karşımızdakinin taah- tâli bir ehemmiyeti haiz olmak lâzım-|hüdünü ciddi olarak talep ve istihsal dır; bu şerait ancak şimendifer işlet-Jetmiye dikkat etmek vazifemizdir. (İs- açığın kapanması için esasen fazla/manın ve İcap eden tedbirleri vaktinde) mesinin bir devletin umumi hizmetle.İmet paşanın bir nutku) leri azami süret pe sühuletle görül, cektir. Rüşvet ve sui istimallere kar, bilâmerhamet mücadele edilecektir. Mahkemelerin süratle iş bitirmesi zin sıkı ve devamlı teftişler yapılacak götürmek esaslı umdemizdir. e Fırka, harici siyasetinde ümhuriyetinin komşu ve bilümüm dev etlerle münasebetlerinin dostluk emmiyet verecektir. $ Cemiyeti Akvam — Serbest fırka, (1927 kuk hâkimi Tevkifaneyi teftiş Müddei umumi muavinlerin- den İsmail Hakkı ve Adliye Adli ve sıhhi teftiş neticesi kakkında hazırlanan müşterek. Zayiler 1335 senesinde Menbaulirtan #dadi- isinden almış olduğum şehadetnameyi kaybettim. Yenisini alacağımda hükeü” yoktur 969 Abdürrahman A Hususi otomobilimin 283 numara, pilakasını zayi etmiş olduğumdan mezkür pilâkanın hükmü olmadığı ilân olunur. ALEKO A Askeri teskeremi zayi ettim. Yes nişini alacağımdan eskisinin hükmü yok» tur, Adres: Mercan Rüştü Pg hanında Na. 27, 391 tevellütlü MUSTAFA Ekmek fiatı Ekmek 11 kuruş (0 para Frân- cala 17 kuruş 10 para Şehiremanetinden: Ağustosun on do- kuzuncu salı günüden itibaren Ekmek on bir kuruş on para ve Francala on yedi, paradır. rar —il— Fırkamız intihabatı umumiyede bir dereceli intihap usulünü tahakkuk #& tirmeyi gaye addeder. (1927. kongresi) 15 yaşını ikmal eden her erkek Türk meb'usan intihabına iştirak etmek hak- kını haizdir (Teşkilâtı esasiye) —ıı— Fırka, bir dereceli intikap usulüni tesisini ve siyasi hukukun Türk kadu ığına da teşmilini müdafaa edecektir. Kâtibi umumisi Nuri B. Cemiyeti Ak- vama girmek şartında İsmet Paşanın kendi fikirlerinde olduğu beyanatında bulunmuştur.
