16 Eylül 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

ÜY SF g i SAYFAS Ç 16 EYLÜL 1936 ÇARŞAMBA Yarı - Sı._ı_ygı_ı_(d “Avrupa dışı büyük devletler Bunlar, Amerika, Japonya ve Sovyet Rusya'dır. İngiltereyi say- muyoruz çünkü İngiltere, b'-ıy.ı.'k' devletten fazla bir şeydir. Bir “sü- per - devlet” dir, bir tarih de_vte- sidir, bir cihan devleti ve cihan nizamıdır. ondan en sânra hahs- edelim. Amerika, cihan politikası ba- kımından “enteresan” değildir. çok tuhaftır, gerek nüfusu gerek endüstrisi ve serveti gerek ise si- lâhları bakımından dünyanın bel- ki de en büyük devleti olan “A- merika Birleşik Devletleri”, te- şekkülleri tarihinden beri, avru - palılar ve Avrupa civarında otu - ran devletlerin anladıkları mana- da bir “politik recüliyet” göster - memişlerdir. Şüphe yok ki, bu, her şeyden önce, bu devletin geografik vazi- yeti yani geopolitik sebebler yü- zündendir. Şu var ki, bu hadiseyi sadece bu bir tek sebebe irca etmek nok- sana bir görüş olur. Amerika, unut- mamak lâzımdır ki, anglosakson dünyanın en büyük ve en zengiri bir cüzüdür. Bu dünyada ise po- litika yapmak ve anglosaksonlu - gu, tuttuğu eşsiz mevkiden aşa- ği düşürmemek vazifesini, esasen bir diğer devlet üzerine almıştır. Hem de, ne büyük bir tecrübe, li- yakat ve salâhiyetle! İngiltere durürken, Amerika'ya ne lüzum vardır? Kaldı ki, Ametika, ekonomik bakımdan “ctiy” nin bir imtidadı, politik bakımdan da ingiliz mede- niyetinin korkunç bir ihtiyat kıfv- vetidir. Ve bu iki vasıf dolayısiy- ledir ki, “Amerika Birleşik Dev -« letleri” politikalarında passif gö- rünmekle beraber, hakikatte, İn- giletre kırallığı ve Dominionlar i- le beraberf, ingiliz imparatorlu » ğunun manen ve maddeten için- dedirler. İspanya ve Katalonya, Al 2anya ve Bavyera, Rusya ve Ukrayna gibi, İngiltere ve Ame- rika da, ayrı görünmekle beraber aynı gövdenin iki ayrı parçasın- dan başka bir şey değildir. Amerika, anglosakson cihan devleti ve cihan nizamının inter- nasyonal manada — demokratik kadrosu icinde şerefli bir ıyâı? meclisi gibidir. İcra salâhiyeti, denizleri tutmak ve dünyanın bü- tün devletlerini idare etmek ve icab ettikçe terfih yahud tecziye etmek üzere Nelson'un vatanına bırakılmıştır. xokk Bu bakımdan, gerek. “Sovyet Rusya” gerek "].ıponya!"_. anglo- sakson cihan devleti ıçır?d_e P" asır içinde patlak vermiş iki bü - yük tehlikedir. Çünkü_ geçen asır- da da, anglosakson cihan devleti henüz kurulürken böyle büyük çapta tehlikeler eksik değildi. 19 uncu asrın ilk yarısında, fransız inkilâbı ve Napolyon vardı. İkin- ci yarısında da Almanya! Napolyon, fransız ihtilâlinden ziyade İngiltereye karşı kıtanın isyanını temsil ediyordu. Ehn_de— ki bayrak, kıralların dolayısiyle de nizam ve intizam'ın tahtını sarsan ihtilâlcilerin bayrağı — idi. Bu bayrak, Napolyon ile beraber tasfiye edildi. Ve 1848 de Girönde bütün Avrupada muzaffer ol.du. Arkasından, teknikte ve den_fı - lerde rakib olarak Almanya türe- di. Onun da macerası malümdur. Bu asırda ise, ihtilâlin merke- zi Moskovadır. Asya denizlerinde ve Asyada yatan servetlerin yanı başında da en yırtıcı rakib olarak Japonya - yı görüyoruz. Sovyet Rusya ile Japonyanın dünyada nasıl bir aksyonu temsil ettiklerini anlamak için, davayı böyle geniş ve cihan büyüklüğün- de bir ölçü üzerinden almakta za- ruret vardır. Aksi takdirde, bir takım diplomasi oyunlarının ka- Teodoskopik tahavvüllerinden baş- ka bir şey görmeyiz. Keza, ne Sovyet Rusya ve sosyalizm ne de japon militarizmi davalarını lâyıkiyle görebiliriz. Gerek Sovyet Rusyanın gerek Japonyanın şu yahud bu devlete karşı