13 Mayıs 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

. SAYIFA « ULUS 13 MAYIS 1935 PAZA Si Atatürkeher yandan kut- lama telgrafları geliyor. Büyük Kurultayın açılması dolayısile Atatürk'e yurdun her yanından kutlama ıqlırıı/lıı rı gelmektedir. Kurultay dolayı- sile, ulusun Bü: Öndere ren ve her biri biribirinden sevgi, bağlılık ve inanını bildi- &üzel ve içten duygular taşıyan bu telgrafları gönderenleri aşağıya yazıyoruz: BİLECİK Gölpazarı: Mustafa Barut, belediye başkanı — Bozüyük: Nafiz, C. H. P. başkanı ve şarbay — Bilecik: N, Tu- rumtay, halkevi başkanı yerine — Sö. güd: A, Osman Timuürlenkoğlu, C. H. P. başkanı — İnönü: Hasip Yürük, be- lediye başkanı '— Bozüyük: Nafiz, C. H. P. başkanı ve şarbay — Bilecik: merker heyeti başkanı İbrahim Katırcı oğlu — Osmaneli: $. Ömce, C. H. P. başkanı — Söğüd: A. Osman, belediye başkanı — Söğüd: İsmail Kaya, Tay- yare C Ş. başkanı — Osmaacli; Saral, Ösmaneli şarbayı BOLU Bolu: Hüseyin Leveat, nahiye ida- re heyeti başkanı — Bolu: Veli Ertem, halkevi başkanı — Bolu: Arif Yaman Çdoktor)), Kızılay başkanı — Göynük: Şakir Turan C. H P. başkanı — Göynük: Göynük öğretmenler birliği — Düzce: 'Tayyare cemiyeti — Bolu: Hüseyin Ti- mur, Çocuk esirgeme kurumu — Akça. koca: Talat Uğur, belediye başkanı — Bolu: Kâşif Kulabaş, öğretmenler bir- liği başkanr kültür direktörü — Bolu: Tevfik Atay, Bolu ticaret odası başka- nt — Düzçe: H. Remzi, C. H. P. başka- nı — Bolu: H. Yaman, tayyare cemiye- ti başkanı — Mudurnu: Özdeş, kızılay kurumu başkanı — Mudurnu H. Ar. mutçu, halkevi başkanı — Bolu: A. Sai Bengin, C. H. P. başkan vekili — Düz- ce: İsmal! Öztürk, belediye başkanı — Gerede: Y. Turan, C. H. P. başkanı — Merdenik: Atalay, C. H. P. başkanı BURDUR Burdur: Fazıl Gözey, çocük esirge- me kurumu başkanı — Burdur: R. Er- dem, C. H. P. başkan vekili — Burdur: R. Erdem, belediye ve halkevi başkanı — Burdur: Hüseyin, Okutanlar birliği başkanı — Burdur- A. Aydemir, C. H. P. başkanı (merkez kaza) — Tefenni: Lâtfi Yıldızelli, C. H. P. başkanı — Burdur: M. Doray, kızılay başkanı BURSA Bursa: M. Ataş, Dağ kulübü başkanı namına umami kâtib — Mustafakamdâl- Paşa: İbrahim, M. Kamâlpaşa namına belediye başkanı — Bursa: Rıza Bel- ger, Çocuk esirgeme kurumu başkanı — Armutlu: İbrahim Öz, Armutlu C. H. P. başkanı — İznik: O. Sorgun, Çocuk esirgeme kurumu — başkanı — Bursar AN Baysan, Öğretmender birliği başka- nı — Burşa: Dr. femail, Halkevi baş- kamı — İnegöl: İnegöl bakallar kuru- mu — M. Kemalpaşa: İspekter İhsan M Kemalpasa okutmanlar grupu namına —M. Kemalpaşa: M. Çetin, genç- ler başkanı — İnegöl: İnegöl kundu- racılar kurumu — İnegöl: İnegöl mani- faturacılar kurumu — Bursa: Ali