15 Şubat 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

15 ŞUBAT 1935 CUMA ——— AA ÇTT Yarı - sıyasal A Czardasfürstin “Yeni Sinema” bugünlerde Czardas Fürstin'i gösteriyor. İşte bir operet ki, Macar olduğundan çok esmanlıdır. Onu, Ortaayrupa'da da dinlemiyen görmiyen kalmamıştır. Epice de sevmiştir. Şu var ki, ötekiler gibi, bir operet olarak. — Ne n ne de meslekten olanların repor. tuar'ında hususi bir yeri yoktur. Birçek '#Peret dostları için hattâ “çingeneler ba- Tonu,, “Yarasa,, “Augustin,, gibi operet- lerin yanında Czardasfürstin'in adı bile mmaz, Fakat bizde, Czardasfürstin sade gü- Zt bir operet değil, sıyasal bir katıra - dir da. Osmanlı imparatorluğunun bat- Matı marşı, bu hafif öperet ve bunün Adma adı çok sıkı bir surette bağlı olan #rtaavrupalı bir peripadişahının kızı Mi- iş'in şarkıları olmuştur. « Ezardasfüstin'in, demek - oluyor ki, bizler için, bir de renkdi masal taralı Vardır: ucuca dikilmiş yüzlük bankaot- lardan biçilmiş yatak çarşafları; yüzlük bankmotlarla yakılan cıgaralar; şam - Panya ile doldurulan banyo tenekeleri Ve böyle daha birçok ucu vagon ticare - tine dokunan hovardalık perendeleri, im- Paratorluğun batışını çevreliyen masal bulutları, Miloviç - gelin, böyle bir çe - Yizle gerdeklere girmiş, gerdeklere gir- Mezden önce de bu türlü gelin hamam - n geçmiştir. Czardasfürstin, bunun içindir ki, 68- Manlıcaya ilk çevrilen operet mertebesi- ni bulmuştur. Ve uzun yıllar onun öy « mak şarkıları, tazelerimizin dudaklarını Neşelendirmiştir. Bu bakımdan, bu si - ürli operet, halkımızın genişce yığınla- Ti arasında batı mizikasının ilk müjde - €isi ve propagandacısı olmuştur. İnsa » n hattâ, Czardasfürstin'in faydası ol Muştur diyeceği geliyor. Halbuki, böyle değildir. Ve bir düşününce, bizim, batı- "nıhvıüflııımhı-ı&iillıh- fif ve hafifmeşrep havalarına, hele ope- Yetlerine akrşı olan zâfımızın en büyük koynağı bu Cuardasfürstin'dir. Kolay bellenir ve uyuşturucu şarkılariyle bu öperet, ikinci bir Lâle Devri'nin bir baş- ka çeşnide “iygunuş” âlemini bir sihirli anahtar gibi kapamıştır. Bütün bir im * paratorluk, batarken. BURHAN BELGE .— Maliye mütehassısı Bay Alfant'ın raporu Maliye Bakanlığının Fransa - dan getirttiği mütehassıslardan Bay Alfant tetkikatı hakkında ha- zırladığı raporun ikinci kısmını Maliye Bakanlığına vermiştir. Mü- tehassısın vermiş olduğu raporla- Ti tetkik etmek üzere Maliye Ba- hnllğı bugünlerde bir komisyon teşkil edecektir. Komisyonun tet- ikatr bittikten sonra Maliye Ba- ığı merkez ve taşra teşkilatı daki kanun projesi hazır - ak ve proje meclisin önü - ;'ü'-delıi devresinde görüşülecek - r, Turistlerin dövizleri içir kararname , Maliye Bakanlığı memleketi - Mizde on beş gün kalan turistle - rin kambiyo ve dövizlerinin mem- dışma çıkarılmasını kolay- tıran bir kararname projesi ha- Zırlamaktadır. İçin mecburı ise de tahsisatsızlık yü- Yünden tatbik edilememektedir. Etrafını çeviren denizlerle ve acu- Run en müthiş donanmasiyle muhafaza *dilen İngiltere'den ancak hatıra kabi- inden bahsedeceğiz. İngiltere şimdi sa- Vaştan önceki askerlik sistemine avdet #tniştir, 200.000 askere malik olan muntazam Tdusunu, on iki yıllık gönüllü asker- İerle teşkil etmiştir; 1254000 kişilik ih- *t ordusuna ise dört yıl için gönül- —l“" kabul etmekte ve bunlara bu müd- .“ıtlrfmdz değişik talimler — yaptır- açetadır. İngiltere'de askerliğe hazır talimleri olmadığı gibi ihtiyat elra- Ma talim gösterilmez, orül e İse emniyetini korumak — üzere ıçhm'“ güvenen bir Avrupa ulusu mblıiehllbeli olan bir örnektiz. ! . Ç D ULUS Va UKLAR __P Bay Pişarl geliyor İstanbul, 14 (Telefon) — Fransa maliye bakanlığı mali l.