23 Ocak 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 11

— 23/1/1937 Doyçe Sentrale Saytungdan'dan Blum kabinesinin sosyalist iç ba - kanı Salengro'nun kendini — öldürmesi üzerine, yeni bir matbuat kanunu etra- fında fransız parlamentosunda yapılan münakaşalar, dünyanın dikkatini fran- Siz matbuatr #izerinde topladı. İftiraya, şantaja, para ile satın alıı maya az çok mani olduğu için, reaksi yöner gazeteler tarafından, — “matbuat hürriyetine karşı bir komplo, şeklin - de izah edilen yeni kanun, hakikatte bayal inkisarını mucib olmuştur. İstediğini yazıp basabilmek hüriyeti yalnız bir çerçeveyi tanır; bu da pa- radır. Bankaların aleyhinde yazılacak o- Tursa, ne kâğıd ve ne de haber, ne ilân ve ne de abene bulunamıyacağı gazeteyi basamamak tehlikesi baş gös teri Matbuat kaideleri, kâğıd, basım, ha- ber alma işleri ve ilânlar inhisar altma alınmak süretiyle burjuva — matbuatının hürriyetinden, yani burjuvazi hürriye- tinden kamoy imal edilişinin etüdüne Fransadan elverişli hemen hemen Ave rupada hiç bir memleket yoktur. Basım işleri sıkı bir. surette kon- Sorsiyumlaştırılmıştır. Paris'teki bir basrmevinin verdiği bir diğeri e kırabilirseniz kırınız! Tüşvet vermeden, para yedirmeden, ve gene para kokusunu duymadıkça alı masına imkân olmıyan tavsiyeyi götür- meden, ajana ve ajansa - baş vurmadan ilân temin edebilirseniz aşkolsun sizet yalist mi, komünist mi olduğunu sor- duğünüz zaman — “katolik,, — olduğunu söylüyor. Sar'dan çıkmağa mecbur ol- muş; bir müddet sonra da İspaniyaya harb etmeğe gelmiştir. Bu adam, ilk defa Valansiyaya çıkmış, oradan yürü- yerek Madride gelmeğe kalkışmış, fa kat yolda bozulduğu için yolun bir ta- rafına birakılmış bir kamyonet gör- müş. Kendisi usta bir makinist olduğu için, bu arabayı tamir etmiş ve onunla Madride kadar gelmiştir. Yolda her» hangi bir taarruza uğramamak için ara- banın yanına ve Üstüne kızılhaç işaret- leri de yapmıştır. Şimdi bu araba ias 'ta taşımakta kullanılmakta ve Weiş- gacrber de şoförlüğünü yapmaktadır. Bu yabancıların arasında meşhur fransız romancısı Andre Malro'yu an- madan geçemeyiz. Birçok güzel roman- lar yazmış ve kendisine parlak bir mev- ki yapmış olan bir edib de ispanyol harbı zıkınca hüküme'çilere etmek Üzere buraya / gelmi hükümet hava filolarından birisine bu fransız muharririnin adı verilmiştir. On ikinci enternasyonal — kıtasının kumandanı olan general Lukacsdan da bahsedelim. Kendisi barış sever bir a- /dam olduğu halde kanaatleri yüzünden bu harba iştirâki lüzumlu görmüştür. Aslında macar olan bu adam, büyük harbda macar Husar atayında bir za- itti. Harbdan sonra bunun toprağı Çe- | koslovakyada kalmıştı. Kendisi komü- 'nizmin dünyaya mahtaç olduğu sulhu getireceğine — inanıyordu. Onun için Kolçak'a karşı harb eden kızıl orduya girdi. Ruslar kazandıktan sonra, ken- di behçesinde uğraşmak üzere geri çe- kildi. Şimdi gene harb — sahasındadır. Niçin geldiğini soranlara üç sebeb gös teriyoc: 1) Hitlerden nefret ediyor. Muş; 2) “General Pranko kadınları ve gocukları öldürüyormuş: 3) Her ne kar dar komünist de olsa, kendisinde de demokrat idealleri va.mış, Garib çehre ve simalar Fakat enternasyonal birçok insanlar var. kıtalarda - böyle Bütün bu yabancılar arasında biri birinden ayet kanaat besliyenler çok; fakat hepsinde müşterek bir nokta var. FAŞİZMDEN NEFRET EDİYOR. LARI A ŞOTRNAT el AKE İ SERE & fşigi“ En büyük iki işletme organizasyo- Nu olan ve yaptıkları iş için çok alıp az ödeyen Mesajeri Haşet ve Mesajeri Pariziyen müesseselerine