20 Ocak 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5
20 SONKÂNUN 1936 PAZARTESİ İstanbul mektubu Yazının bir başka türlüsü Hükümet denizcilik işlerini bir el den idareye karar verdi. Çünkü; 1— Kamutay biri 1923 öteki 1924 de neşrettiği iki kanunla(380 ve 597 numaralı kanunla) bir taraftan seyri- levlet denizci küvvet- sefaini lendirmeğe çalışırken diğer taraftan 1924 de neşrettiği başka (418 numaralı kanun) husüsi arma: in bir çok muafiyetler kabulet miş bu suretle; hükümete hususi te- şebbüslerle-ihti rinden iz ile çalışmak direktifini vermişt Bu tecrübe oldukça uzun sürdü. Ve a neticeleri verdi A — Memleketin işler sermayesin- den büyük bir kısını hususi teşebbi der kanalile denircilik i . Bir çok büyük sermaye sahiple- Fi tek başlarına veya şirketler denizcilik işlerine başladıl lü makliyat (posta, eşya) kanunla tırması ve deniz yollarına ihtiyaçtan fazla vapur koyması vapurcule gerek gerekse devlet iş- .yhine rekabetlere yol açtı. iş verecek ka- in, sefer ve üc- bol Vapurlar ancak i iskelelerde toplandılar, — seferler yalnız bu iskelelere yeptılar. Ve üc- letme masraflarını veuzlat. n küçük iskeleler devlete kaldı. Bu yüzden, hem devlet büdçesinin za- Farı arttı, hem de hususi teşebbüsler aralarmdaki rekabetler yüzünden ser- mayelerinin büyük bir kısmını kay- bettiler. D — Memleket deniz yollarında in tehlikeli kaybı ne kadardır? tarifeler ve ücret- der anarşisiaden memleket mahsulle- akam halinde, kamutayın zabiti rında yıllık büdçe kanunlarının ve bil- hassa 2068 numaralı kanunun esbabı #hucibe mazbatalarında bulabilirler. 2 — Kamutay hem bu iki ti mn(devlet ve hususi teşebbüs) önü- 'ne geçmek, hem de memleket mah- ni bu makliyat anarşi astırabli. kurtarmak için 2806 numaralı kanu- 'nu neşretti. Bu kanunla Türkiye iske- de ve Himanları arasında posta sefer- imme hizmetleri) çerçeve- sülleri neticelerden inde devlet inhisarına aldı. İahisa- Seyrisefaine yür sahiblerine de n işletilmesi verdi. Ve Seyrisefainin teşkil edeceği bir şirkete girmek mec- buriyetini yükletti. Bu; o zamana kadar alışılmış olan serbest sisteme oldukça aykırı ve zec- Fi bir tedbir idi. Bir alay şikâyetlere, aksi de yapılabilirmiş gibi uzun razlara yel açtı. İşte o zaman, yeni İktisad Vekili olan, Celal Bayar, şahsi bütün otor kanuni bütün salâhiyetlerini tesini kullanarak şahsi teşebbüse, ir daha deneyecek ikinci bir tecrübe imkânı verdi. Ücret ve sefer tarifelerini devletin kontroluna alarak, deniz yollı resinin yanında aynı / hak ve sal yetlerle, husus çalışmasına müsaade ett Üç yil kadar süren, bu tecrübede; ri arasında yapılan makliyat iki ayrı teşekküle kâr temin edecek, hatti z işlemelerine te olmadığı, talihini vapurculuk şirketinin devlete öteki hususi teşebbüse ai iki ayrı teşekkül bu gelir azlığı b - Borçlandıkları borçlarını ödiyemez. Bir hale geldiler. Yeni bi çökün. için İstanbul kenderiye seferlerini tatil mecbı yında tesis et de, deniz, ka feler meselesinin, ancak, Türki; Siyasi, iktsadi, coğrafi, kültürel ilah. ihtiyaçlarına göre, - ti - meselesi olduğu noktasır dü ve bir elden idare kararı yenilen- di Ne yapılmalı idi? istiyen bir gazeteci ce öğrenmek mecburiyetinde olduğu birçok şeyler vardır. Memlekete fay- dalı neşriyat yapmak demek, bütün tedbirlere, bütün hareketlere, bütün alabildiğine, uluorta — sal- dırmak, - sayısı az da olsa - bir kari kalabalığı bu