1 Temmuz 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

SAYIFA 2 - Tedkü . y vi — —ramema osasmem nnn | ULUS- Profesör Buğünün büyük alıman ekonomist- lerinden profesör Sombart bu yıl başı- na doğru Çalman sosyalizmi - Deutsche Sozislismus) adını taşıyan yeni bir eser gıkardı. Adına bakılırsa yalnız akman * #osyalizminden bahseden eser, yakın. dan araştırılmca, geniş bir cemiyet fi lozofisidir. Sosyalizmi, ekonemik bir Badise olurak değil, yer ve mekân ka- yıdlarından ayrı, halk hayatının en ce damarlarına ilişecek bir şekilde gö. ren Sombart, eserinin on yıl önce yazıl- mış olacağı gibi otuz yıl sonra da yazı- labileceğini söyliyor. Bu yüzden gün- Küik devlet işleriyle ilişiği yoktur. Ara. Sıra onlara dokunduysa bile, mesele okunmaktır. Yoksa — aytışmak » Bu süretle profesör, eserinin uyandıracağı — herhangi — bir sıyasal dedikodunun önüne geçmekte- dir. Eser, mından temellerini arıyor. Sosyalizm, ekonomik bir çağın yavrusudur. Bu ça- Yan ayırıcı vasfı şadür: — 1800 de 180 milyon nüfusu olan — Avrupa, bir asır sonrâ 270 milyon daha &rttı. Bu üç de. fa artış, bütün bir dönüm — noktasıdır. Üç büyük memleket, Almanya, Prar ve İngilte “ fazla bir kapital sahibi olmaşturlar. Bu h: etrafte syalizmin alınan rrabı bakı- ödünç verecek nin birçok sonuçları var: Köy var! nn dağılışı, eski emek cihazının çi Jüşü, esnaf loncalarının, gevşemesi, ev ekonomisinin bozulması ve bunun sonu. cu olarak bir (kadın meselesi) nin çı- k şehrin doğuşu, bir f eşyanın arla yapılışı, monotonluk V, B. Yazman bu sonuçların her biri üzerir de durduktan sonra dağrudan doğruya konusunu düşünmeğe başlıyor. Sosyalizmin kaç çeşid anlaşılışı var? İlkin bunun cevabını veriyor: 1) Prou- dhon'un anladığı gibi sosyal bir iler yiş olan sosyalizm. Bu anlamda hep mir sosyalistiz! 2) İnsanlığın yükselişini düşünen sosyalizm. B günkü nasyonal sosyalizm bu görüşü taşır, Sombart bu noktada Gobbels'in ve Ley'in fikirlerini çözeliyor. En son. Ya, “batı memlebetlerinin çöküşü,, rinin sahibi Spengler de bu fikirdedir. 3) Düzen kaygusunu taşıyan sosyalizm ki mülkiyeti kaldırmak, eşitliği kurmak ister. Çok defalar sosyalizmden anlaşı. ahlâksa! lan budür. Yazman, bu genel anlayışlardan son- ra müşahhaş kullanışlara geçiyor. Ga- zetecilerle yazmanların, — sıyasacıların ağzından binbir çeşid sosyalist anlayı. $ görmüyor muyuz? Alman ekonomi- sti bunların bir listesini yapmakta ve sayısını 187 ye çıkarmaktadır: Tecim sosyalizmi, ekin sosyalizmi, feodal sos- yalizm, devlet sosyalizmi... -Fakat bu n içinden çıkmak imkânsız de. r. Sombart, 187 çeşid sosyalizmi ayırmaktadır : 1) İstenen sos- yaj düzenin Irasına göre — sosyalizm iğ düzen arzu — edilebilir. 2) İ«tenen cemiyet düzeninin heli. nin ekonomik veya dinsel oluşuna gö. re sozyalizm- Mesela Marks ve hır yan sosyalizmleri gibi. 3) İstenen sos- yal düzenin filozofisine göre sosyalizm manca 'mı, yok. ktır? Musso. muş Cemiyet gayesine k sa devrişçesine mi var lini kahrama S0R- yalist ilir. İtalya paralarında biri üzerine yazılı olân (yüz y ise bir sayı veb zu gibi yaşamaktan kurd gibi yaşamağı daha iyi görürüm- Meg- Ho un giorno un İeone che cento anni una pecora) sözü onun için bir program görünüyor. Sombart ayrı bir bölümde Marx'ı tenkid ettikten