1 Şubat 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ON ALTINCI YIL. No: 4855 Adımız, andımızdır. 1, ŞUBAT 1935 CUMA Londra, 31 (A. 4A.) — Fransız Başbakanı Bay Flanden ile Dışarı İşter Bakanı Bay Laval bu akşam saat mişlerdir. çir 19 da Londraya gel- Gündelik DİL DEĞİŞİMİ AKIŞINDA YENİ ADIMLAR Türk dilinin geçirmekte olduğu bü - yük değişim akışı, İkinci Kurultaydan sonra yeni bir yüz almış — bulunuyor. *Tarama Dergisi,, nin başında, Derği « nin ortaya konulması, çalışmaların bir bitimi değil, bir çalışma yolundan baş- ka bir çalışma yoluna bir geçit açımı olduğu yazılmıştı; gerçekten de öyle oldu. “Tarama Dergisi” dilimizde az, I_ N | yedi KX | çok y i. söze karşılık olabilecek otuz bine yakım türkçe sözü ortaya koydu; bununla da türk dilinin ne zengin kaynakları bu - handuğu anlaşılmış oldu. Burası ortaya cıktıktan sonra, sıra buü - karşılıkların en uygunlarını, dd- »x vakınlarını bu - hrp seçmeğe, gerekli olan yerlerde türk köklerine türk ekleri katarak yeni söz- ler yaratmağa gelmişti. “Tarama Dergisi,, ni bir sözlük ye - rine koyarak, bunda yazılı her sözü ge- lişi güzel kullanmak yüzünden bir aralık bir dil kargaşası kendini gösterir gibi olmuştu. Dergiden karşılık alıp seçmek işi, kolay yapılır bir iş değildir. Bunları seçebilmek için iyisini kötüsünden ayırd edebilecek sarsılmaz bir seçiş gücü ge - rektir. Böyle bir seçiş yapabilenler Der- giye bakarak pek güzel öz türkçe yazı- lar yazabilirler ve yazmışlardır. Ancak bu seçişi yapamıyanların ortaya attık « ları kötü karşılıklar da okuyanları şa - şırtmıştır. Buna karşı gelmek ve dil değişimi « nin akışını sarsabilecek —en küçük bir sarsıntıyı bile daha başlarken ortadan kaldırmak için, yeni ve sıkı bir çalışma- ya girişilmiştir. Bu çalışmanın yol gös- tericisi de vaİnız yazı ve dil değişimleri- nin değil, türk varlığındaki bütün dev - rimlerin, bütün yenileşmelerin, —bütün ileri atılışların başı olan Uluğ Önderi - miz ATATÜLK'tür. Yeni çalışmaların tutumu kısaca şöy- le anlatılabilir: ı d Dili .P | L M | y k dilden gelme sözler, gene yabancı ve ileri bir dilin sözleriyle karşılaştırılarak, kuru lâkırdıya değil, anlama karşılık aranmaktadır. Osmanlı dilinin yüzyıllarca süren kullanışları arab ve fars dilinden gelme sözlere türlü anlamlar — yüklemiştir. Bunlar o sözlerin kendi öz dillerindeki sözlüklerde aransa bulunamaz. Bir örnek: “İstiklâl” sözünü arab kamusu şövle anlatıyor: “Elistiklâl — Bir nesneyi kaldırıp yükl adır ve yükselmel manasınadır. Ve nebat uzayıp boylan - mak manasınadır. Ve bir yerden göçün gitmek manasınadır. Ve bir nesneyi azınsamak manasımadır. Ve darılmak ve öikelenmek manasmadır. Ve bir adamı tütretme tutmak manasınadır. Türklerin “İstiklâl” sözünden anla- dıkları bu mudur? Arablar bu ın'ama_ kullandıklarına g5re, “istiklâl” e kendi başına buyrukluk, kendi öz var!ı'?".“ kendi güciyle yol açma, kısaca erkinlik anlammı veren gene biz, türkleriz, de - k ma mek olur. Simdi bu söze arabçadaki anlatımına göre “y AR | ( y——ı A T boyhn y mak, göçüp gitmek, azınsamak, kız - mak,...” gibi karşılıklar verecek ol - sak türkçede kullanılışma bunlar uv - maz; vereceğimiz karşılık şu söze, bu söze değil, independance anlamına kar- şılık olmak gerektir. İşte bu düşünce ile Kılavuz çalışma- larında osmanlı türkçesindeki — arabça, farsça sözlere öz türkçe karşılık koy.