27 Eylül 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

. 7 — 27-9.1937 Dil bayramı dün (Başı 1. inci sayfada) erse it ve ei Ki erini de birlikte götürmi miz yaymışlardır. ürk dilinin canlı izleri nn ve histuvar ei a Ara yurddan ayrılarak başka diyarlara üş e e bugün başka 3 ka adlar ski bel bile, türk ilinin kl vi olarak » Bu izleri yeni türk dil serisinin r “imi altında bugün açık olarak görü: Di bayramının 26 eylüle düşmesinin babi bundan beş yi een 1932 de bi- İnci türk rl ei bu tarihte topj Türk LR El. bu Serim Manâsı, çok büyüktür. Çünkü İtkün dil bakımından da Pin eri ev- Jandıkları bu ii Yakut dili Beşe de Emerik seklinde görüyor Amerika sözü, bizi, oraya a gidip İs sim verenlerin, Amur havz; e“ rinden “Amurik,, türkleri ol lojik bir tarzda derhal intikal ettirir. unu takviye eden bir ii e kadaki Yukatan yarımadası! u is mi koyanların Yakut türkleri deği şüphe edilmemelidir. isi Üze- iz öst: VEE Mn böy! bizzat tün medeni mille! ların ei Gala sözü, gayrikabili 53 bir lerin, li olan - Kültür, , kul. ULUS kutlandı sonların, ilk ve ana n olan -g-ye ircamı tayin ederek kelimeye verilecek manayı elimede konson değ leri- mi muay, kanunlara bağla- Bütün beşer kültürleri ve türkler Bayanlar, Ken Güneş - bet ve im luğu e Kültür » kelimesini seçtim, Niçis? Şu- un için £ Günkü tarih tezimize temas it çan ve 2 ve yayan ser öce Bu w ime terim ki bütün iii, kültürlerini yüre- arma gi raber gölünü ve medeni âle- me — ile Sile hediye etmiştir. u kelimeyi, herhangi me- DIL BAYRAMI Halkevinde parlak törenle kutlandı yramı dün Ankara ille seçkin bir Dil ba; da lie Törenin ya başlamıştı. Gelenler ai gelimi ile eri' gelenleri ve yül Törene tam saat 17 de istiklâl marşı ile dı. Dışarıya ho- parilör tertibatı yapılmış ve salan lk kalabalık töreni bura- Dr. Ragıb #ih ilmi âleminde yepyeni mey- eyi imlerine şı eniyetinin ana k. İşte bundan sonradır ki, Atatürk dil erinde durdu ve Güneş - Dil Sayesinde, ırk ile dil vi bulunan başlıca münasebeti iterdi. Irk araş - Meni arkeclji, antropoloji ve e inin Me i temel- ba : Lü, etik Di Sym ları, ve delik > a gü ak iğ nl ni anlıyamamış olan hey tüy Birinci dil pa Li nda #k dilinin yüreyer ara yam Yerinin, tayini, e İyiki e ee karşılayabilecek bir ia De e maddeleri yazılı mer ve Eti dille- ve ana çekin se esin. Aska bir şey dığı ileri sürülmüş, dük dilinin Hind - Avrupa dillerine ve dillere kök saldığı gösterilmişti. Güneş - Dil teorisinin enternasyonal Giyeti le, - Dil teorisi” nin milli ve bone ilim ei yer Tütma, yn ii “Ükül, Çağatay lehçesinde mecmu, ye- masma olarak büyük türk lügatinde yazılıdır. Eklemekteki - ekel - in ilâve, çoğal - olduğu kamusu Türkide bi. elimede - & - g -, telâffuz kanunu icabı olar: a a ve kelime . okulak - olur, de - rece deri - g -, ve en nihayet vo- Dun si Ve üzerin lik e iŞie. erler - g - düşerek kelime dn “il bilgisindeki “ e e k bir çi Si li > kame ükker edinii: dan il Okuğt, -g--l-ye meş # Da ri , kışa bir e > > bana Mizum görmemi: 1 yalnız al Okuğur e n muhtaç olduğu bir takım keli- kelimede de uzun tahlil ve izahı erin türk len geldiğini göster) | bir a bırakarak ve sadeçe “nin Te, iyle ortaya konmuş değildi - x- olabileceğini hatırlatarak, - okultur- die asıl ei türkçenin kültür k - şeklini de nihayet e -sö- dana inin ana İduğunu mey- ün kendisini ap e Türkçede - kulturmak -, ültürmek” Bağ ö ita Asyada ik neolitik ve made ve Kırgız A aynen e ol- türyge Yetlerini yaratan dedeleri duğu gibi “kuldurmak”, talim Se > bu medeniyetleri İndus vadi- ie çe ei deki arala den; aya, Avrupaya, Ege ve Ak- dır. cile la. “ahillerine, pasifik denizi ada re sözü 1 şimdi türk iyi Ameri ıl bütün inle azl son eki düşüyoruz e ear sırağa, bu