18 Ağustos 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

18 A 5 imi Veni Fırka etrafında Serbest Cümhuriyet Fırkası- Am gayeleri nedir? Fırkanım i- deri Fethi Bey, bunu her vesile ile matbuatta izaha çalışıyor. Cümhuriyet Halk Fırkası, bu İrkanın doğuşunu nasıl karşi”. ladı?, — Fırkanın umumi reisi? Gazi Hazretleri, bugün Cümhur Tiyaseti makamında bulundukla M için — bu vazifeyi vekâleten Üzerine alan (İsmet Paşa da, Yeni fırkayi siyasi hayatımızda bir tekâmül eseri olarak aldığı- Bı, gerek Millet Meclisinde ve gerek matbuatta, Hükümetin iş| lerini samimi mürakabe edecek! Cümhuriyetçi bir karşı fırkanın inü memnuniyetle kar- sıladığını söyledi. Şüphe yok ki, Ayni zamanda hükümetin de rei si olan İsmet Paşa;ilk fırsatta hükümetinin umumi politikas” hakkında Serbest Cümhuriyet Fırkası liderinin tenkitlerine de cevap verecektir. Her halde bu mevzular üzerinde — ilerde bol bol konuşmak imkânma malik bulunuyoruz. Bugüne kadar anlaşılan ve bundan böyle de dahilde ve hariçte anlaşılması icap İ i eden hakikat şu ki, bu mem; lekette bundan böyle yalnız! Cümhuriyetçi fırkalar yaşı- yabilir. Cümhuriyetçilik fikri yürüyebilir. Bu haki- kati; gerek dahilde ve gerek hariçte hâlâ maziye bakan, irticai politikadan medet u- man unsurların (dikk tini tahrik için tekrara lü- Zum görüyoruz. Çünkü her yeni hareket, tabiatile bir çok yeni ümit- leri, bir çok hırsları uyandı rır, Bu. itibarla, demaoji yeni fırkanm en ziyade ka- çmacağı fena bir siyaset sa- yılmak icap eder. Yeni teşekkül başında bulu- nan Cümhuriyetçi zatların böy- İe bir çıkmaza girecekleri elbet- te beklenemez. Onlar halkı bey- hüde yere oyalamanın, tatbikat sahasında tahakkuk edemiyecek yaldızlı hayallerden bahsetme- nin doğuracağı acı sukutu. ha- Yalleri elbette hesap e Yalnız tabii olarak bilme! ki, her yeni teşekkülün fözult vekilleri türer.Maattezesii halk onların da her söylediğini, fırka nm asıl prensipleri gibi telâkki €der. Tehlike buradadır. Her halde serbest Cümhu- ririyet fırkası yeni bir imti- han geçiriyor... Bu imtiha- nm neticesi yalnız yeni fırka nın kabiliyetini izhara yarı- yacak bir ölçü olmakla kal- mıyacak siyasi terbiyemizin de kemal derecesini göst€- recek bir şey olacaktır. Onun için bu yeni yolda yü- rürken işi her ce) mü talea etmek, hele Türk milleti- ne ve tarihine karşı alınan mes uliyetin ağırlığını bir lâhza göz önünden uzaklaştırmamak lâ- zumdır. Siirt meb'usu MAHMUT Recep Beyin seyahati Çankırı (Milliyet) — Nafia veki- li teftiş seyahati münasebetile Zon”! guldaktan Çankırıya geçti memleket eşrafı ve memurları tarafından kar- sılandı. Vekile güzel bir ev tahsis ©- Mektepliler | müsabakası —— 67 inci hafta başladı 67 inci hafta başlamiştir » Gazetemizde çıkan haberler den en mühimmini seçip cu- Martesi akşmına kadar mü- Sabaka memurluğuna gönde- Mali, Neticeler pazar günü Heşrevilecektir. La ili PAZARTESİ NUSHASI 5 KURUŞTUR ĞUSTOS 1930 ci sene, No 1628 Mü şzan un arr rei : Fethi Bey Cümhuriyet Halk Fırkasının hâkim ekseriyeti karşısında neler düşünmektedir? 