22 Şubat 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

E ı : Hdi Kavserı ve Fabrika Eserlerini lıala Üüi düri sakladığı çok eski bir mede- miyete merkezlik etmiş olan şe - hir, uzun uykusundan uyanarak etrafına bakındığı gün, Erci - yas'ın heybetli gölgesinde yer - den biter gibi yükselivermiş olan bu, yepyeni bir medeniyetin yep- yeni eseri karşısında gözlerini na- Sil hayretle uğuşturmuştur, diye düşünüyorum. Şehrin sakin, sessiz ve uykulu sokaklarında çok eski bir zaman - da durmuş ve artık kımıldamıyor hissini veren zaman, fabrikanın kapladığı sahada, otomatik tez - gâhların süratiyle ilerliyor. Ve bu 'taze ve gürbüz binalarla, içlerin- de çalışan genç memurlar, genç 've hattâ çocuk işçiler ne güzel bir âmtizaç manzarası teşkil ediyor. Kara, ağır ve kasvetli taş bi - nalariyle, seyredenin muhayyile- sine ortaçağ -rüyaları dolduran, bize eski, çok eski ” zamanlardan bahseden Kayseri ve onun birkaç kilometre ötesinde yeni bir çağın Açılışını müjdeliyen genç ve diri siluetli fabrika, bir kaba boşaltı mış su ile yağ gibi, biribirinden ayrı ve aykırı duruyorlar. Ancak fabrikanın, girişini ta- kibeden kısa zaman zarfında şeh- Te ne kazandırmış olduğu ilk ba - kışta göze çarpıyor. Bunun en el- le tutulur delili, hayat pahalılığı- n bir yıl içinde hissedilir dere- cede artmış olmasıdır. Hayat, şe- hir ve kasabalarımızda, dikkat e- diniz, muhitin geriliği ve fakirli- tenasüblü olarak ucuzdur. Nerede bir kalkınma eseri başlar- “Sa, orada, derhal hayatın da pa - nılrlıçu:m K a B isahedemizi, p:ku ine olan” bir “nokta diye çekinmeden kaydede- -biliriz. Kollarında refah ve me - dmlyı( uı.ıymk. memleketin k akın eden endüstri &ıııı da büyük eserine bütün di- lüyor kelimesi henüz hiç bir süjeye ta - allük etmemiş mücerret bir mef - hum halinde — (4) Üğ: (Gönül) mefhumunun| kendisine taallük ettiği süjeyi jyani bu süjenin (gö- ) den uazk ve onunla ilişiksiz bulunduğunu anlatan ektir. — Buson (üğ * üz) elemanları- - nin yanyana lelm:ı yine () nin (8) ye çevrilmesini intaç eder. Bu (&) nin vokali düşerek iki ele - man kaynaşır ve “süz) mürekkep gönülsüz) olur ki “zekâ ve hassa- siyetin mutlak olarak taallük ey - obje veya süjenin bir şahsın veya bir şeyin çok uzağında bulu- nuşunu”, şahıs veya şeyi gönülden uzak ve mahrum bulun- duğunu,, anlatır. UYGUNSUZ Burada (suz) mürekkep eki rinden sayılan bu şekli de analiz / edelim. Kelimenin etimolojik şek- Ki şudür: () (2) (3) () (5) (uy H ug H un H uğ H uz) (1) Uy: Ana kök yerine ge - çen ve onun anlamını kendinde tecelli ettiren birinci derece pren- sipal köklerden biridir. Üergisi” nde bu kelimenin anlam öle sayılmıştır: kingen ve bizaz da ürkek karşılar dığı fabrikaya ve onun getirdiği yeni unsurlara, iyiliklerini - gör - dükçe, yavaş yavaş güvenmiye başlıyor, ve şimdiden onlara sev- &i kollarını açmaya hazırlanıyor. Gerçi, fabrika ile beraber bu - raya gelmiş olanlar, henüz, fabri- ka sahasını sınırlayan telörgüle- rin içinde, kendi ayrı hayatlarını yaşayan bir kolonidirler. Fakat, düşünürsek, daha dün —Ankara için de vaziyet aynı değil miydi? On yıl önce imtizacı güç iki ayrı