1 Şubat 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

1, ŞUBAT 1935 CUMA Londra, 31 (A. A.) — Fransız Başbakanı Bay Flanden ile Dışarı İşler Bay OÖN ALTINCI YIL. No: 4856 GCündelik ŞİMİ AKIŞINDA ADIMLAR 'Türk dilinin geçirmekte olduğu bü * yük değişim akışı, İkinci Kurultaydan sonra yeni bir yüz almış — bulunuyor. “Tarama Dergisi,, nin başında, Derği » nin ortaya konulması, çalışmaların bir bitimi değil, bir çalışma yolundan baş- ka bir çalışma yoluna bir geçit açımı olduğu yazılmıştı; gerçekten de öyle aldu. “Tarama Dergisi” dilimizde az, çok kullandlan yedi binden çok yabancı söze karşılık olabilecek otuz bine yakın türkçe sözü ortaya koydu; bununla dn türk dilinin ne zengin kaynakları bu « hunduğu anlaşılmış oldu. Burası ortaya çıktıktan sonra, uru ha karşılıkların en uygunlarını, dd vı vakınlarını bu - hap seçmeğe, görekli olan yerlerde türk küklerine türk ekleri katarak yeni söz- ler yaratmağa gelmişti. *Tarama Dergisi,, ni bir sözlük ye - rine koyarak, bunda yazılı her sözü ge- lişi güzel kullanınak yüzünden bir aralık bir dil kargaşası kendini gösterir gibi olmuştu. Dergiden karşılık alıp seçmek işi, kolay yapılır değildir. Bunları seçebilmek için iyisini kötüsünden ayırd edebilecek sarsılmaz bir seçiş gücü ge - rektir, Böyle bir seçiş yapabilenler Der- giye bakarak pek güzel öz türkçe yazı- lar yazabilirler ve yazmışlardır. Ancak bu seçişi yapamıyanların ortaya attık « Yarı kötü karşılıklar da okuyanları şa - şırtmıştır. Buana karşı gelmek ve dil değişimi « min akışını sarsabilecek —en küçük bir sarsıntıyı bile daha başlarken ortadan kaldırmak için, yeni ve sıkı bir çalışma- ya girişilmiştir. Bu çalışmanın yol gös- tericisi de va'nız yazı ve dil değişimleri- nin değil, türk varlığındaki bütün dev « vimlerin, bütün yenileşmelerin, — bütün ileri atılışların başı olan Uluğ Önderi - miz ATATÜiK'tür. Yeni çalışmaların tutumu kısaca şöy- le anlatılabili 1 — Dilimizde kullanılan yabancı dilden gelme sözler, gene yabancı ve ileri bir dilin sözleriyle karşılaştırılarak, karu lâkırdıya değil, anlama karşıhık aranmaktadır. Osmanlı dilinin yüzyıllarca süren kullanışları arab ve fars dilinden gelme Brlere türlü anlamlar — yüklemiştir. Bunlar o sözlerin kendi öz dillerindeki sözliklerde aransa bulunamaz. Bir örnek: “İstiklâl” sözünü anlatıyor: 4i — Bir nesnaeyi kaldırıp ve yükselmek arab yüklenmek manasınadır manasınadır. Ve nebat uzayıp boylan - mak manasınadır. Ve bir yerden göçün gitmek manasınadır. Ve bir nesneyi azınsamak manasınadır. Ve darılmak ve öfkelenmek manasmadır. Ve bir adamı Htretmea tutmak mı yınadır. Türklerin “İstiklâl” sözünden anla- dıkları bu muduür? Arablar b anlama kullandıklarına göre, “istiklâl” e kendi başına buyrukluk, kendi öz varlığına kendi güciyle yol açma, kısaca erkinlik anlamını veren gene biz, türkleriz, de - mek olur. Şimdi bu söze arabçadaki anlatımına töre “yüklenmek, yükselmek, boylan - mak, göçüp gitmek, azınsamak, kız - mak, ...” gibi karşılıklar verecek ol - sak türkçede kullanıdışımz bunlar uY - maz; vereceğimiz karşılık şu söze, bu söze değil, independance anlammma tılık olmak gerektir. İşte bu düşünce ile Kılavuz çalışma- larında osmanlı türkçesindeki —arabça, farsça tözlere öz türkçe karşılık koyar- ken, o sözlerin fransız ve alman dillerin” da anlattıkları anlamlar da gözül tutulmaktadır. 