değil de anglo - sakson ci- han nizamının hem âdeta bir iç- kale gibi 19 uncu asır kapitalizmi içinde hem de bir hududsuz pro- toplazma gibi diğer kıtaları ve memleketleri kendi uzvi hayatı içine almak suretiyle temsil eyle- mekte olduğu bütün — değerlere karşı birer reaksiyon teşkil em'lf- lerini iki kelime ile işaret etmiş olduk. Meseleyi daha fazla derin- irecek değiliz. SN n Burhan BELGE Küçük Antant tebliğinin akisleri Bükreş, 15 (A.A.) — Bütün gazete- ler küçük antant konferansının tebliği- ne ve üç devlet dış bakanlarının beya- Natına uzun sütunlar tahsis etmekte- dirler, Universal gazetesi, konferans çalış- masının büyük ehemiyetini kaydettik- ten sonra diyor ki: “Günün bütün meseleleri hakkında Üüç devlet arasında tam bir görüş birli- ği vardır. Küçük antant devletleri mü- nasebetlerini daima daha fazla sıkış- tırmak kararı da bu devletler arasında anlaşamamazlık bulunduğu hakkındaki telmihleri kati surette yalanlar. Bu gazete bazı devletlerin ıı_ılh an- laşmalarında giriştikleri askeri teah- hütleri bozmaları ihtimaline karşı alı- nacak tdebirlere dair üç devletin yap- tığı ihtarın ehemiyetini tebarüz ettir- mekte ve diğer memleketlerin iç işleri- ne karışmamak volundaki beyanatı kay- | dettikten sonra küçük antant devletle- rinin de kendi işlerine başkalarının müdahalesine müsade etmiyeceklerini yazmaktadır. Cürentul gazetesi de şöyle yazıyor: “Küçük antant her şeyden evel biz- zat kendi emniyeti ile meşguldür. Bu emniyet bu üç devlet arasında müna- kale kollarını, Tuna üzerinde bir köp- rüyü, iptidat maddeler — bakımından mukareneti, silahlanmayı daimi sevkul- ceyşi teşriki mesaiyi istilzam eder, Tebliğin “her devlet her nerede te- sisine muvaffak olabilirse orada sıkı bir teşriki mesai münasebetleri idame edeceğine” dair olan kısım da gösterir ki, küçük antant devletlerinden her bi- ri küçük antant paktının tayin ettiği hududlarını garanti eden diğer her- hangi bir devletle mukarenet siyaşeti takib etmekte hür olacaktır.” İtalya - Polonya ticaret anlaşması Roma, 15 (A:ÂA.) — İtalya dış bı- kanı ile Lehistan işgüderi, bir tecim anlaşması imnlınîılırdır. Suikast haberi yalanlanıyor Ankara, 15 (A.A.) — İtalya büy;l: elçiliği, İtalyada bir komünist teşkim ti keşfedildiği ve bu teşkilâta faş n partisi azâsından bazılarının da dah bulunduğu hakkında Ünited Pres ajan- sr tarafından verilen haberin asıl ve &- sası olmadığını bildirmektedir. Sovyet Rusyada * * işçi sayısı Moskova, 15 (A.A.) — Tas ajansı bildiriyor: Bir istatistiğe göre, Sovyet- ler birliğindeki işçi ve memur adedi bu sene nisanı başında 24 milyona var- mıştır. Bir sene içinde bir milyon 37 bin çoğalma vardır. Vasati Ücret mik- darı da yıl içinde yüzde 17,6 artmıştır. 1936 martı içinde işçi ve memurlar beş milyar ruble yani 1935 martından bir milyar fazla ücret almışlardır. AVUSTURYA'DA: Binbaşı Fey yeniden başkumandat oluyor Viyana, 15 (A A.) — Vi- yana — Haymat- şutz'u dün ak- şam bir karar suüreti kabul et- Bunda Prens Stahrem- miştir. berg'in bir sene evvel şahsi se- beblerden dola- B. Fey yı azletmiş olduğu binbaşı Fey'in tekrar Viyana Haymatsutz'u başkumandanlı- ğina getirilmesi taleb olunmaktadır, Siyasi mahfiller, prinıin vereceği beklemektedir. vermesi, cevabı endişe — içinde Çünkü prensin red cevabı haymverhler arasında nifak doğura- caktır. Şmidin seyahat sebebleri Roma, 15 (A.A;) — B. Şmit, B, Ci ano ile görüştükten sonra gazetecilere şu beyanatta bulunmuştur: “— Benim ziyaretim Roma — proto- kollarının koymuş olduğu bir itiyada uymaktan başka bir şey değildir. Bu protokollar, mesul mümessiller