unsur gibi biribirine uzaktan ba - kanlar, kısa bir. zaman parçası içinde, aynı potada eriyen ma - denler gibi biribirine karıştılar ve bu terkibten bugünkü tecanüslü Ankara meydana geldi. Kayseri için de netice aynı o- lacaktır. Gelenler yerlilere değil, yerliler gelenlere uyacaklar ve bundan gene Kayseri kazançlı çıkacaktır. Kayseri'de geçirdiğim ilk ge- cenin sabahında, beni daha saat altı buçukta uyandıran düdük, bu, asırlarca sürmüş sessizliği ilk de fa yırtmış olan enerjinin sesi, ka famda biribiri ardınca yarınki bü- yük Türkiye'nin manzaralarını sıraladı ve Kayseri'yi yirmi sene, elli sene sonraki şekliyle gördi Fabrika, fabrika! her / girdiği yerde kurtuluş ve yükseliş bayra- ği üzerine çekilen sihirli değnek! Masalların anka kuşu gibi, şimdi, yurdun her köşesi, kucağını has- retle açmış, seni bekliyor. Kayseri, Türkiye'nin en bü - yük fabrikasını, endüstrileşme hamlemizin bu en güzel sembolü- nü bağrına basmış olmakla haklı olarak övünebilir. Onu, bu yüzden gibtayla seyreden / sehirlerimizin İPsayısı ne kadar kabarlktre c n Fakat Kayseri de, rejimin ken- disine hediye ettiği bu esere lâyık olduğunu isbat etmek için, sosyal hayatını kısa zamnada. istedi; miz ve beklediğimiz seviyeye çı - karmak borcundadır. 'YAŞAR NABİ 1. Fikir, hüş.tefekkür, hayal, Habergli . Gak anlamının mefhuma Si glkeeda, baber, vi (ana kökün ses anlamının temessülü) ; Kast, meram, niyet (birinci anlamların temessülü); . d, IV. Vakit, (ana kökün zaman anlamının temessülü); V. Hayvanatı bakariye (ana kökün kuvvet ve kudret anla mının temessülü). Görülüyor ki bu prensipal ele- manda ana kökün “kuvvet, kud- ret, işik, zaman, ses” anlamları temessül etmektedir. Bu temessü- lün neticesi olarak “uy” sözü, ana kök mefhumlarının taallük ettik- leri süje veya obje üzerinde “te tabuk” u anlamını da verir. (2) Ug. Ana kök anlamının taallük eylediği süje veya objeyi gösteren elemandır. (Uy) ile bir- leşerek (uyug) şeklini alır ki (ayak) gibi tetabuk eden - şahıs veya şey anlamını vermiş olur. (3) Un: Bu tetabukun süjenin yakın muhitine de taştığını gös - teren ektir, Bir süjenin, en yakın sahasında ana kök mefhumiyle (uygun) gibi sıfat olarak kullanı- | birleşerek ona uyduğunu anlatan lan bir kelimeye gelmiştir. Desk- DE h DA Ta ; 1. — Türk Dili Lügati; Lehçei Tiptif gramerin müstesna şekille - | yaari; Büyük Türk Lügati “Osmanlı, Kazan, Çagatay leh- çeleri,; Radlof, I. “Kazan, Teleüt. Şor, Lebed, Kırgız, Karakırgız, Kücerik, Çagatay lehçeleri.., II — Türk Dili lügati; Tercü- manüllüga; Uygurca Kuran ter - cümesi. HII. — Meta İncili Türk Dili lügati. IV. — İbnimühenra iügati. V. — Radlof, I. “Altay, Tob, Tarancı, Çagatay lehçeleri”. ULUS i İSTANBUL TELEFONLARI Den işleri için konferans İstanbul, 21 — Deniz” seyrüsefer işlerini konuşmak içiz 22 tanbulda Balkan antantı murahhaslarının i konferans toplanacaktır. İstanbul belediyesinin numorataj masrafı İstanbul, 21 İstanbul belediyesi nümerotaj bina sahi lerinden 5S şer kuruş tahsiline karar vermiştir. İstanbul ayakkabıcıları İstanbul, 21 — Ayakkabıcılar ko. eperatifine bağlı imalathar 500 e varmıştır. Şimdi