26 Eylül 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

Osayılan sözlere öz AYIFA 6 ULUS Dil bayarmı yurdun her tarafında kutlanıyor (Başı I. ci sayıfada) Bu törene Halkevi üyeleri ve halk - tarı her dileyenin gelmesi Halkevi Baş- kanlığından bildirilmektedir. Bu tören aynı zamanda Ankara Radyosuna bağ - fanacaktır. Türk Dil Kurumunun üç yıllık çalışması Tstanbul, 25 — Türk Dil Kurumu Genel Sekreterliğinden: Türk Dil Kurumu, bugün sayın türk yurddaşlarına “osmanlıcadan türkçeye eep kılavuzu,, nu sunmakla sevinç duy- maktadır. Bunun endeksi olarak hazır. lanan “türkçeden osmanlıcaya - cep kı. lavuzu,, da basılmaktadır ve pek ya. kında ortaya konacaktır. «Cep kılavuzların 1933 martından- beri sürüp giden bir çalışmanmn verimi. dir. Bu çalışmanın amacı da, yazı dili. mizde kullanılan, fakat halkın konuş- ma dilinde yeri olmadığı için yabaner türkçe karşılıklar bulmaktır. Dil devriminin gidişini ilgi ile göz önünde tutanlar, bu iki küçük kitabın me büyük emeklerle yapılmış olduğu- nu pek iyi bilirler. Türk dil kuşumu, 1933 martında aç. tığı “dil anketi,, İle bu işe el koymuş. tu. Bu anketin verimleri bir araya ge. tirilerek gene o yılın yazında bir “kar- gılıklar kılavuzu,, hazırlığına da başlan. mıştı. Ancak, yalnız ankete gelen cevab. larla bu işin eksik kalacağı görülerek geniş bir tarama işine de girişildi. EBl. de bulunan 120 bin kadar derleme fişi İle 150 kadar kitab, arabca ve farsça sa- mılan sözlere karşılık olabilecek karış. mamış türkçe sözler bulmak bakımın. dan tartıldı. Bu çalışmadan da 1934 ya. zında ortaya konulan “tarama dergisi.. çıktı. 'Tarama dergisi üzerine gelen dü- şünceler, anketin verimleri, kurumun elinde bulunan ve bu işe yararlığı umu. lan bütün belgeler, bir araya getirilerek 1934 yılı sonlarında yeniden kılavuz ha. zırlığına el konuldu. Kurum genel merkez kurulu üyelerinden başka yur. dun yazı ve dil ile uğraşır seçmelerin- den 16 kişiyi de içine alan kılavuz ça. lışma kolu, aylarca süren çalışmalardan sonra “Osmanlıcadan — türkçeye karşı. Tıklar kılavuzu,, adı altında hazırladı. Şt bir taslağı bütün gazete ve mecmua- larla halkın gözü önüne koydu ve her. kesten önerge istedi. Gelen önergeler ile kılavuzda öksik kalmış söz listeleri ve şekil birliğini sağlryacak etüdler bir araya getirilerek son bir defa daha kı. lavuz sözleri görden geçirildi. İşte bugün ilk kısmı ortaya konu. lan “cep kılavuzları,, bu kadar uzun ve özenli çalışmaların ürünüdür. Üç senedenberi dil işinin türlü yön- leri üzerinde çalışmış ve çalışma' — o. lan türk dil kurumu, kilavuzu ortaya koyarken herkese açıkça bildirmeyi borç bilir ki, türk difinin geniş ve zen. gin varlığı, ne “tarama dergisi,, nde, ne de "Cep kılavuzu,, nda tam olarak gös. terilebilmiş değildir. Dilimizin öz kay. naklarına doğru girildikçe, türkçede a. na söz köklerinin varlığı, bunlardan türlü sözler üretmeğe yarayan eklerin