Bay- #an, Bursa öğretmenler birliği — Mu- danya: Kımlay başkanı — Mudanyı: B. Birkan, Tayyare cemiyeti başkanmı — İzmik: H. Oktay, Tayyare Cemiyeti — İznik: C, Öztürk, Kızılay başkanı — Bursa: Sami, Bursa avcılar kulübü ge- nel yazganı — Bursa: Raif, Kızılay Başkanı — Bursa Cemil Öz, Bursa şar- bayı — Madanya: Hilmi Aktan, C. H. P. Eskel nahiye başkanı — Mudanya: Mahmut Yaman, Çiflik ocağı başka- mı — Mudanya: Mehmed, Hançerli Ali, Akif Eskel, Osman Emirler, Ömer Ru- ngus, Hasan Evciler, S. Sakıp Yürük, Çakaloğlu İkipural, Eğerce Muzaffer, Camlık Mehmed, Mesudiye Mehmed Necip C. H. P. üyeleri Yenişehir: Nedim Kural, Çocuk esir- Bgeme kurumu başkam — Yenişehir: Lütfiye Aslen, Kızılay merkez bışka- tı — İznik: O. Akın, Porti başkanı — Eznık: Demircan, belediye başkanı — İnegöl: Nuri Doğrul, belediye başkanı — Gemlik:; Reşid, C: H. P. başkanı — M Voronlpaşa: R. Sayın, Cocuk esirge- me başkant — Orhaneli; Osman Yıl- maz, Parti başkanı — Yenişehir: Os- man Minet, Parti başkanı, ÇANAKKALE Gelibolu; Mustafa Şaban, Bolayır köyü ocak başkanı ve muhtarı — Geli- bolu: Tevfik, Yeni koyolak başkan ve muhtarı — Gelibolu: Hüseyin, Ceviz- li kolu ocak başkanı ve muhtarı — Ge- Hbokt :Nazif, Galata köyü ocak baş « kanı ve muhtarı — Gelibolu: Recep Nezif, Bayırköy ocak başkanı ve muh- tarı — Gelibolu: İsmall Nuri, Cumalt köy ocak başkanı ve muhtarı — Geli- boluz: Ömer, Burhanlr köyü ocak baş- kanı ve muhtarı — Gelibolu: Aziz İs. mail, Pazarir köyü ocak başkanı ve muhtarr — Gelibolu: Murat Kasnı, Tayfur köyü ocak başkanı ve muhtarı — Hasan Mehmed, Burgaz Köyü O- cak Başkanı ve — Muhtarı — Geli- bolu: Reşit Halil Fındıklı köyü ocak başkamı ve muhtarı — Gelibolu: R. Ocal İdman yurdu başkanı — Ayvalık Hilmi Önen, Parti başkanı — Biga: Z. Zeren Başkan — Biga: Ahmet, Parti başkan vekili — Kale; Bekir Lüt- fi Özgöy, Parti başkanı — Gelibolu: Ali Demirtaş, Tayyare başkanı — Bi- ga: Mehmet Esener, Belediye başkan vekili — Evrese; M, Basri, Hilâliah - mer başkanı — Evrense: B. Engin, Parti başkanı, H, Kaskavaler Kavak ocak başkanı, Süleyman Yılmaz, Yulu- ca ocak başkanı, Sözer Çokal, Ortaköy ocak başkatı — Evrense: Recep Ergin Sadilli ocak başkanı — S. Kaya, Süley- maniye ocak başkanı — Ahmet Yıl - dız, Cokal ocak başkanı — S. Mehmet, Bayramiç ocak başkanı — A. Uysal A- dil, Maariz ocak başkanı — R. Girgin Han ocak başkanı — Kale: Erdem, Dokumacılar kooperatif şirketi başka- nı namına — Biga: A. N. Sarıldal, Hi- MHlahmer başkan vekili Kale: A. Nuri, Gzsoy gençlerbirliği başkanı Kale :Ahmet Şahin, Çulkalar esnafr cemiyeti başka- nı — Biga: M. Anıl, Hilâliahmer baş- kant — Kale: Osman Gül, Belediye başkanı — Eceahat: A. Güven, C