arasın- da arasıra temaslar yapılmasını derpiş etmektedir. İtalya, Macaristan ve A- vusturyanın imzalarını taşıyan Roma protokolları, her şeye rağmen varlığı- fr muhafaza etmiştir ve bu kargaşalık devrinde huzur ve sükün unsurudur. HABERLER İNGİLTERE'DE: B. Eden Cenevreye gidiyor Londra, 15 ” ğ (A A.) — B. Eden'in — hafta sonuna — kadar tamamen eyile- leşerek Cenev- rede asamblenin açılışı celsesine iştirak edebile- ceği resmen bil- dirilmektedir. Cuma könseyde — ken- disini. lord Krenborn — tem- sil edecektir. günü Rişman in- meye mec- bur kaldı :r . B Nevyork, 15 J (A.A.) — Tay- yareci Menil ve Rişman, — Nev- fundland'da ka- raya inmeye mecbur olduğu öğrenil- miştir. Tayyarecinin yaralanıp — yara- “lanmadığı meçhuldür. Filistine gidenlerin sayısı Londra, 15 (A. A.) — Cumartesi günündenberi İngiltereden — Filistin'e 5.000 zabit ve asker hareket etmiştir. Dün 3.000 kişi Sutampton'dan Lo- rentik ve Nevassa vapurlariyle hare- ket etmiştir, B, Eden SON DAKİKA : Fransada grev politika meselesi oluyor Paris, 15 (A.LA,) — Dün akşamdan- beri Remiremont dokuma fabrikaları- nın 3700 işçisi de grev — halindedir. Grevciler birçok imalathaneyi işgal et- mişlerdir. Maamafih Lil mıntakasında- ki grev umumi endişenin merkez sik- letini taşımaktadır. Vaziyette gergin- liğin hafifliyeceğine dair hiç bir alâ- met yoktur. Grevciler komitesi bu sa- bah patronların tekliflerini reddtemiş ve bu kararını iç bakanı bildirmiştir. Şimal mıntakası umum? — hizmetler federasyonu da grevcilerle mütesanid bulunduğunu ilan etmiştir, Salengroya Federas. yon, dokuma patronlarını halk cephe- 8i hükümetini devirmek — istemekle it- ham etmekte ve icab ederse hüküme- tin işini kolaylaştıtmak — için umum!? hizmetler binalarını —işgal edeceğini bildirmektedir, Bundan dolayı grev sosyal sahadan yavaş yavaş ayrılarak siyaset sahasına intikal etmektedir. Bu sabah bahriye için aletler ya» pan bir müessese amelesi de grev ilan etmiştir. Diğer taraftan yapılmakta bulunan dünkerk zırhlisinin — krokile- rinde çalışan 30 resim amelesi de grev yapmışlardır. B. Löbrön Parise döndü Paris, 15 (A.A.) — Jur gazetesinin yazdığına göre, Ramboniye'de — tatil devresini geçirmekte olan cumur reisi Löbrön Paris'e dokuma grevi hakkin- da bakanlarla görüşmek üzere gelmiş- tir. Bakanlar aynı meseleyi tetkik et- mek üzere cüumür reisinin başkanlığı altında bir toplantı yapacaktır. dekk Paris, 15 ÇA.A.) — Marsilya demir endüstrisi grevi bir anlaşma neticesin- de nihayet bulmuştur. Buna mukabil Ronen'de taksi şoförleri grev ilan et- mişlerdir. B. Feyin getirilmesi etrafında Viyana, 15 (A:A.) —. Helmvehren: ler reisi muavinlerinin eski reisi bin- başı Fey'in tekrar eski mevkiine geti- rilmesi hakkındaki kararları, teşkilât B. Musolini B. Roma, 15 (ÂA-A.) — Musolini Robka Della Kamminatede Avusturya dış iş- leri bakanı Şmidi kabul etmiştir. İtal- reisliğince bir isyan teşebbüsü olarak tavsif edilmektedir, Mesullerin teşki- lâttan çıkarılmaları beklenmektedir. Şmidle görüştü yan dış işleri bakanı Cianonun da ha- zır bulunduğu bu görüşme uzun ve sa- mimi olmuştur. Sovyet “ordusu için takdir hisleri Moskova, 15 (A.A.) — Beyaz Rus- ya askeri mıntakasındaki mahevralara “iştirak eden yabancı askeri heyetleri re- isleri ıuetccllcte ihtisaslarını anlatmış- lardır. Çek heyeti reisi general Luza de- miştir ki; — Manevralara iştirak eden kıtaatın hazırlanışı “mükemmel” tabiriyle tavsif edilebilir. Bütün askeri sınıflar büyük bir hareket ve manevra kabiliyeti gös- termiştir. Bilhassa piyadenin tabiye ter- biyesini ve büyük tank kıtalarını bura- da