tedbirler aleyhine ha- zırlamak demek değildir. Gazeteci en az gazetesini okuyan üüne karşı dürüst ve müspet olmak, karüni şahsi ve yanlış hükümleriyle şaşırtmadan açık bir neticeye ulaştır. mak mecburiyetindedir. Ve bu mec- buriyet hem mesleki, hem de ahlâki- dir. Tenbid yapmak n tenkidden ön- kararlı Neşet Halil ATAY Cenevre toplantısının arifesinde Konsey italyan - habeş ve Sovyet - Uru- guay anlaşmazlıkları hakkında ne karar verecek ? Cenevre, 19 (A-A.) — Görünüşe ti konteyi bu se- a rüznameye / dahil ehemiyetli meseleleri hiç değilse esas bakımından halletmeye - çalışacaktır. Bu meseleter başlıca iki tanedir: İtalyan - habeş / anlaşmaz! Sovyet - Uruzuay vaziyette anlaşı mazlığın tamamen Uzlaşma - yoluyla halledilmesine imkân verecek hiçbir hâdise çelince, hiç kimse bugün bu mesele etrafında derin bir münakaşaya girişilmesini - düşünmü İhtimal ki konsey başkanı 18 ler komitesini toplıyacaktır. Fakat bu, zecri tedbirlerin iki ay' k tatbiki ne- 'ticesinde hasıl olan vaziyeti görden geçirmek için olacaktı " Zecri tedbirlerin pet-ola da t li hususuna / gelince, yapsa yapta meseleyi gözden geçirmek için komit bir eksperler tali komitesi tayin ede- cektir. Sovyet - Uruguay hâdisesi genişliye- cek mahiyette değildir. Sovyet delegesi Litvinof ve Uruguay delegesi Guani, hü kümetlerinin görüşlerini anlatacaklardır. Umumi kanaat şu merkezdedir ki, kon sey, azasından üçünü her iki tarafça ka- bul edilebilecek bir formül hazırlamayı memur edecektir. Temin olunduğuna gö re, hâdise yarın açılacak toplantı #ünden öteye devam etmiyecektir. Kon ingiliz kıralının has buhranı tehli. maktadır. Konsey toplantısının bunlar olmasından korkuluyor. leridir. İngiliz -leh ve fransız dış bakan- ları Cenevreye gittiler Londra, 19 (A.A,) — B. Eden ya ie diş bakanlığı bir çok erkânı bu - hunduğu halde Cenevreye hareket etmiş tir. Eden her türlü beyanattan imtina et- ULUS DIŞ HABERLER FRANSADA SIYASAL VAZİYET KARIŞIK. Gelecek hafta kabi - ne krizi cıikacakmış (Başı 1. inci sayfada) den sonra B. Laval ile görüşmüş ve istifasını resmen — B. Laval'in Cenevreden dönüşünden — sonra vereceğini söylemiştir. Bu dönüş ihtimali salı günü olacaktır. Radikal bakanların toplantısın- da B. Heryo parti başkanlığından istifasında ve bu başkanlığa tek- rar namzetliğini koymam: etmekte olduğunu söyler Paris mahfilleri, bilhassa sağ- cenah mahfilleri, B. Heryo'nun ka- rarı hakkında sinirli ve hattâ ba- zan acı düşünceler yürütmektedir- lar. Hükümete yardımcı olanlar muhtemel bir mali buhranmn tehl kesini ehemiyetle kaydetmekte ve böyle bir buhran ihtimalinden bank dö frans müdürü B. Tanno- B. Heryo'ya bahsetmiş oldu- € eylemektedirler. Şimdiye kadar borsadaki te- mayüller sakindir. Daladye radikal partisi Paris, I9 (AAJ — K dist partisinin icra komiter 'nest Perney'in başkanlı Başkan Perney, B Heryo'nun parti reisliğinden çekilmekte olduğunu evefle kaydettikien Daladye'nin tek 'namzet bulunduğunu bildirmiştir. Daladye ancak B. Heryo namzet ol madığı takdirde namzetliğini koyduğu - 'nu söylemiş ve demiştir kiz - al sosya, bagün Er - ında toplanmış. bir sıyasayı teyid ederiniz.. Galsöye silişin halifle radikal sosyali başkanlı- nin teklifi üzerine partinin fahri — baş - kanlığına seçilmiştir Radikal partisi icra komitesinin kararı, Paris, 19 (ALA.) — Radikal sosyalist partisi icra komitesi bir karar sureti ka- bul etmiş