14 Ocak 1938 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

— (uma 14 SONKÂNUN 1938 - 19 uncu yil « No. 5913 S KURUŞ Çankırı Caddesi: Telgraf: Ulus - Ulas basımevi Ankara Ankara TELEFON Bir ingiliz gazetecisi diyor ki : » ”Atatürk bize,, ”bir model,, | Türk inkilâbını tetkik eti memleketimize gelen ve ”olabilir,, ] mek üzere geçenlerde aramızda bir müddet kalan ingiliz muharrirlerinden Herbert Side Bothan, Türkiyeye dair yazdığı yazıları Sunday Times Gazetesinde Serutator imzasiyle neşre başlamıştır. “Bir milletin yeniden ku ruluşu — Türkiyenin yeniden canlanışının hikâyesi, Atatürk'ün sulh siyaseti,, başlığı ile çıkan çeviriyoruz : bir yazısini dilimize Ankara . . )zi, kendi tarafdarlarının daha çok bu- a Kemal Atatürk, Geliboluda t ingiliz ordusunu mağlub etmiş, Filis- tinde çarpışmış, Büyük harbten sonra yunan ordusunu yenerek Gazi unvanı- kazanmıştır. Fakat 1923 cumhuriye- ti ilân ettiği güne kadar bütün dünya onun asker olduğu kadar da devlet a- damı olduğunu bilemiyordu. İhtimal | ki onun bir devlet adamı görüşüne sa- bib olduğunu ilk gösteren emmare, Ankara'da yeni bir hükümet merkezi kurması olmuştur. O, o zaman, bugün olduğu kadar, in- gilterenin dostu değildi; fakat kendi- si, Ankara'yı kurmağa başladığı za- man, hakikatte yeni bir luyordu. O, harbın acı hatıralarını or- tadan kaldırmış, yalşaş, ürtirmakiz kalmamış, fakat İngiltere için de sa- lim bir şark. politikasının esasını kur- muştur. Her ne kadar Ankara'daki sefirimiz Sir Percy Loraine bizim Türki ki prestijimizi “Büyük elçi”nii şindeki seviyeye çıkarmışsa da Ata- türk'ün dehasıdır ki, Stratford Can- ning'in âciz kaldığı noktalarda — mu- yaffakiyetler göstermiştir. Kendisi için bugünkü Avrupa'nın €n müktedir devlet adamıdır. demek mümkün olan Atatürk, hiç şüphesiz, devlet adamlarının en cesur ve en ori- ir. jms 'nunla beraber O, ne kadar az in- € bir isimden fazla bir şey ifade ve onun başlamış olduğu büyük hakkiyle takdir edebi- ler ne kadar nadirdir! Bir makale ile modern Türkiye ta- fihinde ihmal edilen on dört seneyi te- lâfi etmeğe imkân yoktur. fazla yapılabilecek olan şey, ü ingiliz siyasetine ve yeniden | a e vi canlanan şarkın verdiği ümidlere bi kaç noktadan temas edebilmektir. YENİ HAREKET Ankara'nın hükümet merkezi olarak veçilmesi, Atatürk'ün siyasetinin baş anahtarı olmuştur. Neden türk kurucusu, iki — kıta arasında muhteşem bir köprü olan, sa- natla tabiatin el ele verdiği, - para da hükümet merkezi olması mümkün İs- tanbul durürken; küçük Asyanın üç Yüz elli mil içerisinde bulunan bir ka- nin kuyvet! zayıf noktalarını da biliyordu. yükti şebbüsünde bulundukça, bütün teşeb- büsleri, hükümetleri tarafından, siya- si maksadlar için vasıta olarak kulla- nılan yabancı — İdüşüyordu. Yeni Türkiye'nin bu teh- mek için vakıt kazanması, kendi istik- ö ee İstanbul yerine Ankara'yı merkez seç- mesinde müessir ve âmil Türkiye için, eski bir şehri yamalamak ve tamir etmektense yeniden bir şehir kurmak daha iyiydi. Yeni Türkiye, kendisine sağlam bir temel kurduktan sonra, İstanbulu düşünmeğe sıca gele- bilirdi. Halk Partisi G. Y.K. nun yeniden 38 Halkevi açmağa karar verdiğini yaz- mıştık. Halkevi bütün yurdda, nız, esaslı ancak, Halkevinde her türlü serbest kültür, terbiye ve sanat faaliyetleri ancal altında kurulabiliyor; münevverler, halk ile onun salonlarında temas e - debiliyor. Nihayet, temsiller, kon. feranslar, ıilındl t R â evinin imkânlarından isti- harcanırsa - Avrupanın ea güzel bir ::LH.