22 Şubat 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

_ ş Son haberler ücüncü -— î sauyfamızdadır | ADIMIZ, ANDIMIZDIR 22 ŞUBAT 1936 CUMARTESİ Heryerde 5 kuruş ON YEDİNCİ YIL. NO: 5234 HAVAS AJANSININ BİLDİRDİĞİNE GÖRE: İngiltere Habeşlere yardımda bulunacak ——— 2..—— — — Mühim hâdiseler bekleniyor Ras Mulugetta Enderta vilâyetine çelîildi İtalyanlar 20 kilometre daha ilerlediler. İtalyanlar tarafından kovalanan habeş ordusu kumandanı Ras Mulugetta Roma, 21 (A.A.) — İyi haber a. lan mahfillerde öğrenildiğine göre, italyan kuvvetleri Amba Alaghi'ye yaklaşmışlardır. Pek yakında çok e. hemiyetli hâadiseler beklenmek_tefiir. | Adısrat ADOWAR> . AMBA K ALAĞI asel îŞimaI cephesindeki muharebenin ya- pıldığı yeri gösteren harta Adisababa, 21 (A.A.) — Haber ve- Mulugetta, ital- karşı rildiğine göre, Ras yanların devamlı taarruzları sında daha elverişli mevzileri tutmak için Enderta vilâyetine çekilmektedir. Cenupta Nasibu karargâhı habeş İRAN'DA İNKILÂP HAREKETLERİ , N. A. KÜÇÜKA Şark sınırlarımızın öte tara - fında, binlerce yıllık Dâralar yur- dunda dikkatle kovalamağa lâyık hâdiseler geçmektedir. İran gaze- teleri günlerden beri bunlardan bahsediyorlar. Gerek merkezde, ve gerek yurdun her köşesinde heyecanla devam eden bu hareke - tin İran devletinin Büyük Başka- nı Şah Pehlevi'nin irşat ve telki - niyle yapılmakta olduğu şüphe - sizdir. Büyük bir itina ile bu mak- sad için örülmüş yüksek dıvarla- rı ve sokakta — (çadira) denilen kalın peçeli çarşafların içinde ya- şayan — (Fars) kadınları, tıpkı türk hemşireleri gibi aziz özgürlü- ğüne kavuş: yor. - Kadının özgürlüğü, Pehlevi İran'ında yapılmış tek bir hareket değildir. İran, genel savaştan beri gerek kültürel, ve gerek teknik sahada geniş adımlarla yürüyen ve ilerliyen bir memlekettir. On yıl önce tamamiyle feodal vasıf - ları içinde yaşıyan İran Lugün amme hukukunun tarif ettiği dev- let şeklini kazanarak kendi ülkü- ! süne doğru koşmaktadır. Geçmiş yüzlerce asırların hülyası içinde derin uykusuna dalan ihtiyar As yanın her *arafrnda yeni bir. kı - mıldama manalı bir kaynaşma vardır. Asyanın şark sınırlarında kanlı sahneler, sonu ve dehşeti kestirilemiyecek yeni manzarala- rm önünde bulunurken, İranın medeniyet ve kültür yolunda ses- sizce yapmakta olduğu inkılâplar- dan duygulanmamak mümkün de- ğ%ldir. Bununla İran, Hürmüz diyarı olduğunu bir daha ispat ediyor demektir. İnkılâplar ancak "îldikal oldukları zaman bir bü - tünlük arzederler. Yurdda teknik hareketler başladıktan, daha doğ- Fusu el işleri yerini makineye, me- tafizik yerini fiziğe verdikten son- ve Kordor ilerle kuvvetlerinin Kuarandale istikametinde hareketlerinde diklerini bildirmektedir. Bu bölgede nisana kadar çok şiddetli sıcaklar devam edeceğinden italyan motorlu kuvvetlerinin hareketleri büyük güç lüklere uğramaktadır. Asmara, 21 (A.A.) — Dnb. ajan- sının Âsmara muhabiri bildiriyor: Üçüncü ve birinci italyan kolordu (Sonu 3. ncü sayifada) B. HERYO DİYOR Kİ: Sovyet paktı sulhün temel direğidir Parlamentoda sovyet - fransız paki:; müdafaa eden B. Heryo, B. Sarro ile beraber Paris, 21 (A.A.) — B. Heryo mec- liste nutkuna devam ederek, Alman- yanın sovyet « fransız paktının tasdi- kine karşı yaptığı itirazlar hakkında demiştir ki: “— Fransa ile Almanya arasında derin ve samimi bir uzlaşmanın ar- zuya değer olduğuna hiç bir