1 Temmuz 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

A L li Belerad Mehisbu — Yugoslavya iç sıyasa- sanda beklenmiyen Belgrad, 26 haziran B. Yevtiç, küçük antant koönferan- | sından ve Paris yolculuğundan birkaç gün önce, parlamento faşist kanadının alkışları altında ve hiç beklenmiyen bir zamanda düştü. O, kendi yardımiyle seçilmiş olan ve kendisini açıktan açı- ğa tenkid etmek istemiyen parlamento. da düşürülmüş olmayıp Rejans'ın güve- nine dayanarak ve ülkede barış koru- mak-dileğiyle iş başına gelmiş — oldu- u için Rejans, Yevtiç'in ülkede ruhiğ sükünu yerleştiremediği, güçlük içinde yapılan seçimden doğan kayguları or. tadan kaldıramadığı gibi bunların bü- yümesine sebeb olduğunu anlayınca gekilmiştir. Büsbütün ters bir yönette yürümek için programında barış ve sü- İsân unsurlarını getirecek bir şahsiyet _-_Kı_dı ki, bu yarı sola doğru, isteni- Ten hürriyetlere doğru, özgen seçim ve yazı ve söz hürriyetine doğru kesin bir adım demekti. B. Yevtiç'in düşmesine sebeb, iç ba. kanı B. Popoviç, tüze bakanı B. Koyiç ve iki saylavın seçim mazbatalarının âneelenmesi sırasındaki söylevleri ol. - du. Bu söylevlerdeki sertlik, bir göz- değı şeklinde yankı yaptı. Halbuki bu, yanlış bir anlayıştı. İç sıyasa mesele- sinin bir kavga havası içinde ortaya atılmasını hiç kimse, hele kıral Alek- sandr'ın fikir ve ülküsünü olduğu gibi korumak işini üzerine alanlar istemi. yordu. Tamtersi herkes yeni bir hükü- meti bekliyor, bu hükümetin, yugoslav- lar arasındaki anlaşmazlıkları ortadan kaldırmasını ve böylece ayrış'ın hiç ol- mazsa bir parçasına parlamentoya gel. mek imkânını vermesini dileyordu. “ Tarım ürünlerinin değerini yüksel- tecek bir hükümet isteniyordu. Hattâ hırvatlar, son seçimde bütün kredisini kaybettiğini ileri sürdükleri Yevtiç hü- ikümeti yerine bir diktatörlüğü bile ka- bul ediyordular. Böylece ayrışın ruhlar üzerindeki kınav krizle daha etkinleşti. Bütün bunların sonucu B. Yevtiç'in gekilmesi oldu. Kabinesini yeniden kur. duysa da bu ikinci kabine bir saat ya- şadı, çünkü ilk toplanışında finans ba- kanı B. Stoyadinoviç'le üç hırvat baka- nı çekilerek bütün hükümetin çekilme. sine sebeb oldular. Birinci perde böylece kapandı. İkin- ci parti ise daha sansasyonel oldu: O da- kikaya kadar bütün gazetelerin hücum ettiği, karikatüristlerin en güzel bir koa- nu saydığı hırvat lideri, bütün ayrışın başı Dr. V. Maçek birdenbire Belgrad sokaklarında, kıral sarayına giderken | görüldü. Prens Paul ile köylüler lideri “ arasındaki uzun görüşmeler sü bakanı B. Zifkoviç'in yanında devam etti. Ye- di yıldanberi bir sırplının elini sıkma- mış olan adam birdenbire değişti. Ko- nuk olduğu evde kabul ettiği 35 gazete- tiye, Belgrad'da bu kadar sıcak ve iç. ten bir surette kabul edilmesine şaştı- ğainı ve barışmak üzere kardeşçe uzatı- lJan bu el karşısında çok sevindiğini söyledi. B. Maçek, yeni seçimin başlan- masını istemiş ve serbestçe seçilen par. lamentonun, ülkenin bütün hayatiğ iş- lerini kotarmasını ve herkesin bu ko- tarma şekli önünde baş eğmesi prensi- pini - ilk defa olarak - kabul etmişti. Doktor Maçek'le bu görüşme pek iyi bir etki bıraktığı halde Prens Paul, bütün partilerin şefleriyle görüşmeden önce hükümet krizini kotarmak isteme- di. Bu görüşmeler üç gün sürdü. En / sonunda B. Stoyadinoviç, saraya çağrı- İ h& bir “iş kabine,, si kurmak ödevini 'aldı ki bu, Yugoslavyanın idaresinde sola doğru bir dönüş demek oluyordu. B. Stoyadinoviç kabinesini kurmak- ta güçlük çekmedi. Eski hükümet adam. larr arasında, son seçim kavgalarına (karışmamış olan tek adam, kendisi idi. Kıral tarafından atanmış senatör oldu- /— ğu ve adaylığını koymak zoru altında — kalmadığı için sal tarafsızlığını ko- ruyabilmiş idi. Eski bir radikal ve Pa- | şiçin bir iş arkadaşı olmak bakımından B.S noviç eski hükümette iken- &laven halk partisi şefi B. Koroşets ile bu yıl müslümanların şefi B. Spaho ile anlaşma tezini savgamış ve bu şeflerin Trearme Yabancı gazetelerde ;kı'ıdıîlagımız I Toz bulutları altında Amerika Amerika Birleşik Devletlerinin bir. çok illerini, son zamanlarda, büyük toz ve kum fırtınaları kasıp kavurmakta- dır. Bu fırtınalar sırasında görülen bazı haller her türlü oranlamaları ge- çecek bir korkunçluktadır. Kum fırtı- nalarının sebebi ve bunlara karşı alına. cak çareler hakkında incelemeler, yap- mak ödevini üzerine almış olan Marga- ret Burke - Vayt, Nevyork'ta çıkan Di Naşın gazetesinde bu konu — üzerinde şunları yazıyor: j Kapıların altından giren, gözleri ya. kan yemek tabaklarını salçalayan tozo; evlerin ve toprakların üzerine fırtı- nalar halinde hücum eden toza, biz güneyliler (k vitamini) adını verdik. Bu fırtınalar, kalın bulutlar halinde yükseldiğine, bir sis gibi yerde sürün. düğüne veya bir kasırga gibi birdenbi- re ortalığı harman ettiğine göre ayrı sekiller alır. Bu tozlar nereden geliyor? Bu mese- le bitmez tükenmez aytışmalara konu olmaktadır. Kırmızısı ancak, toprakla- rı kiremit renginde olan Oklahama'dan gelebilir; kahve rengisi Kansas'ın be. /| reketli toprağıdır; karşımızda havayı kirli sarı bir tül gibi süpürene gelince, bunun da Tekzas'dan ve yeni - Meksi- ko'dan geldiğini söylüyorlar. KORKU VE UMUDSUZLUK Bu yeni gök belasına karşı halk şa- ka etmeyi deneyor: — Bak bak, diyor biri, demin bir k vitamini kasırgası içinde amucamın evinin geçtiğini gör- düm. t Şehirde gene neyse, halk elbiseleri- ni ve eşyalarını sandıklara yerleştiri- yor, kapıları ve pencereleri ıslak bez- lerle tıkıyor, yüzlerine maske takıyor, ve böylece silahlanmış olarak başları üstünden geçen bulutları - seyrediyor. Fakat köyde toz fırtınaları geçtikleri yere korku ve umudsuzluğu götürüyor. Son zamanlarda, geçen sene büyük bir kuraklık geçirmiş olan yerde bulu. nuyordum, O zaman köylüler henüz da- ha umudsuz değildiler. Herhalde işler düzelecek, hükümet bize yardım eder diyorlardı. Fakat bu yıl köylerden bir panik rüzgârı esiyor. Yaprlacak hiç, a- ma hiç bir şey yoktur. Son geçen toz bulutundan sonra kümesleri altında gö- müldükleri toz yığınlarından — ayıkla. maya bile lüzum yoktur. Çünkü arka- sından gelecek bir başka k.