28 Mart 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

SAYIFA 4 Almanyaya bir sorgu 18 mart tarihli Taeymis HAlmanyaya bir sozgu,, başlığı altında yazdığı bazyazıda demektedir ki: B. Hitlerin Almanyada mecburi a kerliği diriltmek saretiyle vermiş oldu. Hu karer, her ne kadar herkes tarafın- dan beklendiği için biraz debşetinden kaybetmiş sayılabilirse de, gerek Al - Manya, gerek öteki Avrupa Ülkeleri için pek ehemmiyetlidir... Güazete, Almanyanın bayli zaman « danberi silaklandığından, müsavi bak sahibi olmayı bunda gördüğünden, İn « giliz beyaz kitabı, Fransada askerlik müddetinin usatılması ve Hitlerin be. yannamesinden bahsettikten sonra di « yer ki: İngilirlerle fransızların - verdikleri karar uluslararası taahhüdlere ve mua« hedelere muhalif değildi. Almanların yeni kararı ise hem bir muahedeyi ih . Jal etmekte, hem de almanların Berlin ziyareti münasebetiyle kabul ettikleri. ni bildirdikleri esaslara uymamaktadır. Böyle bir hareket ilk defa vaki ol. mamakla beraber, bir muahedenin bu Buretle ihlal edilmiş olması vükütla ge- giştirilebilecek bir hâdise — sayılamaz, Herhalde bu hareket, o muahedeyi im- galıyanlara bir protesto fırsatı verte gerektir. Şubatta çıkan alman — fransız teb- liğinde muahedelerin hiç bir maddesi- min ihlal edilmemesi fransızlar ve in. gilizler tarafından açıkça bildirilmiş, İtalya da bu karara iştirak etmişti. Al. manya bütün bu esasları kabul ederek konuşmağa karar vermiş bulunuyordu. Taymis, bu erada fransızların asker- lik müddetini orduyu artırmak için de- Şül, bu yıllarda mikdarı düşürmemek maksadiyle artırdıklarını — söyledikten ve bunun da savaş yıllarında doğumla. tın azalmış olmasından ileri geldiğin » den bahsettikten sonra diyor kit Fransanın daha az nüfusu ile faik bir vaziyette bulunmağa değil de, mü. savi bir vaziyette bulunmağa uğraştığı Bir sırada Almanyanın ordusunu 600 bin kişiye çıkarmış olması, fransızlar için fazla ehemmiyetli bir meseledir. Eğer FPransa bütün askerlik yaşında bulunanları toplasa ve askerliği de iki ni müddetle yaptırsa gene bu mikdarı amaz. Bunu alman erkânıharbiyesi Ge pek Slâ bilir. Bundan başka Alanlar, Rusyadan gayrı hiç bir Avrupa ülketinde barış ordusunun bu kadar büyük olamıyaca- Bonı da bilirler, Şu balde Almanya, Rusya hariç, ö- teki Avrupa devletlerine müsavi değil, bepsine faik bir ordu istiyor demektir. Mareşal Peten, evelki gün, Alman- yanın Avrupa üzerine daimi bir savaş tebdidi asmak ve bütün sryasasını bu Manevra Üzerine oturtmak — istediğini Söylerken haksızlık mı etmişti? Almanya, blr taraftan da doğu tara- fındaki sınırında bütün bir Avrupayı bolşevikilk tehlikesine karşı korumak. Ja da mükellef olduğunu iddia etmekte dir. Bu iddiaya karşı denilebilir ki, bugün Rusyada emniyetin korunması ve doğuda bir andlaşma yapılması, mü- tecavizlere karşı durulması için bütün kuvvetlerini komünist prensipleri da. kresinde Almanya kadar istekle sefer. ber edebilir. Fakat bu İşi yapmağa or« tada İstek görülmemektedir. Almanya, 1933 yılındanberi hava El loları yapmağa ve bütün ulusu bir si. lahir ulus haline koymak - dileğiyle yanmaktadır. Peki, bunda maksadı ne- Wt? .© İşte bu bir sorgudür ki açık ve ta- rih bir cevab ister, B. Hitlerin mecburi askerlik kararı, Fransadaki askerliğin iki yıla çıkarıl- Ması kararına benzemiyerek bütün te. zahürler ve nümayişlerle karşılandı. 