13 Kasım 1929 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 13

“VAKTE Yeğriniaani 165 B Hususi telli ve aleni - 100 sene dirvel matbaalar - 1814 senesinde Taymis gazetesinde amele kik isyan etmişti- İlk tabı makinesi ve rotatif. I9uncu asır nihayetlerinde keşifler - Tevziatta sür'atı temin için - Mükemmel bir rotatif nasıl çalışır ? - Renkli yazı ve resim basmak için , Zamanı hazırdaki büyük yevmt Bunun üzerine ilk günün gaze- Bizetelerin karilerine en yeni vadisleri vermeleri ve ayni za Manda cüz'i müddet zarfında kül yili miktarda nusha olarak çı- karilmaları icap etmektedir. Bu tesi başka bir binada basıldı ve makineciler ertesi sabah ga- zetenin basılmış olduğunu ve gece baberlerini bile verdiğini görünce şaştılar, “ebepten gazetenin bütün mua Bu makine düz (Melât müazzam binalarda top- ik deli ma psatıhlarla sahifeleri nmaktadır. Ve mubtelif mua- basıyordu: maama- fih daha 1808 de Kolonyalı bir mucit istüvani şekilde baskı maki- neleri için bir imtiyaz beratı aldı. Bu şekilde baskı makineleri ilk döfa olarak Arjantöy tabilerin- den “Vorms, isminde biri tara- fından 1845 te kullanıldı. O dev- redeki kâğıt fabrikaları lüzumu miktarı tulde bobinler imal ede- miyorlardı. Bundan başka birçok memleketlerde gazeteler tabolun- madan evvel kâğıtları maliyece damgalanarak rüsüm alınmıştır. Birçok (teşebbüslere rağmen bu usul uzun müddet tebdil Meleler yapan daireler arasında İâm ve seri bir irtibat mevcuttur. N Ebniyenin üzerinde yalan bir M olsiz telgraf anteni vardır. Bu #nten cihanın muhtelif köşelerinden Zelen bütün haberleri toplar. Bu- bunla beraber telli telgraftan da ktifade olunur. Büyük gazetelerin mdilerine mahsus olan ve dur adan işliyen hususi telleri mev- “uttur, Tabedici telgraf makineleri alinan telgrafların kolayca okun- hasını temin eder. Dahili telefon isatı son derece muntazamdır. tta bazı gazete müesseselerinde | edilmedi. Müstacel evrakı bir daireden di | İlk rofatif İlk “rotatif, ma Yerine nakil için hava tazyikile makine kine oAmerika - da kullanıldı. Bu makine kâğr dın yalnız bir tarafını bastığın dan kâğıdı iki defa baskıya ver mek icap ediyordu. 1862 de kâşif Rişar Ohe kâğıt makine den geçerken iki tarafının birden basılmasını temip eden bir usul keşfetti. İki amele kâğıtları mü- teyaliyen baskıya veriyorlardı. Fransada da ayni sistemde bir makine yapıldı. İki sene sonra İşler posta mevcuttur. Yazılan makalâ've yazılar tertibe gön- derilir. o Tertipte *n yeni siş-tem ve mükemmel ma» ;kineler kullanılır. Bunlar Linotip ve *msali sisteminde makinelerdir ki hi klâvyesinin eşi olan bir kal? ymm Bundan m W sene mu em gazeteler, 2 ile ir basırlardı Fakat © sıralarda | “Büllok isminde bir Amerikalı Or & azami (baskısı | kordelâ kâğıt üzerine tabeden ilk | Ggünde dört bini aşmazdı, Yavaş, | rotatif makineyi vücuda getirdi. mâkine © ile müteharrik kullanılmağa başladı. a Bu ihtira büyük bir terakkiye esler öyle bir baski ile ilk basılan «as oldu. 1867 de Marinovi saatle 10000 nüsha basabilen Rötatif bir makininin öeması İt Taynilsin 29 teşrinsani | bir rotatif imal ekti di. Sahip, taribii nüshasıdır, Gazete Kâğıtlar çıkarken zatülharekâ İm, pin oğlu bizzat bir makine | dört alet tarafından toplanıyor. kin etti. Fakat amele bu ma- | du. Maamafih damga rüsumun- aa kullanılmasına mümanaat | dan dolayı Marinovi makinesin- e, de ancak müteferrik sayıfalar ba- “ BTE EE Gür NUMUNE ES TTEŞ Eferdiler..... - Düuyanın en birinci fabrikalarının : Şapkaları : Hususi sipariş üzerine Cümhuriyet Büyük Şapka mağazasında bulundu. ruluyor. Formaları kat'iyyen bozulmaz ve renkleri asla solmaz. M. Teodoridis Galata, Karaköy Voyvoda caddesi No. 98 çift | kufu halinde bile beş binin ata- Zİ sıyordu. 