H. P. Başkarr — Biga: Tayyare Cemiyeti — Biga: Recek İkiz, İdman yurdu başkanı — Küçükkuyu: Saffet, Yusuf, Mümtaz kafıdaştarı Memduh — Ezine : Hayri, belediye başkanı, Ezine: Şükrü. C. H. P. başkanı — Bayramiç: Niyari Özer, C. H. P. Başkanı, ÇANKIRI Çerkeş: İhsan Zeyneloğlu, C, H. P. Başkanı — Çerkeş: H. Gönen, Beledi- ye başkanı — Çankırı: M, İnandık, Şarbay V. ÇORUM Rize: Remzi, C, H. P. Deripazarı nahiye başkanı — Sungurlu: H. Demir Baş, T. Tayyare cemiyeti başkanı — Rize: İsmail, C. H. P. Ortapazar nahi- yesi başkanı — Rize; Talan, Halkevi başkanı — Rize: Ömer Tuzcu, C. H. P. Kaza başkanı — Sungurlu: M. Oğuz Özkan, Çocuk Esirgeme kurumu baş- konı — Artvin: K. Çelik, C. HL P. baş- kanı — Hopa: Kadri, C. H. P.Kemal - paşa başkanı — Hopa: Mostafa, Bele- diye başkanı — Hopaı: Hüseyin, C. M P. Başkanı — Hopa: Nuri, CH P. Bişkanı — Hopa: Riza, Sudura C. HL P. ocak başkanı — Hopa: Ekrem, C. H. P. Merkezi nahiye başkane — Ho- pa: Mustafa, Büğak C. H. P. ocak baş- kanı — Hopa: Osman, Ki C H.P. Ocak boşkanı, Hopa: Lütfi, Aburslah C. H. P. ocak başkanr — Hopa: Os- man, Perunit C, H. P. ocak başkanı — Hopa: Lütfi, Zurbici C. H. P. ocak başkanı — Hopa: Osman, Headek C. H. P. ocak başkanı, —Hopa: Mehmet, Çavuşla C H. P. ocak haşkanı — Ho- pa: Tabsin, İskarest C. H. P. ocak basşkanı — Rize; Fehmi Biher, C. H Yurd postası. Kastamonukendirleri | Yazan: Talât Mümtaz Yaman Tarim — ziraat, Önem — ehemmi « yet, Konu «« mevzu, Durum * vazi « yet, — Toru — Sdet, Ürün «& mahsul, Deneç * tecrübe, Sonuç — netice, Ex rek — maksad, Girişim — teşebbüs, Bitki « mebat, Özcl — hususf, Ilıman — iklim, Ortalama — vasati, Yaşak — rutubetli, Düzey seviye, Uram «« mahalle. Kastamonu, kendir ve kendircilik işinde çok ileri bir tarımı mıntakasıdır. Bugün memleketin — ve hattâ yabancı mmemleketlerin her tarafında — tanınmış olan Kastamonu kendiri ve kendircili: ği, üzerinde önemle ve ısrarla durula: cak bir konudur. Memleketin bir gelir kaynağı olan, bugünkü Kastamonu kendiri ve kendir- ciliğinin durumunu gözden geçirmek çok tüzumlu ve faydalı bir şey olacak- tır. Kendir, Türkiye ve Kastamonu- ya nasıl girdi? Kendir, ilk defa Asyada; Çinde ekil- miştir. Asyadan Anadoluya gelen türk- ler, gelirlerken beraberlerinde pek çok törü ve ananaları ile birlikte tacım u - sullerini de getirmişler, bu arada ken- diri getirmeyi de unutmamışlardır. Yalnız kendir, diğer bir çok ekim ürünleri gibi rastgele — her mıntakada ekilmeğe ve yetiştirmeğe elverişli bir ürün olmadığı için, Anadolumuzun bir çok yerlerinde yapılan deneçler iyi so- nuç vermemiştir. Buna karşı Kastamo- nu mıntakasında kendir ekimi çok par- lak sonuçlar vermiş ve buraya tamami- le yerleşmiş