13 Mayıs 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2
SAYIFA 2 pa STi Kılavuz için dersler > ğ d Adet —görenek susages , alış- tanlık “habitude,, ,Törü (örf ve — İtaamül anlamına) “us et coutu - Mmes,, Adeta -— bayağı, — ta, nomal. Adi — bayağı. Köylülerimizin görenek — gözünü sık sık hatırlarız. Fakat bunu, çok vakit, tradition anla - aa gelen anana ile karşılaştı - yırız. Görenek osmanlıca & d e t'in karşılıklarından biridir. Çünkü bir de bu kelimeyi i ti- yad ile bir anlamda kullamrız. Ovakit âdet karşılığı alış- kanlık olur. Sigara içmek kö- Yü bir alışkanlık (âdet, itiyad) tır. Ancak bir de osmanlıların & - O datıbelTdelerindeki âde: O vardır kio, ört ve taamül | demektir; onu da — türkçemizin Törü kelimesi ile karşılryo - — ruz: “Sizin bu yolda hareketiniz | Bbizim şehrin veya memleketin â- detlerine uymaz!,, Cümlesindeki âdet sözüancak Törü ile — anlatılabilir. Türkçemiz, bir çok- larında olduğu gibi, bu kelime- — nin kavramlarında da, bizi, dü - şüncelerimizi tam kelimeleri ile — anlatamamak tasasından kurtar- mıştır. Bayağı kelimesinin hem âdeta,bemde âdi kelime- sinin karşılığı olduğu gözünüze — Çarpmıştır. —AdĞgi veya: — Bu hareketinizle beni 4â- det a tahkir ediyorsunurz. Sözlerindeki iki “âdeta,, nın | yerine hemen bayağı keli - / Mesini koyabilirsiniz. Adetabirde enikonu anlamına gelir: “Adeta — güzel — yazmağa başladımz!,, , “âdeta /— kış havası!,, sözlerini “enikonu — güzel — yazmağa başladımız!,, , “enikonu kış havası!,, diye karşı- hyabilirsiniz. Bir de meselâ ne çok şekerli, ne az şekerli yerine kahve için âdeta kelimesini kullanırız: — Burada kelimenin karşılığı o T- ta'dır.. Nomal daat yürü — yüşü için kullandığımız âdeta- -— nin yerini tutar, ç vez — » Afiv — bağış Bu karşılığı bilirsiniz: “Ku - surumuzu bağışlayınız!,, demek, “atlediniz!,, demektir. — Ancak, şimdi, “sizden bağış dileriml,, , “büyüklerin bağışı olmasa, kü - çükler ne yapardı?,, cümlelerinde olduğu gibi, bağış kelimesi- — ni tek olarak kııaaıııcığıı. * enikonu, or- bir adam Nomal — tabii Dışnomal — gayri tabii Üsnomal — fevkalade y Mahmud Kâşgari'nin Divanı — Lüpgatittürk'ünde n o m keli - ' mesinin anlamnı ne ise, yunanca — Nnomos velatince norma — kelimelerinin karşılığı da — odur. Bundan 1000 yıl önce arabcadar O türkçeye bir türk lügatinin almış - olduğu bu kelime, en eski, en asil köklerimizdendir. O halde n o r- ma yVdabizimdir: Onu had, Ohaddi meşru karşılığı kul- Tanacağız. - Nomal zam- “orda değilir. | Devrimler üsno gal çalışan v_lns.ınlsr elinde yürür. Her şeyde, giyinişte, oturuş: — ta, yazı ve yaşayışta di ş n o- m ç9 'a düşmekten kaçınmalıyız. e Üniversite smaçları İstanbul, 12 (Telefon) — Üni- versite sınaçları hakkında rektör; derslerin 23 mayısta kesileceğini sınaçlara 27 mayısta başlanacağı- nı ve türe fakültesi sınaç öğrene- ğinde iki ufak değişiklik yapıldığı- nı söyledi. Şarbaylık kurulunun dünkü toplantısı Ankara Şarbaylık kurulu dün üsnomal — toplantısını İlbay ve Şarbay B. Tandoğanım başkanlı- ğında yaptı. Gündeme geçilmeden önce üyelerden Veli Ulusu ve Mecdi Sayman tarafından Halim Kütükçüoğlunun anısı için bir da- kika susulmasını