29 Nisan 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2
Ğİ e —— * SAYFAS Sanötüon lar ne netice verdi? Uluslar kurumu paktının 16 imci mnaddesinde Sanctionlar şu suretle ta- harba tevessül eylerse bütün kurum uzu yapan devlete: 1. - Her türlü ticari ve mali müna- yoluna gideceklerdir. onomik tedbirlerden başka gene aynı madde mücibince Ulu: Kurumu paktmnı çiğniyerek barp çan devlete kargı askeri/ sanction'lar da konmuştur. Hattâ Uluslar kurumu konseyi böyle bir vaziyette “alâkadar devletlere müracaatla, saldıran mem- Teketi yola getirmek için yapılacak askeri hareketlere iştirak için gönde- Buraya kadar olanı kâğıd üzerin. de çok güzel duran Uluslar kurumu paktıdır. Bu paktın gayesi olan “har- önlemek ve “harb çıkaran herhan; bir devleti bütün milletlerin el birli- âiyle doğru yola getirmek" le bugün italyan - habeş harbı. vesilesiyle tec- Tübe sahasma konulan tatbikatı ara- 'sında maalesef çok büyük farklar vardır. Daha başlangıcındanberi pak- a ileri sürülen ekonomik sanction'lar iki büyük engelle karşılaşmıştır. 1 - Bir kısım devletlerin bunları tatbike razı olmaması (meselâ: Al- mmanya, Avusturya, Macaristan, Ar- Bavutluk). 2.- Sanetion'ları tatbik etmeğe ka- rar veren devletlerin ise bunları nok- san olarak ele almaları (bilhassa pet- gel ambargosunun bir türlü - tatbik mevküne konulamaması). Milletlerle hükümetlerin hareket- lerine hâkim olan ekonomük atler sanction'ları böylece /yı bir hale soktuktan sonra tabiidir —— bunların İtalya üzerindeki tesirleri de umulduğu gibi olmamış ve bu devlet- girdiği barbe, müşkülâtla dahi olsa, devam edebilmiştir. Faşist rejimince her türlü ekono: bir anketle muhtelif devletlerin İtal- ya ile olan ticaretlerinin sanetion'la- vve bu süretle vaziyet bir az aydınlar- anıştır. Sanction'lar komitesi reisi bu an- ket neticesinde sanction'ları tatbik e- den devletlere ikinci teşrin 1935 den ikinci kânun 1936 ya kadar geçen içinde İtalyanın muhtelif dev- letlerle olan ticaretine ait mukayeseli #rdeki nisbetlerde düşmüştür: İhracat 1938 — 1906 Tkinci teşrin İkinci kânun Altın dolar altın dolar D. 3.500.000 1.900.000 2.800.000 — 700.000 2200000 — 160.000 1.800.000 — 750.000 800.000 — 77.000 Türk İirası türk lirası 1.026.000 — 43.000 w Buna mukabil Almanya, Avustur. 'ya ve Macaristana olan italyan ihra- Catı azalmamış ve yerini olduğu gibi anuhafaza etmiştir â İtalyan ithalâtına gelince, ihracat- bemiyetli azalmalar görülmüştür. “Yalnız şurasını kaydetmelidir ki sanc- Hion'larla takip olunan başlıca gaye İtalyayı muhtaç bulunduğu ham mad. delerden mahrüm birakmak olduğu- ma göre ithalâttaki azalışın dah: Tuşu bu işteki muvaffakiyetsizliği kat daha arttırmıştır. Mhalât 1936 — 1936 İkinci teşrin İkinci kânun A D. — Altın dolar Amerika B. D. 5.500.000 - 3.200.000 Fransa 2.900.000 — 700.000 İeviçre 1.300.000 — 700.000 İngiltere 850.000 — 150.000 Türkiye 1.006.000 — 323.000 Ayaı müddet zarfında Almanya'dan yapılan ithalât $ milyon dolardan 39 milyon dolara, Avasturyadan