sengihliği, köklerle eklerin birleşme. sindeki dil sisteminin genişliği kendi. ni göstermektedir. Bu yönden yapılan araştırmaların vermi, akıl şaşırtıcı bir değerde ve henüz dünya lengüistlerinin kezemediği bir enginliktedir. “Cep kılavuzu,, nda öz türkçe kar şılığı pösterilen sözler de, etimoloji ba. kımından türk diline yabancı sözler de ğildir. Bir yandan türkçenin en eski ve el deömemiş varlıkları, öte vandan 'n do - öropeen ve hamito - semitik deni- len dil familyalarının etimo'ojisi iiyik tinde yapılan derinleştirmeler. türkçe den başka denilen dillerin de aynen türk kâynağından olduğunu, günden güne daha kuvvetlenen ve daha sarsılmaz bir inan haline gelen bir gercek olarak or. taya koymaktadır. Hele türk olduğuna şürhemir katmamış olani Rilmerlerin di- li hakkında iki, Üç senedenberi âlimler tarafından ortaya konulan ince araştır. ma eserleri göz önüne almırsa, işaret ettiğimiz büyük hakikatin az zamanda güneş parlaklığı İle kendini gösterece. ğine şüphe edilemez. Türk köklerinden geldiği anlaşılan sözlerden pek az bir kısmı — kılavuzda gösterilmiştir. Ancak türkçenin başka Ülkelerde söylenip yazılan dillere ver. gisi bu kadarcık değildir. Kılavuzu yaparken, türkçenin tarihi ni, hattâ tarihten öncesini derinleştiren bir ilim eseri ortaya koymak düşünül . memiştir. Daha çok pratik olarak, bu - günkü halkın anlıyabileceği açık, sade canlı bir dile yer vermek düşüncesine bağlanılmıştır. “Cep kılavuzu,, halk için yazı yaz mak İsteyen türk yazarlarının alıştıkla- rı osmanlıca yazıdan türkçe yazıya ge; melerini kolaylaştırmak isteğiyle yapd- mıştır. Büyük türk sözlüğü üzerindeki çalışmalar, dilimizin geniş zenginlikleri- ni ortaya dökmek umuduvla, sürüp git- mektedir. Bundan başka dilimizin en il- kel varlıklarını bulmak bunları ya - bancı denilen dillerin «ör köklı e kar- şılaştırmak yolundaki çalışmalar da dur mamıştır. Kurüm, 6 yoldaki çalışmala - rın verimlerini de ayrıca ortaya koya- caktır. *Cep kılavuzu., ne dilimizin zengin kaynaklarını daraltmak, ne de konuşan ve yazanları zora sokmak kasdiyle orta- ya konmuyor. Onun amacı, halk için ya- zılan yazıların. yalnız okuma yazma öğ- renmiş olanların da kolayca anlıyabile ceği bir dille yazılmasına yol gösterici - lik edebilmektir. Bütün yazar ve okurların bu maksa- dimiret göz önüne alarak — kılavuzu iyi karelavacaklarını umarız. Cep kılavuzu satışa çıkarıldı İstanbul, 25 (A.A.) — Türk Di Ku- tumu Genel Sekreterliğinden : Osmanlıcadan türkçeye “cep kılavı- zu,, bugün satışa çıkmıştır. Bunun en - deksi olan türkçeden osmanlıcaya cep kılavuzu da basılmaktadır. Cep kılavur larının bu basımı halk için ucuzluk ba- kımından yavılmıştır. Bunun için kar - ton kaplı olarak çıkarılan — kılavuz!lücu ikisine yalnız 40 kuruş fiat konmuşt İki kılavuz bir kitab sayılır ve ayrı sa - tılmaz. Ancak, istek edenler şimdiden Yi kısmın bedelini vererek birinci kranr alabilirler