16 mart günü, bir kurtuluş, bir hür. Tiyet; Almanyanın öteki uluslar ara « sında yakışık alan yeri almatı günü o- larak ilan edildi. Bütün almanlar, uzun zamandanberi, öteki uluslardan geri kalmanın hicab ve ıstırabı altında bu . nalmışlardı; bugünü gururlarının kur- tulduğu bir gün olarak kutladılar. Eğer B. Hitlerin bu hareketi, ta - dece, alman ulusunun öteki uluslarla müsariliğini temin etmek maksadiyle yapılmış olsaydı, o zaman örtada tamit Wabul etmez bir zarar olmazdı. "ÜTcekere yapılabilir. Yapılan plâ - gazetesi Almanyanın Versaya meydan okuması 18 taribli Deyli Telgraf gaze. tesinin “bütün dünyaya karşı Alman » yanın Versay muahedesine açıktan açı» ga meydan okuması,, başlığı altında yaz dığı bir başyazıdan aşağıdaki parçaları alıyoruz: nazi geflerinin silahsız olduğunu iddia et « tikleri Almanya, pek yakımn bir gelecek. te orta ve batr Avrupasının en kuvvet. w« Bundan birkaç hafta evel, H ordusuna malik olacaktır. ve yahut bugünden © hale gelmiştir. « Alman hükümeti, Ct gilerini, yeniden silahl ile Avrupa emniyetinin korunması ve kendisinin uluslar derneğine dönmesi meselelerini konuşmak için çağırmış « tı. Halbuki son zamanlarda almış ol- duğu bu ordu kurmak ve silahlanmak karart bütün bu konuşmaların temelini yıkmıştır. Bu baber, bütün Avrupa merkezle. rinde bir doğu andlaşması yapmak su. retiyle Avrupa barışının — korunması, #ilahsızlanmak ve ortalığın yatıştırıl. ması umutlarını saraemış bulunmakta » dır, Bunun için, almarı riyle yıktıkları eski konuşma esası ye. tine yeni esaslar koymalarından önce Al ingiliz zi; ması, ebbirliği ın kendi manyaya ingiliz bakanlarını göndermek doğru bir iş olamaz, İngiliz hükümetinin bu muahede « yi tanrmamak hareketine karşı, bir ted. bir alması gerektir. Neden bütün Imza edenlerin kargılıklı kabul ettikleri ve korumaları lazım gelen bir muahedeyi B. Hitler, bir kama vurarak yırtıver « sin? Bu ansızın indirilmiş bir darbe mi dit, yoksa uzun boylu, enine boyuna düşünüldükten sonra yapılmış bir İş midil Eğer hesablı, kitablı bir hareket İse, bu, Almanyanın doğu andlaşmasına ça. gırılması ihtimaline karşı mı yopılmış. tır? Yoksa bu, 3 şubattaki — fransız — ingiliz anlaşmasını suya düşürmek ve İngiltereyi Avrupa #ryasasına karış « maktan ayrı tutmak için midir? Almanlar, İngiltere müstesna olmak üzere, müttefiklerden biç birisinin si - Jahlarının azaltmadıklarını ileri süre. rek davasını yürütüyor. Fakat şurası . nr unutmamak lazım gelir ki Versay. daki alman murahhaslarının kabul et. tikleri esas kayıdsız, şartsız bir suret. te silahlarından soyunmaktı. Bay Hitlerin iktidarı eline almasın danberi Almanyanın hızlı ve sürekli bir surette yeniden silahlanmağa giriş tiği bilinmez bir sır değildir. Onun için cumartesi günü çıkarılan melodra. matik beyan bir hayret u yandırmıştır, & Yabancı gazetelerde Belçika krizi (Nevs Kronikle, mart, 19J Dün Belçika kabinesinin d ingilizlerin olduğu kadı bakımından da ehemmiyetle karşıl, Bizi en ziyade alakadar eden B. Töniş ile arkadaşlarının ist. nın, Belçikanın altın ölçüsünde kal . andanberi giriştiği çmesine mesinden Belçika zarar gördüği dir. Belçikada a herkesin bildiği şey nde durmak d ; ve nihayet bugün, kendisi iktidar linde bulundukça Belçika İrangı dü temin eden B. Tönis çekilmiş bulunu « yeceğini yor. Bu durum üzerine Belçika frangı « nn pek yakın bir zaman