ehemiyetle kaydetmek isterim. Tank- ları fevkalâde mühim mikdarda kullan- mak hususunda yeni bir usul tatbik et- tiğiniz görülüyor. Kızıl ordu bu usul ile bu çok çetin meseleyi halletmiş bulun- maktadır, Tank ve zırhliı otomobil kıta- larımın tabiyelerine gelince, yeni bir yol açtınız. Kumandanlarınız yüksek bir ta- biye ve teknik ve çok büyük manevi ve maddi tahammül göstermişlerdir. Modern harbın. bütün mudil me- , selelerini süratle halletmektedirler, Kı- zıl ordu modern teknik vasıtalara bol mikyasta malik bulunuyor. Bu hususta bence kızıl ordu dünyanın en ileri gitmiş ordusudur, Paraşütle inişler askerin ma- nevi seviyesini ve cesaretini isbat eder. Şurası katiyetle iddia olunabilir ki, bu- gün tayyarelerden geniş mikyasta iniş- lere müracaat ederse askeri harekât yap- maya müktedir biricik ordu kızıl ordu- dur. Çok enteresan şeyler gördük, Bun« ları bizim ordumuzda da tatbik etmeye çalışacağız. FRANSA'DA: B. Delbos Cenevreye gidiyor Paris, 15 (A. ÂA.)— B. Delbos Milletler Cemi- yeti konseyi gö- rüşmelerine — iş- tirak etmek ü- zete 17 eylül perşembe günü Cenevreye — ha- reket tir. edecek- Paris, 15 (A.A.) — Parlamento B. Delbos mahfillerinden alınan malümata göre, —— bütün meclis gruplarını — temsil eden 16 mebus Almanyada ve Tuna memle- Kketlerinde bir seyahat yapmak üzere 16 eylülde buradan hareket edecektir, Fransız tecim bakanı Varşovada Varşova, 15 (ALA.) — Fransız te- — cim bakanı B. Bastid, yanında Leh en- "e düstri bakanı B. Roman ve büyük elçi B. Noecl olduğu halde, dün Krakovi'ye — varmış ve şehri ziyaret ettikten ve ma- reşal Pilsudski'nin mezarma bir çelenk. koyduktan sonra saat 17 de Berlin'e hareket etmiştir, Resmi tebliğ Varşova, 15 (ALA.) — Fransız - te- cim bakanı B. Bastidin ziyareti hak. — kında neşredilen resmi — tebliğde, iki — memleketi alâkalıyan ekonomi meseles lerinin tetkik edildiği, iki tarafın da finansal ve ekonomik iş beraberliğini — kuvvetlendirmek arzusu ızhar — ettiği, iki memleket sanayii arasında daha e- — kı münasebetler tesisi ve iki tarafın deleğgelerinden müteşekkil daimi bir — muhtelit komite kurulacağı ve bir ti« caret muahedesi hakkında birkaç haf — taya kadar görüşmelere başlanacağır bildirilmektedir. B. Bastid Şahtla görüştü Berlin, 15 (A.A.) — Varşova'dan — Paris'e dönmekte olan fransız - tecim — | bakanı ve maiyeti burada kısa bir müdk j det kalmışlar ve B, Bastid. — ekonomli — bakanı B. Şahtt ziayret etmistir. Küçük Antant devletleri bir eko-< nomi merkezi kuruyorlar Presburg, 15 (AA.) — Üç — küçük antant devleti dış bakanlarının ve .Dt. odza'nın görüşmeleri neticesinde, bir, — ekonomi merkezi tesis edilmiştir. Bu — merkez, çalımasına birinci teşrinde baş- İlryacaktır. Komitenin çalışması hakkın- — da henüz müsbet plânlar tesbit edîlm_c-',î" miş ise de, komiteye endüstri ve ekono- mi kurumları delegelerinin iştirak edĞ— ceği zannedilmektedir, Komitenin baş- kanı, Bata fabrikaları direktörü olacak tır. FELEMENK'DE: Felemenk parlamentosu açıîdı Lahey, 15 (ALA.) — Kıraliçe Vilhel mina, yanında Prenses Juliana olduğu halde, bugün parlâmentoyu açmıştır. — Kıraliçe, bükümetin, genel durum ise — tilzam ettiği müddetçe, memleketin ckoi nomik işlerine müdahaleye devam edes ceğini, endüstri faaliyetini kolaylaştır — maya çalışacağını söylemiş ve demiştir. kiz L — Büdeç vaziyeti henüz memnun yeti mucib bir halde değildir. İşsizliğe karşı mücadele gelecekte başlıca retlerimizden birini teşkil edecektir. — Felemenğin diğer uluslarla münası beti dostanedir. Kürasao hariç olmak üzere, sön gelerin durumu daima endişe teşkil mektedir, Üü * d