istiyen dilerge o- kundu. B. Tandoğan aralarından ayrılan değerli arkadaş için bu ödevin ayakta yerine getirilmesini istedi ve bir dakika susuldu. Numarataj için 7000 lira ayrıl- ması ve boş olan sürel komisyon üyeliğine Feyzi Kütükçüoğlu'nun seçilmesine oybirliği ile karar ve- rilerek toplantıya son verilmiştir. B. Anohin'e armağan Kıvançla öğrendiğimize göre, Sovyetler merkez icra komitesi, paraşütçülüğün ve ilerletilmesi yolunda yaptığı büyük yardım- lardan gece ve gündüz uçağın de- Bişik uçuşlarında yaptığı hem no- mal ve hem büyük paraşüt atılış- larında çok kereler gösterdiği yi- ğitlikten ve yaptığı bir seri acun rekorlarından dolayı, şimdi Türk Kuşu kurumunda paraşütle atılış ve motörsüz uçak hocalığı yapan B. Anohin'i bir mektub ve değerli bir armağanla kayramağı onayla- mıştır. Türkçeolan tabiiğ sözü baş- kadır: «Sisin böyle hareket ede- ceğiniz tabiiğ idi.» vi Esenleşmek — birbirine afiyet ve selamet dilemek Esenlik — afiyet, selamet Esen — afiyet, selamet ve “sa- lim , Bu esenleşme sözünü yakm divan şiirlerinde bile gö - rüyoruz. Selam kelimesi türk çe olduğu için, selam ve e- sen, selamlaşma ve e- senleşme sözünü birbirinden ayırd etmeliyiz: “Dostlarımı otel- de buldum, Selamlaştık ve esen leştik!,, Bir mektup veya telgrafın al- tında şu iki kelime, yanyana, ne güzel gider: “Selam ve esen!,, Bir hastaya esenlik di- Temek, “terâenniüi âfiyet etmek,, , bir yolcuya esenlik dilemek “temenmnit selamet etmek,, dir. Belki dil işleye işleye, esen kelimesini salim / yerine de alacaktır. Salim'in karşılığı s ağ'dır. Fakat “salim bir di - mağ ile ,, sözü yerine, belki, “esen bir dimağ ile,, sözü “ sağ bir dimağ ile,, sözü kadar yerin- de olur. y Artık esenlemek sözü- nüde selametlemek ye rine kullanırsınız: “Ankaraya gi- den - ilbayımız bir çok tanıdıkla- rı tarafından Haydarpaşa istas - yonunda esenlenmiştir.,, “Teşyi etmek,, sözünün türk- çesi “uğurlamak,, tır. Fakat “e- senlemek,,dedaha içtemlik var, * But son satırlarda geçen keli- meler: Esenlemek —« -selametlemek Uğurlamak tesyi etmek İctem — samimi İctemlik — samimiyet ULUS DUYUK Atatürk'le Romanya Kıralı | arasında Ulusal bayramları - dolayı- siyle Cihiur Başkanıi Atatüirk- | Te Romanya Kıralı arasında â- ) lmap verilen telyazdarı şun- lardır: Romanya Kıralı S. MW. Karol Bükreş Raomanya'nın ulusal bayramı * dolayısiyle majestelerine en hararetli tebriklerimi ve şahsiğ bahtiyarlığınızla dost Roman- ya'nın genliği hakkındaki te- mennilerimi sunarım. Kamâl ATATÜRK | Kamâl Atatürk, Cumur Başkanı Ankara Gerek benim ve gerek mem- leketim için bana bildirmiş ol- | duğunuz içten dileklerden do- | layı Ekselanslarına teşekkür Sovyet artistlerinin konseri İstanbul, 12 (Telefon) — Sov- yet artistleri bugün Büyükadaya bir gezinti yaptılar. Öğle yemeği- hi Yat kulübde yediler. Yarın ak- şam şehir tiyatrosunda konserle- rini vereceklerdir. İzmir halkevi dil kursları Halkevinde iki aydanberi açıl- maş bulunan iki lisan kursu vardır. Bunlardan biri fransızca diğeri in- gilizcedir, Fransızca kurs biri yeni başlı- yanlara diğeri biraz bilenlere mah- sus olmak üzere iki kısımdan mü- teşekkildir. Birinci