2 — Böylelikle bolli edilen anlamla- mın her birine, Tarama Der ds_hı . lunan, yahut ayrıca düşünülen türlü kar- #ürklar len en uyarı seçilmekted 3 — Seçilen karşılığın yerinde oldu - Bu iyice anlaşılmak için, bu kerşılığ'D anlatacağı anlama yakın düşüncelerle tersleri de gözönüne almmak'adır. ğ İşte bugünkü dil "h'""":_;_:' );ıîı zerinde yürüyor. Bunun v "evdıin::.üyak bir adımı olacaktır. münde dir. Adımız, andımızdır. Laval bu akşamı saat 19 da Londraya gel mişlerdir. şbakamla İçeriişler Pakanı veC.H,F, | Fransız bakanları Genel Kâtibi dün İstnbula gittiler Dün İstanbulf'a giden Başbakanı mızla İçeri İşler Bakanımız ve €. H. F. Genel Kâtibi Başbakanımız İsmet İnönü, be- raberinde İçeri İşler Bakanımız Bay Şükrü Kaya ve Cümhuriyet Halk Fırkası Genel Kâtibi Bay Receb Peker olduğu halde; dün akşamki ekspres'e takılan husu- Edirnede sular gene çoğaldı Edirne, 31 (A.A.) — Bugün saat 16 da tekrar yükselmiye başlıyan sular son dakikada yükselme istidadını kaybet - miş, biraz durur gibi olmuştur. Kara « ağaçla Edirne arasındaki münakalât dur- durulmuştur. Evelki akşamkinden 44 santim ncksan olan baskın yüzünden su- lar gene eski mahalleleri istilâ etmiştir. Kıral Borisin yıldönümü Sofya, 31 (A-A.) — Kıral Boris, bu- gün 4İ yaşına girmiştir. Bu münasebet- le büyük kilisede dini merasim yapıl « mıştır, Merasimde, Kıral Boris, Kıraliçe, Prens Kiril, Prenses Evdoksi, hükümet üyeleri, yabancı elçiler, eski hükümet üyeleri ve Bay Kimon Georgiyef, erkâ- raharbiye zabitleri, mezuniyet verilmiş olan bütün zabitler ve büyük bir halk kütlesi hazır bulunmuştur. Büyük bir talebe grubu, hemen öra- da bir koro heyeti tertib ederek - Kıral şerefine bir şarkı söylemişlerdir. Bu hareket, şiddetli alkışlarla karşı« lanmıştır. Gazetcler, balkın daha iyi bir istikbale imanının ve ulusal iradenin timsali diyo tavsif ettikleri Kıral Boris'- in eserinden heyecanla bahseden ma « kaleler yazmaktadırlar. Ta L Oniki adalı gençler der - neği ve Bay Çaldaris Istanbul, 31 (A-A.) — Atinadan e- tanbul gazetelerine bilidiriliyor: Başba- kan Bay Çaldaris dün Atina polis mü « dürünü çağ italyan okulunun taş innmasına meydan verenler hakkında na yapıldığını sormuştar. Polis müdürü bunların arandığını ve bu gibi vakaların ne ve okulun daimi mi a bulunduğunu söylemiştir. Bir 'ıufı. h duyuğu verdikten ve ılyıı’ 'ı-.lçı_uııı geçen gün başbakanı görmesinin bir te şebbüs mahiyetinde olmadığını söyledik- ten sonra diyor ki: “Bu ziyaretin amacı italyan okulu hâdisesiyle on iki adalarda olan işler hakkında verilen duyukların hılııkı.