içinde düşü » rülmesi kuvvetli bir ihtimal içindedir. Belçika frangının bu şekilde kıy « metten düşürülmesinin aitın blokunu tamamen parçalayıp parçalamıryacağı ve muhtelif memleketler arasında perala. rım kıymetlerini düşürmek yolunda bir yarışa sebebiyet verip vermiyeceği, Bel. çikanın devalüsyondan sonra parasını diğer paralara ve bilhassa sterline kı- yasen hangi seviyede istikrar ettirece. ğine bağlıdır. Eğer Belçika, parasını İngilterenin altın ölçüsünden —ayrılmadan eveiki eterline olan nisbeti kadar İndirecek olursa, bu yaz Belçikada geçirilecek tatiller çok ucurz olacaktır; fakat pek hoş almıyacak bir şey de Belçika mal « larının ingiliz ve eair memleketler pa zarlarında dehşetli bir rekabete girişe. ceğidir. Onun için çok temenni ederiz ki Belçika parasını düşürdüğü takdirde, ancak sanaylinin Üzerindeki tazyiki hafifletmeğe yardım edecek derecede muütedil bir sukut yapsın. Bu işte İn . giltere hükümetinin hissesine çok Sşi. kür bir mesuliyet düşmektedir. Eğer Belganın uzun zaman için oldukça ie- tikrarlı kalması isteniyorsa Belçikaya ticaret Imkânları verilmelidir. Halbu « Ki tam bu sırada İngiltere hükümetinin Üçte ikisi Belçikadan ve Lüksemburg- tan gelen demir ve çelik Idhalatından ahınan gümrük resmini yüzde $9 1.3 ten yüzde elliye çıkarmaya karat ver. mesi pek çok endişeyi mucib olmakta. dır. Eğer İngiltere hükümeti, ber tür - Wi yeni tedbirlere itiraz eden ve kendi bimayeleri için daima yüksek tarifeler talebinde bulunan ingille — sanaylinin velvelelerine kendini kaptıracak olur- sa bu hatatı ileride diğer memleketleri para düşürme yarışına girişmeğe mec- bur ettiği raman kabahat — tamamiyle bizim bükümetimizde olacaktır, İngiltere'nin Avrupadaki rolü 21 mart tarihli Nevs Kronikl g. tesi “İngilterenin Avrupadaki rolü, başlığı altında yazmış olduğu bir başya- sıda Berlin ziyaretinden, ingiliz no - tası ve alman cevabından bahsettikten sonra diyor ki: Biz, şu kanaatteyiz ki bu hafta | de Fransanın ingiliz politikası aleyhin- de yapmış olduğu tenkidler tamamiyle haksızdır, Fransa, Almanyaya Versay muahe» desini bozmak İstediğinden dolayı gön derdiği protesto notasında bir çok de- Hiller bulmuş olup saymış olabilir. B. ——— ——————”.——-> na göre Berlin ziyareti yapılmalıdır. İn- giliz sryasası bir haftadan öteki bafta. ya değişemez. Bu sıyasanın — temeli, Avrupada kollektif bir emniyet siste- mi vücuda getirmektir ve ortada Ümid bulundukça bu yolda çalışmaktan geri durulmaz. Fakat B. Hitlerden sorulmalıdır, a caba gerçek ve samiimi olarak böyle bir kollektif sisteme girmek ve yatıştırıcı bir silahsızlanma işinde ebbirliği yap. mak dileğinde midir? Laval, bunları içeri politikası bakımın dan pek akıllıca şeyler sayabilir. Almanyayı kabahatli çıkarmak pek kolay bir iştir. Fakat bütün bu kanuni hareketlerle barış için pek az hizmet yapılmakta . dır. Bütün Avrupa devletlerinde hal. kın hükümetlerinden istediği işe &2 si- Tahlanma ve çok emniyet İle iyi bir dü- zen vermeleridir. İngiltere hükümetinin de vazifesi Berlin konuşmasını yapmak suretiyle bu alanda kalmış olan az veya çok ü . mitleri gerçekleştirmektir. « Bay Eden, Berlin ziyaretinden vonra Pariste kaldığı zaman İngiltere. nin bugünkü genel sıyasasını Fransa « ya izah etmek imkânını bulacaktır Gene onun yapacağı şeylerden biri- si, İngilterenin vazifesi bu kadar buh« ranlı bir zamanda