4 9 * gJililliyet irt Mebusu MEAHERE 2 inci sahiidde * 1 Tarihi tehikamız: ÂN Pş. 2-- Harici ve Sen haberler 9 8 Daklidar Kadıköy. hanı emdet X 4- Şehir ve polis haberleri cl sahifede idare heyeti g W © 4 üncü sahifede — Felek iç — Hikâye Hatları yükseliyor S. C. Fırkası idare hey'eti. | Zürkocakları dün ilk içtimaını yaptı Salı günü yeni fırka Yalovada da umumi bir toplanma yapac aktır. Fethi Bey dün kendi fırkasının vaziyeti hakkında izahatta bulunurken Cümhuriyet Halk Fırkasının hâkim ekseriyeti için neler : Fethi B. in riyaseti altında toplanan $. C, F, idare ney'eti ( Bu resimde Fethi Beyin sağında Nuri Bey solunda Ağaoğlu Ahmet ve Talât Beyler ) Serbest Cümhuriyet Fırkası zat Fethi B., halktan mühim nın Galatada Nazlıhandaki da-| bir ekseriyetin gireceği iresinde dün hararetli faaliyet ol!ni, müracaatların tevali ettiği-| muş, lider Fethi Bey, yeni fır-'ni bunun için teklif varakaları ka erkânından Ağaoğlu Ahmet tabettirilmekte olduğunu söyle- Bey, Ankara meb'usu Talât, ve/miştir. kâtibi umumi Nuri Beyler geç | (o Ankara caddesinde İstanbul vakte kadar fırkaya ait işlerle|merkezi için daha büyük bir bi- meşgul olmuşlardır. na isticarma hazırlanılmaktadır Dün fırkaya meb'uslardan | Bu takdirde fırka o binası daha iden iltihak eden olmamış, mtrkezi bir yerde olmuş olacak- Yalnız taşradan da (Fethi Beye tr. bir çok telgraflar gelmiştir.Bi Fırka heyeti idaresi dün kâ- aameesanaeesasaaseereraassaanasanınsan va sakaaaaaseramaamaeaaaeeşesisieseeseşaee Fethi Bey Fırkasını mem- nun edecek bir haber.. Türk parası 5 aydanberi tam bir istikrar muhafaza ediyor. Cümhuriyet Halk Fırkası hükümetinin ittihaz! ettiği 'tedbirler kambiyo vaziyeti üzerindeki müessir neticelerini verm Kambiyo piyasasında nâzm — ro- Minü ifa etmekte olan Bânkalar kon- sorsiyomunün beş ay zarfındaki faali yeti hakkında bazı şayialar çıkmıştı. Alâkadar Bankaların ve salâhiyet- tör zevatın İzahatına göre, könsorsi- yom deruhte ettiği nâzım rolünü ae — Süsnl ifa etmek ve muzir ee evvüçlerinin önüne geçmek üzre İzeeelin Hati içini iki had tayin etmiş tir. Azami had 1035 kuruş, » asgari ise 1030 kuruştur. b le kambiyo temevvüç- lerinin bu iki had arasında kalmasını ine muvaffak olmuştur. “ tonsorsiyom bu maksatla İster- lin 1035 kuruşa yükseldiği zamanlar, ortada kambiyo fıkdanı his edildikçe satıcı vaziyetine geçmiş, 1030 kuruşa inmek temayülu olduğu vakıtlar ise Hat istikrarını muhafaza için ihtiya cı tecavüz eden fazla kambiyoyu s3- | Konsorsiyom tarafından Borsaya çıkarılan kambiyonun — konsorsiyom ve hazine hesabına zarar kayıt edil diği tekzip edilmekte ve konsorsiyo- mun sattığı İsterlin mukabilinde mu- ayyen fiatle muadilini Türk lirası 0- larak aldığı beyan olunmaktadır. Konso un ilk faaliyet dev. resi olan haziran nihayetine kadar geçen zamana âit hesabatının netice-| si alınmıştır. Bu resmi hesabata göre, konsor - siyomun kambiyo alış verişleri ge- tek konsorsiyom ve gerek hazine le- hine bir kâr bile temin