ve ikinci kısım çıktığı zam' almak Üzere bir fiş alırlar. Pek az mik tarda olarak yaptırılmış olan bez cil ve repertuarlı kılavuzların fiatı 80 ku* ruştur. Satış merkezi İstanbul'da Ankara caddesinde Türk kitaberliği limited şir- ketidir. Yurdda dil bayramını kutlamak için hazırlık Dil bayramını geçen yıllara göre çok parlak bir şekilde kutlamak üzere yur - dun her tarafında Halkevleri tarafından hazırlıklar yapılmıştır. DAĞINIK HABERLER 1 Bir casusluk davası Paris, 25 (A.A.) — Komünist Sa. hemroyter Nilson casusluk meselesi dün heyecanlı bir şekil almıştır. Yapı- lan tetkikat danimarkalı Nilson'un Da. nimarka komünist partisi ikinci başka. ni Saversen olduğu ve düzme pasaport ile yolculuk yaptığı anlaşılmıstır. Yunan başbakanlık yönetgeri Atina, 25 (A.A.) — Batı Trakyanın eski ilbayr B. Lontos başbakanlık yö. metgerliği orununu alacaktır. Danziğ uçaklarının yeni rekoru. Vaşington, 25 (A.A.) — Mühendis Benjamin King, 4876 metre yükselmek suretiyle deniz uçakları dünya yüksel. me rokorunu kırmıştır. Abdurrahman Naci uçaklarına ad kondu (Başı 1. ci sayıfada) duya bu güzel armağanı yapan B. Ab- durratıman Naciye teşekkür etmiş ve #devini bununla bitirmediğini, sonuna kadar buna devam edeceğini söyliyen B. Abdurrahman Nacinin hakikaten ö- devine devam ettiğini ilave etmiş ve bir misali olmak üzere, türk ulusunun göstezdiği büyük azveri | nin Başbakanın işaret ettiği hava tehli. kesini bertaraf etmiş olduğunu söyle - miştir. 'Türk hava yüzbaşısı B. Kernal, türk ordusu ve uçman arkadaşları adına B. Abdürrahtnan Naciye teşekkür ederek türk uçmanların, mavi türk göklerinin erkinliği ve özgürlüğü için her dakika sevinerek — canlarını vereceklerini ve büyük türk ulusunun özverisini boşuna gıkarmıyacaklarını söylemiş ve bu gök- lerin yalnız türk uçaklarının hür alanı olduğunu ve öyle kalacağını ilave et « miştir. Şarkurulu adına B. İsmail Şevketin teşekkür söylevinden — sonra kürsüye çıkan B. Abdurralıman Naci, türk yur- dunda çalışan ve kazanan her türkün her şeyden önce borcu, yurdun hizme- ti olduğunu söylemiş ve bu lç uçağı almakla ödevinin bitmediğini, kendisi- nin ve aylesinin bu yurdun kendilerine sağladığı bütün kazancı gene o yurda hasredeceklerini ilave etmiştir. B. Abdurrahman Naci, kürsüden in dikten sonra Korgeneral Fahreddin, kendisini elinden tutarak, etrafta bu - lunanlara heyecanlı bir sesle dedi ki: « — Ben B. Abdurrahman - Naciyi Çanakkale harbında tanıdım. Orada ye- dek yarsubay olarak bulunan bu türk tahkimatımızı demiryollarını bu uçaklar çocuğu, siperlerimizi, yaptı. Sonra yurdun yaptı. Şimdi türk havasını koruma öde vini yapıyor. Ona teşekklir ederim.