-:sırga yeni- den bunları başka bir toz tabakası al- tına gömecektir. Evi temizlemek neye yarar? İneklerin ağzını samanla sar. mak, sebzeleri kurtarmaya çalışmak ne- den? Mademki bir iki saat sonra yeni bir fırtına her şeyi tekrar altüst ede- cektir. HAYVANLAR İÇİN DEVE DİKENİ Son yıllarda kum fırtmaları ve kü- raklıkların tehdid ettiği bu topraklar. Jer. Bu sürüler onlar için kendi çocuk- başında bulundukları örgütlerin, küçük ve önemsiz görünemiyecek kadar canlı ve kuvvetli olduklarını ileri sürmüştü. O zaman kabul edilmiyen bu tez şimdi kazanmış bulunuyor. Görülüyor ki yeni hükümet birden. | bire çıkan bir gereklik karşısında dü- şünülmeden kurulmuş bir hükümet de- ğil, başındaki şahsiyet B. Koroşets ve B. Spaho ile birlikte ayrışta bulunduğu zaman hazırlanmış bir hükümettir. Hat- tâ bir taraftan Belgrad'da hazırlanırken B. Koroşets'in sürgün bulunduğu ve B. Stoyadinoviç'in onu, Kıral Aleksan. dr'ın izni ile görmeğe geldiği Rab ada- sında hâzırlanmıştı. — Radikallere, de- mokratların bir kısmına, müslümanlara, sloven halkçılara ve bir kısım hırvatla- ra ve öbür taraftan sü bakanı kalmış ve bütün ordunun saygısını kazanmış bulunan general Zifkoviç'in arkalama. larına dayanan Stoyadinoviç hükümeti parlamentoda ülkeyi layıkiyle orunta- yacak ve işe başlıyacaktır. İç sıyasada- ki değişikliğin dış sıyasada değişiklik- ler doğurmıyacağı da söylenebilir. Yurd, eşsiz bir sıyasası ve finansçı 0- lan B. Stoyadinoviç'ten çok hayırlı iş- ler bekliyor. M. SVETOVSKİ da zararlar gene pek büyük değildi ve dayanışma ile tehlikenin önüne geçile- | biliyordu. Halbuki bu senenin başlan- giıcındanberi durum birdenbire kötüleş- ti. Felaket şimdi korkunç nisbetler a. lryor. Şimdi 300 bin mil murabbarnda- ki topraklar beraberinde ıstırab ve ö- lümü getiren toz fırtınalarının altında inlemektedir. Bütün Kansas, bütün Nab- raska ve bütün Viyaming, Dakata, Misuri ve Yova'nın büyük birer kısmı bu fır- tımalara uğramaktadır; ve Kolorado'. nun yarısından fazlası, Oklohama'nın hemen her tarafı, Tekzas'ın bütün ku- zey kısmiyle Yeni - Meksiko'nun doğu kısmı korku ve dehşet içindedir. Geçen sene köylülerin” devedikeni ektiklerini gördüm. Bundan önce hiç bir zaman hayvanların bu kuru saplar- la beslenebileceğini hatırlarından ge. çirmiş değillerdi. Bu yıl devedikenle- ri bile yetişmiyor ve ondan çok daha a- şağı bir bitki olan çöven şimdi köylü- lere eskiden ektikleri altın başaklı buğdaylar kadar sevimli görünüyor. Geçen yıl, devedikeni ile beslenen hay- vanlar ürkünç derecede — zayıflamıştı- lar, bugün, çövenle beslendikleri için hayvanların gözleri sönmüş ve ağızları- nın her tarafı çirkin urlarla dolmuştur. Bu zavallı topraklarda oturan köy- lüler bütün ömürlerince uğaraşarak zengin sürülerini meydana getirmişti. ları kadar kıymetliydi. Kuraklık dola- yısiyle AAA işyarları öldürmek üzere hayvanları topladıkları zaman köylü- ler öldürülen kendi ayleleri imiş gibi kederlendiler. İKİ KOVA KUM Kükürt rengi bulutlar Rüzgâr esiyor ve çarçabuk kasıp kavu. rucu bir kasırga halini alıyor. Fırtına öyle dehşetli ki, asistanın makinamın yere mıhlı kalması için büyük güçlük- ler çekiyor. Kum gözlüklerimi o kadar kaplıyor ki kasırganın bir resmini ala- bilmek üzere ancak gözlerimi silmek için vakit bulabiliyorum. Gündüz ışığt sararıyor, rüzgâr soğuyor. Biraz sonra hava o kadar kararıyor ki fotoğraf al- mam imkânsızlaşıyor. Ve geç kalmış olmamak için köyde sığınacak bir yer bulmaya koşuyoruz. Orada üç erkekle bir kadın, gözleri tozdan körleşmiş, bir lambanıri etrafı- toplanıyor. na oturmuşlardır. Çocuklar yüzlerinde ıslak bezlerle karyolalarına yatmışlar. Büyükler de, yüzlerindeki kaba mas- kelerle korkunç bir hal almışlar. Çift- lik sahibi bize son