kor cumartesi saat 7,30 dan 8,30 a ve pazartesi de 6,30-7,30 kadar bir saat ders verilmektedir. İkinci kor da, pazar ve salı günleri saat 6,30 dan 7,30 a kadar aynı şekilde ders görmekte- dir. Bundan başka bir de orta mek- tebi bitirme kursu açılmıştır ki: haftada dört gün pazar, pazartesi, salı ve çarşamba günleri 6,30 dan 8,30 â kadar birer saat muhtelif orta mekteb dersleri verilmekte- dir. Bu kor çok büyük bir alâka görmekte sanat erbabı ve memur- lar ekseriyeti teşkil etmektedir. Halen lisan kurslarında (87) ve orta mektebi bitirme kursunda da 70 vatandaş olmak üzere 157 kişi istifade etmektedir. Fransızca kur- suna profesör Dolament ve orta mektebi bitirme kursuna da riya- ziyeye Cevdet ve tabit ilimlere Tahsin gelmektedir. (Yeni Asır) Düzeltme Bundan birkaç gün önec ga « zetemizde Salihlideki gençlik ça- lışmaları hakkında çıkan bir ya- zıda, bir konferans verdiğini bil- dirdiğimiz Bay Cemaleddin Ar tam C, H. P. kaza heyeti üyesi yazılacakken yanlış olarak genç- lik başkanı diye yazılmıştır. Dü- zeltiriz. Halkevinde çaylı toplantı Halkevi Temsil dan; Bugün saat 18 de temsil kolu bir çaylı toplantı yapacaktır, Ko *> pazılr arkadasların - gelmeleri rica olunur. komitasın - İzmirde bu yılki üzüm ve incir ürünü Bu yıl üzüm mahsulünün doğu- şu iyidir. Havaların iyi gitmesi sa- yesinde piyasada kükürt bulunma- masına ve pek az olmasına rağ- men.bağlar için önemli bir tehli- ke yoktur. Eğer bir hafta evelki gi- bi havalar sisli ve yağmurlu git- seydi bağlarda ballık hastalığı başlıyacak ve bu yüzden üzüm mahsulümüz önemli zararlara uğ- rıyacaktı. Önenili bazı tabit hadi- seler olmazsa bu yıl üzüm ürünü geçen yıldan biraz fazla olacaktır. İncir ürüâümüzün de iyi olca. cağı oranlanmaktadır. İncir mım- takalarında incir bahçeleri çok te- mizlenmiş, itina ile bakılmıştır. İncirler şimdiki halde tefek vazi- yetindedir. Haziranda bahçelere ilek asılacak ve ondan kık gün sonra da ürün olgunlaşmağa baş- hyacaktır. İncir ürününün bu yıl 3-10 haziran arasında pazara çı- kacağı oranlanmaktadır. (Anadolu) İzmir Dörtyolda bayındırlık işleri Geçenlerde Dörtyol belediye meclisi toplanarak kasabanın ima- rı hususunu görüştüler, Ve mem- leketin ilerisi için çok verimli ka- rarlar kabul ettiler. Bu kararlar- dan en önemlisi su meselesidir. Kasabaya Amanos dğalarından çıkan eyi bir su girer. Terkib iti- bariyle Çukurova mıntakasında eşsiz olan bu su, kaynağından iti - baren kasabaya kadar üstü açık a- lelade harklarla gelir. Akışın - dan sürüklediği bir takım mad - deleri de yüklü olduğundan kay- nağındaki evsafı kısmen kaybe - der . Bu yüzden Dörtyol halkının çoğunda kum hastalığı — tesirini gösterir. Dörtyolun çalışkan be- lediye çeviricileri memleketin bu mühim derdini hissederek bu su- yu kaynağından itibaren betan bo rular dahilinde getirip kapalı a - na harklarla memlekete dağıtma- ğa karar verdiler. Karar arkasın- dan, Seyhan vilayetine belediye- den hususi memur gönderilerek böru kalıpları da getirilmistir. Bu hayırlı işin bir an evci yapılış tar- zına geçilmiş olması halkı ka - rardan daha çok sevindirmiştir. Dörtyolun su işleri nizama kon- duktan sonra