ve celseyi tatil etmiştir. Bu karar süretinde hemen hareket Hi ve parlamento grupunda - reyler çen parti - disiplinin isteninekte ve Laval'in fikirleri ve me- todları ile parti programının dış sıyasaya ve içerde mürtecilerin silâhsızlandırıl. ması ve buhrana karşı savaş kakkındaki hükümlerine taban tabana aykırı olduğu: 'nu müşahede eylemekte ve nihayet cu- Mmuriyetin ve sulhun büyük bir özen ile korunması hususunda parti azalarına iti. madını beyan etmektedir. konulması Farıs, I9 ÇALAL — Lehistan deri bakanı B. Beck, saat onda buraya, gelmiş ve leh büyük elçisi ile - dış işleri genel sekreteri B. Leger tara- fından karşıtanmıştır. B. Beck, sant 13 de Cenevreye hare- ket edecekti Paris, 19 (AA) — B. Laval bugün Cenevre'ye hareket etmiştir. Ve bu ak /şam oraya varması mühtemeldir. Fakat milletler cemiyeti konseyinin diğer aza #, bilhassa Eden yarın sabah Cenevre'- de bulunacaklardır. Konsey ilk toplan - tısını yarın öğleden evvel sant TI de ya pacaktır. BB. Eden ve Laval Cenevrede çok kalmıyacaklar Cenevre, 19 (A.A.) — Fransa. la bir kabine buhrım çıkması ih- e kıralı Jorjun hasta olmasına binaen B. Laval ile B. Edenin Cenevredeki ikamet- lerini kısaltacakları sanılmakta- dır. Bu sebeblerden dolayı Millet. ler Cemiyeti konseyi, her şeyden önce ruznamedeki esaslı mesele- leri görüşecektir. Bu arada şu me- sele vardır. “Diploması müna: betlerin Uruguay tarafından kesil- SAYIFA S General Grazianinin emri: “Düşmanı durmadan kovalayınız ve boyuna taarruz ediniz!,, Roma, 19 ÇA.A.) — "Düşmanı durmadan kovalayınız ve boyuna arruz ediniz.., Bütün ordu çadırlar içerisinde General Graziani'nin neş- rettiği ordu emri bundan ibarettir. 1 talyan kollarından birini takib etm- olan "Popolo di Roma” gazetes muhabiri "Ganale Dorya,, cephe. deki harekâtı şu suretle tefsir etmek- tedir; 'Herşeyden önce habeşlerin teh- lerine engçel olmak için (Dolo) Malkarya çok kuvvetli kâmlar yapıldıktan sonra, itahı bazı keşif taarruzlarında bulunarak Vebbi Gestro ile Ganarya Dorya, Bu- kurale, Anino ve Areri mevkilerine kadar ilerlediler. İtalyan tayyarecil ri Ganardorya'dan aşağı inen ve or- manlar arasında gizlenen bütün ha beş tecemmülerini şiddetle bombar- dıman ettiler. Güneş - batarken italyın kumandanlığı taarruz kararını verdi Askerler harekete geçtiler ve nehir yataklarını takib ederek düşmanı yamaya - başladılar. Mitralyözlü oto - mobiller ve tanklar önde gidiyorlardı. Ayın 13 ünde İsveç kızılhaç hastaha- italyanlar tarafından bomba- yerden az ilerde düşmanla ştılar. Habeşler dağ yamaçlı yında gizlenmiş oldukları halde ital yanlara - şiddetli bir ateş açtılar. O vakit Somali arablarından — iki tabur tanklarla kuvvetli müdafaa mevzile- rine sığınmış olan düşman üzerine tıldılar. Bir taraftan topçu ve bir te raftan tayyare kuvvetleri birçok İyöz yuvalarını susmağa mecbur ler. Muharebe 13-14 gecesi sabaha kadar devam etti. Şafakla beraber habeşler italyan motorlu kuvvetlerine taarruz ettiler. Fakat hücumları kan- İi mitralyöz ateşlerile akim bırak ı Habeşlerin “mukavemet / kuvv. gittikçe düşüyordu. 