hiç takılma- dan bir gazeteyi organize etmeye acaba imkân varmıdır ? Bu inhisarı bugüne kadar yalnız Ümanite kırmağa muvaffak - olmuştur. Bu hususta, işçilerin haftalık resimli gazetesi olan “Rogar” da nisbeten bun- Jarla uğraşabilmiştir. Pariste, yuvarlak rakam olarak po- litik ve gündelik 30 gazete çıkmakta - dır. (Bu rakamın içinde yabancı diller- de çıkan gazeteler yoktur.) Pariste çı- kan gazeteler, hakikatte, bütün Pran - sanm gündelik matbuatı demektir; günkü, ufak bir kısını istisna edilecek olursa, Fransanm vilâyet — gazeteleri, Mcselâ Fransa, Hitlerden önceki devir- de Almanyanın, Frankfurt, — Kolonya, Münih ve Hamburg şehirlerinde çıkan ve bütün almanlık bakımından ehemi - yetli olan gazeteler gibi bir basın nedir bilmez. Bu 30 Paris gazetesinin 6 tanesi le halk cephesinin değildir. Meselâ ga- zetenin biri halk cephesinden - olduğu halde, var kuvvetle komünistlerle mü- cadele etmektedir. Bir başka gazete de halk cephesine sempati besliyor. Geri- ye, balk cephesi aleyhinde olan 22 gaze- te kalıyor. Bunların da ikisi “tarafsız” bir tavır takınıyor, yani, halk cephesi- Ne arasıra çatıyor. 30 gazeteden 20 gece gündüz, hükümete, halk cephesi. ne, Paris halkınm kahir ekseriyetine dis gazetesidir. Bu itibarla, en büyük tirajları kendi aralarına almış olan 17 gezete, yani Pariste çıkan — gaze- telerin yarısından fazlası, açıktan açı: #a halkın çoğunluğu aleyhinde çalı - gan, kışkırtan, yalan / söyleyip basan gazetelerdir. Ve bunlar sade gündelik gazetelerdir. Bu gazeteleri sıra ile bir — gözden geçirelim. Fakat bu gazeteleri ele al - zaadan, evvela haber alma işlerini ufak bir araştırmadan geçirmek mecburiye « tindeyiz. Tabifdir ki, büyük gazetele. rin dünyanın her tarafında, her — âle- aninde muhabirleri vardır.. Buna rağ. men, Fransadaki haber almna işleri in » hisar altındadır. Haberalma işleri, resmi ajans sayı - lan ve enternasyonal ajans andlaşması 'a girmiş bulunan, “Havas ajansı,, nın elindedir, Havadissiz gazete — olamaz Böyle olunca da, gazeteleri ” doğrudan doğruya ajanslara bağlamaktan başka hangi düşünce akla daha yakın gele bilir? Almanyada — evvelâ ” Ştines, ondan sonra da Hügenberg, gazeteden ajan - sa geçti. Gazete çıkarmak için ajans - lar kurdular. Havas'ın da - gazeteleri vardır. Her ne kadar Havas resmen hükü- metin malı ise de, ajans, büyük banka- ların kontrolu altındadır. Havas, büyük ilân acanteleriyle bağlanmış ve büyük ilân acantelerinin her biri, Paris ve vi- lüyet gazetelerinin bir kaçını altına almıştır. inhisar Havas'a boykot yapan bir kimse ilân alamaz. Gazete ise ilânsız çıkamaz. Ha- vas'ın diktatörü olan Piyer Cimiye'yi bükümet işten uzaklaştırdı. Havas, Maten, Jurnal, Pöti Jurnal, Eko dö Pari gibi dört büyük gazeteyi doğrudan doğruya kontrol ediyor. Aslr aranacak olursa, Övr gazetesi de Ha - vas'ın kontrolu altındadır. - Yakından | araştırılınca, bu gazetelerin biribirlerin. den çok farklı karakterlerde oldukları görülür. Bütün bu gazeteleri, sağdan doğrü önüm En diş sağda, gaze te çalışan gazetei sola çirtelim | a f Bu isti Sayısı o k LUSsS büyük değildir. Fakat buna mukabil, | haftalık faşist matbuatı, o nisbette hem büyük ve hem de daha nüfuzludur. Çok defa 32 sayfalık zengin mün- derecatit yarr gazete, yarı revü şeklin- de çıkan haftalık gazeteler, Fransa'da büyük bir rol oynamaktadırlar. İlkönce önümüzden geçen, “Aksi yon fransez”, koyu nasyonalist, Bur - bon hanedanına tarafdardır. Direktör ve baş makale muharrirleri, Leon Dode ile halen hapisanede mevkuf - bulunan