26 Nisan 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2
* P Y T T — N SAYFAZ “Ulüs,, n İ)ıl Yazıları (Başı 1. inci sayfada) şekilleri de vardir)» « iyi izah edilememektedir. 13 ün. asırda bir. pikar metninde « “orai” şekli vardır ve şimal vilâ- « yetleri konuşma lehçelerinde « hâlâ bugün dahi “arai” şekli « kuvvetle kullanılmaktadır. » « kuvvetle kullanılmaktadır. » (2) Şu izahları okuduktan / sonra ÇAvoir) sözüyle bunun — Lâtin, İtalyan, İspanyol ve Provansal şe- killerini, Türkçe (var) ile birlikte analiz edelim : (© () () (0 (© Var Ozağtbav t . bar t Avcir *av t uğtarı . Haböre z ah H ab H eğ Her * eğ Avere Havt . Herteğ Haber *abt . Hert Aver sağtavı . Her 4 . Bu tablo, bütün bu kelimelerin (2) Av, ab: Ana kök manasını üzerine alarak temsil eden, yahut - ana kök yerine onun mümessili 'olan birinci derece prensipal kö- kün geçtiği yerlerde - bu mana - rTekkep vokalinin ve () uzun vo - kalinin bir cüzü olarak görünen bu eleman, sadece ana kökün tem sil mefhumunu tamamlamakta - dir. 4 (0) Ar, er: killeri Türkçe (« v) a 'var), Kim a re görülür. (avoir) ve İtalyanca (avare) söz- leri bir az daha mürekkep, Lâtin- ce (haböre) en mürekken şekille- Ti gösteriyor. Bütün bunların an - Tattığı mefhum “varlığın bir veya objede tekarrür ve temerkü- zü"” manasından ibarettir ki (var) kelimesinin medlülü de bundan başka bir sey değildir. Haben, Have Not: 1. — Almancada “matfik olmak” manasına gelen (haben) ile Lâtince (habere) ve İspanyı (haber) hep bir asıldan de “tekarrür ve temerküz” anla: tan (r) elemanmnın yerine Alman- <cada fiil mastarlarmı teşkile yara- yan (n) elemanı gelmiştir. Fars 've Alman dillerinde mastar teşki- line hizmet eden bu (n) ler, keli - G () G) ah Hab H en (2) Aave : ah bav Heğ (1) Ah: Varlık anlamına ana kök yerine geçen birinci derece ” ['1] Dictionnaire llyııniomn le la langue française, par Oscar Hirrrir bi 13) Dikkate değer ki yukarıda doğrudan doğruya ana köke yapı- şan (av) lar, ana kök yerine (ah) &geldiği zaman (ab) şekline gir- mektedir. (3) En, eğ: Kelimeyi tamamlı- “yan ve isimlendiren sonektir. Bu- radaki (n) nin (&) den değişme olduğu bu karşılaşma ile de te- eyyüt ediyor Not: 2. Almanca (haben) şeklinde görülmiyen (r) elemanı, bunun tasrifinde (Wörde) şeklin: kendini göstermektedir. Aynı bir sıygasında şu şekli alışı, gu noktaları aydınlatmaktadır. L (Haben) in başındaki (h) düsmektedir. IL (Haben) deki (b) konsonu - Almancada (v) konsonu (F) gi- bi okunduğundan, asıl (v) sesini veren - (w) ye çevrilmektedir. (verde) gibi okunur ) ile (oarı yakınlığı her göze ve her kulağa kendini ifşa edecek kadar mey- dandadır. Bir İtiraz ve Cevabı dan föllerla Bünakri aei “pa âöder” gibi, hakiki tasarruf ve mülkiyet anlamiyle malıdır. “Avoir” fil tasrif edilirken çıl men hemen sadece “var” manası- Meselâ “7'ai” demek, “ben- ılemılmr Halbuki - “je “demek. “hanim tasarruf .v.mıqymm Vükik - olmuştur” demektir. Yine bir itiraz ve cevabı Not: 4.— Almancada “idi” manasiyle gecmis zamandaki olu- şu anlatan (War) kelimesi de bi- zim (var) sözüne şeklen benze - mektedir. “Güneş - Dil” teorisinin geniş ve derin buluşunu kavramı yanlar söyle bir itiraz daha ileri sürebilirler : — Almancadı “War” ve İngilizcede “h: elen - ve yazılıstaki () gibi okunan - “War” kelimele- ri, kurulusça (var) m aynı iken manaları başka başkadır. Bu itiraza cevap vermek te güç değil L Almancadaki (War) sıyga- sı (scin) denilen ve “olmak” anla- müma gelen fiilin geçmiş zaman sıygasıdır. Fakat fiil şekliyle mü- nasebeti yoktur. Bunlan da anla- şilır ki bu (War) gene bizim (var) dır Yalnız manası halden maziye doğru kaymıştır Türkçede (idi) kelimesinin de hem “sahip, malik, allak”, hem de geçmiş zamandaki olus anlamları- 'va gelmesi gibi, (var) kelimesi de bem bu zamandaki, yahut her za- mandaki mevcudiyeti, hem de geçmiş zamandaki varlığı anlata- bilir. 