me- | “talim, tedris, terbiye” ve bu faaliyetler. dillerini m iş den ge 4” demek olur. İeniyeş ümmü İşte bunda; dillerin eri ız Sü- alya i, Etrüsk gibi türk dili olduğu çıkan iz deil ilk çağın inü temsil eden Zent, ğe — an, a üne in Ter Ii il gr hi — 7 inni Görülüyor ki, bir kelimenin neden ni lapa in onun bütün kültür dille- ei üremelerini Dn — kususların- Güneş - Dil” ölçüsünden başka k'; bir ölçü, ve bir Hİ göüter- a - Di” teorisi, şimdiye #vdar ame pılan dil kar. ıştırmalarıma yeni ve tam metod verir ünl bir ir yandan bütün ge- el mi e u ile yaş 5 İasiyin döyeie bizi beyetin ie ğa esaslarla türk dili üzerinde beynelmi. Pir. bulmuş ve yakın e 1G içedir ie. ei başka bir | Je) alâkaların toplanmasına sebeb olan Syoldağu yüksek hakikat, gesi “Kültür” kelimesi fransız tügatle - İ eğime koyabilmesi, bahis mevzuu Ari birinci türk dil k e toplandığı nr, bu inde Iâtiı (kü vi e yalamaya Büyük lem mıyacağından başka, türkçeyi bilmiyen e AA ded dilin türk milliyetinde âlimler, “kültür,, ke işimle ei defa eza ya “ün terilmektedir. riğin, ema akdağ eme Ee ekmek, bir şeyi çoğaltmak)'daha sonra İ mişlerdi ve ear, ei şk alfabe, seslilarayı ,da abstre olarak bugün kullandığımız Önümüz e yapılan A ii & ” anlam i i $ bu çalışmalar her yıl daha verimli Müştur tamda dili anlam- İ eeori üzerinde daha çok derinleşerek | “© y MN m lr ve er DE ng ie bütün âlmi sarlarmı | Olmuya başlamıştır. Jinde “T” elemanmın b: tin İ ortaya koyacağımıza inanıyoruz. “ laa #mağa yol açılmıştır. ve yeni fransız ki “7'nin bir şadları altınd dilimizin nihayet- abe inkılâbi ile Mei “ğ” den değişmiş olduğunu e siz ye 1 araştırmak yolunda ya- i Miri ni meş - Dil teorisinin önü i , yalnız bizim dilimi- ağn e ar ze kelimeni, “Güneş - ri teorisi- | tığı yeni ve ii ufuk, dil çalı: ve ie zin lehçelerini değil, bütün kültür dil- Birüşü e e e ne sü tet len çıkan orijinal haki- | nın başka cebheleri üzerinde de işimizi | lerini ve genel dil e agi 1 sn a Gi kat şudur! ni bulunup düş olan | kolaylaştırmaktadır. Dilimizde kufla- | yüksek bir buluşa yani (Gün si sym — oi ir e Zik ana kök, şu manaları taşır; 1. - çokluk, Jan bir takım terimler vardır ki, bun- eorisi) adını alan ni türk tezine ancak ll 5 Vi ii çoğalma, 2. - parlaklık, zekâ, bilgi, bir yabancı diller, lmma kelimeler | varmıştır. Büte, ile Leda yele tr Ban da 2 de şu nokta üzerinde durmalıyız. Kültür | sanılmaktadır. Bunlardan bir takımı Bu tez, bize dilimizin bütün kül ye hazırlanmıştır. Bun ve kelimesinde bulunan “1” kı , oku > eğ ği “elek- | dillerinin ana kaynağı olduğunu LR ğ : trik, metre, gram, otomobil, eri ire ., gibi keli- melerdir, Bir t üksek ilim uda yül meimleri an a an ve ve an taallük €- den fenni ve ilmi tabirlerdir. Bu gibi kelimeler üzerinde ii ii bunla. rın ana türk dili kaynağından Ven tahakkuk edenlerini almamağa beb yoktur. Doğrudan doğ e EML ğruya Sie, en yazılarda ilk ve orta öğretim & de ei ii elden ED kadar herkesin kolay- a anlıyabileceği açık, sade bir dil RE esasını muhafaza ile bera- i i kaynak- ve ori inden matematik, bei botanik, jeoloji, gi- terimlerini kültür bakan- 'tmen Ve yazı- rı neticeye göre bu im listelerine son m verilecek ir yanı a e imleri üzerinde rim Yeni terim iistelerinde takım ilineler Avrupaca mt şekil. een çeliği, ani simi ol e gibi almmış, bi: türk- deki, si fonetik şekillerine | irca o- inen klarma da konuşma di- a güeel karşılıklar bulunmuştur. in kabulünde tutulan ları ii üzere si terimlerinin bir kısmı iş “Gütbitik,, yazılmıştır. ve analitik grameı ki yal lr Güneş - Dil bir tü a ane Bram: ? Önümüzde teorisine göre enemesi hazırlama! k ümüdindeyiz, Bi: LZ aç muka- yeseli inen ei salı emi dilinin sengin n kelime varlık. Le ortaya ek üzere bundan “Tarama