sonra kendi köonusuna geçiyor: Alman sosyalizmi nedir? Bu- Na cevab vermek için profesör, geniş bir dayre çiziyor: Alman sosyalizmi sö- zünden anlaşılan nedir? Bunun cevabı ilk bakışta üç türlüdür 1 — Almanlar tarafından — yapılan sösyalizme elman sosyalizmi diyoruz, 2 — Alman ruh ve irasına - uygün sosyalizeme alman sosyalizmi diyoruz, - sal ekonomi anlamın. bir sosyalizme alman sosy #qıbaıı. kendisi tarafından ileri len alman Sosyalizminin bu üç çe ombarlın yeni bir kitabı i, bazır elbise o« göre yapılacaktır. © halde ekenomistin ilkin — ekonomik yapının ölçüsünü alması gercktir. Profesör kitabının bu kısmımda bir terzi gibi, Almanyanın ölçüsünü alıyor: ikilde alman 60 larak değil, ölçüye Almanyamna bir cesedi, bir ruhu, bir de ülküsü vardır. Alman coğrafyası bu cesedi gösteriyor. Alman halk bilgisi bu cesedin ruhunu anlatıyor- Alman, iş sevgisi taşıyan köylü ve erkek bir halktır. Derin düşünür. Wagner'in (af. man olmak, bir şeyi gene onun dileğine göre yapmak demektir: Deutsch sein heisst, cine Sache nun ihrer selbst wil- den un) dediği derin düşünmekle beraber hayal kurmaz. Şe- şeycidir, fi sever. Fakat bu sevgisi şefi sevmek- ten değildir, şefin ortaya attığı fikrin uygun - olmasındandır. eyecanlı - bi: ve kanağatın Sombârt güzel ve ile alman ulusunun bu ıralarını a T ve hepsini üç kelime altında toplu. yor: Derin düşünmek, şeyci — olm. kendine güvenmek. Bu ıralara dayanan profesör, alman sosyalizminin işçi s0s- yalizmi d ür sosyaliz- mi olduğunu izaha başlıyor: Alman sos- sosyal bir dü matismus'tur. y örneğin varlığından alan düsturlar tarâfından çizilmiştir (S£, 60) Bu sosyalizmin dileği, ekonomide değil, küttürdedir. Fayda ve genlik de- gerlerinin üstünde daha yüksek değer- en bir sosyı t. Bu 308- istediği ler bulunduğunu dür İşte alman sosyalizminin yalizm, Marks sosyalizminin gibi monotonluktan uzaktır. Türlü k tür kısımları arasında benzerlik değil, m arar. Çünkü alman — sosyalizmi, yaşanan hayatı prensip ve mücerred varsa bu ulusal sınır içindedir. “Bütün işçiler birleşiniz!,, sözüyle yoktuz. Yeryüzündeki bütün işç fınr göz önüne almayınca, de! izmi gerçekleş. tirecek burada let anla; Zaten kendisi de kanıtlarını Fichte'den beri gelen enanasına bağlı — kalıyor. ve Stein'den almaktadır. Profesör bu esasları anlattıktan san- ra küçük, ikinci ve Üçüncü derecede üyor!: Ulus, nüfus, ırk, Bu son mesele, ir. Fükrer, akla meselelere dönüy sıhhat, şef meseleleri l n diyem hemen gelen yukarr sınıf, aşağı sınrf k amlariyde ilgili değildir. Şef Buna tarafından vilun mderilmistir. art bu düzenin göz önünde tut kelimesinden görünmek- tedir. Onun yerine türkçede daha ziya de (esnaf) veya (meslek) kelimeler le ifade edilebilecek (Stand) kelimsi- ki meslekl çalışacak, ge lendirilecek, meslek ve esnaf kuru rına yer verilece snaf ve mesli lerin yürüyüşünde bi yet var, fakat hürriyet sınırsız. değildir. Devlet kontrol edece nafın ve meslek- lerin hürriyet çe nde varlığı- fikir hastalıklarını Bu hastâ. na engel olan vlet ortadan kaldırmalıdır. lıklar şunlardır: İlerleyiş dü Ki eşitlik kaygusu, monoton ve her yerd nüyor Marks'a bu süretle yöney al man ekonomisti, şüphesiz #ınıf kavga. sı düşüncesinden de uzaktır. Bir sınıf | DIŞ HABERLER ) ! İNGİLTERE'DE: SOVYETLER BİRLİĞİ'NDE: POLONYA'DA: Almanya İngiltere J ile deniz önürdeş - liğine girişmiyecek Londra, 30 (A.A.) — Bay Ne- vil Çemberlayn, verdiği bir söylev de şunları söylemişti * — Kayser'in, ingiliz denizci- liğinin üstünlüğüne meydan oku süak için gel yaptırmaktöki'tarü rr, Almanya ile kavgamızın sebebi olmustur. Alman önergesi, bu mey dan okuyuşunun tekrarlanmasını imkânsız hale koymaktadır.,, İngiliz teciminin durumu L 30 (A.A.) — Haznenin 10344 yılı için çı istatistikle- dirler, L1 finansa ğ re göre gi .M1 dizalık bir art ma göstermektedir. Harclar 7 lralaktır. Açık, bütçenin geçen ara gösterdiği açıktan 6.496.890 ha çoktur. İlk üç aylık rakamların, ge mel olarak düşkün oldukları ve gele ayların verimleri ile ilgili olmadıkle söylenmektedir İSPANYA'DA: İspanyada utsuzluğa karşı savaş Madrid, 30 (A.A.) — Gazeta de , İş, sıhat ve soysal yardım ba- suzluğa karşı rak- İtusunu yaymaktadır. Ma kanlığıı savaş kındaki artık iyi yaşayış arac k olan utsuzluk e lmıştır. Efrenci hastalıklara tutul- eler ya özel bir doktor Açık bir sosyal korku gösteren has. ta bakımdan çekindiği takdirde zorla bastaneye yatırrlarak sağıtılacaktır. BULGARİSTAN'DA: Kıral Boris Verdör torpidosunda Sofya, 90 (A.A.) — Ktral Boris ile Srens Kiril dün V sız Verdön torpidosunda Amiral Rive tarafından ver: muşlardır: Kıral Boris torpidodan fran- sız cümur başkanı B. Lübröne içtem bir telgraf çekmi Torpidolar Selâniğe gitmek — üzere Varnadan hareket etmiştir. Bugü dığına göre, dir. 8 lizmi) ose- #limlerini fazla t lerini bir parça kan- dırmışır. Nasyonal - sosyalizmin bugün. başlarıgıçta, sosyalist yöneti - kçe zayıflaşmasiyle aldığı ge. kil Sombart'ın kitabındaki sösyalizme yabancı değild r. Eser, devle- tecimde toplanma ve tamam- diselerinden ziyade orta sını- Sovyet ağır endüstrisinin çalışmaları Moskava, 30 CA A.) — Sovyet ağır endüstrisi ilk altı ay içinde yıllık plâ. ntn yüzde 49.5 ini başararak 11 milyar 267 milyon rublelik üretim yapmıştır. Bu miktarda 1934 yılının ayni devresi- ne nisbetle de 25.3 fazlalık vardır. Font üretimi 6 miloya $ bin ton ile 1934 yılının ilk altı aymma nisbetle yüz- de 23.6, demir 12 milyon 743 bin ton ile yüzde 35, çelik $ milyon 8S0 bin ton İle yüzde 30.5, kömür €0 milyon 755 bin ton ile & 12.6 artımıbtır. Faslalık bakır da yüzde 69, alüminyomda sidsülfürik yüzde 31.7, komibene maki. vagonlarında 30 ve trak- nelerde yüzde 252, yük kamyonda yüzed yüzde 131 irzde 183 dür törde v Sovyetler Birliğinde racılık çalışmaları (A.A.) — Sovyetler am komitesi, . Sov- mükerrer - balonunun marak 16.000 mc! son uçuşunda & - kin- ye yülksel ve iniş sırasında erilik göstermek su mdan kendilerine verilen Prilutski ve Veri. met tara: Üdevi başaran Zille Lenin” nişanıyla ve metre mak, deniz üzerinde ma rekorlarını kırı atlı adın paraşlitçü (Nikolave, Babuç- Yakovleva, Bartseva, Malinovs- kaya, Blokind ve Gural) ile pilot Şmit ve Malamuju da (kızıl yıldız) nışanıyla kayramıştır. BİRLESİK DEVLETLER'DE: B. Ruzvelt kömür işçileri nin grevini geri bıraktı ngton, 30 (A A.) — B. Ruzvel- leği üzecine “Unayed Mayne Vur- kers,, başkanı B. Con Levis, pazartesi günü yapılacak grevin durdurulmasını iştir. B. Levis'in kömür işçile. len vazgeçirecek otoriteye asına