ve kökleşmiştir. Kendir, ilk zamanları, yalnız tohu - mundan yağ almak eregiyle ekilmiş ise de, svonraları liflerinden de faydalanıl- maya başlanılmıştır. Kastamonuda yetişmektedir? Kastamonuya girişi — ve yerleşmesi çok eski olan kendirin Anadolumun bir çok mıntakalarında da yetiştirilip ye - tiştirilmiyeceği imkânlarını araştırmak için ayrı devir ve samanlarda pek çok girişimler yapılmıştır. Fakat hiç bir devirde ve hiç bir mımtakada kendirin istediği üklimi ve teknik şartları ken- dizinde toplayan — Kastamonunun çok yüksek kaliteli kendiri ayarında bir ü- Tün elde etmek imkânı bulunamanış- tır. Kastamonu kendirleri ise asırlardan beri tanınmıştır. Coğrafya kitabları da Kastamonuyu (kendir memleketi) di - ye anmaktadırlar. Her bitki, istenilen vasıflarda yeti- şebilmesi için, özel topraklar ister. Ö- teki bitkilerden — daha güç yetişir bir bitki olan kendirin de eksiksir yetişe- bilmesi için, gereken havayı, suyu ve toprağı bulması lTazımdır. Kendir tlıman iklimlerde yetişir, kendirin 20 misandan 20 ağustosa ka - dar uranan dört aylık yetişme devresin- de 2300 — 2400 santigrad sıcaklığa ih- tiyacı vardır. Bu sıcaklığa göre, gün - Tük sıcaklık ortalamalarının da ondan başlyarak olgunluk devresine doğru an cak 22 — 25 e kadar çıkmasına lüzum vardır. Ayrıca kendir ekilecek toprağın al- lüyonlu olmakla beraber potas ve kireç ge de zengin olması ve alt tabakaları yaşlığı saklıyan, killi kumlu, kumlu kili ve herhalde Ümüstü bulunması di fazım gelmektedir. İşte bu yüzden, Kastamonunun ge P. V. tTader!heyeti başkan — vekili — Rizc: Mebimzet Derc, Pazarköy — Ri- ze: R. Bıyraktar, Pazar — Rize: M. Kambur, Adamcı — Rise: O, Cenar, Pekmezli — Rize; Dağınık İsmail, Ta- tuh İbayr — Rize: Ahmet, Çarşı na - biye başkanı — Rize: S. Tavil, Parta- kallık C. H. P. başlıraı — Rize; Mucip Kemal Yeri, Belediye başkanı — Şam şat: Zihni, C. H. P. başkanı — Arda - nue: Dilaver C. H. P. Başkanı — Ho pa: De Kaymakam — Hopa; Alp Er, Tayyare ve Kazılay Baştanı — Ho pa: Önen, Çocuk Esir cme kolu beş - kanı — Arhavi: H. Günat, C. H, P, bet kanır Kastamonu'da bir kendir tarlası rek iklimi ve gerekse toprakları bu ge- reklikleri kendinde topladığı içindir ki kendirin en güzelini ve endüstrinin is- tediği en ağır şartlara sahib bulunanı- nı yetiştirmekte güçlük çekmemekte - dir. Kastamonu iklimi ılımandır. Gün düzleri, İstenilen sıcaklığı vermeye ye- tecek kadar sıcak ve geceleri de olduk. ga serin ve kısmen yaşaktır. Kastamonunun iklimini şöyle gös - termek imkânlıdır: Kastamonunun deniz — düzeyinden yüksekliği 750 metredir. Kendir saha- sı ise, 500 - 8S0 metre yüksekliktedir. Kendirin toprakta bulunduğu büyü- me devresindeki tıcaklık