namuslu bir bazirgân Bibi menfi surette çalışmak değil, an- cak müsbet olarak Berlinde, Moskova- da olduğu kadar Pariste ve Romada da açıktan açığa İzah edilebllecek bir &. yasa takib etifök olüğunu söylemek o. Tacaktır. okudukla Avrupadaki silahlı kuvvetler 20 mart 1935 tarihli Noyes Jurnal gazetesi, Avrupanın silaklı kuv- vetleri hakkında eski Viyana kez damı gönerel Vizinger'in bir ya- şretmiştir. Bu yazıda Viner denili. Savaştan galib çıkmış olan devlet « lerin bugürkü silâh lak rakam ol kuvvetleri yuvar . k gu dürümdadir: Fransanın bütün ordu kuvveti 45 milyon, 60,000 makineli tüfek, $000 top 4500 tayyare ve bir o kadar da tank ve nakliye ku . Fransa ordu efradını t bol gâz ve motö arı vardır; pa ve müstemlekelerinden almak- tadır; Avrupada topladığı mükellef efe rad ile müstemlekeler arasındaki nisbet 7:3 dür. İngilterenin 3 milyon - askeri, 2500 tayyaresi 1000 tankı geri kalan Ş vasıtaları Fransanın beşte biri nisbe: tindedir. . İtalyanın 3,5 milyon askeri vardır- Ötekl malzemesinin mikdarı İn giltı in aynidir. Lehistan, Çeköslo . vakya ve Yugoslavyanın — her birini 13 milyon askeri ve gene her birinin malzemesi İtalyanın malzeme mikdarı. nın yarısı kadardır. Sovyetler Birliği. nin 6 milyon askeri, 50,000 makinelitü. Feği, 9000 topu, 4000 tayyaresi vardır. Son günlerdek! hâdiselere göre si- lehlanma durumu henüz daha son had- di bulmamış olduğuna bakılınca, silah lanmanın atideki inkişafı hakkında da Kati bir düşüncede bulunmağa imkân yoktur. Nitekim, askeri tayyarecili . ğini kurumlandırması — münasebetiyle, Almanya da en ziyade tehdid altında bulunması bakımından alman ulutunun güvenini koruyacak ölçüde tayyareye sahib olması lazım geldiği söylendi, ki bundan Almanyadaki tayyare adedi. Iştirak etmiş mikdarına nin, hava anlaşmalarına tayyare vardırılacağı anlaşılıyor. Beyaz kitab hakkında 11 martta yapılan görüşmeler dolayısiyle gizli kabine toplantılarına önderlik eden Bakivin de silahlanma. ya dair bir nutuk söyledi, ve bu nut- kunda lagiliz hava donanmasının kuve veti İngiltereyi yakından tehdid eden berhangi bir devletin hava kuvvetleri ölçüsünde olması Jazım geldiğini ileri sürdü. Almanya için yedi piyade ve üç sik vari fırkasından mürekkeb 100000 ki. şilik profesyonel bir ordu kuvveti göz önünde bulundurulmuştu. Askerlik mü kellefiyetinin tatbik edilmesine geçi - olan devletlerin lince Rayhş ordusu, her biri üç piyade fırkasından mürekkeb 12 kolorduya yükselecektir. Bu ordunun hazari mik. darı belli olmamakla beraber herhalde $00 veya 600 bin kişiyi bulması ihti » malj vardır - Gerek memür kadrosu — ve gerekse müalzeme bakımından alınmış olan bü. tün tedbirlere rağmen profesyonel or. du da muhafaza edilmek şartiyle, a« ker mükellefiyetiyle ordu kurumlan . dırılmasına geçilmesi müşkülatsız bir iş olmeyacağı gibi derlenip toparlanınca . ya kadar da epeyce zaman geçecektir. Birden iki yıla kadar uzaması ihtimali olan bu müddet, müdafaa sryasası ba. kımından da mühim zafiyet arzetmekte. ” dir; ancak bu zayıf cihetler müdafaa düşüncesinin inkişaf ettirilmesi ile tev. zin edilebilmiş olacaktır. Almanyanın attığı kurtuluş adım> na karşı batr devletlerinin takındıkla, rı tavır gazetelerde görüldü; protesto. lar, görüşmeler, tehdidler yapıldı, no. talar gönderildi, ve nihayet durum ay- nen kabul edildi. Bugünkü ökonomik ve sıyasal durüm karşısında