cemiyet yakkabicılık mektebi lışmaktadır. Rum patriği ruhani kisvesini giyebilecek Ölen patrik Fotyosun yerine rum pat- rikliğine seçilen Hristo oğlu Büm yabed dışında ruhani elbise giyme. edilmiş ve yüksek tasdikten geçmiştir. Trakyada Kadastro Göçmenlerin yurdlandırılması dola. isiyle tapu ve kadastro genel direktör- Trakyada - kadastro tahriri yapıl- Açık bulunan vakıf kayıdlar direk: törlüğüne mülga idare encümeni ve tey- cih heyeti azasından Şefik tayin edil- B. Seyda ölçü ve ayarlar baş müfettişi oldu Merkezi İstanbulda bulunan ölçü ve ayarlar baş müfettişliğine ekonomi ba- kanlığr” murakiplerinden -B. Mahmud Seyda tayin edilmiştir. Dört aydanberi bakanlık ihracatı teşkilâtlandırma büro. sunda çalışmakta'olan B. Seyda dün ak. şamki trenle İstanbula gitmiştir. Yeni baş müfettiş, İstanbulda işle hemen devralacak ve azledilen memurla- rın yerine yenileri tayin edildikten sonra Ankaraya gelerek, bakanlıkla temas ede- cektir. Ordu valiliği Açık olan Ordu valiliğine vekâletin de bulunan Fatsa kaymakamı Hayri ta- in edilmiştir. İ ——— söz, bu (uygun) sözüdür. Burada yalnız ikinci elcınanın vokali düş- müştür. (4) Uğ: (Uygun) anlamının üzerinde tecelli eylediği süje ve- ya önyeyi gösterir. Morfolojik şek kilde son (z) nih İcnetik tesiriy- le (us) olmuştur. (5) Uz: (Uygrr ) anlamının (uğ) süjesinden çok uzak sahada bulunduğunu, yani bu süjede uy- gunluk vasfı olmadığını gösteren ektir k* işte “menti anlamı,, bun dadır. ve diğeri uzak saha gös- ” olmak üzere - iki eleman- dan karulduğunu. “iğ” in konso - nunun sonradan ye çevrildii ni ve menfi manasrian - uzak saha anlamivle - “2” de olduğunu (i pat etmiştir. Ç). 1 N. DİLMEN Ç HABERLER Belediyelerimizin sistemli çalışmaları Su, Spor. Kanalizasy para ay İmar heyeti kurulmasına / dair - lan kanuna göre nufusları 10 bin ve daha yukarı olan belediyeler 935 yı: İt tasarlanmış gelirleri - arasma apor, İâğım ve plân masrafları tahsisat ayırmışlardır. Yakın zamanlara kadar belediye- lerimizin de yapılmalı ehemiyetli şehir Nufusu 10 bini aşan vilayetleri. 935 yılı büdceleri, ırdıkları para şudür Afyon 109.000 liralık - büdeesin- 'den 500 lira, lağım, Amasya 35.000 liralık büdcesinden 2500 lira su, 300 bu işlere inden 2500 lağım, 6000 plân 'a, Antalya 92.053 liralık büd. cesinden 1500 lira plân ve harita, Aydın 130.930 liralık büdeesinden 500 spor, Balıkesir. 137970 liralık büdeesinden 1100 su, 500 lağım, 100 “ve harita, Bursa 586.604 liralık büdeesinden — 8000 Çerut 49.105 liralık büdcesinden 2500 ve herita, Çorum 84612 cerinden 1500 su, Deniz lık büdcesinden 500 pli Diyarbekir 347.545 den 18000 rita, Erzurum 116.300 liralık sinden Eskişehir v liralik büdcesinden 50.000 lira su, Gazianteb 150.000 liralık büdcesin- 'den 800 lira su, 1000 lira lağım, 2500 lira plân ve harita, Giresun 120.180 liralık büdcesinden 1438 su, 500 spor, 800 lâğım, Mersin 319.500 İiralık büdcesinden 18.500 lira su, 1500 lir lağım, 3000 li cesinden 500 plân ve harita, İstanbul 6.172.482 liralık büdcesinden 5.000 #por, 550.000 lâğım, 25.000 lira plâm ve harita, İzmir 1.019.090 liralık büd- cesinden 3250 |i 6000 