7 Nisan 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3
7 NISAN 1935 PAZAR Yurı sayasal Te Stresa Stresa konferansınıı günü Maktadır. Berlin - Moskova ve Varşo- yaklaş Va'ya ufrayarak buraların barış görüş- lerini dinleyen ingiliz bakanları, top Ükları bilgileri, şimdi — bütün Fabinesinin önüne yayıyorlar. Bu iş bittikten ve ingiliz kabinesinin görüşü Üayyün ertikten sonra, Stresa'ya gele- Cek ingiliz devlet adamları, Fransa ile talyanın yollayacakları — delegelere, hem topladıkları bilgileri hem de ingi- ingiliz İlz kabinesinin görüşünü getirecekler- ir kor—îlrcız 'da, *Londrs para ve ökonomi tferansı,ndan önce bir konferans da ha toplanmışt:.Bunda, çiftçi memleket- İerle sanayici memleketler - biribirleri- ":' Ne biçim yardım edebileceklerini gö- Tüşmüşl Şu var ki bu ük Stresa kO_nInı.ııx sda, pek çok şeyler gözüşül- Gdüğü helde hiç bir karar pekiştirileme- Miştir Bakalım, bu selerki “Stresa konfe- Tânsr,, ne biçim bir sonuc verecekm A"'u—'l'!uı'zu ü _buyıu devletin, ’A—'îupi iŞı,, Üzerinde Stresa'da birleşik kal- TMasıdır. Fakat beklenen, bu değildir. Avrupa barışı,, nı kollektif bir formü- Te bağlamak Jüzumunda üç devletin her Üçü de birleşiktir. Fakat formül mese- Tesinde, biribirlerinden ayrılıyorlar. Stresa'dan en çok beklenebilecek Vey, bir tek kollektif formül bulunsma- Yinca, dbir takım varyantlar bulunması Ve bu varyantlar üzetinde anlaşık kalın- Maşıdır. Mesela, bugün üstünde en çok çe- kişilen forrz taraflr ademi tectvüz paktları,, ile “karşılıklı yardım Paktları,, dır. İkisinden birine yan ya- but karşı duranların kendilerine - göre Kkanıtları var. Karşılıklı yardım paktla- Tini onamakla beraber “iki tarafl: Mi tecavüz paktları,, n da müleyim gö- Tenler, bu gibi iki taraflr anlaşmaların İlerde bir tek paktın — içine almmabile- teklerini ve Böylece gene kollektif bir formüle gidilebileceğini ileri sürüyor- İar, İngilizler, mesela, bu görüştedir. Eğer formül varyanıları yapılabilir. 3€ O zaman ne çeşidde olursa olsun Paktların *Uluslar Derneği, nde hep bir arada olarak kütüğe yazdırılmaları, kollektif barış davasını — gerçekleştite- vektir. Daha şimdiden bir “bütün avrupalt- İâr konferansı, düşünüldüğüne göre, bütün bu işlerin Stresa'dan sonra “U- Tuslar Derneği,, nde fakat ondan sonra da “avrupalılar konleransı, nda görü- )l'llılıı.'eccı:ıııı' gösteriyor. Zaten ötedenberi, görüşülebilen bir İ$i kurara bağlamamak avrupalılar ara- Senda genel bir kural olmuştur. Güzel YÜzel görüşmek dururken ve herhangi bir iş kendisi üzerinde görüşmeyi müm kün gösterirken, aceleye ne Tüzum vâr- dir? Karara ne lüzüm vardır. İşte daha şimdiden ve, daha Stresa fapılmadan, daha “Uluslar Derneğin Fransa'nın alıtan silahlanması şikâyeti- Ni dinlemeden bir “avrupalrlar konfe- Tansı,, fiktini ortaya atılmış görüyo- Püz. İşte bunun için, Stresa'da önemli ve kesipatıcı kararlara varılabileceğini u- Malrm fakat beklemiyelim. BURHAN BELGE STRESA KONFERAN ULUS A DOĞRU Uç