belediyeye — düşen mühim bir iş de kasabanın aydın- latılması meselesidir. Dağ sırtla- rından oldukça ehemmiyetli bir meyil derecesi ile $ehre akıp ge- len su, memlekete girdiği ilk nok- tadâ sekiz dokuz metre gibi bir çağlayanlar dökülür. Su yolları verilen karar mucibince — düzene konulduğu takdirde bu suyun hı- zı bir kaç misli artar. Bu suret! yalnız kasaba merkezini değil, bü tün civar köyleri de aydınlatmak kudretini kazanır, Belediyemiz himmet eder de bu hayırlı işi de başarırsa o zaman Dörtyol Türki- yenin yalnız bir lavanta memleke- ti olmakla kalmaz, aynr zamanda bir pırlantası da olur. . (Türk Sözü) ANKARA RADYOSU Bugünkü program şudur: 19.30 — Çocuk Esirgeme Ku - rümu saati 19.40 — Musiki; Messenet Thais Mascagni Cavalleria Rusticana L. Cavallo Paillasse Ses: M. Boyar, K. Çekatovsky Piyano: Ulvi Cemal 20,— Arıcılık saati 20.10 — Musiki: Orkestra konseri (plakla) 20:30 — Dangs musikisi 20.50 — Haberler. LAR 13 MAYIS 1025 PAZARTES Bugünkü sayımızda ge- çen kılavüz kelimeleri Alıp vermek — Teati etmek - Muhabit Bağlaşık — Müttefik Bağlaşma — İttilak Basın & Matbuat Başatık # Muvalfakıyet Berkitmek — Teyid etmek Bilgi — Malümat Birge — Müşterek Borç * İstikraz Çağrı — Davet Çevenler — Mahafil Değet — Temas Denkleşme — Muvazene Diyev — Beyanat Dilerge & Takrir Doğusal — Şarki Durum — Vaziyet E; « Temayüz Eşit — Müsavi Evrensel — Cihanşümul Genlik — Refah Girgi * Teşebbüs Görüşü — Müzakerı Göret — Ziyacet Gündem * Ruzname İlbay — Vali İlgi — Alâka İlkel — iptidat İnanca —« Teminat İncelemek * Tetkik etmek İşçenlik — Faaliyet Kamoy — Efkârı umumiye Karşı — Aleyh, aleyhte Kıvanç — Fahir, iftihar Komutanlık & Kumandanlık Öğrenek — Talimatname Örgütmek — Teşkilâtlandırmak Önemli — Ehemmiyeli Özel asığ — Husust menfaat Pakt — Misak Sağlamak — Teyid etmek Saldırışmamak * Ademi tecavilz Saptamak © 'Tesbit etmek Sınaç — İmtihan Suçlamak — İtham etmek Sosyete — Cemiyet Sonuclanmak — Neticelenmek Sonsuz yetge — Salâhiyeti vasra Süre — Müddet Sürel & Daimt Şarbay — Belediye relsi Şarbaylık — Belediye Şölen — Ziyafet Uluşal — Resmi Üsnomal — Fevkalide Yana — Leh, lehte Yatıştırmak — Teskin etmek Yönetger — Müsteşar Yükümsel & Mecbur: Düzeltme Dünkü sayımızda kılavuz keli- meleri listesinde “resanet,, karşı- lığı olarak gösterilen “Bekem,, “Bekemlik,, , ”tesir,, kelimesi kar« şılığı olarak gösterilen “etke,, ”et, ki,, olacaktır. "Bekem — Rasinş; Etke — âmil,, anlammadır. Mareşal Pilsudski öldü (Başı 1 inci sayıfada) Son günlerde hasta olan Mare« şal, Varşova'ya giden B. Laval'lg de hastalığı yüzünden konuşama» mıştı. 1867 de Vilno'nun Zulov şeh- rinde doğmuş olan Pilsudski, Po-« Tonya'nın erkinliği için çalışarak sürgünde kalmış, 1914 de Avus, turya ordusunda bir leh lejyonus na kumanda ettikten sonra, büyül harbın sonunda Varşova'ya geles rek devlet başkanı olmuş ve rüte besi Mareşallığa — çıkarılmıştır. 1922 ye doğru sıyasa dünyasından çekilen Mareşal, son yıllarda harh bakanı olmuştu. Bununla beraber Polonyayı o ve kendisine bağlı bire kaç arkadaşı idare etmekte idi. Mareşal'ın ölümiyle değerli bir« , çocuğunu kaybeden Leh ulusunun acılarını paylaşırız.