kimse be- nim kadar kani değildir. Almanyayı Cenevreye kabul ettirmek için çalış- tık. Bu büyük milletin Cenevreden ra eski hayatın devam ettirilmesi (Sonu 2. inci sayfada) çıklıktan sonra, müşterek büyük ese- (Sonu 3. üncü sayfada) Yarın otuz iki Htlkevi daha arcılıyor Yarın sayısı 136 yı Yarın halkevlerinin açılışının yıl dö- üdür. Bu betle, bütün halkev lerinde büyük törenler yapılacaktır. Bu yıl açılacak o0'an halkevleri ile birikte sa- yısı 136 yı bulan bütün halkevleri ya- rinki tören için hazırlanmaktadır. Tö. renlere yarın saat 15 de Cumuriyet Halk Partisi genel Sekreteri Recep Pekerin söyleviyle başlanacaktır. Radyo, Anka. ra halkevinin bu neşriyatını yayacaktır, Ankara halkevi bu akşam içtimai yardım komitesi menfaatine çok güzel geçeceği umulan bir balo hazırlamıştır. Yarın halkevi sanatkârlarının hazırla- mış oldukları resim sergisi de bu müna- sebetle açılmış olacak; altmışa yakın resim bu sergide teşhir edilmiş buluna- caktır. Grafikler, zengin resimler halkevle- rinin çalışmalarını tebarüz ettirmekte- dir. Ayrıca, bütün halkevlerinin yayını için de bir yer ayrılmıştır. Burada hal- kevlerinin şimdiye kadar çıkarmış ol. — SAi PY SN Ş duğu dergileri, broşürleri, kitabları gör- mek Fırsatı verilecelkii Yarinki tören için Ankara halkevinin Ankara halkevi nesriyatını yayacaktır bulan Halkevlerinin yıldönümünü memleket, parlak bir törenle kultlayacaktır Tören Receb Peker'in söyleviyle açılacaktır. Radyc Halkevlerinin yıldönümü törenini yarın .bir nutukla açacak olan B. R. Peker hazırlamıs olduğu programı, aşağıya ko- yuyoruz: (Sonu 5. inci sayfada) -e— Umumi Nufus Yazımı 1936 mali yılı içinde memleketimizde umumi bir nufus yazımı yapılacaktır. 1935 mali yılının son aylarında da yur- dun muhtelif yerlerinde deneme yazım. ları yapılması kararlaşınıştır. Umumi nufus yazımı için hazırlanan kanun lâyihasını hükümet martta kamu. taya verecektir. Bu lâyiha esaslarına göre 1935 mali yılı içinde yurdun bazı kısım- larında deneme yazımları iç bakan mezun olacaktır. Deneme yazımları masrafı için 25 bin liarlık münakale yapılacaktır. Bu müna- kale ile alınacak tahsisat 1936 senesi dahiliye vekâleti büdçesine hususi fasıl halinde konulacak iki milyon liralık umu- mi yazım tahsisatı tahririn istilzam ede- ceği'bütün hususata, bu işlerde kullanı: lacak memur ve müstahdemler ücret ve yaptırmaya harcirahlarına şamil olacaktır. Memlekette okur yazar herkes vali, kaymakam ve nahiye müdürleri tarafın. dan kendilerine verilecek yazım ve kont- rol memurluğu vazifesini kabul ve gös. terilecek usuller dairesinde bu işi görme- ge mecbur olacaklardır. İcab ederse bir haftayı geçmemek üzere mektepler de ta: til olunabilecektir. Devlet, belediye, hu- sus idareler ve bilumum müessesat me murları da bu mükellefiyete tabi olacak- tır. Yazım ve kontrol memurluğundan istisna edilecekler bakanlar hovatince Konferans Hukuk ilmini yayma kurumu- nun tertip ettiği konferanslardan 12 incisini verecek olan İstanbul Hukuk Fakültesinden Ord. Prof. B. Krozat Ankaraya gelmiştir. “Fransız devlet şürası ictihat larında görülen temayüller” mev zulu konferansını bugün saat 15 te halkevinde verecektir. Hükümet hazırladığı kanun projesini marita Kamulaya verecek kararlaşacak esaslara göre valiler tara: fından tesbit olunacaktır. Yazım günü herkes bulunduğu yerde kalmağa mecburı (Sonu 