30 Mart 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

t ——i el ULU 30 - 3 - 1937 ——— ürkiye İş Bankası İdare Meclisi Raporu l — Sayın Bayanlar ve Baylar, Bankamızın onüçüncü yılına ait mu- amelât raporuyla birlikte, 1936 yılı bi - lânçosunu; kâr ve zarar hesabını yük - sek heyetinize sunuyoruz. Maruzatımıza başlarken, kıymetli mesai arkadaşlarımız Bay Mahmud Soydan'la Bay Nuri Conker'i kaybet - miş bulunmaktan doğan teessürlerimizi ifade etmek isteriz. Kuruluşumuz günündenberi fasıla- Bız on yıl İdare Mecli:” siz Reisliğini »yapmış olan merhum Mahmut Soydanla Büyük Millet Meclisi Reis vekilliğine intihabı dolayısiyle İdare Meclisimiz - den istifa eden merhum Nuri Conker, bankamıza büyük hizmetler görmüşler, çalışmaları ve tevazularile mesai arka - daşlarına kendilerini sevdirmişlerdi. Huzurunuzda — iki arkadaşımızın yüksek hatıralarını saygı ve sevgi ile anarız. T *.* İşlerimizdeki inkişafı tahlil eder - ken, memleket dışındaki ve içindeki e- konomik vaziyeti kısaca tetkik etmek faydalı olacaktır. Dünyanın umumi vaziyeti: 1936 yılı, bazı siyasi hâdiselerin mey- dana getirdiği umumi bir emniyetsiz - lik ve kararsızlık içinde geçtiği halde; dünyanın ekonomik vaziyeti ,geçen yıl- lardan fazla düzelme ve inkişaf göster- miştir. Yer yer beliren harbların doğurdu- ğu itimatsızlık, milletleri esaslı bir şe- kilde silâhlanmaya sevketmiştir. Bu yüzden alâkadar endüstri şubelerinde büyüyen iş hacmi, ekonomik bünyenin diğer kısımlarına da tesir ederek, umu- mi hayat seviyesinde hissedilir bir ge- — mişleme, iptidat maddeler fiatlarında — devamlı bir yükselme vukua getirmiş - O tir. Milletlerarası ticaret mübadelesi, hacim ve miktar itibarile artmakta de- — vam etmiş; kıymet bakımından da ehe- — miyetli bir fazlalık göstermiştir. — Endüstri şubelerinin bir çoğu, is - '—/ıil'ıa! Cıiıb:derini buhrandan evvelki 6 e İ g Aktıf miktarlara çıkarmış oldukları gibi; bu nisbetleri aşanlar da görülmüştür. Umumi vaziyetteki bu iyiliğe baka- rak, normal ekonomik faaliyetin mey - dana geldiğini iddia etmek güçtür. E- konomik kalkınmaya silâhlanma yarı - şının verdiği büyük hızın, bu cereyanın hafiflediği zamanda ne şekil alacağını ciddiyetle tetkik etmek gerektir. Eko- nomik faydası yapıldığı zamana mün - hasır bulunan silâhlanma faaliyetinin, devamlı bir ekonomik kalkınma için lâ- zım olan diğer şartlar ve tedbirler alın- madan; sağlam bir esas teşkil edemiye- ceği aşikârdır. Geçen 1936 yılı eylül ayında; “altın bloku,, diye anılan Fransa, Hollanda ve İsviçrenin ve bunları takiben de diğer bazı memleketlerin para kıymetlerini i görüyoruz. Bir yıl ev- vel, Belçikanın, parasının kiymetini dü- şürmesile sarsılan bu blok, zaruretlerin tesirile altın esasından ayrılmış bulu- nuyor, Dövizler arasında, evvelce mevcut olan büyük parite farkları, bu suretle zail olduktan sonra; kismen sıralanma ve hizaya gelme vukubulmuştur deni - lebilir. Ekonomik bünyelerinin - icaplarına uyarak devalüasyon tedbirlerine baş vu- ran memleketlerin, bu yoldan bekledik- leri faydaları tamamen elde