8 Kasım 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1
ON YEDİNCİ YIL. NO: 5491 Başbetke MİLLİ KÂĞID Falih Rıfkt ATAY Evelki gün İzmit'te Sümer Bank Kâğıd Fabrikası işlemeye açılmış- tır. Aynı zamanda kâğrd imali me- selesini tamamen millileştirecek diğer müesseselerin de- temelleri atıldığını öğrenmiş bulunuyoruz. Bizim endüstri plânrmız malüm- dur: milli müdafaa ihtivacları dı- şında, ancak ilk - maddesi ve pa- zarı bizde olan endüstrileri kur- maktayız. Kâğıd; 'onlardan biri dir. Bizi bu sırada sevindiren şey, yalnız bir türk kâğıd fabrikasının açılmasından, veya türklerin ken- di kâğıdlarını kendileri yapabil- diklerinin isbat edilmesinden iba- ret değildir. Atatürk Türkiyesin » den önceki maziyi bilmiyenlere hatırlatmak faydalı olur: vaktiy - le bir osmanlı cam fabrikası gibi, bir osmanlı kâğıd fabrikası da vü- cuda getirilmişti. Bunlar işlemiş - ler ve muvaffak olmuşlardır. An- cak, o zaman osmanlı imparator- kuğu cihan kapitalizminin, güm- rüklerine hâkim olamıyan, iç ve dış ticaretini kendi menfaatlerine göre tanzim edemiyen bir yarı - müstemlekesi idi. Pek kısa devam eden bir damping mücadelesi o8s- manlı kâğıd fabrikasını cam fab- rikası gibi iflâs ettirmiştir. Türk- ler bilhassa ve en başta kendi ih- tiyaç ve zaruretlerini tatmin et « mek imkânlarını kurtuluş savaşı ile elde etmişlerdir. Biz bugün yal- nız kâğıdımızı yapmıyoruz: işçi « mizi ve istihsalcimiz vatandaşlar gibi ödeyerek ve gümrüklerimizi her türlü yolsuz rakibliklere kapa- mak hakkını haiz olarak ve hep- sini Atatürk zaferine borçlanmış Bulunarak milli sâyi himaye edi- yoruz. Camda da böyledir; dokuma- da da böyledir; şekerde de böyle- dir. Eski ve hatırası unutulmak lâzımgelen devir, cihan kapitaliz- minin yarı - müstemleke telkın- lerine tâbi olarak, hattâ bizim en- düstride muvaffak olmayışımızı, hizim teşebbüslerimizi devam et - tirmekteki kudretsizliğimizde de- ğil, bizim bu teşebbüsleri başar- mak kabiliyetinde olmadığımıza hamleden devirdir: osmanlı inhi- tatr devridir. Her şeyi yapmış olan türkler, her şeyi yapabilecek kudrette idi- ler. Fakat bu hakikat osmanlı sal- tanatının bildiği bir şey olmadığı &ibi, tecrübe etmesi imkânsızlaş- tırılan bir şeydi. İzmit'teki türk kâğıd Ffabrika- Mezla iftihar ederken bu küşad tesminin, bütün endüstri küşad re- timlerinde olduğu gibi bize ilham ettiği fikir ve hatıraları tekrar et- Mekten zevk alıyoruz. Kâğıdımız Bibi yukardaki izha e miz pren- Siplere uygun bütün ihliyaç mad- delerimizi kendım'z yapacağız. unları yapmağa kudı etimiz. - ten malümdur: ancak bu kudreti- Mizi kullanmaya fırsat veren şey, tek şey, her şeyin kaynağı, Ata- türk cumuriyetinin türk milletine temin ettiği hürriyettir . Lok.ırnu_va hazırlık Salâhiyetli bir kay- Maktan haber verildiğine göre, Fransa dış işleri bakanlığı B. Edenin evvelki Akşam mevzu bahsettiği ve alâ İtketlerin Londraya - verecekl lardan sonra Lokarno könferansı için Yapılacak müzakereler hakkında sön gö- Tüşleri tesbit eden ingiliz notasını tetkik Etmektedir. Paris, 7 (A.A.) mem- 3 cevab. ADIMIZ, ANDIMIZDIR 8 SONTEŞRİN 1936 PAZAR Son haberlerimiz üçüncü sayfada HER YERDE 5 KURUŞ Nasyonalistlerin dün Madridi aldığı bildiriliyor Fakatbu haberi, İ elçiliği kati olarak B geee İhtilâlcilerin eline düşen Madrid'den gö bankası, 4 — Bahriye nezareti 6 — Masrif nezâreti Perpignan, 7 (ALA.) — Albay As- cencio'nun kumandası altındaki nasyo- nalist kuvvetler bugün öğleden sonra Madrid'e girmişlerdir. Madrid'de kalmış olan biricik hükümet azâsının Kaballero olduğu söylenmektedir. Huber yalanlanıyor Londra, 7 (A.A ) — Londra faki İs- panya büyük elçiliği Royter ajansına verdiği haberde âsilerin Madrid'e gir- diğini kati olarak tekzib etmiş ve daha akşam üzeri Madrid'in gayri resmi mah- filleri ile telefonla görüştüğünü söyle- miştir. İspanyol elçiliği şunu da ilâve etmiş- tir ki, hükümetçiler Madrid civarındaki mevzilerini muhalaza etmekte ve bir gok mıntakalarda âsiler