devlet konferanstan ne umuyorlar? Fransu'ya göre Paris, 6 (A.A.) — Bugün top- lanacak olan bakanlar konıeyıı_ı- de Fransanın Stresa'da alacağı durumun anaçizgileri kararlaştırı- lacaktır. Fransa, konferansta, l'J- luslar Derneğine yapmış olduğu başvurmayı anlatacak bir mıılılı_r_ı ve bundan başka Uluslar Derneği kurulunca onanmak üıete"bır ka- rar projesi v:recıkiif. B?yl_e bır karar projesinin verilmesi fıkvvıııı İngiltere ve İtalyanın da doğru bulduğu görülmektedir. Görünüşe bakılırsa, Stresa )ıı?n: feransı, Avrupanın z'üvenlıgıı?ı Avrupa ölçüsünde bir. formül prensipi üzerinde düzenlemek so- rumunda bir anlaşma gerçekleşti- rebilecektir. Avusturyanın is! Fransa hükümeti, kânunda yapılan anla: dık kalmaktadır. Stresa'da Nöyyi, Sen - Jermen ve Triyanon andlaşmalarının süel maddelerinin yeniden gözden ge- çirilmek olasısı sorumu ortaya ÇI- karsa, bu, yalnız bir yoklama ma- hiyetinde olacaktır. G"çekî orta Avrupanın bugünkü ı_iıcl düzeni- nin değişmesi için kii_çuk anlaşma- nın onaması gereklidir. tiklali hakkında Roma'da 7 son- şmalara sa- İngiltere'ye ı(ö:ıı_ Londra, 6 (A-A.) — Ingiherî. nin Stresa konferansında alacağı durum büsbütün gizli tutulmakta- dır. Sanıldığına göre, İulş_vının Stresa üzerindeki düşünceleri Lon- dra'ya bildirilmiştir. Salâhiyetli mahfillerde Stresa konferansı ingiliz bakanlarının seyahatlerinin bir sonucu ve bü- tün ilgili devletleri toplayacak o lan Avrupa konferansının - geniş ölçüde bir hazırlığı sayılmakta- dır. İtalya'ya göre Roma, 6 (A.A.) — Stresa kon- feransı, Almanya'da mecburi as- kerlik konulması üzerine, Fransa: nn başvurmasını ıdıden_ geçire. cek olan Uluslar Derneği konseyi toplanmazdan önce Fransa, İngil- tere ve İtalyanın durumlarını ka- rarlaştıracak mahiyette sayılıyor. Bu üç devletin, Avnıpıdnv bf_nş için tehlikeli noktalardan birisin- de bir çıban başı koparsa, alacak- ları birlik durumu da ydıı_ılı.lırş_ı. ları gerekmekte olduğu du;ğnul- mektedir. Bazı mahfillere göre l: talyanın Stresa konferansını yeni bir silahları bırakma plânı - için başlangıç noktası yapmak - için harcanacak emekleri boşuna har- canmış sayacağı söylenmektedir. B. Musolini'nin muhturası Londra, 6 (A.A.) — B. Muso- lini'nin Stresa konferansı için bir tıra hazırladığı ve bu muhtı- :ı: g:rıı ve Londra hükümetle- rine gönderdiği söylenmektedir. Totoğrl; — Soygetlel “da iken alınmış bit Bay Eden Moskova'da iken :' jnde verilen ziyafetten sonra Eyi haber alan mahfillerin söyle- diğine göre bu muhtırada aşa- gıdaki notlar vardır: 1 — Almanyanın bir tara(flı ha- reketi karşısında ingiliz, fransız, italyan görüşlerinin açıkça göste- rilmesi. 2 — 3 şubat tarihli ingiliz - fran- sız bildiriğindeki muhtelif husus- ların gerçekleştirilmesi için üç devlet arasında birlik bir yöney kurmak sorumu. 