ır- ken, o sözlerin fransız ve alman Ğİ";—"'" de anlattıkları anlamlar da gö önünde tutulmaktadır. 2 — Böylelikle belli edilen anlamla- rın her birine, Tarama Defgi!i"dg__b" K lunan, yahut ayrıca düşünülen türlü k’af' gdıklar içinden en uyarı seçilmektedir. 3 — Seçilen karşılığın yerinde OH_“ t Bu iyice anlaşılmak için, bu l:a"ş'hg'ı" anlatacağı anlama yakın düşüncelerle tersleri de gözönüne almmak'adır. z İşte bugünkü dil çalışmaları bu a unun — verimi, Azerinde yürüyor. B adımı olacaktır. devriminin büyük bir Başbakamia içeriişler Pakanı ve C. H, F, Genel Kâtibi dün İstnbula gittiler Dün İstanbul'a giden Başbakanımızla İçeri İşler Bakanımız ve C. H. F. Genel Kâtibi Başbakanımız İsmet İnönü, be- raberinde İçeri İşler Bakanımız Bay Şükrü Kaya ve Cümhuriyet Halk Fırkası Genel KâtibL Bay Receb Peker olduğu halde, dün akşamki ekspres'e takılan husu- si vagonla, İslanbul'a gitmiştir. Başbakanımızla İçeri İşler Baka- nımızı ve Fırka Genel Kâtibini Ankara durağında bakanlarımız, birçok saylavlarımız, bakanlıklar ileri gelenleri uğurlamışlardır. Edirnede sular gene çoğaldı Edirne, 31 (A.A.) — Bugün saat 16 da tekrar yükselmiye başlıyan sular son dakikada yükselme istidadını kaybet - miş, biraz durur gibi olmuştur. Kara « ğaçla Edirne daki münakalât dur- durulmuştur. Evelki akşamkinden 44 santim ncksan olan baskın yüzünden su- lar gene eski mahalleleri istilâ etmiştir. Kıral Borisin yıldönümü Sofya, 31 (A.A.) — Kıral Boris, bu- gün 41 yaşına girmiştir. Bu münasebet- le büyük kilisede dini merasim yapıl « mıştır, Merasimde, Kıral Boris, Kıraliçe, Prens Kiril, Prenses Evdoksi, hükümet üyeleri, yabancı elçiler, eski hükümet üyeleri ve Bay Kimon Georgiyef, erkâ- nıharbiye zabitleri, mezuniyet verilmiş olan bütün zabitler ve büyük bir halk kütlesi hazır bulunmuştur. Büyük bir talebe grubu, hemen ora- da bir koro heyeti tertib öderek Kıral şerefine bir şarkı söylemişlerdir. Bu hareket, şiddetli alkışlarla karşı- lanmıştır. Gazeteler, halkın daha iyi bir istikbale imanımın ve ulusal iradenin timsali diye tavsif ettikleri Kıral Boris'- in eserinden heyecanla bahseden ma « kaleler yazmaktadırlar. Oniki adalı gençler der - neği ve Bay Çaldaris İstanbul, 31 (A.A.) — Atinadan İs- tanbul gazetelerine bilidiriliyor: Bııbı- kan Bay Çaldaris dün Atina polis mü « dürünü çağırarak italyan okulunun taş- ianmasına meydan verenler hakkında BÜ yapıldığını sormuştur. l’olıı bulunduğunu söylemiştir. Bir gnete bu duyuğu verdikten ve itılyıı.