-;" b unduğu, -'on dört sene öncesinden ve henüz Atatürk'ün milli kahramanlığı- nin berkesçe tanınmadığı bir zaman- dan bahsediyoruz - ayni zamanda türk kitlesinin de daha sâf olduğu Anado- luda bulunmalı idi. O, kendi milleti- i taraflarını olduğu kadar BİR REALİST Türkiye makine asrından önce bü- yeni terakkileri elde etmek te- imtiyazcıların ellerine likeden sakınması, çabuk - davranabil- a getirmezi Zerekti, — Bütün bu düşünceler, Atatürk'ün olmuştur. Hem asker, hem de realist olan ka- (Sonu 7. inci sayfada) GÜNDELİK Kemalizm ocakları Dünkü “Ulus, da Cumhuriyet yalk izmet vasıtası değil türlü münevveri, buluşabiliyor; onun çatısı ve öğretici her Bir şehir ve kasaba için Halkevsiz olmak, mektebsizlik ve hekimsizlik bir mahrumiyet teşkil etmekte Halef ve selet: Eski Başvekil B. Blum, yeni Başvekil B. Şatan | | Fransız frangı boyuna düşüyor ŞOTAN KABİNESİNİN KARARI Kambiyoya kontrol konulmıyacak, spekülâsyonla mücadele edilecck daki son grevler ve sosyal kargaşalıklar yüzünden frank düşme- üe başlamış, bu yüzden de fransız kabinesinin vaziyeti güçleşmiştir. Kabi- ne toplanarak vaziyeti gözden lasyonla geçirmiş ve kambiyoy: mücadeleye karar v kontrol koymamağa, iştir. Bu husustaki — telgraflar Yangçe'deki japon harb gemileri gençlik ve halk için Japonlar Yangçe nehrini kapadılar| Memleketin her seyir ve seferi kontrol ediyorlar İki ingiliz vapurunu daha tevkif ettiler 13 (AA.) — Japon elçiliği namına söz söylemeğe ür: W"âı."' birçok mebuslar, diplomatlar, Yakıı Bir ameri da yaptı neşredeci nda : an muhartirinin Japonya- ğt barikulâde bir röportajı eğiz. Bu yazıyı da “Avrupa ve Amerika'nın 400 milyonluk müş- terisi Çi büyük bi in” ismindeki röportaj kadar ir alâka ile okuyacaksınız. Konsey pazartesi günü toplanıyor Hatay seçimi konuşulacak Ayrıca mühim politik temaslar yapılacağı da h Ilılıo;îıkıııııı fanınması da görüşülecek Lotdra, 13 (A.A.) — Diplomasi mahfilleri, italyan imparatorluğunun filen tanınması meselesi: devlet adamları arasında, Cenevre'de, hususi muhavereler eanasında görü- şüleceğini beyan etmektedir. Bu mahfiller, Oslo mukavelenamesi- ni imza etmiş olan devletlerin Roma- ya bir elçi tayin etmelerine ve fakat bunu yapmakla beraber Habeşistan fü- tuhatını hukukan tanımıyacak bir for- mül tanzim etmiş olduklarını ilâve et mektedirler. Bu devletler, milletler | cemiyeti konseyi açılmadan Gönce bu babdaki kararlarını bildirmek niyetin- de değildirler, zira bu formülün met- ni henüz kat! olarak tesbit edilmemiş- tir. Diğer taraftan, Budapeşte konfe- (Sonu 7 inci sayida) B. Suat Davaz B. Şotan şerefine ziyafet verdi 13 (A.A.) — Havas bildiri refikası şerefine bir öğle ziyafeti ver- miştir. Bu ziyafette, aymı zamanda, dış işler bakan: B. Delbos, Maliye bakanı B. Bönne ve refikası, diğer hükümet edipler ve dış bakanlık erkânı da hazır bulunmuştur. Ziyafet, çok samimf bir hava içinde cereyan etmiştir. T ş | Paris Büyük Elçimiz B. Suat Davaz | tulacaktır. aber veriliyor Dr. Aras Cenevreye gidiyor 17 ikinci kânunda toplanacak olan Milletler Cemiyeti konseyinde bulun- mak üzere Dış Bakan B. Tevfiğ Rüj» tü Aras, Hususl Kalem Direktörü B. Refik Amir Kocamaz ile birlikte ya- " |rm akşam Cenevreye hareket edecek- tir. AA RARE ÜŞ IERERLAA Fıkra İstanbulumuz Dün bu sütüunun yanı Başında Yeni. cami meydanlığı krokisini neşrettik, İkinci sayfamızda da İstanbul plânı hakkında bir toplantrdan bahsediyor. duk. Büyük türk şehri, nasıl, cumburi» yet devrinde, milli ekonorüi, ticaret |ve endüstri bakımından canlanıp kal- kınmışsa, gene cumhuriyetin almak ta olduğu ve bilhassa alacağı imar tede birleri ile, Asya kasabalığından kur« Su şehri olarak Yalova, olarak Florya, İstanbulun daha diden iki büyük kazancıdır. Kazanç kelimesi üstünde