1871 de bu resim la vedilince *Marlovi, mütemadi kâğıt üzerine teb'ıyata başladı. Bu sistem makinelerden biri 1872 de “Sibeste, gazetösi matbaasına ve biri de 1873 t6 “Monitör Ü- niversel, e kondu, Bunlar saatte 30000 nüshaya kadar basıyor du, Fakat Kâğıtlar makineye konmadan kesiliyordu. “Derye, tarafından vücuda ge- trilen daha basit bir “rotatif, kurdelayı tabıdan sonra kesme ze başladı. V Maamafih matlöp sürat © Olan yalnızca bir b gözetenin (sürati tab'ı değildir. Basılan nüsha miktarı çoğaldıkça tevziatın da süratle icrası icap eder. 1870 te bir “Glaskov,, gazete- sinin müdiri matbu sayıfi bükülmesini ve yüzerlik demet haline konulmasını temin eder bir makine imal ettirdi. Bu te- kâmüllerden sonra 1878 de teş» hir edilen “ rotatif , ler saatta dört sayıfalık 40,000 nüsha ba » sabiliyordu. Beş sene sonra “Der- ©, bükümlerinden yapışık iki ğıdı in bir makine vücuda getirdi, Icc sekiz sayıfalık ga- zeteler basması mümkün olda Daha sonraları Marinovi altı renkli rotatifler vücuda getirebildi. * Rotatif , makinelerinin yer- İleştirilmesi “için yer çok gittiğin den makineler üstüste oturduldu. Hali hazırda üstüste işliyen dört rotatiften o mürekkep makineler bile vardı, bunlar saatte 250,000 nüsha basarlar. Bir rotafif sinin İşlemesi sür- nasıl çalışır? etini izah biraz müşkül dür. Biz esaslarını anlat- makla iktifa edeceğiz. Kâğıt fabrikasından © gelen kâğıt biraz nemli olur. Kordela şeklindedir. genişliği bir metre yötmiş beştir; o yanya- na konmuş iki nüsha kadar var- dır. Her bir bobinde bir çel bin metre kâğıt sarılıdır. Bobin * port bobin , dediklere yatağa yerleştirilir. Katlı rotatiflerin ça için mütaaddit alet- er mevcuttur. Makinecinin tevek- Bir rotatif makine- let hassesine tebean hareket et- mesi İçin bususi bir fren tarz kabul edilmiştir, Kâğıt kordelâ evvelâ irsal mer- danesi denilen üstüvaneler*üze- rinden geçer. Bunların bir kaçı gerginliği tanzim için yapılıdı. Eğer böyle yapılmamış olsa bo- binlerin ara sıra yanlış hareke- tinden dolayı kâğıt yırtılır. Katedilecek yol uzun olursa ON idi hala Ya belli merdanelerin teması, kâfi gelmör; ovakit idare merdanelerin üstüvani iki klişe bulunur, Bunla rn her biri bir sayıfa boyunca olup, her bir merdanede iki ilâ dört çift klişe bulunur. Klişeler üstüvaneye güzelce ilsak edilmiş- tir, Kâğıdın klişelere bastırılması için diğer bir kauçuk merdane vardır. Bu merdane alestikiyetin temini için sık bir kumaşla ör tülüdür. Bu suretle kâğıt yekdiğerini müteakiben klişeli iki üstüvanenin tab'ına maruz kalır. Klişelerin mürekkeplenmösi, mürekkep hok- kaları ile temin olunur. Bu olduk. ça mühim bir meseledir. Çüukü makinenin süratle işlemesine rağ- men mürekkebin © muntazaman tevzi icap eder. Düz bir mürek- kep tabakasile örtülmüş lâvhalar- dan mürekkebi olan merdaneler, mürekkebi klişelere sürerler. Böylece kağıt kurdelânın iki tarafı tabedilmiş demektir, Şimdi onu bükmek, nüsha halinde kes- mek ve satış şekline sokmak lâ. zımdır. Gazetenin arka bükümü kenurlari müdevwver ve *V, harfi şeklinde bir masa il$ elde edilir, Husule gelen büküm merdaneler. den geçerek sıkışır. Eğer geniş- di Giz Cl dim makine tarafından en ie kauçuk brakılır, Tabı siindirlerinde Bısıf 7 him gene olr Tik dört sayıfa İse hususi bir bi- tabaka; kese, lalığına kesme ve ilk bük- me mubtalif usullere VAKT ın yeni rötalif makinesinin yandan görünüşü makineleri bir sa- katlık o vukuunda makineleri durdurur ve muhasip Mi tabolunan mıktarı tesbit eder. Makineye merbut bükme alet. leri, gareteye postaya verileceği gi temin eden makine bu su- nüsha yığınları vücuda getirir. Renkli nasıl Gazetenin bir kıs- mı renkli ve me basılir P selâ kırmızı olarak basılmak istenilirse siyah kısını tab- edilmiş olan kâğıt kurdelesi klişeli bir üstüvanesi ve kırmızı renk için tertibatı olan tabi ma- kinesinden geçirilir. Bazı Amerika gazetelerinde ilk array esnasında eli- nacal vadisi abilmee için boş bir yer barak” ” Verdiğimiz tafsilâttan anlaşıla- cağı veçhile hali hazırda bir ga- zete tab'ı oldukça muğlâktır. En calibi dikkat makineler ter tip için kullanılan makinelerdir. Bunların usulü makine olmıyan yerlerde müreraat edilen el ile tertip usulünden çok farklıdır. ME ğ ETTEN 8008 08 EA 54. Sultan Hamam İstanbul vi * ng i Toptan satış; Jak Grunberg Topalyan Han z Bİ Müğüküni dk kadi UM ölüküğen GalcukaZ Dil ei Çİ