haberleri veriyor- — Amarillo'ya doğru uçan bir pilot u- çağiyle beraber bir kasırgaya tutuldu. Motörü içine dolan tozdan durduğu için uçman — paraşüte başvurdu. Fakat yere ne kadar zamanda indi dersiniz? Altı saatte, evet, tam altı saatte. Yan- daki çiftlikte oturgn bir adam yüzüne bir damla su düştüğü için bayıldı. Za- vallıyı tekrar ayıltmak için başından aşağı iki kova kum boşaltmak geldi. lâzım- GÖÇLER.. Şimdiden köylüler göçe başladılar, En fazla zarar gören bölgelerde ayle- lerden yüzde sekseni ancak devlet yar- dımiyle yaşayabiliyor. Ve yok olan &- kinlerirr haddi hesabı bilinmiyor. Üç felaket yılmdan_sonra artık köylüle- rin dayanma kapasiteleri hiçe inmiştir. Artık onlar için göçmekten başka ya- pacak bir şey kalmamıştır. Göçenler İlinuva ve Arizona'da pamuk toplayı- cısı olarak çalışmak umudundadırlar. Ben bu göçücü insanları gördüm. Bütün eşyaları kamyonlara yüklenmiş- ti. Çocuklar, iplerle bağlanmış şiltele- rin üstüne çıkmışlar, ağlıyorlardı. Ve hepsi, toza karşı kendilerini koruyan maskeleriyle, Ku-Kluks-Klan alayını andırıyorlardı. Hays taraflarında, okula gitmek için evinden ayrılan bir çocuk bir daha ge- ri dönmedi. Ana babası gece geç vakte kadar onu boş yere ara- dılar, Ertesi günü tekrar arâştırmaları- na başladılar ve gün kararırken yavrü- yu evinden 300 metre uzakta kumların ve altında gömülü olarak buldular. Boğu- larak ölmüştü. Bir çiftçi de fırtına sı- rasında kendi sebze bahçe * yolunu kaybetmiş ve evini bulmak için sekiz saat dolaşması lâzımgelmişti. Polis, ikide birde çocuğunu kaybeden annele- rin salgınına uğramaktadır. Kumların altında kalarak can verenlerin sayısı günden güne yükseliyor. ÇÖL VE ÖLÜM GÖRÜNÜŞLERİ Hayvanların talii bundan da daha trajiktir. En küçük bir kum fırtınasın- da hayvanlar hemen bir anda körleş- mektedir. Öteye beriye uzun boylu ko- şuştuktan sonra bir yere yığılıyor ve fazla kum yutmuş olmaktan dolayı ölü- yorlar. Hayvanlarda yapılan otopsiler- yığıniyle kaplanmış olduğu görülmüstür. de, ciğerlerinin bir çamur Hayvanları öldüren ve insanları ö- lüm tehdidiyle kovalayan bu aynı toz, dükkânlardaki eşyaları da işe yaramaz bir hale koyuyor. Otomobillerin motör- leri durmakta, bütün yiyecekler kumla dolmakta ve ev işleri imkânsız bir ha- le gelmektedir. Her zaman değişen ka- sırgalar halinde dolaşan bu toz şimdi birleşik devletlerin ekim hartasını de- ğiştirmektedir. Yarıyarıya toprağa gömülmüş bir pulluk, kumla örtülmüş bir traktör, dolmüuş bir kuyunun yanındaki bir bey- gir iskeleti, bütün bunlar, ziyan olmuş emekleri, yok olmuş servetleri, hiçe git- miş uzun çalışma yıllarını gösteriyor- lar. Köylü, arkasında yıkıcı tozu bıra- karak doğduğu topraklardan kaçıyor. | İSkOÇ DUŞU 1 Stresa'dâan sonra “ingiliz-alman deniz uzlaşması,, Fransa için bir soğuk duş oldu La Repüblik'ten İ Yeni bir Mançukuo Leningradskaya Pravda, Leningrak Üç yıldanberi Japonyanımn, üfak aralıklarla, Çinde yaptığı harb, şimdi yeniden başlamıştır. Mançuriden, bo- yuna komşu illeri tehdid eden Japon ordusu, 1933 de nötürlestirilen bölgeder. güneye doğru ilerlemektedir. Jaâpon mi-. Hitaristleri, kuzey Çinin en büyük iki şehri olan Peipin ile Tiyençini de nötür. bölge içine sokmak için bu şehirleri iş- gal etmek isteğinde olduklarını sakla- mayorlar. Zaten, japonların