ı _elçı'ımuı geçen gün başbakanı 36nııeıınu: bir .te- şebbüs mahiyetinde olmadığını söyledik: ten sonra diyor ki: “Bu ziyaretin amacı italyan okulu hâdisesiyle on iki adalarda olan işler hakkında verilen duyukların hnkiln.te uygun olmadığını döstca vir surette bil- dirmekten ibarettir. P Polis müdürü dün Atina'daki o: iki adalr gençler derneği başkanmı avet edere: ltîlyı ile mesele ihdas .odebile- cek işler yapmaktan çekinilmesi gerek - liğini tavsiye etmiştir. Kurultay Başkanı İstanbulda İstanbul, 31 (A.A.) — Kurul- tay Başkanı General Kâzım Özalp bu sabah İstanbul'a geldi. Durak- ta şehrin sivil askert ileri gelenle- ri ve saylavlar tarafından karşı- landı. Siyam kıralı çekil- mek için konuşuyor Siyam Kıralr Londra, 31 (A.A.) — Siyam Kıralı ile görüşmek üzere Londra'ya gelmiş olan Siyam heyeti kâtibi, Kıralın çekil- mesi için henüz kati bir karar verilmedi- ğini bildirmiştir. Kâtib, heyet vasıtasiyle, Siyam par- lâmentosu ve Kıral arasında görüşmeler yapılmakta olduğunu ilâve etmiştir. Fransız bakanları Londraya gidiyorlar Londra, 31 (A.A.) — Fransa Başba: kanı Bay Flanden ile dışarı işler bakanı Bay Laval, bu akşam Londra'ya gele - ceklerdir. Bu husustaki son hazırlıklar dün gece Avam kamarasında yapılan özel (h i) bir kabi l di tamamlanmıştır. İngiltere tarafından — görüşmelere, başbakan B. Mak Donald, dışarı işler bakanı B. Con Saymen ve B. Stanley Baldvin iştirak edeceklerdir. Bütün cuma ve kısmen de cumartesi günlerini işgal edecek olan görüşmele « rin konusu (mevzuu) kati olarak izah edilmemiş ise de fransız ve ingiliz bakan larının Avrupa güvenliği (emniyeti) lesini tetkik edecekleri lümdur. Konuşmalar t id bir ha- va içinde açılacaktır. Bu müsaid hava dün Paris ile Londra arasında yapılan ilk görüşmelerle daha ziyade düzel - tilmiştir. (Sonu 2 inci sayıfada) Bay Şaht ökonomi bakanı Berlin, 31 (A. A.) — Bay Hit- ler bugün Öko- nomi Bakanı B. Şimit'i kabul et- miş ve bir va- kittenberi hasta bulunan B. Şi- mit'in ricası ü- zerine kendisini ödevinden — af- fetmiştir. B. Hit- ler yaptığı hiz- metlerden dolayı teşekkürde bu- lunmuştur. Alman bankası müdü- rü B. Şaht Ökonomi Bakanlığına tayin edilmiştir. Bay Şaht Amerikanın Lahey divanına girmesi geri kaldı Vaşington, 31 (A.A.) — Gazeteler mümessillerini kabul eden B. Ruzvelt, Birleşik Amerika'nın Lahey divanına Abdülhak Haâmidin 84 üncü yıldönümü 84 yaşına basan Bay Abdülhak İtâmid İstanbul, 31 (A.A.) — Büyük Şair Abdülhak Hâmid'in 84 yaşı- na girmesi münasebetile 5 şubatta Arnavutköyünde Feyziye Lisesin- de bir merasim yapılacaktır. Sovyet kongresi hüküme- tin iç ve dış sıyasasını ittifakla onadı Moskova, 31 (A.A.) — Sovyet kongresi Molotof raporu müzake. relerini bitirerek hükümetin içeri ve dışarı sıyasasını tasvib eden kararı ittifakla ve alkışlarla kabul etmiştir. Sar işi Bâl, 31 (A.A.) — Sar mali meselele. rini hal için toplanan konferans, neşret- miş olduğu bir bildirikte, dün yapılan girmesini koöngreden tekrar istemeğe kalkışmıyacağını söylemiştir, l lacak olan genel anlaş- $ KD AR,: maya gireceğini bildirmiştir. Ayasofya müzesi yarın açılıyor İstanbul, 31 (A.A.) — Ayasof- ya müzesi cumartesi açılacaktır. Müzenin giriş yeri şimdilik Nar- teksi kapısıdır. Sıva kısımları ta- mir edilince Alemdar caddesinde- ki büyük kapı giriş yeri yapıla- caktır. Ayasofya'nın içindeki bü- tün levhalar indirilmiştir. Bunlar fevkalâde değerli ve en meşhur türk hattatlarının eserleri “oldu - gundan büyük bir kısmı camilere verilmiş ve en değerlileri türk -« islam eserleri müzesine kaldırıl- mıştır. Müze olan Ayasofya'nın bir görünüşü