ı— nunlar şubesi müdürü B. Jül Pi - şarl Paristen İstanbula geldi ve bu akşamki trenle Ankaraya gitti. Jül Pişarl'ın Ankarada fransız ma liye mütehassıslarile beraber çalı- şacağı söyleniyor. Ereğli'de yaprlacak . elektrik santralı İstanbul, 14 (Telefon) — E- reğli limanı ve kömür hfn-ıımdı yapılacak büyük elektrik ıın!rıl: için tetkikler yapmak üzere Er'ıı- liye giden Vikers Mitrepolitan'ın salahiyettar memurları İstanbula döndüler. Manisa memleket hastahanesi Manisa, 14 (A-A.) — Manisa'da 100 bin liraya yaptırılacak olan memleket bastahanesinin temel atma resmi buzün kalabalık bir. — halkın iştirakiyle vali tarafından yapılmıştır. Bugünkü bisiklet yarışı Ankara bisiklet hbeyetinin Türki- yede ilk defa olarak tertib etmiş oldu. u bisiklet keoskontrisinin ikincisi bu. gün saat 10 da yapılacaktır. Bu yarış- ların ilk defa yapılmasıma rağmen bi- sikletçiler arasında uyandırmış olduğu alâka geçen yarışa girmiş olan koşucu- ların sayısile çok eyi anlaşılır. Havanın kapalı ve soğuk olm ına rtağmen yirmi bisikletçinin girmiş ol- duğu bu koşu, ktemen bisiklet ornuzda gittiği halde vasati 29 küsur kilomet. gelik bir rekor kaydedilmiştir. Bugüne kadar bisiklet yarışlarına iştirak etmi. yen fakat her sene memleketin muay - yen şebirlerini — bisikletle devreden Muhafızgücü bisikletçileri bu yarışta muntazam çalışmaları n esi olarak yarışın birinci ve ikinciliğini kazandık- ları gibi takım halinde de birincilik, ikincilik bu kulübümüz tarafından ka- zanılmıştır. Ankarada yaprlan yarışla- ra daima giren diğer gencler de bunla. tın arkasından gelmişlerdir. Bu cuma yapılacak yarışın birinci. liğini Muhafızdan Eyub ve Abdul ile Güvenespordan Nurettin, Ankaragü- cünden Galib, Çankayadan Oscb kaza- nabilirler. Fakat Eyub bunların arasın- da kış yarışlarının hepsinin birincıîı olmağa namzettir. Muhafızgücü'nü, memlekete böyle gencler kazandırdı- ğendan dolayı ne kadar kutlasak azdır. Bugün yarışacak genelerin bepsine muvaffakiyet dileriz. Sporcu Bugün futbol maçı yok Ankara futbol heyetinden: Ha- wanın bozukluğu ve sahanın oy - Sanmıyacak bir şekilde olması do- layısile Muhafız Gücü — Demir SI maçı wGiivenç Spor kulübü Hik maç - larından çekildiğini bildirdiğin - den Altınordu — Güvenç - Spor maçı da yapılmıyacaktır. Bakanlar Heyeti toplandı Bakanlar Heyeti dün Başvekil İsmet İnönü'nün başkanlığı altında toplanarak muhtelif işler üzerinde görüşmelerde bulunmuş ve bu işlere aid kararlar ver- miştir. Adana Halkevi seçimleri Adana, 14 (A.A) — Halkev- leri komite idare üyelikleri - seçi- mine ayın dokuzuncu günü başla- nacak ve üç günde bitirilecektir. Tekirdağ umumi meclis seçimi Tekirdağı 14 (A-A.) — Umumi mec- Kis azalığına fırka namzetleri — ittifakla seçilmiştir. Üyeleri: i kadındır. Mec- Ksin bu ay sonunda toplanması muhte- meldir. Aydın'da seçim ve türlü çalışmalar Aydın: 9, 2. 935 — Vlayetimizde say. lav seçimi dün yapıldı. Altı kazanın hepsinde seçim öğleden evel bitirildi ve reyler tamamen fırkamız namzedle- rine verildi, Aydın'da; perşembe gününden hükü- met resmi daireler, belediye, fınka ve halkevi binaları donatıldı, perşembe ve dün akşam bu binalar elektriklerle ışık- landırıldı. Bütün yurddaşlar evlerini dükkân ve mağazalarını — bayraklarla süslemişler seçim şenliği yapmışlardır. Seçimden evel sandık alayı yapıldı. Saat 9 da kız erkek İki çocuğun tuttuk- latı türk bayrağına sarılı rey sandığı türk