ve yaşaklık derecesi ise şöyledir: Ayın günlük ve aylık Aylar sıcak derecesi Nisan 87 santigrad Mayıs Sit Dt Haziran 189 ” Temmuz 222 , Ağüstos MA 225 Ayın günlük orta- Ay içinde düşen Jama yaşaklığı yağmur tutarı 69 840 Mm 7 1978 . “ 799 « 4 5 67 255 « Kendir, en iyi şartlar altında yr tiştirilirse, 3,5 — 5,25 metre kadat boylanabilir. Ve 1 —3 santimlik bir kutur alır, Kastamonunun her tarafında ye tişen kendirlerin boyu her zaman 4 — 5 metreden, * kutuurları da (2,! — 8) santimetre- den aşağı — ol- maz. Gerek eski usuller ve gerekse asrın ileri endüstrisi Işliyeceği kendirlerin dalsız budaksız ve düzgün yetişmiş ol- masını iştemektedir. Kastamonu kendir leri bu ihtiyaçları karşılıyacak kadar iyidir. Kastamonu kendirinin iyi yetişmesinde suyun oynadığı büyük rol Kendir, suya çok ihtiyacı olan bir biskidir. Fenniğ esaslara göre, kendir tohu - bumu, kolayca yeşerir, ekim mavsimir- aF GaRn S Ş NG Ç Kastamon'da bir te de, ilkbakarda'aralı yağmura ihtiyeci vardır. Eğer, 80 — 90 santimetre boy aldığı zamanlar yağmur yağmarsa, o ra- man sulanmak İster. Bu birinci sulan- madan sonra, gene yağmur yağmarsa, on beşer gün ara ile iki defa daha se- lanır. Kendirin kökü ile beraber top- lanması istenilirse biçmeden bir hafta önce dördüncü bir sulama daha yapmalk gerekir. Kastamonu gerek ilkbahardaki yağmurlarının bolluğu ve gerekse akar sularının çokluğu ile ötedenberi tanm- mış bir yayla mıntakasıdır. Kastamonu kendirinin iyi yetişmekte — olmasında işte bu bol yaçınurlarla akar sularının oynadığı rol çok büyüktür. Kastamonu !N! içinde, kendir saha- larını ortalarından bölüp geçen ve her mevsimde dürmadan akan dereler, hiç bir mımntaka ile ölçülemiyecek derecede goktur. Her vadi, birkaç derenin bir- Jeşmesi ile meydana gelmiş büyük çay- larla kaplıdır. Böyle birkaç sulama ile elde edilen kendirlerin asıl bundan sonra, suya da- ha fazla ihtiyacı vardır. Liflerinin sa- pından ayrılması için kendirleri, 15—.8 gün ıslak tutmak ve lifler ile gövdeyi birleştiren yapışkan maddeleri eriterek Yiflerin saplardan kolaylıkla ve zedelen meksizin ayrılmasına yerdım eder. Kastamonu'nun beş metre uzunluğ undaki kendirlerden bir demet Tabiat, Kastamonu topraklarını, ken- dir yetiştirmeğe en elverişli bir hale getirirken, kendire toyma zamanı lazım olan suyu da bol bol vermiştir. Yaz ve kış aynı gıcaklıkta ve aynı şi mik terkibte olan bu kaynakların en ö- nemlisi, Kastamonu — Tüaşköprü şose- sinin 18 inci kilemetresinde bulunan Gölveren suyudur. Bu sudan başka ken- dir mıntakası içinde, Taşköprü ilçesi - nin Etem uramımdaki Sulukesede ve ğer yerlerde aymı vasıflara sahib ve Gölveren suyunun terkibine çok yakın pok çok sular daha vardır.