edemedik- leri, ve kıymetten düşürmede geç kal - drkları, bazrlarınca serdedilmekle bera- ber; sıralanma ve hizaya gelmenin, mil- letlerarası münasebetlerini kolaylaştır- dığını da ifade edenler vardır. İç vaziyetimiz: D ış memleketleri numumi ekono- mik vaziyetlerinde görülen inki- şaf, memleketimizde, daha geniş bir mikyasta belirmiş ve devam etmiştir. Büyük Şeflerimizin idareleri altında Cumhuriyet hükümetimizin, yapıcı, iler- letici ve koruyucu tedbirlerine güvenen ve dayanan halkımız, huzur ve emniyet- le, müsbet çalışmalarına devam etmiş- tir. Memleketimizde ferd ve müessese - lerin baaşramıyacağı veya bunlara ve - Türkiye Iş Bankası, 31 Birinci Dâsd Ve burummal S anauOL A tü Güuş Uzaklık Çekler Bcnebi paralar Manhalli bankalardakı mevduafımız Harici muhabir bankalar Munzam karşılık kasası Hazıne bonoiarı -Milli sanayie iştirâk cüzdanı hote olanlar Kote olmayanlar — Senedat cüzdanı Vadesine üç ay kalanlar » ÜUÇ aydan fazla kalanlar Esham ve tahvilât cüzdanı | Kote olaniar Kote olmayanlar Avanslar Esham ve tahvilât muk, av, Kote olanlar Kote olmayanlar Emtia ve vesaik muk, av. Senedat mukabıli avanslar Mütenevvi teminat muk, av. Borçlu cari hesaplar Açık kredi Kefalet mukabili krediler Sair muhtelit borçlular Muhtelif borçıular Muhtelif hesablar Ipotek mukabili avanslar — Menkuller çüskki kaymetleri öz. siçorulâu) Makinalar Kasalar Mefruşat Gayrimenkuller çasxiki kıymetleri ön. siçortubdu) Banka binaları Diğer gayrımenkuller İlk tesis masrafı bakıyesi Kefaletten dolayı borçlular Nazım hesablar Tahsil senetleri cüzdanı Üz muhabirler cüz. Muhtelif nazım hesablar Türk Lirası 10.821.554,00 8.590,00 233.150,75 19.603,85 150.414,18 18.958,35 __232& 11.258.244,33 82.431,37 9.154.289,51 40.058,46 827.859,56 5.580.265,50 10.221.143,65 Ş 2.219.000,00 24.150,61 11.032.902,18 7U3.020,56 2.587.706,54 —335816544 1.207,14 75441,53 140216,13 215.657,66 121.262,20 4.946.857,96 4.894,77 154.851,61 3.782,26 917.4/ 5 431.584,08 13.336.905,84 90 838,25 2 420.160,23 34.138,38 1.487.204,60 19.582,63 2.565.385,24 1.128,80 50.205,66 1.320,25 73.034,77 11.188,43 124 989,93 1.088.689,25 5 5,22 7.575,44 840.554,92 28.340,50 — 2.072.708,67 83.348,16 2818.516,48 9.465,48 4.891.225,15 2.683.444,95 UMUMİ MUHASEBE MOÜDÜRÜ MUVAFFAK IŞMEN | ı 126.275.442 |38 26.320658 12.440.143 11.735.922 15.757.066 24.916.538 rilmesi, milli ekonomi bakımından fay- dalı görülmeyen teşebbüslerin, devlet- çe ele alınması hususunda atılan kuv - vetli adımlara, bu yıl da yenileri ilâve olunmuştur. Çalışmağa başlayan veya inşaatı de- vam etmekte bulunan pamuklu, kâğıt, sunt ipek ve merinos fabrikalarından başka, endüstri sahasında, geçen yılın en mühim hamlesi Karabükte kurula - cak demir ve çelik fabrikasının ısmar - lanmasıdır. İki buçuk yıl sonra çalışma- ğa başlıyacak olan bu fabrika, endi tri hayatımızın, değerli ve manalı eser- lerinden birini teşkil edecektir. Birinci beş yıllık endüstri plânının, zamanından evvel başarılması ile bera- ber ikinci beş yıllık plânın da hazır - lanması, endüstri