rağmen, İşçilerin baş- d yerine getirecekleri sa. mılmaktadı B. Levis'in kabul gendir. Bu duruşma İşçilerin, ilerine kömür endüstrisi için N.R.A. yı adayan B. Ruzvelte olan gü- nlerini göstermektedir. Bay Levis, iş. çilerin patronları için değil fakat B. Ruzvel: bırakışmayı kabul ettikle- rini söylemiştir. ettiği bırakışma ken- hakkında yaprlacak sosyal ve filozofik tikir. da ileri sürülebilir. Alman n sayıfaların birer şeyi bli. ha çok almanlı- seven bir alman bi i olduğunu söy fransız, bir türk sosyoloğu k veya türklük hakkında Hattâ sas- yelim. Bir aynı hüküm ileri sürer. « demokrat bir alman mütefekkiri, mescla “yef prensipi,, nden ziyade de. mokrasinin alman ırasına elverişli ol- 1918 ğunu işaret edebilir. Netekim den 1932 ye kadar -Almany; denler buna inanmışlardı. Sonra bu ıra. lar bugün için birer vakıa olsa bile aca- ba belli bir tari vas: hayet Sombart in sosyalizm & acaba afil sosya davasını sınır dışında brrakacak la beraber 1934 yılı içinde yazı 1 , bize ka ezinin, ündürüyor Hegel'in yurdunda çok yadırgamama irdır. Eserin bir tür kıcağı düyüuğ- Danzigin ekonomik du - rumu ve Polonya Varşova, 30 (A A.).— Gazeta-Polem n finansal sıyasasının kendi asığları bakımından da çok kötü oldu. u yazarak diyor ki: ancak Po. lonyanın dışarıyla yaptığı — tecime da- yanmaktadır. Halbuki, dövizlere konu- polonyalı - tecimerleri den ayıracak ve başka bir Himan aratacaktır. Bu ise Danriğin te. €imine zarar verecektii “Danziğin bayındırlığı lan son bağlar zorla Di İTALYA'DA İtalyaya gelen göçmen italyanlar Roma, 30 (A.A.) — Avrupa, Asya, Alrika Amerikanın 36 ülkesinde bu. lunan italyan aylclerinden 15 bin çocuk buraya gelmeye başlamışlardır. Bunlar dışarda oturan italyanlar cemiyetinin parasıyle bir kaç hafta su şehirlerinde kalacaklardır. Bir otobüs kazası (AAY — Rabat i « lar bulunan bir öotobüs Mongalye yakıe zablanka, 30 a d vrilmiş ve içindekilerden do. ölmüş, 23 ü yaralanmıştır. Bugünkü sayımızda geçen kılavuz kelimeleri Araç — Vasıta S TETbiyı Finansal — Mali Güney — Cenub Gösteri «« Tezahür Harca -« Masraf İlgili — Alakadar Orun «« Makam - Ticı Tören « Merasim Tansık — Harika Suçlamak *” İttiham etmek Sonuç — Netice Üretim « İstihsal Önürdeşlik — Refakat Nötür - Bitaraf Üretim — İstihsal Yeritmek — Tatbik etmek Olut - Tecim Emri vaki deki ilim sevgisi, yurd heyecanı çarpıyor. Bu sevgi ile bu heyecan, gü- zel bir üslübla irine — bağlanmış. Eserin başlangıcınıdaki “her şey Al. sanya için: Alles für Deutsehland, söz üşünce ile taprak arasındaki ilişi- a Düşünce hayatı —hâlâ iğreti ve takpla olan Türkiye için bu düstut, büyük bir ders kaynağı olma. lıdır. S hele Türkiye için de ra (alman S0 mi) doğu ve 8 verici sayıfalar taşıyor. Sombart, büyük — endüstrinin açtığı uçu dan, “ekonomik,, in bütün. cemiyet değerlerine başatlığından şikü- yet ediyor. Başatlık doğuda henüz or- taya çıkmadı. Fakat doğu memleketle. rinin kuruluşu, bu başatlığa doğru yü- sıyasa, ferdci tüyor. Acaba yeni bir sı ı 'Türkiyede gelişmeğe başlayan kapitalizmi, alman ekonomistinin dile ği olan halk ve kültür sosyalizmine ç€ virebilir mi? Bu değerli kitab, türk € kumuşlarına zengin açacak, Sorubart'ın Alı dine, ruhuna ve g. ve ölçtüğü sosyalizm elbi aa Z. FAHRİ ser bir clbise giri onlara