ithalât 1,3 milyon dolardan 630 bin dolara, Maca. taristandan ithalât 1,3 milyon dolardan 670 min dolara inmiştir. Sanetion'ları tatbik etmiyen bu dev- letlerden bile ithalatının azalması, İtal - yanın bunları ödemek hususunda çekti- ıntıdan ileri gelmektedir Bugün artık hemen herkes itiraf et- mektedir ki İtalyaya kazşı 18 ikinci teş rim 1935 den beri tatbik edilmekte olan ekonomik sanetion'larla bu devleti gi- riştiğ” hareketten alıkoymağa muvaf - fak olunamamıştır. Bundan sonra pet - rel ambargosu denilen son koza başvu - rulsa dahi İtalyanın bazı devletlerle olan hususi vaziyeti dolayısiyle ve - şimdiye kadar yapmış olduğu hazırkıklarIn ba - 'a da dayanacağı tahmin edilmektedir. Dr. Orhan Conker Sağlık Bakanlığı yönetkeri Cenevrede bulunan Sağlık ve Sos- yal Yardım Bakanlığı yönetkeri B. Hüsameddinin beş mayısta Ankara- da bulunacağı haber verilmektedir. Göçmen işleri * Romanyadan gelecek göçmenler beklenmektedir. vapur: larla doğruca Tudlaya iadirlecekler ve buradan mürettep yerlerine gö Gerileceklerdir; lik kafilcler mâdolu mmtakasına yerleştirilecek- lerdir. Bunların yerleri tamamiyle hazırlanmıştır. Evvelce haber verdi- #imiz göcmen evleri yapılarına bazı yerlerde başlanmıştır. Kereste işi hal edilince geri kalanların inşaatına da başlanılacaktır. vı.us' iç İSTANBUL TELEFONLARI: İç Bakanı İstanbulda İstanbul, 28 — İç İşler. Bakanı B. Şükrü Kaya bu sabah Ankaradan İstar bula geldi ve Haydarpaşa garında kar gelandı. Sami paşa oğlu Sezainin cenaze alayı İstanbul, 28 — Değerli edib Sami Paşa oğlu Sezai'nin cenazesi bugün kal- darılarak Göksü' ile - mezarlığına gömüldü. Güzide bir kalabalığın bulur duğu cenaze alayında, C. H. P. İstar bal vilâyeti ve halkevinin çelenkleri göze çarpıyordu. Bayan Sellier Ankaraya geliyor İstanbul, 28 — Fransız hül milletler cemiyeti nezdindeki ter - biye ve sosyoloji delegesi olup bir kaç gündenberi şehrimizde bulunan Bayan Sellier bu aktam Ankaraya hereket etti. Föniks sigorta şirketinin vaziyeti İstanbul, 28 — Avusturya Föniks si- gorta şirketinin muhtelif - bankalardal mevduatının ki yüz elli bin liradan faz- Ja olduğu söyleniyor. Ayrıca - şirketin, kükümetin emrinde 75.000 liralık temi: 'nat akçesi vardır. Bu paraların şirketle alâkalı alacaklıları tatmin edecek mik- darda olduğu tabmin ediliyor. Verilen haberlere göre isviçreli bir sigortacı grupu Föniks şirketinin işlerini kâr ve zarariyle birlikte devralacaktır. İstanbüldâa «Türkkuşu» 3 mqyısta_ açılıyor üniversitenin öğika meydanında “Türk- kuşu” kurumunun İstanbul şubesi tö - renle t Paraşütle atlama ye- vi olarak kullar 'elan Beyazıd ku- lesine asansör Konulmak üzere tetkikle. re başlanmıştır. Bayan Afet Berline gitti İstanbul, 28 — Bayan Afet bugün gelerek konferans vermek üzere bu ak- şam Berlin'e hareket etti. Bayan Afet garda İç işler Bakanı B. Şükrü Kaya, kadın erkek büyük bir kalabalık tara - fından uğurlandı. Kızılayın Bebek sergisi Tstanbul, 28 — Kızılay cemiyeti ha. ziran ortalarına doğru İstanbulda - bir bebek sergini açacak ve bu sergide muh- telif memaleketlerdeki çocukların kıya- fetleri, mankenlerle gösterilecektir. Yabancı gemilerde staj görecek gemicilerimiz İstanbul, 28 — Şark sularma işleyen İeveç ticaret gemilerinde staj — görmek üzere altı mülâzım kapdan ve dört ma- kinist ayrılmıştır. Denizyolları idaresi vapurculak şirketinin erki / vapurların. dan «Dumlupınarz ve «Bülende vapur. Tarını da satılığa çıkardır Satış 4 mayıs- ta yapılacaktır. Festivale hazırlık İstanbul, 28 — Bu yıl İstanbulda ya- pılacak festivalin hazırlıklariyle meşgul in reisliğinde dağcı - toplantı yapılacaktır. İzmit umumi meclisi İzmit, 28 (A.A.) — Bugün vilayet yeclisi ilbay B. H. Oskay'mn bir söyleviyle açıldı. Büdçe encümeni büğün” saat 10 da toplanacaktır. ... Kamutay maliye encümeni he- yeti umumiye içtimamdan sonra toplanacaktır. “Ulus,, un (Bap 1. inci sayfada) “Dede” kelimesindeki ana kök olan “eğ” eski devirlerde akraba- lık ifade eden pek çok kelimeler yaratmıstır. “Eke” (büyük hemşi- re) TAl; kırgızcada “eke” (baba) 15). Çâğataycada “eke” ” (büyük kardeş); “öke” (küçük hemşire veya küçük kardeş) ve saire. Çağatayeadaki “dada” kelime- sinin Günes - Dil teorisi bakımın- hize “ata” (altavcada in aynı kaynak- i isvat etmektedir: a) (2) () dada: ( ağ H ad 4 ağ ) Cağ Hat -H aö ) lerinde “ded” (bü- Yük baba, ihtiyar erkek), “dede” muca, dayı), tete” (baba)” “tet- (hala, teyze) kelimeleri dır. İslav etimolojisi üzerinde uğ- ratahlar bu kelimeleri sanekritçe ile “bağlıyamıyorlar. — Yunanca er0s” (amuca, dayı) ve “tithi” (büyük valde) ve bazı Cermen diyaliklerindeki “deite” ve “teite” kelimelerini eöstermekle iktifa © Filhakika eski İslavcada bu ke- Timenin eski şekli “dedu” olduğu ispat edilmiştir ki son unsurun “uğ” olduğu görülür. “Güneş - Dil (A Div. L.T. I, 81, 84, II 5. İS1 Radlof, I, 676. 16) Miklosieh, s. 44.; E. Berme- ker, I, 191. Dil Yazıları Teorisi” nin ne kadar esaslı oldu- gunu burada d; İslav ve Cermen dilleri kelimeler ve grekçedeki “tithi” ve “theios” kelimelerinin de kayna- 1 türkçedeki “dede” olduğunda şüphe yoktur. “Güneş - Dil Teori- si” bakımından yapılan - etimc analizde elde ettiğimiz "« ökü ve bundan türeyen akraba- hık ifade eden kelimeler, “ed” un- suru ve bu unsurun akrabalık ifa- de eden diğer kelimelerdeki rolü kelimenin menşeini aydınlatmağa kâfidir. Bu “dede” kelimesiyle bir kay- naktan gelen birkaç kelimeyi de gösterelir Tetik — (kırgızca) âkıl daniş- mend (7). Tedik — (uygur.) âkıl - daniş- mend (8). Tedie — (lebed., şor.) âkıl da- nişmeni Tedü — (teleüt.) âkıl, daniş- mend (9). Tetev — (kazanca) büyük hem- gire (10). j Dedek (çagatay.) cariye (11). Tatay — (yakutı verz tırap ifade eden nida sözü (12); “atak!” yerine söylenir. Tete — (karayim) hala, teyze. Tete — (yakutça) baba: / içti I7) Radlof Lüfati I, 1093. ll . » H, 1095. B . 