ı.o uygun olmadığını dostca vir surette bil- dirmekten ibarettir. K Poliş müdürü dün Atina'daki on iki adalr gençler derneği başkanını davet ederek İtalya ile mesele ihdas edebile. cek işler yapmaktan çekinilmesi gerek « liğini tavsiye etmiştir. si vagonla, İslanbul'a gitmiştir. Başbakanımızla İçeri İşler Baka- nımızı ve Fırka Genel Kâtibini Ankara durağında bakanlarımız, birçok saylavlarımız, bakanlıklar ileri gelenleri uğurlamışlardır. Kurultay Başkanı İstanbulda İstanbul, 31 (A.A.) — Kurul- tay Başkanı General Kâzım Özalp bu sabah İstanbul'a geldi. Durak- ta şehrin sivil askeri ileri gelenle- ri ve saylavlar tarafından karşı- landı. Siyam kıralı çekil- mek için konuşuyor Siyam Kıralr Londra, 31 (A-A.) — Siyam Kıralı ile görüşmek üzere Londra'ya gelmiş olan Siyam heyeti kâtibi, Kıralın çekil- mesi için henüz kati bir karar verilmedi- gini bildirmiştir. Kâtib, heyet vasıtasiyle, Siyam pars lümentosu ve Kıral arasında görüşmeler yapılmakta olduğunu ilâve etmiştir. ği Londraya gidiyorlar Londra, 31 (A.A.) — Fransa Başba- kanı Bay Flandon ile dışarı işler bakanı Bay Laval, bu akşam Londta'ya geles ceklerdir. Bu husustaki son hazırlıklar dün gece Avam kamarasında yapılan Özel (hususi) bir kabine toplantısında tamamlanmıştır. Tagiltere tarafından — görüşmelere, başbakan B, Mak Donald, dışarı - işler bakanı B. Con Saymen ve B. Stanley Baldvin iştirak edeceklerdir. Bütün cuma ve kaısımen de cumartesi günlerimi işgel edecek olan görüşmele « rin konusu (mevzuu) kati olarak izah edilmemiş ise de fransız ve ingiliz bakan larının Avrupa (emniyeti) meselesini tetkik edecekleri malümdür. Konuşmalar tamamen müsaid bir ha- Va içinde açılacaktır. Bu müsaid hava apılan düzel - güvenliği ilk görüşmelerle daha ziyade tilmiştir. (Sonu 2 inci sayıfada) Bay Şaht ökonomi bakanı Berlin, 31 (A. A.) — Bay Hit- ler bugün Öko- nomi Bakanı B. Şimit'i kabul et- miş ve bir va- kittenberi hasta bulunan B. Şi- mit'in ricası ü- zerine kendisini ödevinden — af- fetmiştir. B. Hit- ler yaptığı hiz- metlerden dolayı teşekkürde bu- lunmuştur. Alman bankası müdü. rü B, Şaht Ökonomi Bakanlığına tayin edilmiştir. Amerikanın Lahey divanına girmesi € geri kaldı Vaşington, 31 (AA.) — Gazeteler mümessillerini kabul eden B. Ruzveli, Birleşik Amerika'nın Lahey - divanına girmesini kongreden tekrar — istemeğe kalkışmıyacağını söylemiştir. Her yerde 5 kuruş varcca zammamca Abdülhak Haâmidin 84 üncü yıldönümü 8? yaşmma basan Bay Abdülhak Mümld Istanbul, 31 (A.A.) — Büyük Şair Abdülhak Hâmid'in 84 yaşı- na girmesi münasebetile 5 şubatta Arnavutköyünde Feyziye Lisesin- de bir merasim yapılacaktır. - . Sovyet kongresi hüküme. tin iç ve dış sıyasasını ittifakla onadı Moskova, 31 (A.A.) — Sovyet kongresi Molotof raporu müzake- relerini bitirerek hükümetin içeri ve dışarı sıyasasını tasvib eden kararı ittifakla ve alkışlarla kabul etmiştir. Sar işi Bâl, 31 (ALA.) — Sar mali meselete- Fini hal için toplanan konferanı, noşrete miş olduğu bir bildirikte, dün yapılan anlaşmanın, yapılacak olan genel anlaş: maya gireceğini bildirmiştir. Ayasofya müzesi yarın açılıyor İstanbul, 31 (A.A.) — Ayasof- ya müzesi cumartesi açılacaktır. Müzenin giriş yeri şimdilik N: teksi kapısıdır. Sıva kısımları ta- mir edilince Alemdar caddesinde- ki büyük kapı giriş yeri yapıla- caktır. Ayasofya'nın içindeki bü- tün levhalar indirilmiştir. Bunlar fevkalâde değerli ve en meşhur türk hattatlarının eserleri “oldu - gundan büyük bir kısmı camilere verilmiş ye en değerlileri türk « islam eserleri müzesine kaldırıl- mıştır, Müze olan Ayasofya'nın bir görünüşü