verdiği ültimato. mun çinlilerce kabulü, bundan sonra, nötür bölgenin bu iki şehirden çok da- ha öteye kadar uzanacağı anlamımmna gelmektedir. Kuzey Çin'ini de Mançurinin ba- şına gelen hal bekliyor. Şurasını da ha itırlatalım ki, japonların bu yeni ilerle yişlerinde diplomasi hiç bir rol oyna- ktadır: Anlaşmazlığı askerler or- taya atmışlardır ve onu, dışardan kimse yi karıştırmaksızın, bitirmek — isteğin. dedirler. Şimdi Çinde olup bitenler, zaten aylaranberi hazırlanmıştı. 1935 yılının başlangıcında, japon- ların eyice etüd edilmiş bir “Çinin ü- zerine el koyma,, programı hazırladık: larını görüyoruz. Bu plân, Çine yapı. lacak bir “finansal yardım,. sekline girmiştir. Yani böylelikle — japonlar, Çindeki ilk - maddeler üretimi üzerinde adam akıllı bir kontrol yapmağa ve Çin pi- yasasının monopolunu kenilerine hasr etmeğe hazırlanmışlardır. Kısaca, Japonya Çinde üstün bir rol oynamak ve kuzey Çinine yerleş- mek istiyor. Japon plânlarına göre,, Nankin hükümetinin kendisi bu prog. ramın yeritilmesini kolaylaştırmak z0o- rundadır. Mareşal Şang -kay - şek ja. ponlara karşı yaprlan boykota son ve- rilmesini emretmiştir. Tokyo hüküme. ti mareşalı, buna benzer yeni hareket- lere sevk etmek düşüncesindedir. Çin piyasası için yapılan bu savaş en çok Japonya, İngiltere ve Amerika arasında olup bitmektedir. Çindeki ja- pon hücumu, doğrudan doğruya bu iki hükümetin asığlarına karşı yapılmak- tadır. Amtrika ile İngilterenin iş birli- ği yapmaları, japonları gerilemek z0- runda bırakabilir. Fakat bu iki mem- leketin sıyasalarında ortaya çıkan kar şıtlıklar , böyle bir iş birliğini imkân. sızlaştırmaktadır. Mançurinin işgalinden sonraki ilk iki yılda, orada yapılan olutun tanın: maması için- yapılan bütün — gösteriler Amerikanın başının altından konuyor- dü. Fakat İngiltere, Amerikanın çalış- malarını verimsiz bırakan bir uyuşma sıyasası güdüyordu. İngiltere, Ameri. kanın yalnız başına başkalarının hesa- bına uğraşacağını umuyordu. Fakat bu yüzden, Vaşingtonda çok tuhaf bir değişiklik oldu. İngilterenin de uzak doğu işlerine karışmasını istiyen B. Ruzvelt, yeni bir taktik kullanmağa başladı. Amerika, uzak doğudaki asığ- larının İngiltereninkilere göre çok az olduğunu ve İngilterenin, kendi asığ- larını kendisinin muhafaza etmesi ge- rektiğini söylüyordu. Bu taktiğin yankısını, İngiltere- nin Çine arsıulusal bir yardım sağla. mak için yaptığı plânın tarihinde de görüyoruz. Vaşington buna girmediği için, bu proje de suya düştü. Şüphesiz, bütün bunlar Amerikanıt uzak doğu işlerine ilgisiz kaldığı an- lamına gelmez. Fakat türlü devletler arasındaki manevralar bir türlü bitme diği için, Japonya büyük bir iş çevir. mek üzere bundan faydalanmıştır. İngiliz sıyasasımı işgal eden Av- rupa buhranı da, japonların Çin'e yap tıkları bu ileri hareketini kolaylaştır mıştır. Bununla beraber İngilterede, uzak doğuda bir İngiliz — Amerikan iş birliği yapılmasından yana olan akış gittikçe kuvvetlenmektedir. Onun için Japonya elini çabuk tutup, demiri ta« vyında döğmeğe karar vermiştir. Bugünkü Çin, büyük devletlerin çevirdikleri işler karşısında bir şey yapacak halde değildir. Kuomintang her zamankinden çok, Japonyanın bir #esteği Oolmağa — hazır bulundüğünü g - aektedir. Çin burjuvazist, ulue- A 4 ha