5. inci sayfada) Sömürgecilik Son Afrika harbından sonra, avrupalı fikir adamları arasında, sömürgeler politikasına karşı cid- di bir hareket uyanmıştır. Milli uyanışlar, bu hareketin akisleri i- le kuvvetlenerek, sömürge devlet- lerini metropol - aşırı ve devamlı bir savaş devrine sokuyor. Bir zamanlar ekonomi ve nü- fuslanma bakımından sömürge davasının nasıl tenkid edilmekte olduğunu bu sütunlarda yazmış- tık. Son zamanlarda sömürgecili- ğin medeniyet davası daha sert bir tenkide uğramıştır: “Eğer tek- nik üstünlüğü fetih hakkı verirse, Birleşik Amerika cumuriyetleri Ayvrupayı — sömürgeleştirmekten başlamalıdır.,, Milli kurtuluşlar yeni hareket adamlarına kuvvetli kanıtlar ha- zırlamıştır. Sömürgeciler, bir Af- rika veya Asya memleketinin zapt olunduğu günkü hali ile bugünkü hali arasında kıyas yapmaktadır- lar: “Fakat üçüncü Napolyon'un Koşinşsin'i ile bugünkünü kıyasla- maktan ne çıkar? Çin - hindi ile Siyam'ı yanyana getiriniz. 1860 a doğru Japonya dahi medenileşti- rilmek ihtiyacında idi.,, Medenileşme, garplılaşma ise, en çabuk garplılaşan memleket- ler, avrupalı kontrolu altında bu- lunmayanlar veya o kontroldan kurtulanlardır. Fas, Tunüs, Trab- lüs müslüman kadınları henüz pe- çeli ve esirdirler. Türk kadını ise tamamen açılmış ve kurtulmuş- tur. İran kadını aynı yol üstünde- dir. Mandarenlik ne Japonya, ne de Çinde kalmıştır: fakat Annam- da devam etmektedir. Teknik ba- kımından dünyanın garplılaştığı ne kadar doğru ise, bu garplılaş- manın ancak hür memleketlerde olduğu da o kadar doğrudur. Et- yopi, tam mütehassıslar istediği zaman, kendini toplar karşısında buldu. 4 “Ulus,, un Dil Yazıları Türkçede menfi anlamlar V: <Siz) ekiyle _vapılan «gönülsüz? ve <uy- gunsuz) kelimelerinin etimoloji, morfolo- ji, fonetik ve sematik bakımından analizi (| Birkaç günden beri dilimizde menfi anlamların kuruluşunu analiz ediyoruz. Deskriptif gramerlerde “menfi eki,, denilen eklerden ilk önce “siz” ekini aldık ve bunu “evsiz” ve “parasız” örnekleri üzerinde analiz ettik. Bugün de aynı ekin “ gönülsüz ve “uygunsuz” örnekleri üzerinde analizine devam ediyoruz. | GÖNÜLSÜZ (Gönül) kelimesindeki (n), ö- tedenberi bütün Türk leçelerin- de - sağır kef denilen ve genizden söylenen - (nğ) dir ki bunun ta- hallülüyle (n — g) olduğu malüm- dur. Buna katılan (süz) parçasın- daki (s) nin de (ğ) den değişme olduğu, bu mürekkep ekin dünkü yazımızda yapılan analizinden anlaşılmıştıu. Bu iki tebadül göz önünde tutulursa (gönülsüz) ke- limesinin etimolojik şekli şu olur: CA (E) . (3) (D SÜ (ög öğ 4 ül üğ üz) (1) Ög: Ana kök yerine ge- çen ve onun anlamını kendinde temessül ve tecelli ettiren birinci derece prensipal bir köktür. (Öğ ök — öy) olduğu malüm- n — )o — O.—) dur. Burada kök onlamı doğrudan doğruya “zekâ, akıl, duygu” dur. (2) Öğ: Ana kök mefhumu - nun kendisine taallük eylediği sü- je veya objeyi gösteren prensipal elemandır. (3) Ül: Bir süje veya objeye taallük eden “zekâ ve hassasiyet” in şâmil, yayg 1, mutlak olduğunu gösterir. (Ög 4 öğ — ül ögöğül ) şeklinde baş vokal düşerek ve ikinci elemanın (8) si de (n) ye çevrilerek — lime, son morfolojik ve fonetik şeklini alır: GÖNÜL. (Gönül): “alelıtlak zekâ ve has « sasiyetin kendisine taallük eyledi- ği manevi ve mücerret bir obje” demek olur ki insanların (gönül) (Sayfayı çeviriniz) : ğ K OĞ S N AA e v A ğ Ö 4 bt