duralım: Para sarfolunan İstanbul yalnız ka- zanmaz, kazandırırı Devris mizde turizm de, şeker gibi, dokuma gibi, kendi başına bir endüstri olmuş- tur: Byendüstri döviz dediğimiz müs- tesna serveti istihsal eder. Plân yapılırken, Ankaradan aldığır salâhiyettar bir zat, şöyle de: mız derslerle, iki nokta üstünde dura- hizmet faaliyet. Kabayı seçmiştir? — Bunda ehemiyetli vardı; değildir. Bunun başlıca & bliyük harbtı manya ile ittifak fe ğu için imparatorluğu çalarını kaybetmişti. Fakat 1923 de Âta € barbın hükmi ar büyük bir ideal vi - d““ııiı;ıimınu kabul ederken tten kendi mille- kadar L'o"ntmi m ve kararın- zban glubiyet tine, şimdiye n tı, bir refah çıkarmak âzin dâidi. Eski, kötü bir rejimin torluğun sembol! tanbul, yeni demokrât Merkezi olmak liyakı du. Kaldı ki burası, | lar itibariyle, bir türk Maktan ziyade sekenesi KAT mopolit bir şehirdi. Yeni ti askeri fakat asıl mühim olan bunlar milleri siyasidir. | en çıkmış ve Ab ketinde bulundu- mun bir çok par- Atatürk, kendi mem- lüne karşı ve G olarak tantı Türkiye'nin | nden mahrum- nde işık ve koz- lerine Halkevinde aldıkları vazife lerle başlamaktadırlar. Bu müeme | seye artık “Kemalizm - ocağı,, adını verebiliriz: Davümız, onun hizmet lerinden kuvvet almaktadır. | Halkevi yepyeni bir muhit ol. muştur. Münevverler için taşrayı gurbetsizleştiren başlıca bir kaç unsu- run başında belki de o geliyor. Şart- | lar değiştikçe, Halkevi büyüyecek, genişliyecek, yeni hayat'ın nizam ve disiplin yurdu - olarak, in- | kılâb Türkiyesinin inşasına, her gün daha artan yardımı devam edecektir. Partimizin halkevi ihtiyacını karşı- lamak için katlandığı fedakârlık ta- mamen yerinde olduğuna şübhe yok- tur, Halkevi, belki, ora nüveleri ile bir gün bütün köylerin içine ka - dar girecek, tekmil memleketi kap- lıyan mükemmel bir kılavuzluk ciha- zı, davâmızın en müessir dayancı o- lacaktır. ürk merke- “— Bütün ingiliz gemileri ile diğer bitaraf gemiler, Y nehri üzerindeki Çin barajları arasında açılmış olan geçidi geç meğe teşebbüs etmeden önce japon donanmasının muvafakatini istihsal etmelidirler.,, YARIN 16 SAYFALIK |ILAvmlz (Sonu 7 inci sayfda) ( Denizbank umumi | heyeti bugün toplanıyor Denizbank kanununun 9 uncu mad- desi mucibince büdce, iktisad ve diva- | nt muhasebat encilmenlerinin mevcud | üzasile Başvekâlet — murabhaslarının | toplanmasından . teşekkül edecek De- nizbank umumt beyeti 14. 1. 1938 cuma Bünü saat 14 de toplanacaktır. | Ruzname şüdür : 1 — Bir idare meclisi âzâsı intihabı 2 — Bir mürakib intihabı. Bugün 4 üncüde Botanik terimler | Bütün mekteblerde dersler öz türkçe terimlerle veril- mektedir. Bunu göz önüne alarak, öz türkçe matematik terimlerini neşre başlamış- tık. Bu terimler dün bitmiş- tir. Bugün 4 üncü sayfamız- da öz türkçe Botanik terim- lerini bulacakamız. | inşa işleri ile hiçbir alâkası hmı 1- Spekülsayona karşı tedbirler, 2- Plânı ve tesbit olunan kaideleri | mutlaka tatbik! Bunlar o kadar güçtür ki Ankara plânrnın beşinci yılında devlet mer- kezinde dahi aksamaktadır. Hatırm gza gelmişken söyliyelim: Türkiye olmayan bir ecnebi sanatklr “— Aman bozma- yınız, bozuyorsunuz, diye yalvarıyor- du, şu devlet mahalleniz, bir kül ola- rak, hiçbir tarafta eşi olmayan bir âbi- dedir. Fakat bu âbide tahakkuk ede- bilmek için ora plânı tam olarak tatbik olunmak, bineların ahengi yük- sek sanatkârlara temin ettirilmek N- sımdır. Devlet mahallesinin her bina- &, bir devlet meselesi olmalıdır!” İnhisarlar binasına bakınca bu eycil venebiye hak vermemek imkân; var mıdır? Acaba yapılacak olanlar hak- krnda Yansen veya diğer sanatkârlar he diyor? - Fatay