hareketlerinin süratli inkişafını göstermektedir. Bayındırlık, endüstrileşme ve mü - dafaa techizatlanması gibi herbiri bü - yük fedakârlıkları istilzam eden iş proğ- ramına, geçen yıl zirai kalkınma ve su- lama işi de ilâve olunmuştur. Plânla, ihtısasla tatbik ve takip edi- lecek olan bu mühim ve yeni işler mem- leket bünyesini, daha ziyade kuvvetlen- direcektir. Umumi hayat:mızın, ekono- mik faaliyetimizin temelini teşkil eden ziraat sahasında at:lan bu metin adım- lar, istihsalâtımızı çoğaltacağı gibi; bü- yük kütlenin satın alma kabiliyetini ar- tıracak, yurdda ferahlık ve genişlik ya- ratacaktır. Mahsullerimizin kıymet ve hacim i- tibariyle artmasında, zirai kâr nisbet ve imkânlarının rolü olacağı şüphesiz- dir. Bu da, maliyet fiatlarının azaltıl - masiyle, ziraf tehlikeleri karşılayacak tedbirlerin alınmasile mümkün olacak- tır. Atatürk devrinin İnönü hükümetle- rinin tarihe mal olan eserlerinin taad - düdü, Kemalist Türkiyenin dünya mu- vacehesindeki şerefli mevkiini kuvvet- lendirmektedir. Mahsullerimiz: G eçen yıl başlanığıcında, havaların nüsait gitmesi, mahsullerimizin artacağı kanaatini vermişti. Bazı mın- Türk Lirası — Sermaye İhtiyatlar Mevduat 4417.574 5.945.871 6.234.842 Kâr 4.052 589 |84 4.662.981 248.230 |3 1.945.614 22.737 |24 7.574.670 UMUM v MUAMMER JR Eriş Ibrazında cari hesablar Preavili cari hesablar Vadeli mevduat Tasarrut tevdiatı Vadesız Bir aya kadar vadeli Bir aydan bir yıla kadar vadeli Bir yıldan fazla vadeli Tediye emirleri Sair muhtelit alacaklılar Muhtelif alacaklılar Muhtelif hesablar Donanma tahvilâtı yıllık tahsisatı Donanma tahvilâtı keşide karşılığı Tahsis edilmiş karşılıklar Talep olunmamış temettü ve kuponlar Kefaletten dolayı alacaklılar Nazım hesablar, Tahsıl senetleri mudileri Muhtelif nazım hesablar takalarda mevsim ortalarında başlıyan yağmurlu ve anormal havalar, bekleni - len esaslr neticenin husulüne mani ol- du. Buna rağmen 1936 yılını bereketli ve eyi bir yıl olarak tavsif edebiliriz. 'Tütün, geçen yıldan fazla miktarda ve iyi kalitede elde edilmiş, kısa bir za- manda, geçmiş yıllardan yüksek fiat - larla satılmıştır. Bilhassa Ege mıntaka- S1 tütünleri, kapışılırcasına elden çı- karılmıştır. Fındık mahsulü 1935 in büyük re- koltesinden aşağı ve fakat normalin fev- kindedir. Geçen yıl fındık satışlarında yıllardanberi görülmemiş bir yükseklik göze çarpmıştır. Bunun başlıca sebeb- leri; fındık yetiştiren İspanyadan ihra- cat yapılamaması, İtalyadan da müsteh- lik piyasalara kâfi derecede mal yolla- namamasıdır. Müstahsil için istifadeli olan fındık satışlarr gayri müsait aliv- re satış yapan bazı ihracatçıları zarara sürüklemiştir. Bu münasebetle fındık, üzüm, incir, alivre satışlarının, gerek alâkadar ta - cirler ve gerek memleket mahsullerinin fiat ve kıymetleri üzerindeki menfi te - sirlerini zikretmeden geçemiyeceğiz. Normal bir piyasada iyi malümata dayanarak umumi fiat seviyesine göre tesbit edilmiş bedelle alivre satış yap - mak, şüphesiz ki lüzumludur. Fakat, bugünkü şartlar içinde ,rakip piyasala- rın