etmiştir. Alâkadardar, & konsorsiyomdan beklenen netayicin tamamen elde e- dilmiş olduğunu ve bu tarzı faaliye- tin devamı piyasa istikrarı için çök faideli olacağını temin etmektedir. Haber aldığımıza göre, Bankalar, İz- mir piyasasında ihracat ( dolayısile «embiyo arzlarının artması üzerine ehemmiyetli miktarda Türk lirasına ihtiyaç olduğunu re borsaya müracaat etmişlerdir. Bankalar konsorsiyomu bu ibti-! yacı temin etmeği deruhte etmiştir. Konsorsiyom, hazine ile mutabık kalarak İzmir piyasasından icap eden miktarda kambiyo almak © “suretile Türk lirası sıkıntısını izale edecek- tir. Konsorsiyom bu iktiyacı karşılar- ken bilhassa fuzuli ve zararlı temev- vüçlere meydan vermemek için esâs- 4 tedbirler almağı kararlaştırmıştar. Konsorsiyomun ilk faaliyet gü- nundenberi elden çıkardığı kambiyo miktarı 280,000 İsterlin olduğu tes bit olunmuştur söyledi? tibi umumi Nuri Beyin de iştira kile bir içtima yapmış ve bu içti mada İstanbul teşkilâtı ile meş gul olunmuştur. Bu içtimada fır ka için bir nizamname yapılma sı takarrüretmiş ve nizamna- menin projesi hazırlanmak üze- re salı günü Yalovada dabir iç- tima yapılması kararlaştırılmış- tr. İçtimada ayni zamanda İs- tanbulda yapılacak “ teşkilât ve açılacak şubeler de mevzubahsol muştur. Henüz Fırkanın İstan bul teşkilâtma kimin memur edileceği teemmül edilmemiştir, Yalovadaki içtimaa fırkanın Ya lovada bulunan bütün âzası İş tirak edecektir. Fethi Beyin yeni beyanatı Serbest Cümhuriyet Fırkası | lideri Fethi B, dün o kendisile çörüşen muharririmiğe şu beya hatta bulunmuştur: rkamıza grmek için lâ- yik Cümhuriyeteilerin progra- mumızı benimsedikleri? ve tat- bik için reyleri, lerile ça- İrşacaklarına dair söz vermele ri kâfidir. Hazırlanmakta olan matbu varakaları imza edenler Fırka azasından addolunacak- lardır. (Devamı ikinci sahifede) Harp duşman- lığı umumidir Parlmentolar kongre sinde görüşülenler Kongreden dönen mü- şahit azamız Vasıf Beyin beyanatı Londrada inikat eden beynelmilel parlâmentolar itöhadı kongresine Türkiye B, M. Meclisi namma müş hit olarak gid” Vasıf B., dün 4' şam avdet etmiş” Vasıf B, kendis” gören bir muh” ririmize şu" beyi natta bulünme tur; — “Beynelmil parlâmento ittihs dı kongresine re” men, iştirak etmi: değiliz. Müşahit « larak bulundum Kongre temmuzu 16 sında Lord kamarasının bir 8 lonunda açıldı. İtti Vesif B. hadın reisi, Fransiz Meclisi meb'usan reisi M. Brison bir nutukla kongre- yi açtı. İngiltere hükümeti namma Hariciye nazırı Mr. Henderson, bir nutuk söyliyerek kongreyi selâmla- dı. Ve müzakerata başlandı. Emniyet meselesi Ruzmamede emniyet meselesile parlâmento sisteminin hali hazırdaki vaziyeti, geçirdiği buhran, ve tekâmö! Ki, büyük trüstlerin kontrolu ve ekal liyetler meselesi münakaşa edildi. Harp aleyhinde hücumlar Bütün © delegeler nutuklarında harp aleyhinde ve umumi bir anlaş. ma lehinde hararetli sözler söyledi- er, Harp siyasetinin ve Militarizmin aleyhinde şiddetli hücumlar yapıldı Parlâmento sistemigin geçirdiği buh ran mevzuubahs