lira Ja üm, Kars 55860 liralık büdcesinden 1000 lira su, 500 lira plân ve harita, Kastamonu 49929 liralık büdcesinden 3200 lira su, 420 lira lağım, Kırşehir 40163 Tiralik büdcesinden 1800 |i plân ve harita, Kocaeli 127.648 lira- lık büdcesinden 3000 lira plân ve ha. rita, Maraş 65510 liralık büdcesin. den 100 lira su, 8000 lira lâğım, 3600 plân ve harita, Muğla 49959 liralık büdeesinden 10.204 lira suya, Adana 438.029 liralık büdcesinden 500 lâğım ve 6650 lira Sürd 40681 liralık büdcesinden 3000 su, 300 spor, 600 plân ve harita, Sıvas 126.060 büdcesinden 4000 - su, 4000 lağım, 1900 plân ve harita, Tokad 130080 liralik büdcesinden 19.000 su, 500 la: haritaya, Yozgad 34410 Hiralık büd. cesinden 500 lira su, 100 lira spor, SO lira lağım ve 500 lira plân ve ha- ritaya, Zonguldak 146.000 / liralık büdcesinden 500 lira su, 800 lira spor, 500 lira lağım, 2000 Tira ve haritaya, Mardir büdcesinden 300 lira su, 100 spor, 1500 lira lağım ve 1200 plân ve haritaya ayırmışlardır. Bazı vilayetlerimizin büdeesi nüz gelmemiştir. he (7) Bu analizlere yarın da de- vam edeceğiz, lerine - belediyeler on ve Plan işlerine dokuz yüz otuz beş bütçesinde ne kadar ardılar ? payının son üç yıl durümü şudür: 933 yılı içinde 95 10 gümrük payı Vekâ- içindeki — dağılış letince 3,661,263 lira düştüğü ilmiş ve bundan 3,561,867 lirası be- ve bundan 3,341,456 lirası keza nu- fuslarına göre - Belediyelere dağıtıl- darak 61,547 lirası 935 yılıma devre- dilmiştir. 935 yılı birinci üç aylıkta ise ce bankaya yatırılmadığı anlaşılarak bu para 935 yılı iknci üç aylıkta da- eklenmek üzere R. PEKER İN Dünkü dersi Dün, CH.P. Genel Sekreteri / B. Receb Peker, Halkevinde inkılâb der. #ini vermiştir. Peker, talebeniz ye kadar okuduğu dersler üzerinde sorduğu suallere cevap vermiş ve on- dar POLİST Hamalı yaralıyan sebzeci Özgen mahallesinde oturan sebzeci Hüseyin ile hammal Bektaş kavga etmiş- ler ve Hüseyin Bektaşı çakı ile iki yer- rinden yaralamıştır. Yaralı tedavi edil. miş ve suçlu hakkında tahkikata başla- sulmıştır. Otomobil kazası Dün saat 1340 da sağlık bakanlığı önündeki otobüs durağında bakanlık muhasebe kalemi memurlarından B. A. sım'a Felemenk elçiliği otomobili çarpa- rak yere düşürmüştür. B. Asım hastane- ye götürülmüş ise de hiç bir yara bere- olmadığı görülmüştür. ——— Başbetke İRAN'DA İNKILAP HAREKETLERİ kabil değildir. Bugünkü sosyal ve politika buhranlarının sebebleri - ni, sosyal hayat ile teknik hayatın muvazene halinde bulunmayışın- söyleyen müte- fekkirler az değildin tın da kendisine gi vardır. Kadın özgü kın ilk düsturudur. Kadın bir ar- kadaş, bir unsur olarak sosyete - nin faaliyetine doğrudan doğ - ruya iştirak etmezse yeni haya - tın o memlekette doğmasına im - kân yoktur. Kamâlizm prensiplerinin hu - dud aşırı ülkelerde tahakkuk et - iğini görmekten doğan bir sevinç içinde artık memleketimizde mü- tearefe haline gelen hakikatları tekrar etmek için bir sa - bırsızlık düyüyorum. Her/ halde radikal tedbirlerle yürüyen kom- şu ve kardeş İran milletini başa- vılarından dolayı tebrik etmeyi hissesi olarak eklenen ©( 10 gümrük ödev MN N, A, KUÇÜKA