silahlı bir müdahale beklenemez. Modern bir sa- vaşın imküân dahilinde olan ükrbet ve tezahürleri de borhangi savaş kararı - nn verilmesini çok müşkülleştirmekte. dir. İngilterenin .. .. önderliği 19 mart li Mançester Gardiytü gözetesi İngilterenin tuttuğu yol haliş kında yazdığı bir başyazıda silahsızlâil ma konferanslarınım sıyasal bir temtlâ dayanmadıkça muvaffak olamadıklarm Vaşington konferansının böyle bir tW meli bulunduğu için muvstfakiyet ©İ * verdiğini, Lokarno paktında ise Sil tahdidi bahs yürüdüğünü söyledikten sonra diyef “Belki günün birinde muvaffaki * mevzu olmadığından işll elverecek olan silahsızlanma, Yü * Jesi bile rışın bir sebebi değil, bir netice ve t Bu gün Almanya müsav n bir surette silahlanır ve silahşızlaaımi ihtimali ortadanı kalkarken barışın d vâm edebilmesile & hut genel silahları tahdid mes böyle olması, B pek taşklli tin bir savaşa varmasıli mal olmaması ortada bir. kollektil emniyet sistemi bulunmasındandır. Bu sistemin - sağlamlaşabilmesi içifi gerek * savaşın büsbütün kaldırılması tir; zira bu sistem, diğer bir çok #it temler gibi bugün kifayetsiz bulunu * yor. Şimdi bu sistem, bizimle savaş & rasında bulunuyor. Eğer bunu yürüt * mek istiyorsak kuvvetlendirmeli, sağ * lamlaştırmalıyız. * » Bu sistemin gittikçe kuvvetleiit mekte olduğuna dair bir çok alametlef vardır ve battâ denilebilir ki Alman « yanın son hareketi bunu bir kat dahi sağlamlaştırmıştır. kadar Nihayet, Almanya istediği kuvvetli bir devlet olsun, Avrupanıfl biricik kuvvetli devleti değildir. Al « manya, mübalağalı surette anlatıldığ? kadar dehşetli değildir ve onun bütüf dünyaya karşı savaş açacağı bir hul * yadan başka bir şey değildir. 1914 yılında değildi ve çok Almanya tek başıml kuvvetli müttefikleri vardı, Kollektif sistemin Almanyasız lüzü mu kadar kifayetli olmıyacağı doğru* dur. Fakat eğer, bunu kimse isteme * mekle beraber, Almanya buna girme « — mekte ayak direyecek olursa işin yürüe tülmemesi için sebeb yöktur,. » » Vargovaya yapılacak bir ziyare * tin de ehemmiyeti gün geçtikçe art * maktadır. Çünkü Lehistan sıyasasınt idare eden mareşal Pilsudski'nin Al * manyaya karşı beslediği nefret, Rusyâ ya beslediği nefret yanımda tevgi gibi kalır, Lebistan, geçmişte topraklarını tek « rar tekrar parçalamış olan iki ülkenil ortasında bulunuyor. Bir kollektif sit. teme Avrupada hiç bir devlet, Lehis « tan kadar muhtaç değildir. bu işe girmeden evel işin sağlama bağt Fakat O, lanmasını, kendine bir tehlike gelme: mesini istemektedir. Bu paktın gerçekleşebilmesi — için büyük bir devletin önderlik yapmasi lazımdır. Bu büyük devlet de coğrafi durumu ve ittifaklara bağlı bul itibariyle Büyük Britanya olabilir. Oe nun için Vargovanın büyük bir istekle B. Eden'i beklemekte olduğuna ihtimal verebiliriz. Bu hususta İngilterenin önderliğini istiyen ve bu guretle kollektif sistemin mast gerçekleşeceğini uman devletlerden ble risi de Yugoslavyadır. Yugoslavya, İtalya ile aralarında yıllardanberi süren gerginliği son z8- manlarda bir anlaşmaya doğru götür « meğe muvaffak olmuüştür. Bu süretle İngilterenin önderliği sayesinde kol -,j lektif sistem, bugün için aleyhinde ole — masa bile, Almanyanın etrafında kuve _' vetini artırmakta, muhkemleşmektedir —| Bu suretle pekişecek olan barışın karşısında Hitlerin medburt — askerlik kararı, hafif kalmış sayılabilir.