fırka bayraklacı ve yeşilliklerle süslenen otomobile konuldu. Alay bele- diyeden şu sıra ile yürüyüşe geçti. Ön- de askeri mızıka, belediye, fırka ve halkevinin çelenkleti, sandığı taşıyan otomobil orta okula talebeleri, teftiş, fırka, halkevi idare heyetleri, ellerinde fırka bayraklariyle fırka kurumu ve halk. Alay hükümet önüne — geldiğinde, başta valimiz olduğu halde bütün daire çevirgenleri ve memurlar tarafından kar- ştlandı. Hükümet koridorundaki Ka- mâl Atatürk'ün büstü önünde orta oku- la çevirgeni Refik Yıldırım Telli tara. fından çok heyecanlı bir söylev söylen- di. Bundan sonra seçim için hazırlanan umumi meçliş salonuna girildi. Merkez kazasının 192 seçmeninden 183 ü hazır bulunuyordu. 9 ikinci seçmenden altı- 61 hasta Üçü İstanbul'da olduklarından gılcmeıııışludi. Teftiş heyeti ve fırka başkanlarımın söylevlerinden sonra se- çim başladı ve netice sürekli alkışlar arasında bildirildi Vilayetimiz çevresinde umumi mec- lis seçimi bugün yapıldı — ve öğleden evel bitirildi. Umumi meclis seçiminde gde reyler tamamen fırka yoklamaların- da tesbit edilen namzedlere verilmiş- tir. Aydın umumi meclis üyeleri; Bayan Aygşe, Dr. N. Yazgan, Bay Ktem Kadri, Bay Neşet avukat, Bay Raif Muhiddin ve Dr. Bay Sabri, Bozdoğan kazası üyeleri: Bayan Be- hice Alkan, Bay Ahmed Vefa ve Bey Hakkı Siber, Çine üyeleri: Ahmed Emin Arkayn, Atıf ve Kahraman köylü Mehmed. Hava durumu Ziraat Bakanlığı Meteoroloji enstitü- sünden aldığımız malümata göre, son 24 saat zarfında yurdun Trakyat Bursa, Manisa, İzmir çevrelerinden maada yer- leri tamamiyle yağışlı geçmiştir. Yağış- lar Akdeniz kıyılarında yağmur, öteki yerlerde karla karışık yağmur veya kar şeklindedir. Yağışlar Ege mıntakasında 2 ilâ 3 milimetre, öteki mıntakalarda 10 ilâ 18 milimetre arasındadır. Trakya ve Doğuanadolusu ve Orta- anadolunun Uşak, Isparta çevrelerinden maada yerleri tamamiyle karla örtülü - dür, Kars'ta karın toprak üzerindeki ka « hınlığı bir metredir. Öteki yerlerde ka - vın kalınlığı 2 ilâ 25 santimetre aarsın- dadır, Hava suhuneti Trakya, Ortaanadolu ile Karadeniz kıyılarında düne bakarak 5 ilâ 10 derece daha düşmüştür. Buna karşılık Doğuanadolusunda hava suhu- neti 10 derece daha yükselmiştir, Bu gece en düşük suhunetler sılırın altında Edirne'de 12, Afyon ve Yozgad- lıl,Kın!ıuOriıııııdol—.ııNrçıl yerlerinde 15 derecedir. En yüksek suhunet Rize'de 23, Trabzonda 22, Giresun'da 21 derece kaydedilmiştir. —— Limanlar umum müdürlükleri İstanbul ve İzmir liman umum müdürlükleri kadrolarının tetkiki- ne Maliye Bakanlığınca devam o- lunmaktadır. İzmir liman umum müdürü Bay Hulusi kadroların tetkikinde hazır bulunmak üzere şehrimize gelmiştir. İstanbul li. man umum müdürü Bay Ali Rı- zanın da bugünlerde gelmesi beklenmektedir. Adanada etnoğrafya müzesi yapılıyor Adana, 14 (A.A) — Şehrimiz eski eserler müzesinde umumi mec Hsin kabul ettiği tahsisatla önü - müzdeki yıl içinde bir etnoğrafya kısmı açılacaktır. Bu yeni köşe üç kısımdan ibaret olacaktır. Bunlar- dan birincisi avcılık ve âletleri, ikincisi musiki ve musiki âletleri, üçüncüsü göçebe türkmenlerin ça- dır hayatını gösterir ayrı bir sa- londa yapılacak semboldür. Vakit ve tahsisat olursa bir de devrim köşesi yapılacaktır. Göçmenlere dağıtılan buğdaylar Tekidağ, 14 (A, A.) — Tekirdağ ve Malkaradaki göçmenlere dağıtılmak üze re yeniden 400 Saray'a, 200 Çorlu'ya, 500 Hayraboluya yemeklik buğday gel- miştir. Havalar açılınca buğdaylar da - iatılacaktır. Evelce dağıtılan buğdaylar ekilmiştir. Göçmenler