5 D, 1095. t0) , WE>fBE, YA Un . H, 1683. (12) Pekarski Yakut Di Lü- Bati, 2602. mai mevki sahibi olanlara hitap ederken kullanılır (13). Bu kelimelerin depsi de anlam ve fonetik bakımdan . biribiriyle bağlı kelimelerdir. () (3) (39)-(9) : Çeğ H et ed H üğ ) ÇeğHedi .H eğ) (et eaT Fik) eğtet H Heğ) Dedek: ( eğ 4 ed--. - ek ) Tetey: (e& Het4 . H ey ) Muhts dillerde “baba” veya “anne” mefhumunu ifade eden bu gibi kelimeleri tesadüfler veya “cocuk dili - Lallwort der Kin- izah etmek doğ- de dersorache” di ru değildir. İlk insanların çocuk dili değil miydi? Tesadi ler de yoktur. Menşe birli; mançuca “amut kelimesi türkçe “ömögon” ” (teyze) TI4) ile a rapca “ced” türkçe “dede”, rusca “zet” (— damad) yalnız içvadüf Klassik ekole mensup . âlimler bazan çok garip fikir serdederler. Karayimcedeki “tete” kelimesi Radloff “rusçadan” diye yazdığı gibi, Pekarski de yakutçadaki “tete” kelimesinin rusçadan xlın- mış olduğunu söylemiştir. Halbu. ki Radlof aynı sahifedeki Karan ca “tetey” (— büyük keinşire) ke lesini “kazanca” demekle geç miştir. A İNAN (a) » 165 Ü24) Zaharof. Mançu Lügati, 4p. _— 29'NİSAN 1936 ÇARŞAMBA' ' HABERLER Mayıs ayı kontenjanı Gümrükler umum - direktörlüğü mayıs ayma ait gümrük kontenjan tevziatını gümrüklere bildirmiştir. Muğlada yol ve köprü işleri Muğla, 28 (A.A.) — İlin mnahsus binalar yapılacaktır. İlin en büyük köprüsü olan Dala- man köprüsü bir aya kadar bitecek- tir. Son öçüncü ayağın yapılması da Tübeler devam etmektedir. Bakanlı- #ın tohum cinslerini tayin ettiği mm- takalarda, başka cinslerin ekilmesi yasak edilmektedir. Fakat, çiftçiye, ziraatine yetecek miktarda, tohum dağıtıldıktan sonra bu yasak tatbik olunmaktadır. Geçen mevsim için- de, bu suretle, halka 1 milyon 191 bin kilo pamuk tohumu dağıtılmıştır. Buntun bir- ııly-ı 44 bin kilosu A- humlardandır. Mıuhuuaınd) n%d: (Akala) tohumları üretilmektedir. Bu yıl Adana çifiliği 50 bin, Na zilli çiftliği 3 bin kilo tohum ekecek-| Aile ve el sanayii için sergi Ekonomi bakanlığı tarafından, mema- lekctte ayle sanayü ve küçük sanatlar için bir teşvik vesilesi olmak ve bakan. lığı bu nevi sanayü himayesi surasında almacak tedbirlerin de tayinine hizmet 'etmek üzere önümüzdeki son teşrinim Dp Ka MA rE milli bir sergi açılacaktır. ı Sergi 15 gün sürecek ve sergi sonun. 'da malıi teslim şartiyle, satış da müne kün olacaktır. Bu sergiye bilhasa aşa. drdeki sanatlar iştirak edebileceklerdire 1) Her nevi oya / ve tentene işleri, 2) gergef, nakış ve her nevi broderi ve el işleri, 3) ev tezyin ve sanayü grupu.. 'ma girecek her nevi işlemeler ve örgü- dler, 4) deri üzerine işlemeler, ) sedef kakma işlemeler, — kehribar işlemeler, 6) işlemeli kadın çamaşırları, çocuk el biscleri, yastıklar, havlılar, masa örtü: leri, 7) çorap ve atkılar, şallar. — | Ev tezyin sanayüne - dahil olup t« bu liste haricinde kalan maddelerle de sere elmiştir. Muvaffakiyet —gösterenlere de bumun derecesine göre madalya ve nakdi mükâfat verilecektir. Bakanlık, Türkefisiz tasiyle, şimdiden bu sergi için hazırlık. İsteyenler, 15 ağaz. iç kolları vası. n beş günde bir vermekte olduğu tıb- bi müsamerelerinin 10 uncusu / yarırki