dergisi, nin eksiklerini tamamlamak e bet düzeltmekle-beraber, 9 2: in beri ei e başka ayar keli. katarak vii dehçe- ir pri yapmak için program ha- lanmıştır. Şimdiye a tercüme &- dü di e Deki ti de bası ei bm. rdun her yerinde bütün dilsever- ile yardm le e yaptırılan halk ağzın. deri leme ya verimi de bir “derleme dergi anmış ve bir nde andan MR KR baskıya eğ derin tesir ve akisler apan bu i beynelmilel ilim kon. grelerine iz tebliğ edilmekte ve bu rilerek şimdiye kadar 13 forması basıl- tar, Türk ilim varlığının yüksek bir te- zahürü olarak toplanan ve dün sona €- ven; ne farla yüksek avrupalı bil- ren ikinci türk tarih ısır nüshalarını da fotoko; ila basıya hazırlanmaktadır. Hüseyin Kâzrm Kadrinin (Büyük türk e nin eskiden basılmış olan iki cildinin alt tarafı da bastırılmakta- dır. e ei kamusu için kütüpha- neler an yazma ve b- larla üçer taranmasına devam © dilm e Bunlardan toplan işle e e ların verimi içi! maktadır. Di e las nl a zalışmamızın mer sel e iye o olduğunu sanırım. milleti; türk âlimleri, türk dil- Söz erimi Ka evel size şu eek e me dar, da kültürel dil mira dinleri, kendi ii - sahili ol lar yan- türk dilcileri ii yüksek Ma ileri gör- düğülojiksiz temellere sırt — ir. Şim- di size KERE EN d etti - ğim son sözümü yiyeceğim güneş - dil teori: ii bi türk âlimlerince ve sonra da bütün im laşılacaktır, kavranacaktır. Bu, ilmi be zarurettir. İ: bundan sonra, > EM olan filoloji okulu pı il ini bilmiyenler tam nz Sik itiya- dalla bulunmıyacaklardır. Bu hakikati ii milletine ve bütün cihan âlemine emekle mutluyum, reyi bu aşar ve bunlardan el- neticeleri, hep türk a örn kendi yüksek varlığında toplıyan Ulu Önder Atatürk'ün değer biçilmez a a borçluyuz. Da İyi bayram günün! nde yi gı ile şükranlarını sunar, dil bayramımı- “ candan, gönülden kutlarım. Ma iştirâki- O) a- e bakanlıklar a çok ö önde, büyü! deki mebusl: il gençliği göze çarpıyo: beer toplamakta olduğu alâka- Jar! kuvvetlenmektedir. Çi — mi üzerindeki geniş çalışma. rın bu verimli sonuçlariyle hepimiz övünebili: Beşinci türk dil bayrammı Ankara halkevi adına kutluyor ve toplantıyı a- çıyorum. Söz türk e üzerinde > see yapacak olan arkadaşımız i Bay- dar'ındır. Dünden sonra B. Nasuhi e bir onuşma yapmıştır. (Bunu ayrı sütun. İh yea Şer Konuşan bir tarihtir, konuşan bir top. raktır Konuşan yol aldıkça kültürleşen kay- ktır, Ma si gücüyle, ülküsüyle Kon ünlüğün üstünü bir bay. raktır, Ay gibi, güneş gibi, her çeşid gibi Aşk gibi, ölüm gibi, madde gibi, hız ibi “Değişmez hakikat, konamaz ona Me “Her özün aslı türktür ve her ei aslı öz!,, B.i Müeyyed Bekmandan ra B. Muhiddin Doğan İnözü “Dil çi rami,, Sy güzel ai ke iz dilimize na; w anlatan bu şiir, alâka ile a E Cumur reisliği filarmonik ir sının konserlerinden sonra İsti dyosundan dil kurumu adına Krm İyide; trasmisyonla dinlendi ve Sür natkâr küçük Alinin Karagözüyle e buldü. alkevlerinde tören İstanbul, 26 (Telefonla) — Büyük memleketin her dil, tarih ve We komitesi azâsın- dan Semih tarafından Güneş - isi hakkında bir konfera: iz Şi halkevinde saat 17 de in fe öğre etmeni Ahmed Faik Türkmen ta- rafından dilimizin beşinci bayramı mev. zulu bir konferans verildi. Eminönü, a m hal- kevlerinde İstani eti rında verilen dil Ve ida rını davetlilerine dinletti ve gece saat 21 de bir müsamere tertib olundu. * İ KüçUK 1Ç HABERLER | | İstanbul, 26 Telefonla | başarılabilmesi için meydanla- ra ve köşelere konacak hoparlörlerle hal ka devamlı izahat verilecektir. X Bir balıkçı kayığında ie — İs adında bir balıkçı Yenikapı açıkla rında bir kayıkta balık tar! sektesinden ölmüş, yi kayığı sü - rüklerken görülmüştür. X Tütün kaçakçısı telin — Üskü- dar'da İn pi bir e li be adındaki bu kadın eri