14 akşamı italyan Habeşler, italyanların cenub cephesin- deki zaferlerini tekzip ediyorlar Londra, 19 (ALA.) — İltalyanlar bir hafta önce Dolo'nun şimalinde başladıkları taarruzun tam bir mu> vatta — Je devam ettiğini ilan eder- ken, e.0 tersine olarak habeşler, herhangı bir italyan zaferinin mev- zuubahs olamıyacağını iddin. etmek- tedirler. Bugün neşredilen habeş resmi teb- liğinde, italyanların Ogadende bü- yük bir. muzafferiyet kazandıklar dört bin habeş öldürdükleri ve 120 kilometre ilerledikleri kati olarak reddolunmaktadır. Tebliğde der enub cephesinden 13 sonl unda gelen haberlere göre, gazlr bombardımana uğramaktan sakınmak 've daha elverişli mevzilere yerleşmek ye bir çok esir aldıklarını iddi edemezler. Bu haberler, yakında toplanacak olan milletler cemiyeti konseyi üze- rinde bir tesir uyandırmak için ihti- mal italyanlar tarafından uydurul- muştur. Yukarda bahsedilen tebli; lerin kızılhaç lerine dai habeş. ve rağmen, uzun hazırlıklardan son- a başlıyan italyan taarruzunun bir dereceye kadar hedefini elde etmiş Bu hedefin de i- talyanların uzun zamandanberi istih- daf ettikleri Harrar üzerine yürüme- tehdid etmek süretile engel olan Ras Destanın or- dusünü dağıtmak olması / mühtemel- lerine sol cenahlarını mesi üzerine Sovyetler tarafından vaki müracaat.,, dir. Öte taraftan, öyle sanılıyor ki, lar habeşleri koruyan büyük henscu- der içerisine hücum ettiler ve kanlı muharebelerden sonra yüz kadar esir, ki mitralyöz ve bir radyo istasyonu, vetler ilerlemeye başlıyarak hareket noktalarından 200 kilemetre kadar Habeşistan General Graziani'ye yardımcı kuvvet gönderiliyormuş. Adisababa, 19 (ALA.) — Dor. saiala- kasındaki askeri harekât hâlâ bütüm a. kayı çekmekte devam ediyor. Cumartesinden beri italyanlar mu - kabil taarruzlarına nihayet vermişler ve kataların yeniden tecemmusna - koyuk muşlardır. Haber alındığına göre, yeak den ik farka asker İtalya'dan Mogadipa limanına getirilecek ve Dolo mıntaka - sında yapılması muühtesmel yeni taarruz- da kullanılacaktır. Ras Desta da kendi ordusunun te - cemmuu ile uğraşmaktadır. -Bu ordu Grand de Doria ve Vebs arasında tahaş. üt etmektedir. İtalyanları izaca devam keşif kolları gönderilmektedir. ltas- yanlar da tank ve zırhlı otomabillerle ke- gif — hareketlerinde — bulunmaktadırşar. İtalyanlar hava kuvvetlerini de azam' de. recede faailyete koymuş bulunuyorlar. derinin Dessie civarında bir ingiliz sey- yar hastanesini bombardıman ettikleri - 'ne ve bu yüzden 14 kişinin öldüğü ve 36 yaralandığına dvir bir ingiliz çe. talyanlar hava bombarammanların: dan korunmak için daha elverişli mev zilere çekilmek üzere harekete geç- miş olan habeş kuvvetlerinin bu ha reketlerinden istifade ederek - büyuk bir muharebede boy ölçüşmek fırsatı at bulmuşlardır. Filhakika / habeşler, italyanlarla bir meydan muharebesin. lahlam. edilmiş değillerdir beşlerin dırılmış ve tensi ve böyle bir. muharebede Şimal cephesinde - italyanlar, şid- detli yağımurlar başlamazdan önce iş- gal etmekte oldukları mevzileri zab: tedilemez bir hale koymak için fanli- yetle siper kazmakta ve tahkimat yapmaktadırlar. Bir şayiaya göre habeşlerin Tiz- vede Makallenin cenubu. şarkisinde yapmış oldukları taarruz, İtalya'da büyük bir patlama Roma, 19 (AA.) oksir “önünün patlaması yüzündem çıkmıştır. Roma, 19 (A-A.) — Bari yağ fabrikasındaki kazaya sebeb ok- sijen kabının patlaması olmubtur. Bu patlama neticesinde fabrika- ın merkez kısmı yıkılmıştır. - Ba sırada fabrika çalışmakta Hemen yangın baş göstermiş, benzin deposu tehlike altıma gir miştir. sayısı 24 olan ilk ı-;.ııq;);ı d kesilöcek « hayatlarından ümi: %F recede ağırdırlak bir işçi ve itfaiveci ülmintür.