1L İngilizcede (War) kelime- sine gelince, bu kelime (var) - kelimesinin mukal Arapça denilen (harp) ve Fran- sızca (guerre) kelimeleri de gene bu köktendi. Etimoloj şekilleri şöyledir : a) () () (9 Var ğ 4 we ur 4 » War — rağ H av H ar b . Harp : ağ 4 ah - ar 4 ap eg H eğ Her H eğ “hareket” anla- ah, eğ: Ana kök an- amını üzerine alarak tecessüm et- tiren süje veya objeyi gösterir ele- menlardır. (3) Ur, ar, er: Tekarrür. ve te- ULUS İÇ HABERLER 2BNİSAN TaAneMRNE İSTANBUL TELEFONLARI: Kömür - depoları Bir aya kadar kaldırılıyor İstanbul, 25 — Tümyiz mahkemesi Kürüçeşme . kömür depolarının ka- patılması hakkındaki mahkeme ka- rarını tasdik ettiği için bugün Kuru- geşmedeki altı depoya depoları bir ayda boşaltmak için tebligat yapılmış 've icra memurları depolarda satışın depo Depocular pazartesi günü toplanıp Ekonomi bakanlığına, aynı zamanda belediyeye müracant ederek kendile- Madam Sellier şerefine ziyafet İstanbul, 25 — Madam Sellier şe- refine yarın Tokatliyanda bir çay ve- rilecektir. Pazartesi günü de Halkevi Madamın şerefine Perapalasta bir çay retler ve tetkikler yapmaktadır. İzmir limanında tetkikler| İstanbul, 25 — Haziranda Ekono- mi bakanlığına geçecek olan İzmir li- manmnı tetkik-eimek üzere ekonomi bakanlığı baş müsteşarı ile liman v mum müdürü B. Raufi bugün İzmire kittiler. Denizyolları tarifesi Tstanbul, 282 Göçen ay İstanbul- da hazırlanan deniz yolları yolcu ta- rifelerini Ekonomi bakanlığı tardik ederek alükadarlara gönderdi. Ba- kanlık tarifelerde. yeniden tenzilât yapmaştır. . Bu yal İstanbül mektep- lefine Yâğıladak talebe İstanbul, 25 — Önümüsdeki yılında İstanbuldar li : 1a mekteplere:6000.4alebe yazılacağı tebit edilmişenerbu tulebenin yerleş törilmesi 'işleş telibirlöre” başlanımıştır. Tramvay, işçilerinin derdi İstanbul, 25-— Tramvay vatman ve biletçilerinden Sanatkâr Küçük Kemal gömüldü İstanbul, 28 — Küçük Kemalın ce- mazesi bugün kaldırıldı. Cenaze çok Kalabalıktı. Şehir tiyatrosu Kemalin ölümü münasebetiyle cama ve cumar- tesi temsillerini vermedi. Hayvanlar've nebatlar ğ İstanbul; 25 — Üniversitede yeni yapılan hayvanlar ve nebatlar eneti- tüsünün inşaatı birti. Önümüzdeki yıl başında enstitü tedrisata başlayacak- tır. Belediyede bir komisyon İstanbul, 25 — Hava gazı, elek- trik ve telefon ücretlerine yapılacak zamla görülecek işleri tespit etmek i- çin belediyede bir komisyon toplana. caktır. merküz manasını veren ektir. (4) Ap, eğ: Kelimeyi tamamlı- yan ve isimlendiren eklerdir. ifadesi” nden ibarettir (4). N. DİLMEN (4) “Var” kelimesiyle, ilişikli sözlerin analizine yarın devam edeceğiz. Vilayet ve kaza isimleri Yeni bir kanun projesi hazırlandı Vilâyetler idaresi kanununun 2 ve TI inci ııııddel rinin değiştiril. ayı hül Kamutaya vermiştir. Hükümet lâyi- hanm hazırlanması” sebepler babı mucibede şöyle izah etmekte- sebeb ve mülaha: gereken vilâyet, iye ve köy adları için yapı: dacak muamele hakkmda idari mev- n yoktur. Türk harsi- Ve aykırı ve yabancılık ifade eden köy adlariyle birbirine benzer isim taşımalarından dolayı ferd ve devlet işlerinde bir takım yan- lışlıklar ve ı—pı-ılüue yöl açtı- mütaleası alımarak kanunla yapıla-| caktır. Kaza teşkili, kaldırılması ve bir kazanın