3 — Avusturyı klali ve bu istiklali korumak için en eyi çare- nin ne olduğu sorumu 4 — Avusturya, Macaristan ve Bulgaristanla yapılan barış and- laşmalarının bir takım hükümleri- nin değiştirilmesi sorumu. Şimdiye kadar bu programda neler bulunduğunu resmen doğru- lar malümat alınamamıştır. Almanya'da ne düşünülüyor? Paris, 6 (A.A.) — Alman du- yuk bürosunun aldığı haberlere göre, Stresa konleransı için yapıl- makta olan hazırlıklar, Roma, Pa- ris ve Londra hükümetleri arasın- daki görüş ayrılıklarından dolayı ciddi güçlüklerle karşılaşmaktadır. Jurnal gazetesi diyor ki: "Fran- sa geçen cumartesi günü İtalya, İngiltere ve Sovyetler Birliğine bir önergede bulunmuştu. Bu önerge, Uluslar Derneği çerçevesi - içinde genel bir karşılıklı yardım andlaş. masının imzalanması hakkında- dır. Bununla beraber, şurası an- laşılmıştır ki bugünkü durum 1914 deki durumla bir değildir. Ve Po- lonyanın olasık tarafsızlığı kızıl ordunun her türlü hareketini kö- türümleştirecektir. Pöti Pariziyen gazetesi fransız görüşü hakkında uzun bir yazı yazmıştır, bu yazı söyle kısaltıla- bilir: Fransız plânı Uluslar Derneği andlaşmasına dayanmaktadır. Ya- ni, bir saldırım olursa Uluslar Der- neği hemen toplanarak çarçabuk saldırganı tarif edecek ve bundan sonra karşılıklı yardım tatbik olunacaktır. Görülüyor ki, bu kar- şılıklı yardım andlaşması - ikinci derecede kalmaktadır. Çünkü an- cak Uluslar Derneği'nin kararı sonucundadır ki tatbik edilebile- cektir. Stresa'da neler görüşülecek? Londra, 6 (A.A.) — Stresa'da gü- dülecek usul hakkında, eyi haber alan mahfillerin verdikleri malümata göre, evvelâ İngiltere hükümeti, B. Eden'in yaptığı ziyaretlerin sonucları hakkın- da bir rapor verecek ve bunu Stresa konferansında hazır bulunan devletle. rin müstakbel sıyasalarına dair umumi bir münakaşa tâkib edecektir. Her dev- let bu hususta kendi tekliflerini — ileri sürecektir, Sir Con Saymen, İtalyanın Londra elçisi B. Grandi ile gelecek Stresa kon- feransı hakkında görüşmüştür. Almanya mektubları ÜUçüncü Reich İstanbul, 5 Nisan 1935 Mart ayını Almanya'da geçirdim. 16 mart kararının verildi idim. Bir ay Almanya'da birbirini ta « mamlıyan yirmiden fazla mülâkat yap - tım. Konferanslar, nutuklar — dinledim. İlim, sanat, idare, politika adamlariyle konuştum. Birçok sanayi müesseselerini, 1935 Laypçig ilkbahar sergisini gezdim. Üçüncü reich'ı, nasyonal sosyalist Al - manya'yı tanımağa çalıştım. Bu moktublarda bunları yazacağım . Almanya için yazacağım yazılarda üçüncü reich'in idare sistemi hakkında tenkid veya medihler olmıyacaktır. Ya zılarımda üçüneü reich'ın dış veya mü- dafaa sıyasalarından da bahsetmiyece - ğim. Bunlar yalnız alman milletini, dip- Tomatları, askerleri alâkadar eden ve hemen hemen her millete, her — şahsa, her şahsi telakkiye göre değişen şey - lerdir. Onun için, Almanya silâklansın mı, silâhlanmasın — mı? Silâhlanırsa dünya sulhu için faydalı mı, zararlı mt — olur? Yazılarımda bu türlü münakaşalar olmı- yacaktır. 