vaziyetini, mahsul miktarlarını ve satış imkânlarını gözetmeden yapılan bu satışların; müstahsil ihracatçı ve memleket için zararlı olduğu görül - mektedir. Bunun içindir ki, alivre sa - tışlarda teenni ile hareket ederek mik- darlarını asgari hadde indirmeyi isabet- li bir hareket telâkki etmekteyiz. Fındıkta olduğu gibi, üzümde de; bidayette rekolte yüksek tahmin edil - miş ve alivre satışlar, düşük fiatlarla yapılmıştı. Bilâhare memleket ve dün- ya üzüm mahsulünün tahminlerden az olduğu tahakkuk edince, fiatlar o nis - bette yükselmiş ve alivre satış yapanlar zarar görmüşlerdir. Müstahsil ise, Zzüm mahsulünü geçen yıla nisbetle da- ha eyi fiatlarla kıymetlendirmiştir. kânun 1936 Bilânçosu Fevkalâde ihtiyatlar Kanuni ve nizami ihtiyatlar Muhabir bankalar 97.311,71 Cirolarımız 10 177.099.85 'Tekirdağı Mebusu ŞAKIR KESEBİR Hanci Şube.er 178.754,39 39.745,09 3.317,65 1.423,58 278053,86 426,13 34055409 TT 4605,46 9.465,48 Üzüm fiatları, mevsim müddetince, yüksek seviyelerde seyrettiği için uzum kurumu piyasaya fazla müdahale et - mek lüzumunu görmemiştir. Bu teşek - külümüz geçen yıl normal bir ihracat yapmıştır. İncir, 1935 yılına nisbetle gerek mik- dar, gerekse kalite bakımından düşük istihsal edilmişse de fiatlarında evvelki yıla nazaran büyük bir fark olmadan satılmıştır. Zeytinayğı mahsulü, geçen yıldan az miktarda ve daha düşkün kalitede ol- muştur. Rakip memleketler mahsulleri de gayri müsait hava şartlarından do- layı aynı vaziyette bulunduğu için zey- tinyağı fiatları, piyasada yükselmiştir. Tiftik ve yapağı alış verişlerinde de devamlı bir yükselme görülmüş ve ge - çen yıldan fazla ihraç edilmiştir. Buğday mahsulü, evvelki kurak yı - la nazaran yüzde on beş kadar fazla el- de edilmiştir. Başlıca buğday müstah- sili memleketlerde, kuraklık yüzünden az mahsul alındığı için geçen yıl buğ- day talepleri fazlalaşmış ve dış piyasa- larda fiatlar artmıştır. Memleket ihti - yacından geriye kalan kısım az olduğu için fazla mikdarda ihracat yapılama - mıştır. Afyon idaresi, mevcut stoklarından iyi şartlarla satışlar yapmak imkânını bulmuştur. Başta krom ve kömür olmak üzere maden ihracatımız da artmaktadır. Ku- Tulmuş yeni müesseseler ve alınmakta olan tedbirlerle çoğalacağı şüphesiz bu- lunan maden istihsalimizin serbest pi- yasalarda çok alıcı bulacağı şüphesiz - dir. Pamuk mahsulü, beklenen yüksek miktarı bulmamakla beraber geçen yıl - dan fazla fiatlarla satılmıştır. Karşılıklı anlaşmalarla bağlı bulun- duğumuz bazı memleketler kliringin verdiği kolaylıklardan istifade ederek; pamuk gibi iptidai maddelerimize dün- ya piyasasındaki seviyeden yüksek fiat- larla talip çıkmaktadırlar. Bu gibi yük- sek satışlar müstahsili memnun etmek- (Sonu 5. incı sayfada) lurk Lirası 2010 000,00 4.867.102 31009.151,19 15 0.7.923,91 241.618,49 49.888 693 19.924.619,36 451.708,86 1.902 487,87 281.477,90 22.690.293 2.105.717 1.397.527,06 2.256.082,80 3.653 609 440108 27.189 1.200.000 145.831 24.916.538 4891.995,15 2083 444,95 7574670 735.087 MURAKİBLER irabzon Mebusu HASAN SAKA