ricate mecbur eylemektedirler. Hükümetçiler 330 fas- h asker eşir “twisler air. Alman büyük elçiliğine taarruz Londra, 7 (A.A.) — Royter ajansi'nın Sevil radyosundan aldığı bir habere gö- PANAMERİKAN SULH KONGRESİNDE B. Ruzvelt yeni bir Monroe doktrini ilân edecek ve harbin aley- * hinde bulunacak eet e ı Vaşington, 7 L (RA.) — B. Ruz- velt, Bones » Ay- sesde — toplanacak olan panamerikan sulh kongresine iş- tirak etmek kara- rht vermiş- sildiğihe göre B. B. Ruzv Ruzvelt bu müna- sebetle, devrimizin değişmiş - şar na uygun bit Monroe doktrini ilân & cek ve harb aleyhinde bir nutuk söyli- yecektir. OD L PCEROT LAŞ ODATE Bugün İç sayfalarımızda İKİNCİ SAYFADA: şeyden biraz, iç haberler, Dil köşesi, Düşünüşler: ÜÇÜNCÜ SAYFADA: Dış haberler, Son dakika, DÖRDÜNCÜ SAYFADA: Yabancı garxttelerde okudukları- miz, spor, Cengel Kitabı. BEŞİNCİ SAYFADA: Bela Bartok'un ilk konseri, Bi- linmiyen İnsan, Dış haberlerin onu, SAYFADA: eri sergisinden röportajlar, d fabrikasının açılışına aid tesimler, PKT ü di LAĞ K APTEAR LN DAT spanyanın Londra yalanlamaktadır rünüşler: 2 — Posta binası. 3 — İspanya $ — Güzel sanatlar kulübü 7 — Föniks binası re Madrid'deki alman büyük elçiliği bi- nasına marksistler taarruz etmişlerse de (Sonu S, inci sayfada) DİL ARAŞTIRMALARI “Müzik,, bir etüd HI, Anadolunun telli bir çalgısı olan *“bozuk” delâletiyle araştırmamızı baş- ka bir söz teşekkülü üzerine naklediyo- Tüz: Türklerin en meşhur çalgısı ko- buz (Kır. K. Kır. Tar, Kar, O, T.), ko- buz (Lebedi) kopus (Uyg.), kopuz (Osm. Ot.), komıs (Alt, Tel. Şor. Sag. Koyb. Küer. Bar.) Komuz (Kumuk), kumus (K Kır.), homus (Yakut) şekil- leriyle andan çalgıdır. Lehçelerin ço- Bunda bu isim telli bir saza veriliyor. sa da en eski istimali göstermek üzere düdük manasiyle de onu muhafaza eden kelimesi üzerine tecrübesi () Yazan: Ahmet Cevat EMRE Tehçeler vardir: Yakutça homus nefese le öttürülen bir düdüktür; aynı zaman da “kamış” ta ifade eder. Burada ne « fesle çalmnır ilkel musiki âletlerinin yas pılmasına yarıyan bir öbje ile daha karşılaşıyoruz, bunun da adı türlü şe- killer almaktadır: Kabıs (Sag. koyb) kabış (Leb. Kç.) kamıs (Kır.) kamış (Osm. Alt. Tel. Uyg. v. b.) kamuş (Ku- (Sonu 3. üncü sayfada) V) Bu etüdün baş tarafları' evelli günkü ve dünkü sayılarımızdadır. — İzmit kâğıd fabrikası açılma töreninde Bay Celâl Bayarın *“ULUS' a iltifatı —SOVYETLERİN BAYRAMI Dost memleket, inkilıîbın_ I9 uncu yıl dönümünü coşkun bir sevinç içinde kutlayor Moskova, 7 (A-A.) — Soövyetler bir- liği büyük merasim ile ve derin bir se- vinç içinde inkilâbın on dokuzuncu yıl- dönümünü — kutlamaktadır. Şeflerin re- simleri ile süslenmiş olan cadde ve so- kaklar kesif halk kütleleri ile doludur. Sovyetler bii n 19 senedenberi ba- şardığı büyük işleri gösteren tablo ve grafikler dükkân camekânlarında teşhir edilmektedir. Bayram arifesi olan dün akşam işçi- ler her tarafta toplantılar yaparak inki- lâbin yıl dönümünü kutlamışlardır. Moskova heyeti ile komünist partisi merkezi teşkilâtı ve sendikalar büyük tiyatroda toplanmışlardır. Parti ve hü- kümet idarecileri ile Presiduni'de yer a- lan Stalin büyük tezahüratla karşılan- mıştır, Sovyetler birliği icra komitesi başkanı B. Kalinin çok alkışlanan bir ra- por okumuştur. (Sonu 6. ıncr sayfada) İzmit kâğıd fabrikasınım açılış tö- renine iştirak eden arkadaşımız, Eko- nomi Bakanı B. Celâl Bayardan ihtisas- Târını sormuştur. Sayın vekil, bu büyük eserin başarılmış olmasından dolayı pek mütehassis ve memnun olduklarını söylemişlerdir. Bu strada ziyaretçilere hatıra olarak dağıtılan yeni türk kâğıde larından birini B. Bayara takdim eden arkadaşımız, “Ulus” için intibalarını tesbitini rica etmiştir. Gazetemiz için Ççok yüksek bir Ntifat telakki ettiğimiz bu yazı ile sayfamızı süslüyoruz. (Fabrikanın açilışına 2id diğer resime lerimiz altıncı seyfamızdadır.) Bela Bartokun ilk konseri (Yazısı 5. inci sayfada) SEraer LNM ŞTT TT ASA SADA CZT LK A üi