1935 martında Almanya'da si- Tâhan putlaştırıldığını gördüm, Münase- bet bulursam bunu yazacağım. Sonra mücerred fikirlerle, mücerred nazariyelerle rejimler kurulamıyacağı - na, rejimler değiştirilemiyeceğine, mil - lotler için hazır ölçüde rejimler olamı - yacağına ve milli menfaate uymuyan hiç bir rejimin uzun zaman ayakta duramı- yacağına inananlardanım. Üçüncü reich'ı ve üçüncü reich'ın nasyonal sosyal, öko- nomik, prensiblerini ve çalışmalarını bu görüşle tetkik ettim , Almanya'da üçüncü reich'in leh veya aleyhinde söylenenleri — dinliyecek bir muhitim vardı. Çok defa yanımda mü - nakaşalar bile olurdu. Ben bu muhitten ve bu münakaşalardan notlarım ve tet- kiklerim için istifade ettim. Hiç bir tel « kini, hiç bir şikâyeti tevsik etmeden notlarımın içine almadım. Üçüncü reich hakkında Almanya de- şında dinlediklerim üçüncü reich'ın le - hinde değildir. Çekoslovak — smırından Briç'e kadar her yerde bana müdhiş nl- man kararlarından, nasyonal sösyalist- ler elinde bomba haline getirilmiş bir Almanya'dan bahsedildi. Almanya hakikaten bu bana anlatıl - dığı gibi midir? Bir gün ne pahasına olursa olsun Almanya tek başına Av- rupa'da yeni bir harb macerasına gire - cek midir? Reich dışında herkes buna cevabını veriyor. “eveti,, Üçüncü relch revizyonisttir. ve "Hit- ler,, Mein Kampf'ında alman milletine Avrupa şarkında yeni topraklardan bahs etmiştir. Nasyonal sosyalist fırkanın sı- yasal programında üçüncü reich'in ve - vizyonist emelleri; Birinci madde de: *Bütün almanla - milletlerin mukadderatlarını bizzat tayin etmeleri hakkı esasına göre bir tek büyük Almanya içinde birleşmelerini isteriz. ., İkinci maddede: “Almanya'nın diğer milletlerinkine müsavi haklardan isti - fadeleri için Saint Germain ve Versailles muahedeleri kaldırılmalıdır.,, Üçüncü maddede de: “Milletimize gida ve nüfus fazlamıza hicret imkânını verecek memleketler ve topraklar iste - TİZ.» Diye tesbit edilmiştir. “Hitler” in Mein Kampi'ı,, alman Avusturya, büyük alman anavatanıma dönmelidir,, — diye başlar, Reih dışında Almanya'nın dış sıya - sası hakkında edinilen bilgilerin kay - naklarından biri de budur. Onun için üçüncü reich uzak yakın komşularına emniyet telkin edememiştir. ve n komşularının gözleri Almanya'ya endi- şe ile çevrilmiştir. Üçüncü Reich'ın idave sistemi kadar, ırk ve toprak sıyasasının münakaşası da kolay olmasa gerektir. Alman — mill nin 30 sonkânun 1933 denberi reich'in iç ve dışında başarmağa çalıştığı alman birliği davası, toprak sıyasası uzağı gö: ren, emniyet telkin eden bir dış sıyasa ile mi yoksa Almanya'nın tekbaşına gi - receği bir harbla ma tahakkuk eder, yok- sa bu Almanya için ebediyen tahakkuk etmiyecek bir hayal midir? Reich dışında dileyenler, bunu dile « dikleri gibi münakaşa edebilirler, Al - manya'yı inandırarak veya zorlıyarak Almanya'da 1933 denberi mukaddesleş- tirilen bu milli davanın kısmen veya ta- mamen ortadan kaldırılacağını umabi « Hirler. Benim bu kısa notlarda işaret etmek istediğim şey; alman davasının ne za - man ve n alledileceği değil, üçün - cü relch'ı dış sıyasada