> Çok alkışlanan bu sözlerden sonra ilbay B. Üstündağ, uçakların adları ya- fılt olan yerlerde örtülü kumaşları, u. çakların — <tvanelerini birbirine bağlı- yan kordelaları kescrek ad konma tö- tenini tamamlamıştır. Bundan sonra B, Abdurrahman Na. ci Demirağ uçakları, teğimen Nuri, teğ men Necdet ve gedikli çavuş İrfan'ın idaresinde havalanmışlar ve bu üç türk çocuğu, bütün halkın göğüslerini se. vinç ve gurur beyecanlariyle kabartan ve en coşkun gösterilerle dolu çok ba- şarılı akrobatik — uçuş hünerleri yap « mışlardır. Uçuşun sürdüğü alan, alkış ve yaşa sesleriyle mıştır. Samsunda da 6 uçağa ad kondu Samsun, 25 (A.A.) — Samsun, Kavak, Fatsa alaçamlılar tarafın- dan alınmış olan altı uçağa bugün ad konma töreni yapıldı. Halkın ilgisi çok derin oldu. Uçmanlar şerefine urayda bir şölen verildi. Yarın uçaklar yerlerine dönecek. lerdi Boluda yağmursuzluk Bolu, 25 (A.A.) — Mayısın yirmi beşindenberi beş aydır Bolu ve çevresine yağmur düşmediğin- den birçok sular kesilmistir. Çî[ı» çi nadas ve «kim yapamadığından zahire het hafta birer kurüş yük selmektedir. Havalar temmuz gi- müddetçe bütün çınla « Siirdde nüfus sayımı hazırlıkları Sürt, 25 (A.A.) — Genel nüfus sayımmı yapacak işyarlara bu sa yımın şekillerini öğretmek için il bayın başkanlığında halkevinde bir kurs açılmıştır. Derslere her Kün birer. aat devam edilecektir. ASAT H Kızılay Cemiyeti genel merkezinden: Kızılay Cemiyetinin Ankaradaki Gaz maske fabrikasının pres dairesinde çalışmak üzere iki ve tamirhanesinde çalış. mak için de iki işçi Hizmete almacaktır. Şartlar aşağıda ya zılıdit : 1 — Türk olmak, muvazzaf askerlik vazifesini yapmış bu. lunmak, yaşı otuzu aşkın olmamak, sıhhati yerinde olmak, 2 — Türkçe okuyup yazması, biraz hesap bilmesi ve pres tezgâhları ile tamirhane işlerindefi anlaması şarttır. 3 — Hizmete girmek istiyenlerin (1) birinc iteşrin * salı günü saat on beşe kadar istida ile Ankarada Yenişehirde Kızılay Genel merkezine müracaat etmeleri lüzumdır. 1 İstidaya şu vesikalar iliştirilecektir: Askerlik — vesi. kazı, sıhhat raporu, çalıştığı yerlerden aldığı bonservislerin asılları veya suretleri, polisten tasdikli hüsnühal şehadetna. mesi ve iki vesika fotoğrafı. $ — Verilecek ücret hizmete almacak işçinin değerine gö. re tayin olunacaktır 1—41283 İ " ü ) İş Kumbarası sahiplerine iki muhtelif terlip- Yedi kura BİRİNCİ TERTİP... İKİNCİ TERTİP. Senede iki delfada Senede beş defa- 414 kişiye on bin da beş kişiye on bin lira ikramiye Veni ihdas edilen — be kuruların ner lira ikramiye Mer sene Faban ve (ülkteşeinde kum mara sahihleri arasında cekilen Kuralarda. ve ber defasmada 207 kisiye beşer Linlire | birinde tek kamhere sebihine Mi bis ee tevzi edilmektedir. 1000 ü | e verllmektedin. Bu kurular vene &_."—'“"——_ 'a US | deberdeler Tesl e — ei Şabar, Hasiran, Temanaz, — Eylil ee BU 1780 Birtacikânen Hiralık kere Te ga ha K #vlereen MA gönleri cekilerektir. Kkuruz olur tıoıl'z—»-nııı Kuruluş Serveti tunur 1891 UYANış yerine çıkar 44 senedir durmadan çıkmakta olan bu. haftalık cesimli gazetenin Ankara'da satış yeri A KBA Ki tapevidir. Senelik abone 10 lira Savısı 20 kuruş.