devletin, halkın yardımlarından çok memnundurlar, Te- kirdağının her tarafında üç gündenberi bol ve feyizli yağmurlar yağmaktadır. Etasen çiftçi sürekli yağmurlardan son- ra kar beklemekte idi. SAYIFA 5 Türk tarihinde türk kadını Eskiden türk kadını da türk erkoği gibi aynı haktara sahibti. Türk taribi bi« ze açıkça göstermektedir; ki türk kadı « mı da her şeyde türk erkeği ile birlikte yanyana bulunurdu. İslâmlık türk kadı« mını çarşafa soktu. Ona cski haklarımnı vermiyerek ber türlü haktan mahrum etti. Bugün türk kadınının eski hakları. mr tekrar alması hasebiyle biz de türk tax rihinde türk kadınından bahsetmeğe ça- hışacağız. Tsa'dan önce 23 - 24 yüzyıl evel Çin- in şimalinde yaşıyan Hun — türklerinde Hakan'ın unvanı olduğu gibi Kıraliçe - nin unvanı da vardı. Çin kaynakları her iki unvanı da kaydetmektedir. O zaman kıraliçeye Yen-şi denirdi. Bu sözün türle edilirken yalnız hakan değil aymı a - manda kıraliçeden de bahsedilmektedir. Kitabelerin bu husustaki ibaresi şadur: 'Türk budun yak bolmasun tiyin, bu. dun bolçın tiyin akanım İlteres kaganığ, öğüm İlbilge katunığ tenri töpesinde tutup yögerü kötürmiş Yani: 'Türk ulusu yok olmasın diye, ulus olsun diye babam İlteres Hakan, annem İlbilge (yani ülkenin akıllısı, hekimi) Hatunu Tanrı tepesinden yukarı gö » türmüştür. Bu satırlar gösteriyor; ki — türkler istiklâl harbına başladıkları vakit yalnız türk bakanı değil türk kıraliçesi de bir. likte hareket etmiş, o da üstüne düşen vazifeyi yapmıştır. Burada öğ anne de- mektir. Bugün dilimizde öksüz sözü iş- te buradan gelir, Binacnaleyh öksüzün manası annesiz demektir, unvanları biliyoruz: Konçuy, Bu söz de yalnız hanedana mensup olan kadınlara verilirdi. Türk kitabelerinden çocukları himaye eden bir de Allah adını öğecu » mekteyiz: Umay, Eskiden Umay küçük çocukları himaye ederdi. Hattâ kitabeleri de İlbilge Hatun bir yerde de Umay'a benzetilmektedir. Bu söz yüzyıllardan sonra bugün dahi manasını değiştirerek aramızda yaşamaktadır. Bugün çocuk « ları korkutmak için söylediğimiz umacı sözü işte bu kökten gelir. Önce de söylediğimiz gibi türk ka « dını türk erkeğine lâyık bir şekilde ye « | tişirdi. O da erkek gibi ata biner, ok atar, at yarıştırır, icabında harblara iştirak ederdi. Eski türk efsanelerini bavı olan Dedekorkut kitabında Bamı Çiçek adlı bir türk kızının diğer bir türk beyi ile| buluştuğu vakit ok ve at yarışt yaptığınış hattâ onunla güreştiğini okumaktayız. Beşinci yüzyılda Attila'nın sarayına giden Bizans sefaret heyeti arasında bu- hanan Priskos yolda Attila'nın kardeşi olan Buda'nın zevcesini de ziyaret etmiş olup bu hususta çok mühim makimat vermektedir. Buda öldükten sonra zeva cesine bir köy verilmişti. Sefirler bu —köyden — geçerler. ken — onlara ikwam — eden Buda'nın dul zevcesine karşı hürmetlerini sun « mağa gitmişlerdi. Kadın bir sedire uzan- mış, etrafındaki genç kızlar da nakışlar işlemekle meşgul idiler, Sefirler Buda'. nn zevcesiyle konuşmuşlar, kendisinin gösterdiği iyi kabale teşekkür ederek gümüş fincan, hind biberi, karmızı ku « maş gibi hediyeler takdim etmişlerdi. Attila da bir zaferden hükümet merkezi. ne döndüğü vakât tüllere bürünmüş genç kızlar omu zafer şarkılariyle karşı« lamışlardı. On birinci yüzyılda yazılmış olan Kâşgarlı Mahmud'un türk sözlüğünde türk kadınlığına aid şu mühim kolimeler ri görmekteyiz: zifaf gecesi kadma bir — taç giydirilir; ki onun adına didim de - nildiği yazılmaktadır. Kadmların ayak « — larına giydikleri ayak kabıya da büküm — ' ) « 4 Üneedelila « e L V 1 ! :