bir vilâyetten başka bir vilayete bağlanması vilayet idare he- yeti ve umumi meclisinin mütaleası almdıktan sonra yine kanunla yapı- Tacaktır. Vilâyet sınırlarının, kaza mer « kez sınırlarının ve adlarının değiş- Kanun projesi Kamutay Tuznamesine alındı Türk bayrağı kanun İâyihası dahilye ve milli müdafaa encü- menlerinden geçerek Kamulay ruznamesine alınmıştır. Dahiliye ve milli müdafaa encümenleri tirk bayrağına lâyık olduğu yükdek şerefin ve verilmesi gerekli' ötak' büyük ehemiyetin Kef'yürüe BRI #iplin altında aynı tarz ve sistömde olması için hazırlanan bu lâyihayı esas itibariye kabul etmişler yal - mız milli müdafaa encümeni şek.x lin tedarikinde zorluk olursa ;en büyük mülkiye memurunun izniy- le rengi al olmak üzere bayrağın başka bir kumaştan yapılabilmesi kaydını lâyihaya ilâve etmiş ve bayrak tedarikinde yurddaşın za rardan korunması için de kanuni evsafa uygun bayrak / tedariki müddetini bir seneye çıkarmıştır. Muğla'da yağmurlar Müğla, 25 (A.A.) — Bugün faydalı yağmarlar yağmıştır. Bu yağmurlar her ürüne yarayacak bir yağmurdur. Milletlerarası sergiye gidecek eserler * İstanbul, 25 — Maarif mü, #ünde bir komisyon Pariste açılacak milletlerarası resim ve elişleri sergi- İ İ eai başladı. —X bar Profesör Bakster'in kazıs'| a ğit 'e Arasta sokağında yapacağı hafriya- tın plümı tespit edildi. Bu plüna göre bu seneki kazı yeri Ayasolya cami- inin arkasma düşen mıntakada - ki burada geçen yıl mozayikler bulun: Mmuştu - diğeri aygır depolarma giden yolun yukarı kısmında olmak üzere i- ki yerde yapılacaktır. Buradaki kam tecrübe mahiyetindedir. Teşekkür Biricik evlâdımız on beş yaşmda kızımız Seyhun Aktuna'nın ölümün- den doğan sönmez ve derin acımızı paylaşanlara; İzci ve sporcu arkadaş- Tarıma ve Türk maarif cemiyetine; ce- mazesini göz yaşlarıyla karşılayan Ankara halkına candan teşekkür ve saygılarımızı sunarız. Anası Babası Ferdane Aktuna — Ali Cemal Aktuna B. Tahsin Uzer Rize'de tetkikler yapıyor' Rize, 25 (ALA.) — Üçüncü umumi müfettiş Tahsin Uzer yanmdakilerle be. vaber Rizeye geldi. Rize vilâyetine sid ekonomik, idari, içtimai meseleleri tet- kik eden ve nahiyelere kadar giderek balkla temaslar yapan umumi müfettiş her yerde çok candan karşılandı. Ve 23 isan bayramı vesilesiyle - yapılan top- Jantıda ve belediyede - verilen ziyalette balunda sna . t Finans Tayinleri Elâziz — merkez malmüdürü Burhan Divrik malmüdürlüğüne, Çankaırı merkeb malmüdürü Ziya Elöziz merkez - malmüdürli tapu ve kadastro muhasebe dirı törlüğü — memurlarından Remzi almüdürü Ziya rü Said İlgin e, Afyon kazanç tahakkuk memuru Cemal Tunceli malmüdürlüğüne, Yusufeli. mal - müdürü Mustafa Lütfi Rize vari - dat direktörlüğüne tayin edilmiş - ler Finans Bakanlığı kavanin ve muamelât direktörlüğü memur- larımdan Osman aynı direktörlük mümeyizliğine terfian tayin olun- muştur. Muvazenei umumiyeye alman daireler Hükümet Konya ovası sulama idarsi, Ankara şehri Imar direktörlü Hü, Yüksek mübhendis mektebi ve Anlıara Yüksek ziraat enstitüsünün 1938 finans yılından itibaren müva- zenci umumiyeye alınması hakkında bir lâyibayı Kamutaya vermiştir. — > Satranç j — müsabakaları l Ankarada bütün satranç meraklı. larını etrafına toplıyan Satranç ku- kuvvetli oyuncuları sıra ile tesbit e- dilmiş bulunacaktır. -Müsabakalara mayısın dokuzuncu cumartesi günü saat 15 te başlanıla- cek ve 'bu müsabakalar her hafta cumartesi ve çarşamba günleri ayni saatlerde devam edecektir. Müsabakalara kulübe aza olmıyan bütün satranç meraklıları seyre gele- HarrEeşm içindedir.