Şarl Moras, başmuharriri Moris Püjo'. dur. Bu gazetenin devamlr bir okuyu- cu çevresi vardır; alman düşmanı, fa- Iya'ya taraftar olduğu için bese i, faşisttir. Bu gazeteye hafta - lık, “Kandid”, Rik e Rak” (mizah ga: zetesi), “Jö süi partu” nün karabetleri olduğu gibi, hepsi de aynı basımevinde neşrolunmaktadır. İstikametleri sempati ile faşistlik yaparak ak- tif » katolik olmaktır. Bundan sonra Koti'nin “Ami dü Pöpl” adındaki gazetesi geliyor. Bu gazete, son zamanlarda ehemiyetini çok kaybetmiş, demagog, ve faşist bir ga - Başmuharriri L. Marsellen - Asıl büyük nüfuza sahib olan gaze- te “Jur” dur. 1933 gibi yakın bir ta- rihte kurulmuş olan bu gazete, fevkal- 'ade mükemmel gazeteciler tarafından idare ediliyor. Baş mubarrirleri, Leon Baybi ile, Grenguar'da da - rastlanıları Karbuçia'dır. “Grenguar” gibi - “Jur,, da, faşist Hitlerle birlikte çalışmağa taraftar ve saldırgandır. “Jur” un ar - kasında, eski Paris polis direktörü Ki- yap ailesi bulunmaktadır. Reaksiyoner gazetelerin en büyüğü olan “Grenguar”| da Tardiyö de yazmaktadır; baş maka- lelerini Hanri Bero yazıyor. Bilhassa edebiyata çok ehemiyet vermekte ve en korkunç reaksiyoner — gazetelerden biridir. Tirajı 600.000 etrafında dolaş- maktadır. Bu grupa, akşamları çıkan ve doğrudan doğruya Tardiyö'nün fi- kirlerini neşreden ve bu itibarla da anti demokrat ve finans kapitalinin saldırgan grupundan olan “Liberte” de dahildü Eski gazeteler adı verilenlerden “Maten” ile “Jurnal”, yalan söylemek imkânını bulamadıkları zaman, alabil - diklerine uyduran, tipik — reaksiyoner ve yığın halinde neşirler yapan gazete- der grupundandır. Her ikisinin de rajları çok yüksektir. Ne de olsa, “Jur- nalda Sen Brisin dış politikaya - dair yazdığı yazılar, dikkate değer şeyler - dir. Bu gazetede iç politika yazılarını yazan Raul Sabatiye de hatırı - sayılır. bir adamdır. Bu gazetelerle ruh yakın- lığı olan gazete, can sıkıcı, az okunan, koyu muhafazakâr, faşistliğe taraftar, 1789 da kurulmuş ve Fransa'nın en e ki gazetelerinden biri ve belli başir ba- ordu mahfillerinin fikrini neşreden “Jurnal dö Deba” dır. Yukarda 1âfr geçtiği Ajansr ile sıkt münasebeti olan “Eko dö Pari” başka bir kategoriye mensup- tur. Bu gazete, katolik ve genel kur- maya karabeti olan mahfillerin organı ve aynı zamanda, son günlerde milli cumhuriyet disin etrafında toplanmış olan aktif re- aksiyonerlerin en ileri gelen gazetele - rinden biridir. Dış politika bakımın - dan, bu gazete, alman aleybtarı, ital - 'yah dostudur. Drş politikaya dair baş- makalelerini Pertinaks yazmaktadır. “Eko,, ya, bir parça —muhafazakâr 've aynı zamanda sağdaki diğer kardeş- Jerinden daha az hükümet düşmanı ol- mıyan ve Frankoya dost olan “Figaro,, gazetesi rekabet ediyor. Figaroda, Sovyetler ”— aleyhindeki makale serileriyle Vlademir d'Ormeson dış politikanın çeşnisini tayin ediyor. Bu adamm yazdıklarına, güzel bir şekle Figaro bil - hassa ingiliz dostluğu peşindedir. Şimdi sıra, madenciler komitesinin, bu itibarla da ağır endüstrinin organı o- dan meşhur “Tan” gazetesine geldi. Bugünkü direktörleri Şastöne Miyero, gazetenin başına geçtikleri za. man (1931) bazr iskandallar - olmuştu. Gazete, bü münasebetle ağır başlı istik- lâlini kaybederek açıktın açığa bir men- faat organr oldu. Diş polit da, faşist olan her şeye ka gibi, Havas sokulmuş nükte denebil r bir kan yarı v pati beslediği tesirini mi bir hava esmektedir. Tirajt pek yük- | v sek olmamakla beral kemmel bir h: dar olanların aradıkları bir gazetedir. a— e AND THE —- B ngıltâre b İngiltere'de birçok gazete-çıkmakta- dır. Bu gazetelerin muayyen meseleler hakkında ayrr düşünceleri vardır; çün- kü her biri ayrı bir siyasi mahfilin fi- kirlerini neşretmektedir. Aşağıdaki kısa yazı okurlarımızı bu noktadan aydınlatacaktır. Muhafazakâr gazeteler MORNİN POST; muafazabâr parti | -Kilâyet gaseteleri z “Az merkeziyetci olan İngiltere'de vi Hüyet gazetelerinin ebemmiyeti vardır. Meselâ Yorkabire Post muhafazakrdır. ve denildiğine göre şimdi Eden'in f kirlerinin naşıridir. Liverpol Courrler muhafazakr, Liverpool Daliy Post lir beral, Birmingham Post muhafazakâr - a n sağ cenahımın organidir ve müş - terileri de, bu sebeble, azdır. 'TİMES; finans âleminin ve impara - torluğun gazetesidir. Bundan dolayı ingiliz gazetelerinin en ehemmiyetlisi ise de en çok okunanı değildir. Hemen her memlekette muhabiri ve hattâ mu- habirleri vardır. İktidar mevkiindeki hükümeti imkân nisbetinde tutar. Bir çok haftalık ( edebi, ekonomik, mali ve saire ) ilâveler çıkarmaktadır. DAİLY TELGRAPH; mösyö Eden diş bakant olduğundan beri / bilhassa Forcign Office'in fikirlerini neşrettiği görülmektedir. DAİLY MAİL; Mussolini'ye ve Hit- ler'e karşı sempati göstermektedir. Meş- hur muharrir Ward Price bu gazeteye yazmaktadır. Uzun zaman en çok satı- lan ingiliz gazetesi bu idi. Son yıllar - da satışı biraz düşmüştür. Evening News, bu gazetenin akşam ve Sundan Dis- Patch pazar nüshasıdır. DAİLY EXPRESS; infiradeıdır, in- gilizlerin Avrupa işlerine karışmaları ve imparatorluğun kendi içine çekil mesi başlıca prensipidir. Evening Stan- dard adında bir akşam nüshası ve Sun. dey Expres adında bir pazar nüshası neşreder, Eskiden geniş bir okür kala- balığınca alınan bu gazetenin satışı da son zamanlarda eskisine nisbetle azal - mışur. OBSERVER; pazar günleri çıkar ve bu gazetede büyük bir otorite sahibi. olan Garvin yazar. x Spectator'da muhafazakâr ve hafta * liktar, Liberal gazeteler MANCHESTER GUARDİAN; vilâ- yet gazetelerinin en mühimlerindendir. Enternasyonal meseleler. bakımından İngiltere'de ve yabancı memleketlerde kendisine oldukça ehemmiyet atfolunur. İsci partisi gazetesi DAİLY HERALD; câzib bir şekilde çıkmak için büyük gayretler sarfeden |DT #libiscr Avrupa nereye gidiyor? Volkischer Beob: gazetesinin un sayrsında bu Avrupa - baritası detlerin biribirleriyle olan ideolojik ve pol beyazlar otoriter, siyahlar GREAT BRİTAT sını bir halk gazetesidir ve Daily Mall ile Daily Expres'in satışları azalırken bu 'nun tirajı artmaktadır, Komünist gazetesi DAİLY WORKER; satışı pek az olan bir gazetedir. Gazete grupları Tlhamcisinin veya başlıca sahibinin adıyle ingiliz gazeteleri grublara ayrı. lır, Meselâ : Rothermere grübu ( eskiden Northe- liffe grubu ) şu gazetelerden mürek « kebtir : Daily Mail, Daily Mirror, E- vening News, Sunday Dispatch ve bir kaç vilâyet gazetesi. Beaverbrook grubunda ( bu grubun adı imparatorluk basınıdır ) Daily Exe press, Evening Standard, Sunday Exe press vardır. Camrose grubu ise Daily Telgraph, Financial Times; Sunday Times ve pek gok vilâyet gazetelerinden mürekkebtir. Görüldüğü gibi bu grupların hepsi muhafazakârdır. Dergiler En ehemmiyetli ingiliz dergileri ara kaydetmek Jâzımdır. 3 Contenporary ” Revicw Liberal; / Forte nighüly ve Nineteenth Century and After ikisi de müstakildir. smanaammRALARM Her pazartesi sında şunları Münih'te çıkan — nüshasının 7 ikincikâ- inti şar etmiştir. Bu haritadaki çizgiler deve ik alâkalarını! göst komünist, yıldızlı siyahlar komünizan devletlerdire