olurken hemen he- men bütün murahhaslar beşeriyetin (Devamı ikinci sahifede) Jamdullah Suphi Beyin şayanı dikkat beyanatı. » amitl Hantrantı.. SultanâH Tahsin, Paşanın, Hamdullah Bey İzmirden avdet etti.. İzmir Türk ocağı bahçesinde içi- len rakıdan çıkan ve İzmir gazetele- rinde hararetli münakaşalara sebebi- yet veren meseleyi tetkik etmek için, Türk ocakları merkez heyeti — reisi Hamdullah Suphi Bey İzmirc, git- mişti. Ocak büfelerinde içki bulundu. Mabeyinciler Mabeyin başkâtibinin maiye tinde yirmi kadar kâtipten te- şekkül eden bu daire Yıldız sa rayımnda tam manasile (yegâne resmi makam idi. Bu dairenin vazifesi Sadaret ve Meşihat ve bilimum nezaretlerden ve vali lerle sefirlerden Hünkâra vaki olan maruzatı alelâsul takdim ve çıkan iradeleri ait oldukları dairelere tebliğ etmekten ibaret tir. Daire kitabetinin bu vazife sindeki ehemmiyetini bilen Sul- tan Hamit mabeyin kâtiplerinin hüsnü intihabma dikkat ederdi. Alelekser Mektebi mülkiyeden birincilikle çıkanlar bu hizmete alınırdı. Dairei kitabet sabahları ga- yet erken başlıyarak gece yarı- larma kadar çalışırdı. Makeyin kâtipleri iki nöbete tefrik edi- Jerek her gece bir kısmı nöbette kalır ve orada yatardı. Gece ya- rısından sonra müstacel bir tes kere veya telgraf | ve şifre için İkâtip beylerin yataklarından rek, mukabelede bulunuyorlar. Bu | sik çalıştıkları ekseriya vaki münakâşa benüz bitmediği gibi, me). © ve * sele de halledilmiş değildir. Bunun | vİ* için o, fikirlerini öğrenmek maksa. dıyla bir muharririmizi İzmirden av- det eden Hamdullah Suphi Beye gön dü Hamdullah Suphi Bey diyor Aramızda müzakerelerden sonra İzmir Türkocağını idare eden arka- daşlarım bahçeden mürkirat satışını kaldırmayı karar altına aldılar ve bu kararın tatbilanı de bazı para mesele Terinin balli için yakın bir atiye talik ettiler, İçki içilmesi noktasında © israr manasına alan birçok kimselere te- sadüf ettim halbuki hakikat böyle değildir. İstifanın sebebi gazetelerde Türk ocaklarında rakı içilebilir di- yenlere verdiğim umumi mahiyette bir cevabın halk tarafından şiddetle (Devamı beşinci sahilede) —... Istanbul teşkilâtı Hazırlanan projeler Vekâlete götürüldü Dahiliye Vekilimiz Istanbula geliyor Dahiliye Vekâleti umuru mahalliyei viliyat müdürü Na- zif Bey, dün Vali Vekili ve Şeh! ; remini Muhiddin Beyi ziyaret- le tevhit işi hakkında görüşmüş ve akşam trenile Ankaraya git- miştir. Nazif Bey bu husustaki pro- jeleri de götürmüştür. Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Beye izahat verecektir. | VekilrBey de bugünlerde şeh | rimize gelerek tetkikatta bulu- nacaktır. Talimatnamelerin ey- lâle kadar yetiştirilmesi zaruri dir. Diğer taraftan evvelki gün vali muavini Fazlı, Emanet muavini Hi mit B. Jer Nazif B. in riyasetinde bir içtima daha yapmış ve alikadar bazı şube müdürlerini davet ederek ken- dilerinden izahat almışlardır. Yeni talimatnameler geldikten sonra kad-|- roların alacağı şekil belli olacaktır. Vilâyetle Emanet sıhhiyesi birleştik ten sonra