yalnız. bırakan böyle bir meselenin Almanya'da mevcud oluşudur. Üçüncü reich nasyonalist ve sosya - list; sistem antidemokrat ve otoriterdir. Başta salâhiyetleri “tam salâhiyet ka « nunu,, ile teyid edilen “Führer,, zirai, sınai, hususi, resini bütün teşekküllerin başında da Führerler vardır. Üçüncü reich'in temeli nasyonal sos- yalizmin ırk nazariyesidir. Bu nazariye fırkanın sıyasal progra: mının; Dördüncü maddesindi zim volkgenosse'mizdir ki vatandaşımız olabilir. Mezhebi ne olursa olsun ancak alman kanından olandır ki bizim volk « genosse'mizdir. ., Beşinci maddesinde: "vatandaş olmu- yan Almanya'da ancak misafir olarak yaşıyabilir ve cenebilerin tâbi - olduğu ahkâma tâbi olur.., Altıncı maddesinde: “Devlet işlerini tedvir ve kanun vasfı hakkı yalnız va « tandaşa verilmiştir. Mahiyeti ne olursa olsun reich'da, memleketlerde, veya na- hiyelerde her umumi hizmetin yalnız vatandaşlar tarafından görülmesini is - teriz.,, Yirmi üçüncü maddesinde: “Bir al « man matbuatının yaratılması için; & — Alman dili ile çıkan gazetele « rin müdür ve memurlarının volkgenosses olmalarını b — Alman olmuyan gazölelerin dev — letin müsaadesi haricinde neşredilmemes — lerini. Ve bu gazetelerin alman diliyle basılmamalarını, © — Alman olmıyanların alman gazete. lerine mali iştiraklerinin ve bu gazetele- re tesir yapmak teşebbüslerinin alâka « dar gazetenin kapatılması ve bu alman olmıyan suçluların derhal rek vulmaları ile neticelenmesir Diye, sosyalist hükümlerde; Yedinci maddede: “Devletin, vatan. daşlara iş ve yaşamak vasıtaları temini- ni birinci vazifesi olarak sayması iste. Fİz.. Onuncu maddede: “Her vatandaşın birinci vazifesi kafasiyle ve vücudiyle çalışmak olmalıdır. Ferdin faaliyeti ca- mianın menfaatlerine aykırı olmamalı bilâkis camia çerçevesi — içinde inkişaf edip umumun menfaatine yaramalıdır.,, On birinci maddede; “İş ve çalışma mahsulü olmıyan gelirin kaldırılmasını işteriz.. On üçüncü maddede: “Mevcud bütün trustlerin devletleştirilmesini isteriz.,, Ön dördüncü maddede: “Bütün te - şebbüslerde memurların kâra ortak edil. melerini isteriz.,, On yedinci maddede: "Milli hedefle- rimize uyan arazi islabalını, umumi menfaat namına toprağın tazminatsız is- timlâkine imkân veren kanunlar vazını, arazi üzerinde faizin ve her türlü spe - külâsyonun kaldırılmasını isteriz.,, Ön altıncı maddede: “Sağlam bir or- ta sınıf kurulmasını bu sınıfın korunma- sını, büyük mağazaların derhal commu- naliser edilerek uygun fiatlarla küçük tacirlere kiralanmasmı, devlet ve bele » diye siparişlerinde küçük teşebbüslere yardım edilmesini isteriz. V.s... v.&..., diye anlatılmıştır. Neşet Halil ATAY Ölçüler talimatnamesi Ökonomi Bakanlığı elektrik, ha- vagazı ve su satıcılariyle ölçüalet- lerinin muayene ve ayarları için bir talimatname hazırlamıştır. Ba- kanlık talimatnamede — muayene ve ayarın nasıl yapılacağını hal- kın müracaat şekillerini ve kon- trol işlerini ayrı ayrı gösterm :kte- dir.