vilâyet sıhhiye müdürü A- li Rıza B. in ipka edilmesi ve Emanet #hhiye müdürü Neşst Osman B. in de yedi bin kuruş maaşlı müessess- tı belediye müfettişliğine nakli te karrür etmiştir. Hamdullah Saphi Beg rülmasın istiyenler, içkinin bu asr icabatından olduğunu, istemiyenlere ocaklarda zorla içki verilmiyeceği i- çin, orasının hiç bir zaman meyhane âddedilemiyeceğini söylüyorlar. Diğer taraf ise içkinin medeni İ- capların en sonunda geldiğini, ocakla rda ondan evvel yapılacak daha bir- çok işler mevcut olduğunu söyliye Dairci kitabetin kıymeti il miyesi, tarzı intihabmdaki itina dolayısle, yüksek olduğu gibi kıymeti ahlâkıyesi de takdire şa yandı. Jurnal işlerile hiç karış- mamış olan dairei kitabet dai ma temiz yaşamış ve temiz kal- muştur, Jurnalcılar burada ken- dilerine ne hâmi ne de vasıta bu lamazlardı. Dairei kitabette ça- lışınış ve çok kıymetli muave- netlerile vazifemi teshil etmiş 0- Jan eski arkadaşlarıma bu müna sebetle teşekkür etmeyi vecibe addederim, Mabeyinci Beyler dairesi Sarayda bir Mabeyinciler da iresi vardı, Ve bu daire bir baş- mabeyinci, bir ikinci mabeyinci ile müteaddit mabeyinci beyler den müteşekkildi. Sultan Hamit mabeyincilerini bizzat intihap e derdi. Bunların vazifeleri ma- beyine gelen Vükelâ, vüzera, erkânı devletle sair zevatm ma- ruzatını huzuru hümayuna arz ve aldıkları iradeleri lâzımgelen mahallere tebliğ etmekten iba- retti, Saraya gidip gelenler, res Köprü va — Çok şükür köprü parası kalktı. —Fakat v para fazla Ayal tarik e dö v Yazla verince ridatı 64 bin lira cıkmıs... kddara, geçtim. kinaş yurtae nerken altmış para (Üç kuruş vermiş oldum. ayda köprü hasılâ (Tercüme ve Iktibıs hakkı mahfuzdur. ve mabeyin dairesi ne işler yapardı!.. Teşrifat nazırlığı dairesinden ıntibalar.. Mabeyin dairesi ve Padişa ha mahsus saltanat kapusu mi veya hususi işler için padi- şaha maruzatta bulunmak isti- yenler o kadar çoktu ki mabeyir ci Beyler bilâfasıla meşgul olur lardı. Yıldız sarayında merasim da firesi denilen binanın yüst katın. da biri Başmabeyinci diğeri ikin ci mabeyinciye mahsus olmak ü zere iki oda vardı. Diğer mabe- yinci beylerin odaları ikinci kat ta idi. Mabeyinciler münave- İlmi sarayda (kalırlar ve ni oldukları günün esi odalarında YitENd Si Gene bu merasim dairesinde | Vezir odası denilen © ve Sadra zam ile Vükelâya mahsus olar. bir oda vardı. Ahvali müstacele. de Meclisi vükelâ ve bazan Sad razamm riyasetinde arasıra ini- kat eder, Enciimeni Vükelâ bu odada toplanırdı, j Vükelâdan olmıyan ricali dev geldikleri yerlerd. Teşrifat nazırlığı dairesi Hükümdarm sefirlerle ve eç- | nebilerle mülâkatımda: tercilman lık vazifesi (Tercümanı Divanı Hümayun) denilen teşrifat naz! rına mevdu idi. Teşrifat işleri de bu dairede görülürdü. Sultar Hamit sefirlerle mülâkatma pek ehemmiyet verdiğinden bu mik (Lütfen sahifeyi çeviriniz) | ya vakit orada yemek N Üsküdar tramvas » yında da otuz para verdim Çamlıcaya çıktış vapura oluz verdim Üş- Ti.bil Şehremeneti gü iki misline çıkarır ya.. |